Фаъолият
Фишурдаи нишасти матбуотӣ дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи якуми 2023 (ш. Душанбе, 3.08.2023)
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи якуми соли 2023 фаъолияти худро дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030», «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ» ва дастуру супоришҳои Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба роҳ монда, вазифаи пешбурди сиёсати забони давлатӣ ва ба танзим даровардани меъёрҳои ҳуқуқии марбут ба забони давлатиро амалӣ менамояд.
Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомномаи Кумита яке аз ваколатҳои асосии Кумита ба шумор рафта, риояи татбиқи бевоситаи меъёрҳои Қонуни мазкурро дар вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳо, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин, корхона, муассиса ва дигар ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва шакли моликият мунтазам назорат менамояд.
Мутобиқи Нақшаҳои кории Кумита барои нимсолаи якуми соли 2023 гурӯҳи кории Кумита (моҳи май) мақомоти ҳокимияти давлатӣ, шуъбаи сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ, шуъбаи маорифи шаҳри Хуҷанд, мақомоти ҳокимияти давлатӣ, шуъбаи маориф ва Бахши сабти асноди ҳолати шаҳрвандии ноҳияи Спитамен ва (моҳи июн) мақомоти ҳокимияти давлатӣ, шуъбаи маориф, бахши САҲШ, беморхонаи марказии ноҳияи Нурободро мавриди назорат ва санҷиш қарор доданд.
Дар давраи ҳисоботӣ Кумита беш аз 20 фаъолияти субъектҳои хоҷагидорро дар шаҳру ноҳияҳои кишвар мавриди санҷиш қарор дода, ба номгузории 35 адад номгузории муассисаю ташкилот ва ҶДММ хулоса пешниҳод намудааст, ки дар муқоиса бо соли гузашта 20 адад ё 42,8% зиёдтар мебошад.
Аз натиҷаи санҷиш оид ба камбудиҳои ҷойдошта дар дигар ҷамъиятҳо аз ҷониби гурӯҳҳои кории Кумита корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронида шуда, ҷиҳати бартараф намудани камбудию норасоиҳои мавҷуда тавсияву пешниҳодҳои мушаххас дода шуд. Ҳамзамон, барои ислоҳи камбудиҳо ва оҷилан бартараф намудани онҳо санад тартиб дода шуда, ба ҷамъиятҳои мазкур пешниҳод карда шуданд.
Дар умум, дар нимсолаи якуми соли 2023 аз ҷониби Кумита ҷиҳати риояи вазъи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030», «Дар бораи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» ва «Дар бораи Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ» фаъолияти 13 адад мақомоту муассисаҳои давлатӣ ва 11 адад субъектҳои хоҷагидор ва якҷоя бо Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти 2 адад мақомоти давлатӣ (ноҳияи Варзоб) мавриди назорату санҷиш қарор гирифтаанд.
Дар нимсолаи якуми соли 2023 гурӯҳи кории мазкур дар ҳамкори бо дигар идораю ташкилотҳо 197 адад маводи ташкилоту соҳибкорони инфиродӣ ва муассисаҳои рекламаистеҳсолкунандаро ҷиҳати забони матни ангораҳо ва навиштаҷоту овезаҳои рекламавӣ мавриди баррасӣ қарор дода, онро мувофиқа намуд. Нишондиҳандаи мазкур дар муқоиса бо ҳамин давраи соли 2022 (дар соли 2022, 98 адад) 99 адад ё 49,7% зиёд мебошад.
Дар давраи ҳисоботӣ, дар доираи ҳамкорӣ бо Муассисаи давлатии «Рекламаи беруна ва ороиши шаҳри Душанбе» намояндагони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо дигар хадамоту мақомотҳои ҳокимияти давлатӣ вобаста ба назорати матни шиору овезаҳо, навиштаҷоти ғалату бегона ва номгузориҳои ғайримеъёрии марказҳои хизматрасонӣ ва нуқтаҳои савдо аз ҷониби гурӯҳи корӣ назорати санҷишӣ гузаронида шуд.
Дар натиҷа, шиору овезаҳои ғайримеъёриву пур аз ғалати имлоӣ барканда шуда, ҳамчунин, ба соҳибкорони инфиродии ташкилоту марказҳои хизматрасонӣ ва нуқтаҳои савдо ҷиҳати ғайримеъёрӣ будани номгузориҳо огоҳӣ ва санади ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тартиб дода шуданд.
Коркарди истилоҳот, баррасии луғату фарҳангномаҳои пешниҳодгардида яке аз самтҳои асоси фаъолияти кормандони Кумита ба ҳисоб меравад. Дар ин давра, Кумита вобаста ба баррасӣ ва ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ маводу фарҳангномаҳо ва дастуру барномаҳои таълимии зиёдеро баррасӣ намудааст.
Қобили зикр аст, ки дар нимсолаи якуми соли 2023 2 фарҳангномаи тахассусӣ (бо муҳтавои 3960 истилоҳ), 1 маводи марбут ба истилоҳоти соҳавӣ (шомили 123 истилоҳ) ва 8 китобҳои таълимӣ-омӯзишию дастурамалҳои машваратӣ (560 истилоҳоти соҳавӣ), ки дар умум, 4643 вожаву истилоҳро дар бар мегирад, мавриди баррасӣ ва мувофиқа қарор гирифтааст.
Кумита дар нимсолаи якуми соли 2023 ба теъдоди 46 адад лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқиро аз нигоҳи экспертизаи забоншиносӣ ва танзиму ҳамгунсозии истилоҳот ва инчунин, ба номгузории 20 муассисаи таълим, хулосаи коршиносӣ пешниҳод намудааст.
Мавриди зикр аст, ки дар нимсолаи якуми соли 2023 ба Кумита дар муқоиса ба ҳамин давраи соли 2022 (соли 2022 ба теъдоди 70 адад) 24 адад ё 34,2% камтар лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ аз ҷониби вазорату идораҳо пешниҳод гардидааст.
Ҳамзамон, аз ҷониби Комиссияи номгузории номҳои миллии тоҷикӣ ба 398 муроҷиаткунанда оид ба номгузории фарзанд ҷиҳати ба меъёрҳои таърихии номгузории тоҷикӣ ва номгузории суннатии тоҷикӣ мутобиқат накардан номҳои пешниҳодгардида хулосаи рад дода шуда, ба 252 муроҷиаткунанда оид ба номгузории фарзанд хулосаи дастгирӣ пешниҳод намудааст. Инчунин ба 7 маводди судӣ экспертизаи забоншиносӣ хулоса пешниҳод намудааст.
Дар давраи ҳисоботӣ Кумита дар ҳамкорӣ бо мақомотҳои иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ номгузориҳои маҳалҳои аҳолинишини ҳудуди шаҳру ноҳияҳоро баррасӣ намуда, хулоса пешниҳод намуд.
Боиси тазаккур аст, ки барои ивази номҳои ғайримеъёрии объектҳои ҷуғрофии кишвар, ки ҷамъулҷамъ 3522 ададро ташкил медиҳанд, номгузориҳо бо Кумита мувофиқа гардида, аз ҷониби мутахассисони Кумита тавзеҳномаи ҳар як номи объекти ҷуғрофӣ бо шарҳи маънояшон таҳия ва пешниҳод карда шуд.
Дар сомонаи Кумита матни пурраи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23-юми декабри соли 2022 «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва мақолаҳои роҳбарият ва кормандони Кумита оид ба шарҳу тавзеҳи Паём ҷойгир карда шудаанд, ки он ба истифодабарандагони сомонаи Кумита манзур гардида, дар роҳи амалисозии Паём ҷиҳати иҷрои дастуру ҳидоятҳои Пешвои миллат раҳнамо буда метавонад.
Дар давраи ҳисоботӣ, дар умум, кормандони Кумита дар 32 чорабинии илмию фарҳангии вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳои ҷумҳурӣ ва дар 24 машғулияти семинарии вазорату идораҳо оид ба омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» иштирок намуданд.
Қобили зикр аст, ки дар маҷаллаи «Забон ва истилоҳот» саҳифаи махсуси шарҳу тавзеҳи истилоҳоти навини тахассусӣ ҷой дода шудааст, ки дар ин саҳифа мунтазам истилоҳоти коркардшуда ва нави соҳавӣ бо забони давлатӣ манзури хонандагон мегардад.
Дар давраи ҳисоботӣ кормандони Кумита дар 26 барномаҳои телевизионӣ ва 16 барномаи радиоӣ иштирок намуданд, ки фарогири мавзуъҳои пешбурди сиёсати давлатии забон, номгузории фарзандон, номгузории ташкилоту муассисаҳо ва марказҳои хизматрасонӣ, таблиғи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар масоили истилоҳнигорӣ мебошад.
Қобили зикр аст, ки бо мақсади иҷрои банди 13-и Нақшаи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030, ки бо қарори Ҳукумати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28.11.2020, №647 тасдиқ гардидааст, аз ҳисоби мутахассисон ва барномасозони маҳфили «Посдорон ва дӯстдорони забони давлатӣ»-и Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бори аввал дар кишварҳои Осиёи Марказӣ барномаи кор кардан бо Интернет ва сомонаҳо, яъне браузери нав (ҷустуҷӯгари нав) – Барномаи танзими Mozilla Firefox бо забони тоҷикӣ таҳия ва амалӣ карда шуд, ки он аз рӯзи 9-уми майи соли равон дар шабакаи Интернет ҷой дода шудаву фаъол мебошад.
Забони тоҷикӣ бо чунин барномаи интернетӣ неру ва тавонмандии воқеии худро дар ҷаҳон нишон дода, дар барномаҳои ҷаҳонӣ муаррифӣ мешавад, ки дар байни 190 забон дар даҳ ҷойи аввали забонҳои шабакаи интернетӣ қарор дорад. Мутахассисони барномасози Кумита беш аз 2 сол дар таҳияи Барномаи танзими Mozilla Firefox заҳмат кашида, ниҳоят ба комёбӣ муваффақ шуданд.
Фаъолият дар шабакаи интернетӣ ва сомонаҳо тариқи Барномаи танзими Mozilla Firefox, ки бо забони тоҷикӣ мебошад, муносиб ва осон буда, дар рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон як иқдоми нек ба шумор меравад.
Бояд зикр намуд, ки дар Кумита почтаи электронӣ: info@kumitaizabon.tj фаъолият менамояд ва дар нимсолаи якуми соли 2023 аз он 10 миллиону 775 ҳазор (дар умум, 64 миллиону 820 ҳазор) муштарӣ истифода намудааст.
Бояд қайд намуд, ки дар давраи ҳисоботӣ дар Кумита 978 содироти мактуб ва гузоришу хулосаҳо, аз ҷумла, 70 мактуб ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, 908 мактуб ба вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар муҳлатҳои муқарраргардида аз ҷониби Кумита ирсол гардидааст.
Инчунин, дар нимсолаи якуми соли 2023 ба Кумита 1860 муроҷиати шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ тавассути телефон, шабакаи интернет, электронӣ ва дар ҷараёни қабули рӯзҳои шанбе (926 адад муроҷиати шифоҳӣ) ворид гардидааст, ки Кумита ба онҳо ҷавобҳои мушаххас гардонидааст.
Кумита дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон минбаъд низ тамоми неруи худро баҳри назорат ва татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо дарки амиқи сиёсати хирадмандонаи пешгирифтаи Пешвои миллат оид ба рушди забони давлатӣ чораҳои муассир меандешад.
Категория:
Машғулияти идоравӣ ҷиҳати омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» дар Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади иҷрои банди 59-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030» ҷиҳати ташкил намудани семинар ва курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» барои кормандони мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликият дар Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 23-юми августи соли 2022, соати 14:00 бо иштироки васеи кормандон машғулияти идоравӣ баргузор намуд.
Машғулияти идоравиро тибқи тартиб муовини раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдуллозода Умеда оғоз намуда, суханро ба сардори шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Раҳим дод. Номбурда вобаста ба риояи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» суханронӣ намуда, тарзи дурусти истифодаи калимаҳоро ба аҳли кормандон бо овардани мисолҳо фаҳмонид. Сипас дар идомаи машғулияти идоравӣ сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Буриева Шаҳноза суханронӣ намуда, муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба сиёсати давлатӣ оид ба забонро шарҳ дод.
Дар рафти машғулияти идоравӣ аз ҷониби кормандони Кумитаи кор бо занон ва оила саволҳо вобаста ба тарзи дурусти калимаҳо ҳангоми коргузорӣ, имлои овозҳои садоноку ҳамсадо, калимаҳои мушаддад, иқтибосӣ, аз сатр ба сатр гузаронидани калимаҳо ва ғайра пешниҳод гардид, ки кормандон ба ҳамаи саволҳо аз ҷониби мутахассисони Кумита бо овардани мисолҳо ҷавобҳои мушаххас гирифтанд.
Категория:
Машғулияти идоравӣ ҷиҳати омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» дар Агентии давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади иҷрои банди 59-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030» ҷиҳати ташкил намудани семинар ва курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» барои кормандони мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликият дар Агентии давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон 19-уми августи соли 2022, соати 8:00 бо иштироки зиёда аз 120 нафар кормандон машғулияти идоравӣ баргузор намуд.
Машғулияти идоравиро тибқи тартиб муовини сардори раёсати кадрҳои Агентии давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдулмуъминзода Абдулманон ҳусни оғоз намуда, суханро ба сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Буриева Шаҳноза дод. Номбурда вобаста ба муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030», «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба сиёсати давлатӣ оид ба забон суханронӣ намуда, муҳтавои санадҳои меъёрии ҳуқуқии мазкурро ба аҳли кормандон шарҳ дод.
Дар рафти семинар аз ҷониби кормандони Агентӣ саволҳо вобаста ба тарзи дурусти калимаҳо ҳангоми коргузорӣ, имлои овозҳои садоноку ҳамсадо, калимаҳои мушаддад, иқтибосӣ, аз сатр ба сатр гузаронидани калимаҳо, имлои номи муассисаю корхонаҳо, мансабу вазифа ва рутбаҳо ва ғайра пешниҳод гардид, ки мутахассиси Кумита ба ҳамаи саволҳои кормандон бо овардани мисолҳо ҷавобҳои мушаххас дод.
Категория:
Машғулияти идоравӣ ҷиҳати омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» дар Раёсати Хадамоти муҳоҷирати Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади иҷрои банди 59-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030» ҷиҳати ташкил намудани семинар ва курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» барои кормандони мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликият дар Раёсати Хадамоти муҳоҷирати Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе 16-уми августи соли 2022, соати 9:30 бо иштироки васеи кормандон машғулияти идоравӣ баргузор намуд.
Машғулияти идоравиро тибқи тартиб муовини сардори Раёсати Хадамоти муҳоҷирати Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе Олимов Сироҷиддин оғоз намуда, суханро ба сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Буриева Шаҳноза дод. Номбурда вобаста ба муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030», «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба сиёсати давлатӣ оид ба забон суханронӣ намуда, муҳтавои санадҳои меъёрии ҳуқуқии мазкурро ба аҳли кормандон шарҳ дод.
Дар рафти семинар аз ҷониби кормандони Раёсат саволҳо вобаста ба тарзи дурусти калимаҳо ҳангоми коргузорӣ, имлои овозҳои садоноку ҳамсадо, калимаҳои мушаддад, иқтибосӣ, аз сатр ба сатр гузаронидани калимаҳо ва ғайра пешниҳод гардид, ки кормандон ба ҳамаи саволҳо аз ҷониби мутахассиси Кумита бо овардани мисолҳо ҷавобҳои мушаххас гирифтанд.
Категория:
Боздиди гурӯҳи кории Кумита аз мақомотҳои иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон оид ба вазъи амалишавии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар самти сиёсати давлатии забон
Бо мақсади санҷиши амалкарди муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030», «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» ва «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ» ҷиҳати иҷрои Нақшаи кории Кумита барои нимсолаи дуюми соли 2022 аз 5-уми июли соли 2022, №2 тибқи фармоиши раиси Кумита аз 15 июли соли 2022, №76 гурӯҳи корӣ дар ҳайати муовини раиси Кумита Раҳматуллозода Сахидод Раҳматулло (роҳбари гурӯҳ) ва сардори шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Сафаров Эраҷ Гулаҳмадович аз мақомотҳои иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, шаҳри Хоруғ, ноҳияҳои Дарвоз, Ванҷ ва Мурғоби Вилоят, шуъбаҳои маориф, бахшҳои сабти асноди ҳолати шаҳрвандии шаҳру ноҳияҳои мазкур аз 17-уми то 26-уми июли соли 2022 ҳолати риояи муқаррароти санадҳои болозикрро дар шаҳру ноҳияҳои зикргардида мавриди санҷиш қарор доданд.
Ҳангоми санҷиш аз ҷониби гурӯҳи корӣ корҳои таблиғотию фаҳмондадиҳӣ гузаронида шуда, муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва риояи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» ба масъулон фаҳмонида шуд.
Ҳамзамон, аз ҷониби гурӯҳи корӣ ҷиҳати иҷрои Қонуни мазкур ба масъулон дастуру тавсияҳои мушаххас дода шуда, баъзе камбудиҳо саривақт бартараф карда шуданд.
Илова бар ин, гурӯҳи корӣ дар фарҷоми санҷиш бо иштироки доираи васеи кормандони шуъбаю бахшҳои дахлдори мақомотҳои мазкур семинар-машварат баргузор намуд, ки дар он доир ба масъалаҳои риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва риояи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» дар раванди коргузорӣ ва ҳуҷҷатнигорӣ, муошират ва мукотибот, риояи номгузорӣ тибқи қонунгузории ҷумҳурӣ ва «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ», инчунин, ҷиҳати эҳтирому арҷгузорӣ ва баланд бардоштани савияи дониши забони давлатӣ байни занону духтарони шаҳру ноҳияҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, бартараф намудани норасоию камбудиҳо дар самти ҳуҷҷатнигорӣ ва коргузории мақомот, идора ва муассисаҳо ва ба меъёрҳои забони давлатӣ мутобиқ намудани навиштаҷоти шиору овезаҳо дар хиёбонҳои шаҳру ноҳияҳои мазкур маслиҳату машваратҳои судманд дода шуд.
Ҳамзамон, аз ҷониби гурӯҳи кории Кумита ба масъулони мақомотҳои иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, шаҳри Хоруғ, ноҳияҳои Дарвоз, Ванҷ ва Мурғоби Вилоят маводҳои методии ёрирасон аз қабили китобҳои «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ», «Фарҳанги номҳои миллии тоҷикӣ», «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» дар умум 315 нусха китобҳои зикргардида ва дигар маводҳои зарурӣ дар шакли чопӣ ва электронӣ ҳамчун туҳфа аз номи Кумита ройгон дастрас карда шуданд.
Категория:
Ҷаласаи Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Рӯзи 5-уми июли соли 2022, соати 10:00 дар толори Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷаласаи Ҳайати мушовараи Кумита бо иштироки Мушовири бахши Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа Пайшанбезода Муҳиддин, аъзои Ҳайати мушовараи Кумита, муовини раиси Кумита, сардорони шуъбаҳо, мудирони бахшҳо ва кормандони Кумита доир гардид, ки дар он ҳисоботи ҷамъбастии фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи якуми соли 2022 ва вазифаҳо барои нимсолаи дуюми соли 2022 шунида шуда, Нақшаи кории Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи дуюми соли 2022 тасдиқ карда шуд.
Дар ҷаласаи Ҳайати мушовараи Кумита баъд аз шунидани гузориш роҷеъ ба фаъолияти шашмоҳаи аввали соли 2022-и Кумита ва вазифаҳо барои нимсолаи дуюм Мушовири бахши Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа Пайшанбезода Муҳиддин, аъзои Ҳайати мушовараи Кумита Назарзода С., Абдураҳмонова М. Раҳматуллозода С., ва Мансурӣ Ш. суханронӣ намуда, фаъолияти Кумитаро дар нимсолаи аввали соли 2022 қаноатбахш арзёбӣ намуда, Нақшаи кории шашмоҳаи дуюми Кумитаро мувофиқи мақсад шумориданд.
Категория:
Баргузор намудани семинарҳои сайёр дар шаҳру ноҳияҳои вилояти Хатлон
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади иҷрои банди 47-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030» ҷиҳати доир кардани семинарҳои сайёр оид ба ташвиқу тарғиби Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ва миёни ақаллиятҳои миллӣ ва банди 39-и нақшаи чорабиниҳо бобати иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки дар машварати корӣ бо фаъолони вилояти Хатлон 24-уми феврали соли 2022 баён доштанд, нақшаи чорабиниҳои дохилӣ таҳия намуд.
Тибқи нақшаи мазкур гурӯҳи кории Кумита тасмим гирифтааст, ки аз 13-ум то 25-уми июни соли 2022 дар шаҳри Бохтар, ноҳияҳои Шаҳритус, Қубодиён, Носири Хусрав, Дӯстии вилояти Хатлон бо иштироки кормандони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва муассисаҳои ҳудуди он семинарҳои сайёр баргузор намояд. Дар рафти семинарҳои сайёр аз ҷониби гурӯҳи кории Кумита амалишавии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030», «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ», «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба сиёсати давлатӣ оид ба забон ба аҳолӣ корҳои фаҳмондадиҳӣ бурда мешавад.
Категория:
Машғулияти идоравӣ ҷиҳати омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» дар Хадамоти иҷрои назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади таблиғ ва омӯзиши қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» дар толори маҷлисгоҳи Хадамоти иҷрои назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон 10-уми июни соли 2022, соати 15:00 бо иштироки муовинони сардори Хадамоти иҷрои назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Юсуфзода Ю.С. ва Холиқзода А.Ғ. ва аҳли кормандони Хадамот (ҳамагӣ 120 нафар) ҷиҳати омӯзиш ва риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба соҳа машғулияти идоравӣ баргузор намуд, ки дар он сардори шуъбаи танзими истилоҳот – Зулфониён Р. ва сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқии Кумита – Буриева Ш. иштирок ва суханронӣ намуданд.
Дар оғоз муовини якуми сардори Хадамоти иҷрои назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Юсуфзода Ю.С. машғулияти идоравиро ҳусни оғоз бахшида, иштирокдоронро барои ташриф оварданашон хайрамақдам намуд. Баъдан барои шарҳ додани «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» суханро ба сардори шуъбаи танзими истилоҳоти Кумита – Зулфониён Р. дод.
Зулфониён Р. дар идомаи суханрониаш вобаста ба истифодаи садонокҳо ва ҳамсадоҳо, тарзи навишти калимаҳо, ки бештар дар шакли ғалати «мавзӯъ, мӯҳлат, оиди, нисбати, хатоӣ, иҷроиш ва ғайра» корбурд мешаванд, маълумот дода, риояи онро дар шакли дуруст ҳангоми коргузорӣ ҳатмӣ шуморид.
Сипас, суханронии сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқии Кумита – Буриева Ш. идомабахши чорабинии мазкур гардида, ҷиҳати амалишавии муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ», банди 48-и «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030», «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва Аломатҳои китобати забони тоҷикӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ андешаронӣ намуд.
Дар анҷоми машғулияти идоравӣ аз ҷониби иштирокдорон саволҳо пешниҳод шуданд, ки мутахассисони Кумита ба онҳо ҷавобҳои қонеъкунанда доданд.
Категория:
Машғулияти идоравии кормандони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати «Тақвияти раванди коргузорӣ дар Кумита»
30-юми майи соли 2022, соати 09:00 дар толори Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба муҳтавои супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон “Оид ба тақвияти раванди коргузорӣ дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, воҳидҳои сохтории Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон” машғулияти идоравӣ баргузор гардид, ки дар он раиси Кумита, муовини раиси Кумита, сардорон, мудирон ва кормандони Кумита иштирок намуданд.
Дар оғоз раиси Кумита кормандонро бо муҳтавои рӯзнома шинос намуда, барои муаррифӣ ва шарҳ додани супориши болозикр суханро ба сардори шуъбаи ташкилию ҳуқуқии Кумита – Сафаров Э. дод.
Сафаров Э. қайд намуд, ки (тавассути намоиши нурафкан) якчанд талаботи раванди коргузорӣ, аз ҷумла, таҳия ва омода намудани ҳуҷҷат, матни бланкҳо ва андозаи ҳуруф, саҳифабандии мавод, истифодаи ҳуруфи тоҷикӣ ва дигар самтҳои омода ва таҳия намудани ҳуҷҷат, алалхусус, ҳуҷҷатҳое, ки ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол мегарданд, тибқи тартиби муқарраргардида таҳия карда шаванд.
Дар қисмати ниҳоии машғулияти идоравӣ вобаста ба масъалаи мазкур кормандони Кумита фикру мулоҳизаҳои худро иброз намуданд.
Машғулияти идоравиро муовини раиси Кумита доктори илми филологӣ – Раҳматуллозода Сахидод ҷамъбаст карда, таъкид намуд, ки кормандонро зарур аст, ҳангоми таҳияи ҳуҷҷат дар фаъолияти ҳамарӯза талаботи мазкурро пурра риоя намоянд.
Категория:
Машғулияти идоравӣ барои хизматчиёни давлатӣ ҷиҳати омӯзиши асари бунёдии Қаҳрамони Тоҷикистон, академик Бобоҷон Ғафуров – «Тоҷикон»
Бо мақсади омӯзиши асари бунёдии Қаҳрамони Тоҷикистон, академик Бобоҷон Ғафуров ҷиҳати ошноӣ пайдо кардан ба гузаштаи пурифтихори халқи тоҷик ва баланд бардоштани ҳисси худшиносии миллӣ нақшаи чорабиниҳо таҳия ва бо фармоиши роҳбарияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3-юми майи соли 2022, №53 тасдиқ гардид. Нақшаи чорабиниҳо аз 23 банд иборат буда, доир ба муҳтавои фаслҳои он роҳбарият ва шуъбаю бахшҳои Кумита маълумот медиҳанд. Машғулитҳои идоравӣ дар толори Кумита ҳафтае ду маротиба бо ҷалби хизматчиёни давлатӣ баргузор мегардад.
Категория:
Машғулияти идоравӣ ҷиҳати амалишавии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муқовимат бо коррупсия»
19-уми апрели соли 2022, соати 09:00 дар толори Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба муҳтавои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муқовимат ба коррупсия» машғулияти идоравӣ баргузор гардид, ки дар он раиси Кумита, муовини раис, нозири калони Раёсати таҳлили хавфҳои коррупсия ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии коррупсионии Агентии давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, сардорон, мудирон ва кормандони Кумита иштирок намуданд.
Дар оғоз раиси Кумита иштирокдоронро бо муҳтавои рӯзнома шинос намуда, суханро ба намояндаи Агентии давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон – Файзуллозода Б. дод.
Файзуллозода Б. қайд намуд, ки Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқию ташкилии муқовимат ба коррупсияро муайян намуда, ба ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, манфиатҳои давлату ҷомеа, таъмини амнияти миллӣ, фаъолияти муътадили мақомоти давлатӣ ва беғаразӣ дар хизмати давлатӣ равона гардидааст.
Дар анҷоми машғулияти идоравӣ саволҳо аз ҷониби кормандон ба намояндаи Агентӣ сурат гирифт.
Ҷаласаи мазкурро раиси Кумита доктори илми филологӣ – Муҳаммадҷонзода Олимҷон ҷамъбаст карда, кормандонро ба риояи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муқовимат ба коррупсия», аз ҷумла, поквиҷдониву шаффофкорӣ ва поктинатӣ дар фаъолияти ҳамарӯза даъват намуд.
Категория:
Мулоқоти раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси дастуру супоришҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 23-юми ноябри соли 2021, соати 15:00 дар толори Кумита мулоқоти раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Муҳаммадҷонзода Олимҷон ва Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон оқои Муҳаммадтақии Собирӣ баргузор гардид.
Дар рафти мулоқот тарафҳо ҷиҳати амалишавии Ёддошти тафоҳум байни Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Фарҳангистони забон ва адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон оид ба ҳамкорӣ дар бахши забон ва истилоҳот, ки аз 10-уми сентябри соли 2014 ба имзо расидааст, изҳори ақида намуда, тасмим гирифтанд, ки минбаъда ҳамкориҳоро дар самти забон ва истилоҳот миёни ин ду кишвари ҳамзабону ҳамфарҳанг мустаҳкам намоянд.
Дар анҷоми мулоқот аз ҷониби тарафҳо туҳфаҳои хотиравӣ тақдим гардид, ки ин дар таҳкими ҳамкориҳои минбаъда хотирмон хоҳад монд.
Категория:
Семинари омӯзишӣ ҷиҳати назорати риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Гулистон ва ташкилоту муассисаҳои он
Гурӯҳи кории Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳайати раиси Кумита Муҳаммадҷонзода О. (роҳбари гурӯҳ), сардори шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Р., сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Буриева Ш. (аъзои гурӯҳ) тибқи Нақшаи назоратӣ вазъи риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва иҷрои банди 22-и Нақшаи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2020 ва вазифаҳо барои соли 2021»-ро (6.02.2021, №14) дар Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Гулистон, шуъбаи маориф, сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ, ҶДММ «Осоишгоҳи Баҳористон» ва ҶСК Бонки «Эсхата», ҶСП «Ташкилоти амонатии қарзии хурди «Имон интернешнл», коллеҷҳои техникии ғайридавлатӣ ва инноватсионии ғайридавлатии шаҳри Хуҷанд аз 21-ум то 26-уми июни соли 2021 мавриди назорат ва таҳлил қарор дод.
Ҳамзамон, Кумита 24-уми июни соли 2021, соати 11:00 дар толори Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Гулистон аз натиҷаи назорат ва таҳлили риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва татбиқи банди Нақша бо иштироки сардори шуъбаи танзими истилоҳот ва сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқии Кумита, муовини раиси шаҳри Гулистон ва кормандони он, раисон, муовинон ва котибони ҷамоатҳо, Коллеҷи тиббӣ, мудири шуъбаи маориф ва кормандони он, мудирони боғчаҳо, директорони муассисаҳои таълимӣ, ҷонишинҳо, омӯзгорони муассисаҳо, соҳибкорон, намояндагони Беморхонаи марказӣ, шуғли аҳолӣ, нозироти андоз, маркази таъмини бехатарии озуқаворӣ, воситаҳои ахбори омма (ҳамагӣ 70 нафар) семинари омӯзишӣ баргузор намуд.
Дар оғоз муовини раиси шаҳри Гулистон Оқилзода Ғ. ҳамаи иштирокдоронро ба семинари омӯзишӣ хайра мақдам намуда, намояндагони Кумитаро ба ҳозирин муаррифӣ кард ва оид ба муҳтавои рӯзномаи семинар маълумот дод. Баъдан барои гузориш суханро ба сардори шуъбаи танзими истилоҳоти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Зулфониён Р. дод. Аъзои гурӯҳи корӣ баён намуд, ки тибқи нақша дар муҳлати кутоҳ вазъи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар баъзе аз корхонаю муассисаҳои шаҳри Гулистон мавриди баррасӣ қарор гирифт.
Таҳлилҳо нишон дод, ки бо вуҷуди қаноатбахш будани масъалаи коргузорӣ дар ташкилоту муассисаҳои шаҳри Гулистон баъзе хатоҳои имлоӣ ва навишти ғайритоҷикӣ ба мушоҳида расид, ки гурӯҳи корӣ барои бартараф намудани камбудиҳои зикршуда тавсияҳои худро пешниҳод намуд. Инчунин, дар рафти таҳлил санҷиши саводи имлоии кормандони Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва шуъбаи маорифи шаҳри Гулистон санҷида шуд.
Сипас, сухан ба сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Буриева Ш. дода шуд, ки фикру мулоҳизаҳои худро аз рафти назорати риояи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Гулистон ва ташкилоту муассисаҳои он баён намуда, қайд карданд, ки ҷиҳати бартараф намудани камбудиҳои дар гузориш дарҷгардида дар муҳлати муқарраргардида ба Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маълумоти муфассал ирсол намоянд.
Семинари омӯзиширо муовини раиси шаҳри Гулистон – Оқилзода Ғ. ҷамъбаст намуда, бовар кунонданд, ки камбудию норасоиҳо дар муҳлати кутоҳ бартараф хоҳад шуд.
Категория:
Таҳкими сулҳу субот – омили ҳастии миллат (вобаста ба филми ҳуҷҷатии «Хиёнат»)
Имрӯз 9-уми октябри соли 2020, соати 09:00 дар Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мизи мудаввар дар мавзӯи «Таҳкими сулҳу субот – омили ҳастии миллат» вобаста ба филми ҳуҷҷатии «Хиёнат» баргузор гардид, ки дар он раиси Кумита, муовини раис, сардорон, мудирон ва кормандони Кумита иштирок намуданд.
Дар оғоз раиси Кумита тамоми иштирокдоронро ба мизи мудаввар хайра мақдам намуда, оид ба мазмуну муҳтавои филми ҳуҷҷатии «Хиёнат» маълумот дода, аз ҷумла баён намуданд, ки филми мустанади «Хиёнат», ки тавассути шабакаҳои телевизионии кишвар намоиш дода шуд, дар асоси далелҳои раднашаванда, шоҳидии иштирокчиёни ҳодисаҳо ва маълумоти бойгонӣ омода карда шудааст ва ҳамагон аз муҳтавои ин филм огоҳ гаштанд.
Дар замони муосир гиромӣ доштани ваҳдату ягонагӣ беш аз пеш авлавият дорад. Насли ҷавон бояд аз таърихи кишвари азизамон бохабар бошанд, бахусус, аз бесарусомониҳои солҳои ҷанги шаҳрвандӣ огоҳ шаванду зиракии сиёсиро аз даст надиҳанд. Ҳар як фарди ватандӯстро мебояд, ки ба қадри сулҳу субот дар Тоҷикистони соҳибистиқлол ва ҳуқуқбунёд расид ва нагузорад, ки ягон ҳизб, ҳаракат ё равияҳои гуногун озодиву ваҳдати моро халалдор созанд.
Маҳз талошу заҳматҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сарварии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мардуми кишвар ба рӯзҳои нек, зиндагии осуда, созандагӣ ва ҳамдигарфаҳмӣ расид. Албатта, ин кори саҳлу осон набуд. Шахсони ватандӯст, бонангу номус ва сарсупурдагони ватан ба хотири осудагии миллат кӯшиданд ва дар натиҷа ба он ноил гардиданд.
Пас аз намоиши филми мазкур тамошобинро мебояд, ки зиракии сиёсиро аз даст надода, фирефтаи доми хоинони ватанбезор нашаванд ва ба ҳимояи давлату миллат, ободу зебо ва бунёд намудани ватани худ ҷаҳду талош намояд.
Баъдан мудирони бахши экспертизаи забоншиносӣ, умумӣ ва хадамоти кадрӣ ва мутахассиси пешбари шуъбаи ташкилию ҳуқуқии Кумита маърӯзаҳои худро қироат намуданд. Дар охир суҳбати озод сурат гирифта, саволҳои муҳим баррасӣ шуданд.
Мизи мудавварро раиси Кумита доктори илми филология – Муҳаммадҷонзода Олимҷон ҷамъбаст карда, ба ҳамаи ҳозирин ва дар маҷмӯъ Ҷумҳурии Тоҷикистон сулҳу салоҳ ва оромиву осудагиро орзу кард.
Категория:
Бознигарии лоиҳаи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ»
Бознигарии лоиҳаи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар асоси супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 11-уми августи соли 2020, №26/10-248 ҷиҳати иҷрои банди 8-и Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки зимни мулоқот бо намояндагони аҳли зиё, маориф, илм, адаб ва фарҳанг ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон 4 октябри соли 2019 баён доштанд.
Категория:
Гузориш аз натиҷаи ҷаласаи ташкилоти ибтидоии «Пажӯҳиш»-и Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Ташкилоти ибтидоии «Пажӯҳиш»-и Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пуштибонӣ аз сиёсати пешгирифтаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ҳадафҳои ҳизбро ҷонибдорӣ ва дастгирӣ намуда, бо саҳмгузорӣ барои рушди давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона дар асоси барқияи электронии Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар ноҳияи Шоҳмансур аз 11-уми августи соли 2020, №3 13-уми августи соли 2020 ҷаласаи ташкилоти ибтидоии «Пажӯҳиш»-и Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистонро бо иштироки роҳбарият, сардорони шуъбаҳо, мудирони бахшҳо, кормандон аъзоёни ҳизб ва раиси Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар ноҳияи Шоҳмансур Зулфиқор Гулаҳмадзода баргузор намуд.
Дар ҷаласаи мазкур раиси Кумита Олимҷон Муҳаммадҷонзода ва раиси Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демокротии Тоҷикистон дар ноҳияи Шоҳмансур Зулфиқор Гулаҳмадзода суханронӣ намуданд.
Дар анҷом барои иштирок дар конференсияи ХXXI ташкилотҳои ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур вакилон аз ҷониби Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод шуданд.
ш. Душанбе
Категория:
Баргузории мусобиқаи ҷумҳуриявӣ оид ба шоҳмот барои дарёфти «Ҷоми Пешвои миллат»
Имрӯз 6-уми августи соли 2020, соати 09:00 дар толори Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мусобиқаи ҷумҳуриявӣ оид ба шоҳмот барои дарёфти «Ҷоми Пешвои миллат» баргузор гардид, ки дар он раиси Кумита, муовини раис, сардорон, мудирон, кормандони Кумита ва намояндагони Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок намуданд.
Категория:
Чаро баъзе аз кормандони САҲШ муқаррароти қонунро риоя намекунанд?
Эмомалӣ РАҲМОН
Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ», ки аз 27-уми июли соли 2016 ба тасвиб расидааст, барои эҳёи арзишҳои маънавӣ ва сарватҳои бебаҳои таъриху фарҳанги миллӣ тавассути забони миллӣ, инчунин, номгузории суннатии тоҷикӣ мусоидат намуд. Лозим ба ёдоварист, ки ин масъала ҳамеша мавриди таваҷҷуҳи хосаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор дорад.
Боиси хушбахтист, ки баъди ба тасвиб расидани қарори мазкур шаҳрвандон дар интихоби номи кӯдакон ба ғалат роҳ надода, тибқи феҳрист ва талаботи қарор ном мегузоранд. Мутаассифона, то кунун падару модароне низ ҳастанд, ки ба фарзандони навзод номҳои бегона мемонанд. Бо таъсири бегонапарастӣ ба ҷойи номҳои миллӣ номҳое чун Асмоа, Рамина, Осинот, Бинёмин, Муҳаммадсудайс, Абуҳурайра, Манисса, Ясмина, Элиф, Эмир, Адам, Асия, Элмира, Азалия интихоб мешаванд.
Вақти он расидааст, ки номи падар ва насаби кӯдак дар асоси талаботи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ сабт карда шавад. Баъзеҳо даъво доранд, ки дар вақти тақсими мерос номи шаҳрванд ҳарф ба ҳарф бояд мутобиқат кунад, вале дар ин ҳолат ба риоя накардани моддаи 74-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи бақайдгирии давлатии асноди ҳолати шаҳрвандӣ» роҳ медиҳем. Эътироф бояд кард, ки то кунун аз ҷониби ягон масъули САҲШ ба ин масъалаҳо таваҷҷуҳ зоҳир нагардидааст.
Дар варақаҳои сабти асноди таваллуд баъзе ном ва насабу номи падарии кӯдакон (шаҳрвандон) хилофи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ сабт гардидаанд. Барои мисол, ному насаб, аз қабили Умарали, Руё, Дарина Беҳруз, Шерали, Эсмира, Муддасир, Асия, Джалолов Али Исмоилджонович, Гусейнов Табрис Фурқатович, Фозылов Ромозон, Голибҷонова Рахила Ғолибҷоновна, Умарали Мралиевич аз ҳамон ҷумлаанд.
Ҳоло ҳуҷҷати тасдиқкунандаи наве лозим аст, ки ҳуҷҷатҳои собиқан пур аз ғалати насабнигориро ифшо ва ислоҳ намояд. Ҳолатҳое ба мушоҳида мерасанд, ки насаб ва номи падарии кӯдак тибқи талаботи моддаи 74-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи бақайдгирии давлатии асноди ҳолати шаҳрвандӣ» ислоҳ нашуда, талаботи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ба назар гирифта намешаванд. Аз ҷумла, насаб ё номи падарии кӯдакони навзод ҳангоми пур кардани варақаи сабти асноди таваллуд, ивази ному насаб ва ё барқароркунии ному насаби кӯдакони беҳуҷҷати сабти асноди таваллуднадошта (бе шаҳодатномаи таваллуд) бо ҳамон ғалатҳои насабу номи падарии кӯдакон пур карда мешаванд.
Мушкилоти дигар он аст, ки шаҳрвандон бо дарназардошти аъзои зиёди хонавода аз боҷи давлатӣ нигаронӣ мекунанд. Дар робита бояд дар масъалаи бекор кардан ё кам кардани боҷи давлатӣ тадбирандешӣ намоянд.
Дар варақаҳои сабти асноди таваллуд, ки бисёр ному насаб хилофи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ (ҳатто бо навиштаҷоти дорои ҳуруфоти Ц, Щ, Ы, Ь) сабт мегарданд. Мисолҳои зиёдеро бо навишти ғайримеъёрӣ, аз қабили Шералиев Умарали Миралиевич, Яҳьёева Салима Ҷовидовна, Шарипова Марьям Фирузовна, Батырова Нурана Шуҳратовна, Давлятова Сафия Шодмоновна ва ғайра дучор омадан мумкин аст.
Кормандони САҲШ-и шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ бояд донандаи хуби забони давлатӣ бошанд, вагарна насабнигори миллие, ки баъзе аз онҳо «сохтаанд», истеҳзоомез аст. Барои мисол, Абдужабарзода, Бобоӣ, Тағоӣ, Қурбонӣ, Холӣ, Абдурахмонзода, Саторзода, Шарипӣ, Латипзода, Ахмедзода, Мамадзода, Маметзода, Сайвализода.
Дар маҷмӯъ, бо мақсади иҷрои супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 5-уми ноябри соли 2019 таҳти №26/10-318 ҷиҳати татбиқи «Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон», ки зимни мулоқот бо намояндагони аҳли зиё, маориф, илм, адаб ва фарҳанг ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми октябри соли 2019 баён доштанд, масъулин бояд бетаъхир тадбирандешӣ намоянд.
Раҳим ЗУЛФОНИЁН,
сардори шуъбаи танзими истилоҳоти
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Таблиғот оид ба пешгирии коронавирус (COVID-2019)
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои барқияи ҳукуматӣ аз 1-уми майи соли 2020, №24/10-19 оид ба чораҳои зиддиэпидемикӣ доир ба пешгирии бемории сироятии нави коронавирус (COVID-19) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом додани корҳои фаҳмондадиҳӣ бо усули хона ба хона дар маҳаллаи Бадахшон-1 ва Бадахшон-2 аз 2-юм то 6-уми майи соли 2020 гурӯҳҳои кории Кумита таъсис дода шуд, ки ҷиҳати пешгирии бемории сирояти нави коронавирус (COVID-19) аз усули хона ба хона истифода намуда, бо аҳолии маҳаллаи Бадахшон-1 ва Бадахшон-2 суҳбату вохӯриҳо доир намуда, корњои фаҳмондадиҳӣ гузарониданд ва моҳияти супориши мазкурро ба саҳми онҳо расониданд.
Ҷаласаи Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Аз ҷумла, Офаридаев Назрӣ – профессор, доктори илмҳои филология, Бобохонов Бобоназар – ходими калони илмӣ, Мирбобоев Азиз – номзади илмҳои филология, Тӯраев Бурҳониддин – дотсент, номзади илмҳои филология бо мукофоти «Аълочии фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон» сарфароз гардонида шуда, бо мукофоти «Аълочии матбуоти Ҷумҳурии Тоҷикистон» кормандони зерини Кумита мукофотонида шуданд:
1. Сангов Ғулом - Мудири бахши умумӣ ва кадрҳо
2. Фарҳодова Сарвбону - Сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳот
3. Умарова Шаҳноза - Сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ
4. Зайдуллои Абдулло - Сармутахассиси бахши экспертизаи забоншиносӣ
5. Мирзоева Мунира - Мутахассиси пешбари бахши экспертизаи забоншиносӣ
6. Абророва Соҳира - Сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳот.
Ҳамчунин, аз кормандони Кумита Мухамедов Суҳроб – мудири бахши молия ва хоҷагидорӣ ва Мавлонова Миҷгона – котиби раис ба мукофоти «Ифтихорномаи фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 21.04.2020
1. Дар бораи ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар семоҳаи аввали соли 2020 (Гузориши сардори шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Р.);
2. Масъалаҳои ҷорӣ:
2.1. Баррасӣ ва тасдиқи лоиҳаи Низомномаи маҷаллаи Кумита (гузориши сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Буриева Ш.);
2.2. Баррасӣ ва тасдиқи истилоҳҳои «қурама», «қуроқ».
2.3. Сарфароз намудани аъзои гурӯҳи кории Кумита бо мукофотҳои соҳавӣ.
Категория:
Вохӯрии кормандон ва аъзоёни Ташкилоти ибтидоии ҳизбии «Пажӯҳиш»-и Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистони Кумита бо номзад ба вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳавзаи ягонаи умумиҷумҳуриявии интихобот Матробиён С. Қ.
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 26-уми феврали соли 2020 дар толори Кумита вохӯрии кормандон ва аъзоёни Ташкилоти ибтидоии ҳизбии «Пажӯҳиш»-ро бо номзад ба вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳавзаи ягонаи умумиҷумҳуриявии интихобот Матробиён Саодатшо Қосимзода баргузор намуд.
Дар ҷаласаи мазкур раиси Кумита О. Муҳаммадҷонзода раиси Ташкилоти ибтидоии «Пажӯҳиш», кормандон ва аъзоёни ташкилоти мазкур иштирок доштанд. Ташкилоти ибтидоии «Пажӯҳиш» баҳри татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо пуштибонӣ аз сиёсати пешгирифтаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам, Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи татбиқи ҳадафҳои ҳизб ҷонибдорӣ ва дастгирӣ намуда, барои рушди давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона саҳмгузорӣ менамояд.
Ташкилоти ибтидоии «Пажӯҳиш» фаъолияти худро дар асоси Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, Оиннома ва Барномаи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон ба роҳ монда, баҳри татбиқи ҳадафҳои барномавии ҳизб саъю талош намуда, тамоми имкониятҳои худро барои беҳбудии фаъолияти оянда истифода мебарад.
Категория:
Нақшаи санҷишии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2020
Нақшаи санҷишии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси банди 27-и моддаи 10-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор» вобаста ба назорати риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои соли 2020
Дастовардҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба сиёсати забони давлатӣ дар даврони Истиқлолият
Мо мардуми Тоҷикистон дар бисту панҷ соли даврони Истиқлолияти давлатии кишварамон шоҳиди дигаргуниҳои бузург ва бесобиқа дар татбиқи сиёсати Президент, давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи забон, ба хусус забони давлатӣ мебошем. Бояд тазаккур дод, ки пешоҳанг ва ташаббускори ин ҳама иқдомоти наҷиб дар робита ба сиёсати забони давлатӣ ва забони миллии кишвар Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад. Нахустдастоварди замони Истиқлолият ин аз ҷониби Президенти муҳтарами кишвар ҳамчун омили асосии ҳамбастагии миллатҳо ва халқиятҳо эътироф шудани забони тоҷикӣ ва дар моддаи дувуми Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки тариқи раъйпурсии умумихалқӣ соли 1994 қабул гардида буд, муқаррар шудани чунин меъёр мебошад:
«Забони давлатии Тоҷикистон забони тоҷикӣ аст.
Забони русӣ ҳамчун забони муоширати байни миллатҳо амал мекунад.
Ҳамаи миллатҳо ва халқиятҳое, ки дар ҳудуди ҷумҳурӣ зиндагӣ мекунанд, ҳақ доранд аз забони модариашон озодона истифода кунанд».
Бо дарназардошти татбиқи босамари Қонуни забон ва риояи меъёрҳои забони адабӣ Сарвари давлат дар суханронии хеш ба муносибати Рӯзи забон ҳанӯз 22-юми июли соли 1996 масъалаи таҳия ва тасвиби Қоидаҳои имлои забони тоҷикиро аз масъалаҳои хеле муҳим арзёбӣ ва таъкид намуда буданд. Таъкиди ин масъала аз ҷониби Президенти маҳбуби кишвар бар пояи мантиқи илмӣ устувор гардида, дар ҳоли қабули Қонуни забон дар соли 1989, ҳамзамон, зарурати таҳияи Қоидаҳои нави имлои забони тоҷикӣ пеш омада буд ва имлои соли 1972 ҷавобгӯйи ҳама хусусиятҳои забони меъёр ва марҳилаи кунунии рушди забони точикӣ буда наметавонист. Бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 3-юми сентябри соли 1998 Имлои забони тоҷикӣ дар таҳрири нав тасдиқ карда шуд.
Пешвои миллат ва давлати тоҷикон дар суханрониҳо ва паёмҳои хеш ҳамеша бо пайгирӣ аз сиёсати ягона ва бар пояи илмӣ устувор гардондани забони тоҷикӣ дар баробари забони давлатӣ ва миллӣ дар замони муосири робитаҳои Тоҷикистон бо кишварҳои дигари дуру наздик омӯзиши забонҳои хориҷӣ, ба вижа забонҳои русӣ ва англисиро аз ҳадафҳои асосии давлату Ҳукумати Тоҷикистон маънӣ мекунад. Ба хотири омӯзиши забонҳои хориҷӣ дар соли 2003 Фармони Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон ба имзо расида, бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Барномаи давалатии ташкил ва омӯзиши забонҳои русӣ ва англисӣ барои солҳои 2004-2014» таҳия ва қабул гардид. Сиёсати донистани чандин забон, ки имрӯз аз ҷониби Сарвари давлати мо аз тамоми ҷавонон ва кормандони мақомоти идораи давлатӣ тақозо мешавад, барои рушди солими шахсият ва ҷомеа ва дастрасии ҳар як фард ба иттилооти ҷаҳонӣ дар замони муосир аз падидаҳои хеле мусбат арзёбӣ мегардад. Оид ба масъалаҳои омӯзиши забонҳо дар партави ин сиёсат мо дастовардҳои хуберо дар кишвари хеш мушоҳида мекунем. Ҳоло сафи ҷавононе, ки ба омӯзиши забонҳои хориҷӣ, аз ҷумла, забонҳои шарқӣ ва ғарбӣ талош меварзанд, аз даврони қабл аз Истиқлолият ба маротиб бештар буда, дар ҷумҳурӣ барои омӯзиши ин забонҳо имконоти фаровон фароҳам оварда шудааст, ки ин ҳама аз баракати Истиқлолияти давлатӣ ва сиёсати миллии Сарвари давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.
Як нуктаи бисёр ҷолибе, ки дар Суханронии Сарвари давлат ба муносибати Рӯзи забон (22-юми июли соли 2008) таъкид мешавад ин омӯзиши забонҳои хориҷӣ дар заминаи забони тоҷикӣ, - забони давлатӣ дониста мешавад. Ин ҳидояти Президенти муҳтарами кишвар водор месозад, то забонҳои хориҷӣ на дар заминаи забони бегона, ки он низ забони хориҷӣ маҳсуб мешавад, балки бояд бар пояи меъёрҳои забони модарӣ ва риояи вижагиҳои он омӯхта шавад. Ин шеваи омӯзиш барои робитаҳои озоди мо бо кишварҳои ҷаҳон ва арҷ гузоштан ба забони давлатӣ дар баробари забонҳои дигар равиши мусбат арзёбӣ мегардад.
Дар моддаи 4-и Қонуни мазкур дар мавриди забонҳои дигар чунин омадааст:
1. Ҳамаи миллатҳо ва халқиятҳое, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон зиндагӣ мекунанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, ба истифодаи озоди забони модариашон ҳуқуқ доранд.
2. Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҳимоя ва инкишофи забонҳои бадахшонӣ (помирӣ) ва забони яғнобӣ шароит фароҳам меорад.
Бояд тазаккур дод, ки Кумита дар фаъолияти худ баҳри татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои риояи муқаррароти санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ вобаста ба таъмини ҳуқуқу озодиҳои инсон, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, аз ҷумла, Аҳдномаи байналмилалии ҳуқуқи гражданӣ ва сиёсӣ, Санади машварати Копенгаген, Тавсияҳои Гаага дар бораи ҳуқуқи ақаллиятҳои миллӣ ба таҳсилот, Тавсияҳои Осло дар бораи ҳуқуқи ақаллиятҳои миллӣ ва ғайраҳо дар иртибот ба забон мунтазам тадбирҳои зарурӣ меандешад.
Кумита бо Созмони Амният ва Ҳамкории Аврупо дар самти татбиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бахши забонҳо ҳамкории густурдаро ба роҳ мондааст. Соли 2011 дар Кумита ду мулоқот бо намояндагии дафтари Созмони Амният ва Ҳамкории Аврупо дар Тоҷикистон, аз ҷумла, мулоқоти ҷудогона бо Комиссари Олии ин Созмон оид ба масъалаҳои ақаллиятҳои миллӣ ҷаноби Кнут Воллебек баргузор гардид, ки ин мулоқотҳо ба масъалаҳои тафсири Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бахшида шуда буд.
Ҳамасола дар Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба Рӯзи байналмилалии забони модарӣ 21-уми феврал мизҳои мудаввар, вохӯриҳо ва семинарҳо бо иштироки доираи васеи муҳаққиқон, намояндагони ҷамъиятҳои ақаллиятҳои миллии сокини Тоҷикистон, намояндагони забонҳои бадахшонӣ (помирӣ) ва яғнобӣ баргузор менамояд.
Эҳтироми бепоён ба забони миллӣ дар ҳама суханрониҳо ва паёмҳои табрикотии Президенти кишвар ба муносибати Рӯзи забон баён гардидааст, ки ин ҳама далели арҷгузорӣ ба забони модарӣ - ин ганҷи бебаҳои меросу фарҳанги миллӣ дониста мешавад. Президенти кишвар дар Паёми табрикотии хеш ба муносибати шонздаҳумин солгарди Рӯзи забон 22-юми июли соли 2005 волоияти мақоми забон ва поку бегазанд нигоҳ доштани онро аз далелҳои ифтихори миллӣ ва Ватану ватандорӣ дониста, забони тоҷикиро аз олитарин муқаддасоти миллӣ эълон дошт, ки ин волотарин арҷгузорӣ ба забони миллӣ ва миллати хеш аст. Фармони Президенти муҳтарами Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 26-уми соли 2007 дар бораи Соли забони тоҷикӣ эълон гардидани соли 2008 далели дигари эҳтирому бузургдошти забони модарӣ дар даврони Истиқлолият мебошад.
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» 5-уми октябри соли 2009, №553 аз ҷониби Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон ба имзо расида, дар асоси Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми октбяри соли 2009, №11 ҷиҳати иҷрои муқаррароти Қонуни мазкур ба мақомоти марбута дастуру супоришҳои мушаххас дода шуд. Иҷрои ин Протокол аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти назорати доимӣ қарор дорад. Мутобиқи қисми 4-и моддаи 3-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин, шахсони ҳуқуқӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ вазифадоранд барои омӯхтани забони давлатӣ ва такмили забондонии кормандон шароит фароҳам оранд. Ин масъала ба банди 13-и Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ ворид карда шуд. Қобили тазаккур аст, ки то имрӯз дар аксарияти ташкилоту муассисаҳо барои ташкили давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ тадбирҳои мушаххас андешида шуданд.
Забон аслан ҳастии миллат ва нишони давлатдории миллист ва аз ин ҷост, ки ба ғамхориву пуштибонии доимии давлат эҳтиёҷ дорад. Бинобар ин Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тадбирҳоеро амалӣ намуд, ки барои рушди инкишофи мақоми забони давлатӣ равона мешаванд. Барои амалӣ намудани сиёсати забони давлатӣ дар ҷумҳурӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон зарур шуморид, ки ниҳоди нав таъсис диҳад. Аз ин рӯ, Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31-уми октябри соли 2009, №604 таъсис ёфтааст.
Бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» 4-уми октябри соли 2011, №458 қабул шуд. Мутобиқи қисми 6-и моддаи 3-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳангоми истифодаи забони давлатӣ риояи муқаррароти қоидаҳои имлои забони адабӣ ҳатмӣ мебошад. Воқеияти таҳияи чунин як имлои ҷавобгӯ ба меъёрҳои забони тоҷикӣ дар номаи табрикотии Президенти муҳтарами кишвар Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз 22-юми июли соли 2003 ба муносибати Рӯзи забон таъкид гардида буд. Ин дастури бисёр муҳим ва ҳидояти Сарвари давлат дар иртибот ба таҳия ва пешниҳоди қоидаҳои имлои фарогири меъёрҳои забони адабӣ пас аз таъсиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ гардид. Бо пайгирӣ аз татбиқи ин ҳадафи муҳим, барои таҳияи лоиҳаи нав дар асоси фармоиши раиси Кумита аз 8-уми январи соли 2010, №21 дар ҳайати забоншиносон Д. Саймиддинов (раис), С. Назарзода, Б. Камолиддинов, Ҳ. Маҷидов, Ғ. Ҷӯраев, Ш. Исмоилов, М. Султонов, Ф. Зикриёев, О. Маҳмадҷонов, Ш. Кабиров ва К. Донаева (котиб) гурӯҳи корӣ таъсис дода шуд. Лоиҳа пас аз баррасии ниҳоӣ аз ҷониби гурӯҳи корӣ бо дарназардошти хулосаи вазоратҳо ва кумитаҳои марбута ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод ва бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 4-уми октябри соли 2011, №458 тасдиқ карда шуд.
Тадбири бисёр муҳими дигар дар татбиқи сиёсати давлатӣ дар бораи забон ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», ин таҳия ва қабули “Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016” мебошад, ки он 30-юми июни соли 2012, №335 ба тасвиб расидааст. Мутобиқи банди 2 қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016” Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамоҳангсози татбиқи Барномаи мазкур муқаррар гардидааст. Зарурати таҳия ва қабули Барномаи мукаммалеро, ки бояд дурнамои воқеии рушди забони давлатиро дар шароити соҳибистиқлолӣ инъикос намояд, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ 5-уми октябри соли 2010 таъкид намуда, Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои таҳияи ин Барнома муваззаф сохта буданд. Бояд қайд намуд, ки Барномаи мазкур бар пояи таҳлилҳои дақиқи илмӣ бо дарназардошти дурнамои рушди забони давлатӣ таҳия гардида, дар он роҳҳо ва воситаҳои ташаккули забони миллӣ мутобиқи сиёсати давлатӣ дар бораи забон муқаррар гардидааст. Дар нимаи дуюми соли 2012 марҳилаи нахустини татбиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016», ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 тасдиқ шудааст, оғоз гардид. Ҳамзамон, Кумитаи забон ва истилоҳот ҳамчун ҳамоҳангсози Барномаи рушди забони давлатӣ ҳолати татбиқи Барномаро аз ҷониби вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳои дахлдор мавриди таҳлил қарор медиҳад. Мутобиқи қарори мазкур вазорату идораҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар шаҳру ноҳияҳо ҳар сол на дертар аз 1-уми март аз вазъи иҷрои Барнома ба Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориши иҷроиши ҳарсолаи онро пешниҳод менамоянд.
Қобили зикр аст, ки мулоқоти Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон ба ифтихори Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки (4-уми октябри соли 2012) бо иштироки роҳбарони вазорату идораҳо, аҳли илму фарҳанг ва намояндагони насли ҷавони кишвар сурат гирифт, чорабинии муҳимтарини соли 2012 дар самти ҳимоя ва рушду такомули забони давлатӣ маҳсуб гардид. Дар мулоқот Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон бо маърӯзаи пурмуҳтаво суханронӣ ва дурнамои густариши забони давлатиро муайян намуд.
Боиси хурсандист, ки бо дастури Президенти кишвар зимни мулоқот ба ифтихори Рӯзи забони давлатӣ (4-уми октябри соли 2012) масъалаи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» зери назорати шахсии роҳбарони вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, раисони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳои Суғд, Хатлон, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ қарор дода шуд. Ин иқдом, бешубҳа, барои татбиқи самарабахш ва устувори Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 мусоидат хоҳад намуд.
Бо Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14-уми июни соли 2013, №АП2268 аз ҳисоби фонди захиравии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби олимони забоншинос Кумита Фарҳанги имлои забони тоҷикиро дар 20 ҷузъи чопӣ (320 саҳифа) таҳия ва барои чоп омода намуда, бо дарназардошти ниёзи ҷомеа ба ин фарҳанг нашри нахустини онро ба теъдоди 15 000 (понздаҳ ҳазор) нусха ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи нома аз 3-юми майи соли 2013, №1-2/112 пешниҳод намуд, ки он китоби рӯимизии кормандони вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳои кишвар гардидаанд.
Таҳия, танзим ва ҳамгунсозии истилоҳот яке аз масъалаҳои муҳим дар роҳи рушди забони давлатӣ ба шумор меравад. Аз ин рӯ, Кумита бо мақсади татбиқи тадбирҳои муассир барои ташаккули забони тоҷикӣ ҳамчун забони илм ва танзими истилоҳот дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа бо қарори Ҳайати мушовара аз 28-уми марти соли 2011, №3/1 аз зумраи олимону муҳаққиқони соҳаҳои мухталиф Шӯрои ҷумҳуриявии ҳамгунсозии истилоҳотро таъсис додааст, ки он аз 3 гурӯҳ ва 20 бахш иборат аст.
Ҳоло дар ҳайати Шӯро (бо намояндагӣ аз вазорату идораҳо, мактабҳои олӣ ва пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ) зиёда аз 100 нафар муҳаққиқон фаъолият доранд.
То имрӯз кори Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот муназзам ба роҳ монда шудааст. Дар ҳамкорӣ бо ҳайати Шӯрои мазкур Кумита дар давоми фаъолияти худ беш аз 40 фарҳангномаҳои марбут ба истилоҳоти соҳавиро мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода, хулосаи Кумитаро пешниҳод намудааст. Фарҳангномаҳо бештар дар соҳаҳои тиб ва дорусозӣ, сиёсатшиносӣ, кишоварзӣ, техникӣ, иқтисодиёт, сохтмон ва меъморӣ, биологӣ, нассоҷӣ, педагогӣ, нақлиёт, коргузорӣ ва дигар соҳаҳои тахассусӣ таҳия гардида, дузабона (русӣ-тоҷикӣ) ва сезабона (тоҷикӣ –англисӣ-русӣ) мебошанд.
Дар тӯли 6 соли фаъолияти худ Кумитаи навтаъсис бештар аз 100 лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон, даҳҳо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, низомномаҳо, консепсияҳо, созишномаҳо, маълумотномаву ойиннома ва барномаву тавсияномаҳо, 40 Луғатнома, теъдоди зиёди санад, парвандаҳои судӣ, таъиноти судӣ, мақола, нақша, барчаспҳои маводи хурокворӣ ва номгузориҳои ташкилоту муассисаҳоро мавриди экспертизаи забоншиносӣ қарор дода истилоҳоти онро коркарду мувофиқа намудааст.
Боиси ифтихори миллати тоҷик аст, ки барои арҷгузорӣ ба ин муқаддасот соли 2009 5-уми октябр Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Феҳристи ҷашнҳои миллӣ ворид гардида, ҳамасола Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон 5-уми октябр ҳамчун рамзи худшиносию худогоҳӣ, ифтихор аз таъриху фарҳанг ва ҳувияти миллӣ дар саросари кишвар ҷашн гирифта мешавад.
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола ба ифтихори ин ҷашни муқаддас мизи мудаввар ва конференсияҳои ҷумҳуриявии илмӣ-амалиро бо иштироки намояндагон аз Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазорату кумитаҳо, донишгоҳу донишкадаҳо, пажуҳишгоҳҳои илмӣ-таҳқиқотӣ, ташкилотҳои ғайридавлатӣ ва воситаҳои ахбори омма баргузор менамояд, ки то имрӯз Конференсияи ҷумҳуриявии илмию амалӣ таҳти унвони «Истиқлолият ва сиёсати давлатӣ дар бораи забон» (2010), мизи мудаввар таҳти унвони «Тоҷикистон – Қазоқистон: Истиқлолият ва рушди забони давлатӣ»(2011), мизи мудаввар таҳти унвони «Барномаи стратегии рушди забони давлатӣ ва сиёсати давлатӣ дар бораи забон» (2011), Конференсияи ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Забони давлатӣ ва танзими истилоҳот» (18-уми сентябри соли 2012), Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ таҳти унвони «Танзим ва корбурди истилоҳот дар забони давлатӣ» (1-уми октябри соли 2013), мизи мудаввар бахшида ба Рӯзи байналмилалии забони модарӣ (21-уми феврали соли 2014), мизи мудаввар ба ифтихори Ҷашни байналмилалии Наврӯз (18-уми марти соли 2014), конференсияи байналмилалӣ таҳти унвони «Масоили вожагузинӣ ва истилоҳоти забони форсӣ-тоҷикӣ» (2015) бо иштироки муҳаққиқону донишмандони кишвар ва намояндагони Ҷумҳурии Исломии Эрон, Ҷумҳурии Исломии Афғонистон, конференсияи ҷумҳуриявии «Суннатҳои номгузорӣ ва номҳои ҷуғрофӣ» (2015) конференсияи илмию амалии байналмилалӣ таҳти унвони «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ» (2016) бо иштироки олимону донишмандони кишварҳои хориҷӣ (Ҳиндустон, Ҷумҳурии Исломии Эрон, Ҷумҳурии Исломии Афғонистон, Британияи Кабир, намояндагони сафоратхонаҳои Федератсияи Россия, Қазоқистон, Қирғизистон, Ҷумҳурии Исломии Покистон), конференсия илмию амалии ҷумҳуриявии «Истиқлолият ва сиёсати давлатӣ дар бораи забон» (2016) баргузор гардида, дар татбиқи сиёсати забони давлатӣ ҳамчун забони илм нақши арзанда гузоштааст.
Соли 2017 бахшида ба ҷашни Рӯзи байналмилалии забони модарӣ 21-уми феврали соли 2017 мизи мудаввар таҳти унвони «Вазъи омӯзиши забони давлатӣ дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таҳсилашон ба забони ғайридавлатӣ» баргузор намуд.
Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Нақши забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳкими Ваҳдати миллӣ» (23-юми июни соли 2017), Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯзи 3-юми октябри соли 2017 баргузор намуд.
Соли 2018 бахшида ба ҷашни Рӯзи байналмилалии забони модарӣ 21-уми феврали соли 2018 мизи мудаввар таҳти унвони «Нақши забони адабии тоҷикӣ ва ташакули он дар ниҳоди шаҳрвандон» баргузор намуд.
Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ бахшида ба 140-солагии Қаҳрамони Тоҷикистон, сардафтари адабиёти муосири тоҷик устод Садриддин Айнӣ таҳти унвони “Саҳми устод Айнӣ дар ҳифзи асолати забони тоҷикӣ ва бузургдошти фарҳанги суннатӣ” (13-уми апрели соли 2018), Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти унвони «Муҳити корбурд ва инкишофи забонҳои бумии Тоҷикистон» (5-уми октябри соли 2018 ) баргузор намуд.
Соли 2019 бахшида ба ҷашни Рӯзи байналмилалии забони модарӣ Кумита дар партави Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дарназардошти рисолату мақоми таърихии забони миллии кишвар ва аҳамияти он дар ҳифзи асолати забони давлатӣ барои поку беолоиш нигоҳ доштани забони тоҷикӣ Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Забони модарӣ – мероси фарҳангии соҳибзабонон» (21-уми феврали соли 2019), Конференсияи ҷумҳуриявии илмию амалӣ дар мавзӯи «Вазъи забони давлатӣ дар фаъолияти воситаҳои ахбори оммаи кишвар» бахшида ба таҷлили Рӯзи Ваҳдати миллӣ, «Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ» ва «10-солагии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», Конференсияи илмию амалии байналмилалиро таҳти унвони «Вазъи забони тоҷикӣ дар минтақаҳои тоҷикнишини Осиёи Марказӣ бо иштироки олимону донишмандони кишварҳои хориҷӣ (5-уми октябри соли 2019) баргузор намуд.
Кумита бахшида ба Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мизи мудаввар баргузор намуд, ки дар он кормандони Кумита аз хидматҳои шоистаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои халқу давлатӣ соҳибистиқлоламон маърӯзаҳо намуданд ва ҳамзамон, дар ин рӯз озмун бахшида ба 10-солагии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» таҳти унвони «Забон – пояи миллат» аз рӯи шартҳои «Мақолаи илмӣ», «Мақолаи илми-омавӣ», «Иншои беҳтарин» ва «Шеъри беҳтарин дар васфи забони тоҷикӣ» ҷамъбаст гардида, довталабони озмуни мазкур бо диплом ва сипосномаҳои Кумита қадрдонӣ карда шуданд.
Ҳамзамон, Кумита 23-юми ноябри соли равон бахшида ба Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон мизи мудаввар баргузор намуд. Чорабинии мазкур бо Суруди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оғоз гардид. Сипас, роҳбарият дар бораи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон сухан намуда, кормандон бо маърӯзаҳо доир ба Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон баромад намуданд.
Категория:
“Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” таҳрир мешавад.
Санаи 14-уми январи соли 2020 дар толори Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷаласаи гурӯҳи кории байниидоравӣ бо намояндагони вазорату идораҳои дахлдор доир ба таҳияи лоиҳаи нави “Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” корашро идома дод. Хотирнишон бояд намуд, ки ҷаласаи аввал дар моҳи декабри соли гузашта багузор шуда буд.
Ҳадаф аз баргузории ҷаласаи мазкур ин баррасии “Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” мебошад, ки дар таҳрири нав таҳия намуда, ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад.
Ёдовар бояд шуд, ки доир ба ин масъала Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯрӣ бо намояндагони аҳли маориф, илм, фарҳанг ва адаб, ки рӯзи 4-уми ноябри соли 2019 баргузор гардид, ибрози андеша тамуда таъкид доштанд: “Бо такя ба суннатҳои арзишманди гузаштаи халқамон барои эҳё намудани номҳои қадимаи тоҷикӣ ва истифодаи саҳеҳ аз қолабҳои калимасозии миллӣ бо қарори Ҳукумати мамлакат “Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” тасдиқ шуда, меъёрҳои интихоби номҳои миллӣ муқаррар карда шуданд”.
Ҳадаф аз таҳияи феҳрист эҳё кардани арзишҳои маънавӣ ва мероси бебаҳои таъриху фарҳанги миллӣ, инчунин, номгузории суннатии тоҷикӣ мебошад.
Феҳрист бо таваҷҷуҳ ба арзишҳои миллӣ ва фарҳанги номгузории ниёгони мо таҳия гардида, дар он ҳеҷ маҳдудият вуҷуд надорад.
Аммо дар ин самт аз ҷониби масъулони шаҳраку деҳот ва идораҳои сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ ҳанӯз ҳам саҳлангориву бемасъулиятӣ ба чашм мерасад, яъне баъзеи онҳо то ҳол пойбанди равишу усули пешинаи номгузорӣ мебошанд.
Бояд гуфт, ки баъзе падару модарон ба ин масъалаи муҳим беэътиноӣ зоҳир карда, фарзандони худро бо номҳои дорои маънои коста ё номҳое, ки ба анъанаҳои номгузории миллии мо бегонаанд, номгузорӣ мекунанд.
Дар урфият “номи зебо ними ҳусн” гуфтаанд.
Дар хотир бояд дошт, ки асолати миллӣ доштани номи инсон омили нерӯмандӣ, ташаккули шахсият ва эҳсоси худогоҳиву хештаншиносии ӯ ба шумор меравад.
Хотирнишон месозам, ки бегонапарастӣ дар самти номгузорӣ наслҳои ояндаро аз асолати таърихӣ дур мекунад, худшиносӣ ва ҳувияти миллии онҳоро коҳиш медиҳад, ки ба ин раванд ҳаргиз роҳ додан мумкин нест.
Вазорати адлия ва Кумитаи забон ва истилоҳот вазифадор карда мешаванд, ки якҷоя бо сохтору мақомоти дахлдор ин масъаларо ба таври ҷиддӣ таҳти назорат қарор диҳанд ва доир ба ворид намудани тағйиру иловаҳои зарурӣ ба асноди қонунгузорӣ пешниҳоди мушаххас таҳия ва ба Ҳукумати мамлакат манзур намоянд”.
Аз ин рӯ, дар робита ба ҳамин дастуру супоришҳои Пешвои миллат гурӯҳи корӣ такроран таҳлили номҳои дар Феҳрист воридшударо мавриди таҳлил қарор дода, номҳои навэҷодро ба он илова мекунанд.
Категория:
Ҳисобот дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2019
Категория:
Озмуни «Забон – пояи миллат» ҷамъбаст гардид
Ба ифтихори Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумита рӯзи 15-уми ноябр мизи мудаввар баргузор намуд, ки дар он Раиси Кумита, муовини раис ва кормандони Кумита Умарова Ш. ва Ятимзода М. бо маърӯзаҳои пурмуҳтаво доир ба корнамоиҳову фаъолияти пурсамари Президенти кишвар дар рушди Тоҷикистон ва мақоми он дар арсаи байналмилалӣ, хусусан дар таҳкиму инкишофи забони давлатӣ ва арҷгузорӣ ба забони миллӣ баромад карданд.
Ҳамзамон, дар ин рӯзи фархунда ва муборак озмуни Кумита, ки бахшида ба 10-солагии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» таҳти унвони «Забон – пояи миллат» эълон гардида буд, ҷамъбаст шуд.
Комиссияи тадорукоти озмун ҷойҳои ишғолнамудаи довталабонро барои ҳозирин эълон дошта, ғолибонро бо Диплом ва Сипоснома қадрдонӣ намуд.
Аз рӯи шарти «Мақолаи илмӣ»:
- диплом ба узви вобастаи АИ Ҷумҳурии Тоҷикистон Мирзо Ҳасани Султон барои ишғоли ҷойи аввал бо мақолаи «Пешвои миллат ва пешрафти забони тоҷикӣ»;
- диплом ба Нуралиев Абдубосит Фазлиддинович барои ишғоли ҷойи дуюм бо мақолаи «Шоҳасаре, ки забонаш ба ҳама порсизабонон ошно аст»;
Аз рӯи шарти «Мақолаи илмӣ-оммавӣ»:
- диплом ба Садриддин Ҳасанзода барои ишғоли ҷойи аввал бо мақолаҳои «Хат – таърих…», «Озмоишгоҳи таърих», «Баҳс», «Чаро лотинӣ?», «Ҳомии забон кист?»;
Аз рӯи шарти «Иншои беҳтарин»:
- диплом ба Байзоев Азим барои ишғоли ҷойи аввал ба иншо таҳти унвони «Як лаҳза дар фикри мо бошед! (Номаи Манижаи 7-сола ба падару модарон ва бобою бибиҳо)»;
Аз рӯи шарти «Шеъри беҳтарин»:
- диплом ба Рустами Ваҳҳоб барои ишғоли ҷойи аввал;
- диплом ба Нуриддин Амриддин барои ишғоли ҷойи дуюм;
Ҳамчунин, Сипосномаҳо ба шахсони зерин тақдим шуданд:
- Муҳаммадалӣ Саидмуродов - омӯзгори муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №40-и ноҳияи Варзоб (барои мақолаи «Забон – пояи давлат»);
- Ҳакималӣ Назаралиев - омӯзгори муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №17-и деҳаи Ғуриёти шаҳри Ҳисор (барои мақолаи «Забони модарии ман»);
- Суяров Қурбон - омӯзгори фанни химияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон (барои мақола «Химия ё қимиё»).
Нуриддини Амриддин - «Забони тоҷикӣ», «Ганҷи якто», «Забони модар»
Ай бақои ҷисму ҷони мо, забони тоҷикӣ,
Давлату ному нишони мо, забони тоҷикӣ.
Себи ширини Самарқандию қанди порсӣ
Шаҳд дар кому даҳони мо, забони тоҷикӣ.
Бо «Авасто», «Занд»-у «Позанд»-у бузургони Аҷам
Сад ҷаҳоне дар ҷаҳони мо забони тоҷикӣ.
Гаштаи болонишин дар минбару тахти баланд,
Офтоби осмони мо, забони тоҷикӣ.
Эътибори миллати моро ба дунё бурдаӣ,
Ифтихору шаъну шони мо, забони тоҷикӣ.
Шири поки модарӣ ҷо гашта дар шарёни мо,
Шираи кому забони мо, забони тоҷикӣ.
Тоҷике то ҳаст дар дунё, бимонӣ ҷовидон,
Ай шукуҳи ҷовидони мо, забони тоҷикӣ.
Забони тоҷикӣ
То забони тоҷикӣ барҷост, тоҷик зинда аст,
То бувад як тоҷике лафзи дарӣ поянда аст.
Дар сари гаҳвора гӯяд алла то як модаре,
Лафзи гавҳарбори модар чашмаи зоянда аст.
Мешавад бо шири модар ҷой он дар мағзи ҷон,
Метаровад ҳамчу чашма аз лаби пиру ҷавон.
Ормони миллати моро ба дунё мебарад,
Парзанон аз лаб ба лабҳо, аз карон то бар карон.
Ҳар ҳиҷову ҳарфи онро моми тоҷик асрҳо
Кишт дар дилҳо ба мисли дони гандум мекунад.
Шираи ҷонбахшу пандомӯзи қанди порсӣ
Ҳамчу шаҳди ноб ширин коми мардум мекунад.
Дурру гавҳар мешавад ҳарфу каломи тоҷикӣ,
То ба олам мебарад назму низоми тоҷикӣ.
Рӯдакӣ афсунгарӣ бо шеъру девон мекунад,
Ифтихори тоҷикии мо ба номи тоҷикӣ.
Аз Халиҷи Форс то Ҳинду ба Чин алфози мо
Мебарад шеъру сухан, овозаю овози мо.
Номи тоҷикро ба гетӣ мебарад бо боли худ,
Мояи иқболу бахту шаҳпари парвози мо.
Ганҷи мову давлати мо, шуҳрату ному нишон,
Дар Самарқанду Бухоро, Балху Чочу Бомиён.
Дар Хуросони Бузургу дар Варорӯди куҳан
Ҳалқаи пайванд мегардад миёни тоҷикон.
*****
Шаҳду қандӣ ба коми ҷони мо,
Як ҷаҳони ту дар ҷаҳони мо,
Давлату ганҷи ҷовидони мо,
Ай забони биҳиштии тоҷик!
Ёдгоре ту аз ниёгонӣ,
Лафзи ширини шеъру дастонӣ,
Дар сарири сухан ту султонӣ,
Ай забони биҳиштии тоҷик!
Порсиро ту дурри дарёӣ,
Ҳам дариро ту ганҷи яктоӣ,
Шӯҳра гашта ба рӯи дунёӣ,
Ай забони биҳиштии тоҷик!
Лафз не, баҳри ҳикмату пандӣ,
Ҳамчу модар азизу дилбандӣ,
Оламеро ба ҳам ту пайвандӣ,
Ай забони биҳиштии тоҷик!
Мазҳари номи мо, нишони мо,
Гулшани сабзи бехазони мо,
Ояи меҳр дар забони мо,
Ай забони биҳиштии тоҷик!
Шуҳрату ифтихори миллат ту,
Шаъну шону виқори миллат ту,
Рӯҳи поку мадори миллат ту,
Ай забони биҳиштии тоҷик!
Ай забони биҳиштии тоҷик!
*****
Сарчашмаи зиндагӣ забони Модар,
Ин лафзи гуҳаррези равони Модар.
Ҷо дар лабу ҷисму ҷони мо гардида
Ҳар ҳарфу ҳиҷои ҷовидони Модар.
Пайванди равони мо забони Модар,
Бар реша тавони мо забони Модар.
Дар олами пуртазоди пуршебу фароз
Аз умр нишони мо забони Модар.
Ин шева, ки атри мушку анбар дорад,
Шаҳду шакари забони Модар дорад.
Дар Ҳинду Хуросону Варорӯди куҳан
Сад шукр, барои хеш минбар дорад.
Чун шаҳду шакар лафзи дарӣ ширин аст,
Гулқанди каломи модарӣ ширин аст.
Бо ҳикмату панди Рӯдакӣ шуҳраи даҳр
Бо шираи шеъри Анварӣ ширин аст.
Як қитъаи гулфишон забони Модар,
Як хиттаи ҷовидон забони Модар.
Як олами шуҳрату нишони тоҷик,
Як парчами парфишон забони Модар.
Категория:
Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Вазъи забони давлатӣ дар фаъолияти воситаҳои ахбори оммаи кишвар», 20-уми июни соли 2019
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 20-уми июни соли 2019 конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро бахшида ба Рӯзи Ваҳдати миллӣ,
«Соли рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ» ва «10-солагии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» таҳти унвони
«Вазъи забони давлатӣ дар фаъолияти воситаҳои ахбори оммаи кишвар» бо иштироки олимону донишмандон ва рӯзноманигорони кишвар ба нақша гирифтааст.
Дар конференсия масъалаҳои зерин баррасӣ мешаванд:
• Риояи талаботи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар рӯзномаю маҷаллаҳои даврӣ;
• Вазъи иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ВАО;
• Мушкилоти татбиқи меъёрҳои забони адабӣ дар ВАО;
• Тарғиб ва арҷгузорӣ ба забони давлатӣ.
Талаботи пешниҳоди маърӯзаҳо дар шакли мақола
Матнҳои ирсолшуда бояд таҳрир ва ба талаботҳои техникии зерин ҷавобгӯ бошанд:
- маърӯзаҳо дар ҳаҷми аз 4 то 6 саҳифаи чопӣ дар саҳифаи формати Word;
- варақаи андозаи А 4, фосилаҳо аз боло 2 см., аз поён 2 см., аз чап 3 см., аз рост 1,5 см;
- фосилаи байни сатрҳо 1,5 ҳуруфи Times New Roman ва Times New Roman Tj,
- андозаи ҳарфҳо 14 дар шакли хаттӣ ва электронӣ;
- ному насаб, унвон ва дараҷаи илмӣ, вазифаи ишғолкардаи муаллиф бо пуррагӣ дар гӯшаи рости варақ баъди унвони маърӯза.
Маводи конференсия дар шакли маҷмӯа чоп мешавад.
Дархост барои иштирок ва матни маърӯза то 30-юми майи соли 2019 ба Кумитаи тадорукот супорида шавад.
Нишонии мо: шаҳри Душанбе, кӯчаи Беҳзод 25, Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (ошёнаи 3-юми бинои Муассисаи давлатии «Тоҷикфилм»)
Телефонҳо барои тамос: 227 28 69; 93 893 96 09.
Сомонаи электронӣ: kumitaizabon@mail.ru
Категория:
Вазъи меъёрҳои забони адабии тоҷикӣ дар сурудҳои муосир
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 6-уми декабри соли 2018 дар мавзӯи “Вазъи меъёрҳои забони адабии тоҷикӣ дар сурудҳои муосир” дар ҳамкорӣ бо Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сарояндагон вохӯрӣ баргузор намуд, ки дар он зиёда аз 60 нафар намояндагони вазорату идораҳо, сарояндагону ҳунармандон ва намояндагони воситаҳои ахбори омма иштирок доштанд.
Вохӯрии мазкур ба яке аз масъалаҳое, ки дар ташаккули фарҳангу санъати тоҷик муҳим арзёбӣ мегардад, яъне риоя ва танзими меъёрҳои забони адабӣ дар сурудҳои муосири тоҷик, бахшида шуда буд.
Ёдовар бояд шуд, ки вазъи матни суруди бархе аз сарояндагон аз ҷониби аҳли нишаст, алалхусус, Г. Шарофзода – раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, С. Назарзода – узви Ҳайати мушовараи Кумита, Камолиддинов Б. – устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, Муҳтарам Ҳотам – адиб, узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон ва дигарон мавриди муҳокима ва баррасӣ қарор гирифт.
Дар суханронӣ Г. Шарофзода – раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ёдовар шуданд, ки бо мусиқӣ хондани шеъру сурудҳо аз ҷониби сарояндагон бояд меъёрҳои забони адабӣ риоя шуда, ҳангоми хондани ашъори шоирон ҷаззобии сухани шоир ва меъёрҳои савтиёти забони адабии тоҷикӣ ба назар гирифта шавад.
Паёми табрикотии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба муносибати Рӯзи Парчами давлатӣ
Ҳамватанони азиз!
Ҳар сол бисту чоруми ноябр дар кишвари соҳибистиқлоли мо Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷашн гирифта мешавад.
Ба ифтихори ин ҷашни фархунда ҳамаи шуморо самимона табрик гуфта, орзуманди он ҳастам, ки Парчами давлатии мо дар фазои орому осудаи мамлакат ҳамеша роҳнамову роҳкушои мардуми шарафмандамон ба сӯи ояндаи неку осуда бошад.
Рӯзи парчами давлатӣ имсол дар рӯзҳои ба истифода додани агрегати якуми нерӯгоҳи барқи обии “Роғун”, яъне рӯйдоди воқеан таърихӣ дар ҳаёти мардуми Тоҷикистон таҷлил мегардад.
Сокинони заҳматқарину созандаи мо ба ин дастоварди бузург таҳти парчами парафшони давлати соҳибистиқлоламон ноил гардиданд ва ин иншооти бузурги асрро бо дарки баланди масъулияти ватандорӣ ва умед ба фардои боз ҳам ободу пешрафтаи ватани азизамон бунёд карда истодаанд.
Парчам аз рӯзи қабули он дар радифи Нишони давлатӣ ва Суруди миллӣ ба сифати рамзи давлати соҳибихтиёри тоҷикон ба сарвати муқаддаси маънавии ҷомеаи мо табдил ёфта, хурду бузург ба он бо муҳаббату садоқат нисбат ба Ватан ва давлати миллии худ арҷ мегузоранд.
Эҳтиром ба Парчами давлатӣ ифодаи эҳсоси муҳаббату садоқати ҳар як фарди Ватан нисбат ба давлатдории миллӣ буда, мардуми шарифи Тоҷикистон зери ливои давлати худ дар ҳамаи соҳаҳо садоқатмандона заҳмат мекашанд.
Халқи тоҷик аз замонҳои хеле қадим то даврони навин ба суннати парчамдорӣ арҷи хосса мегузорад ва ин амалро беҳтарин нишонаи ҳувияти миллӣ ва нангу номуси ватандорӣ мешуморад.
Ойини парчамдории мо ба сифати пайвандгари наслҳо умри ҷовидонӣ дорад ва бо хусусиятҳои хоси худ яке аз омилҳои муҳимтарини иттиҳоду сарҷамъии халқи тоҷик ва ваҳдату ҳамдигарфаҳмии сокинони мамлакат мебошад.
Дар замони соҳибистиқлолӣ парафшон гардидани баландтарин Парчами давлатӣ дар пойтахти мамлакатамон – шаҳри Душанбе идомаи суннати қадимаи парчамдории халқамон ба ҳисоб меравад.
Ҳамзамон бо ин, барафрохта шудани Парчами давлатӣ дар маркази вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои мамлакат аз таҳким ёфтани ҳувияти миллӣ, арҷгузорӣ ба рамзҳову арзишҳои миллӣ ва ойину суннатҳои давлатдории халқамон дар гӯшаву канораҳои гуногуни кишварамон гувоҳӣ медиҳад.
Ҳар як фарди кишвар бо эҳтироми Парчами давлати худ эҳсоси ватандориву ватандӯстӣ, худшиносиву худогоҳии миллӣ ва фарҳангсозу соҳибтамаддун будани халқи хешро собит мекунад. Зеро дар он рӯҳи ниёгони некном, далериву матонат ва орзуву омоли мардуми куҳанбунёди мо инъикос шудаанд.
Воқеан, парчам дар замони соҳибистиқлолӣ тавонист, ки ваҳдату ягонагӣ, ҳисси баланди миллӣ, нангу номуси ватандорӣ, инсондӯстиву фарҳансолорӣ ва саъю талоши созандагии мардуми сарбаланди тоҷикро таҷассум намояд ва ормону орзуҳои деринаи халқамонро дубора зинда гардонад.
Бинобар ин, мо бояд Парчами давлатиро мисли аҷдоди худ ҳамчун рамзи ҷовидонии давлатдории миллӣ ҳифз кунем, рӯҳу ҷони худро бо он пайванд созем ва дар ҳама ҳолат барои ҳимояи манфиатҳои давлату миллати хеш таҳти ин ливои зафар сарҷамъ бошем.
Итминон дорам, ки кулли мардуми бонангу номуси тоҷик бо азму талоши созанда ва бо парафшонии Парчами давлати соҳибистиқлоли худ минбаъд низ барои ба як мулки пешрафта табдил додани Тоҷикистони маҳбубамон саҳми арзандаи худро мегузоранд.
Бори дигар Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба тамоми ҳамватанонамон самимона табрик мегӯям, ба ҳар хонадони тоҷик иқболу саодат, файзу баракат ва ба кишвари маҳбубамон сулҳу ваҳдати ҷовидонии миллӣ орзу менамоям!
Категория:
Номҳои тоҷикона таблиғ мешаванд
Аз қабули қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи “Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” ҳамагӣ 2 сол сипарӣ шуд. Дар ин муддати кӯтоҳ теъдоди номҳои зебою дилчаспи тоҷикона дар байни аҳолии кишвар хеле рӯ ба афзоиш ниҳод. Аксарияти падару модарон номи кӯдакони хешро бо риояи талаботи Феҳрист интихоб карда, ба ҳусни ҷигарбандонашон зебоии дигар зам намуданд. Фаъолияти мақомоти сабти асноди ҳолатҳои шаҳрвандӣ оид ба номгузории миллӣ низ тибқи қарори мазкур ба роҳ монда шуд.
Бо вуҷуди дастовардҳои забонӣ, ки симои миллии моро ифода менамоянд, мушоҳидаҳо маълум месозанд, ки китоби “Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” ҳанӯз ба дастури рӯйимизии ҳамаи кормандони соҳаи сабти асноди ҳолатҳои шаҳрвандӣ табдил наёфта, дастраси аксар хонаводаҳо нагаштааст. Зикр бояд кард, ки номҳои ба Феҳрист воридгардида, ҳадди охирин набуда, дар асоси он тағйиру иловаҳо пешкаши аҳолии кишвар мешавад.
Ин ва дигар масъалҳои марбут ба иҷрои қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи “Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” дар семинар-машварати кормандони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки намояндагони масъули идораҳои сабти асноди ҳолатҳои шаҳрвандии ҷумҳурӣ, шуъбаҳои шиносномадиҳӣ, муассисаҳои таълимӣ ва падару модарон мавриди баррасӣ қарор гирифтанд.
Ба семинар-машварат раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Г. Шарофзода ифтитоҳ бахшида, ба иштирокдорони ҷамъомад барои ҳамкориҳои пайваста бо Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар роҳи татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлати Ҷумҳурии Тоҷикистон”, татбиқи сиёсати давлату ҳукумати ҷумҳурӣ дар бораи забони давлатӣ изҳори сипос намуд.
Ҳамзамон, муовини раиси Кумита С. Матробиён дар мавзӯи “Риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ҳангоми бақайдгирӣ ва номгузорӣ ба кӯдакон” ва сардори шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Р. дар мавзӯи "Таҳлили сабти ному насаб дар бахшҳои САҲШ-и шаҳру ноҳияҳои кишвар" маърӯза карданд. Перомуни маърӯзаҳо баҳсу мунозираи иштирокдорони семинар-машварат сурат гирифт.
Категория:
«Забони миллат- ҳастии миллат»- китоби нави Эмомалӣ Раҳмон
Китоби нави Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон «Забони миллат - ҳастии миллат» баргузор шуд.
Абдуҷаббор Раҳмонзода – Ёрдамчии Президенти кишвар оид ба масъалаҳои иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа дар сухани муқаддимотии худ дар остонаи ҷашни ҷамшедии Наврӯз нашр гардидани китоби «Забони миллат – ҳастии миллат»-ро дастоварди бузурги илмию фарҳангӣ ва муждаи наврӯзӣ барои миллати тоҷик ва кулли форсизабонони ҷаҳон арзёбӣ кард.
Зикр шуд, ки китоби нави Эмомалӣ Раҳмон доир ба сарнавишти таърихии забони тоҷикӣ, шебу фарозҳои он дар масири зуҳуру густариш ва зарфиятҳои фароху фарогири забони тоҷикӣ маълумот медиҳад.
Дар асар решаҳои ориёии забони тоҷикӣ бо далелҳои қавии илмӣ ва таърихӣ исбот шудаанд. Ҳамчунин даврабандии таърихии забони тоҷикӣ дар асоси маводи нави илмӣ матраҳ шудааст.
Дар маҷмӯъ асари мазкур фарогири бузургтарин сарчашмаҳои таърихию тамаддуни тоҷикон аст. Хусусан муаллифи асар – Пешвои миллат таърихи пайдоиши забони тоҷикиро дар фасли алоҳидаи китоб таҳти унвони «Забони миллат – ҳастии миллат» гирд овардааст.
Зикр мешавад, ки зодгоҳи асосии забони тоҷикӣ Хуросону Мовароуннаҳр, соҳили чапу рости рӯди Ому, хусусан қаламрави ҳозираи Тоҷикистон аст. Ҳамзамон дар асар доир ба сарнавишти забони тоҷикӣ дар замони истилои араб дар асоси сарчашмаҳои таърихӣ маълумоти илмӣ оварда шудааст, ки он барои пажӯҳиши дурнамои забоншиносӣ дастури муфиди илмӣ маҳсуб мешавад.
Таъкид шуд, ки бобҳои алоҳидаи асар дар заминаи осор ва матнҳои илмӣ, таърихӣ ва адабӣ, замина ва омилҳои эҳёи забони тоҷикӣ, ки дар аҳди Тоҳириёну Саффориён ва махсусан дар замони шукуфоии давлатдории тоҷикон -Сомониён ба авҷи олӣ расида буд, махсус зикр гардидааст.
Дар маросими муаррифии асари нави Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон, олимон, президенти Академияи илмҳои ҷумҳурӣ Фарҳод Раҳимӣ ва дигар донишмандони шинохтаи кишвар – Кароматулло Олимов, Сайфидин Назарзода, Сахидод Раҳматулло ва дигарон доир ба паҳлуҳои таърихию илмии ин асари арзишманд ибрози назар намуда, таъкид доштанд, ки асари мазкур на танҳо барои мо тоҷикон, балки тамоми форсизабонони дунё хизмати бузург хоҳад кард.
Нашри китоби нави Пешвои миллат дар нашриёти «ЭР-граф»-и пойтахт идомаи мантиқии таҳқиқоти Пешвои миллат дар самти худшиносии миллӣ ва амалӣ намудани ормонҳои миллии тоҷикон арзёбӣ гардида, он дар забоншиносии тоҷик ва илми ҷомеашиносии муосири кишварамон дастоварди муҳим ва нотакрори илмию сиёсӣ маҳсуб мешавад.
Категория:
Ҳисобот дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи аввали соли 2017
Ҳисобот
дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти
назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
дар нимсолаи аввали соли 2017
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи аввали соли 2017 фаъолияти худро баҳри татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016», ҳамчунин, иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда, дар ин замина фаъолиятро дар самтҳои зерин амалӣ намуд:
Назорати татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон
«Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»
Дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайси ҳамоҳангсози Барномаи мазкур муайян гардидааст. Татбиқи Барномаи мазкур аз ҷониби вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳои дахлдор мавриди баррасӣ қарор гирифта, аз натиҷаи ҷамъбасти Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур Кумита моҳи марти соли 2017 ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориши муфассал пешниҳод намуд.
Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомнома яке аз самтҳои асосии фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мешавад.
Бо мақсади иҷрои супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4, Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишии новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқии шаҳри Душанбе бо муроҷиати Муассисаи давлатии “Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе” аз 23-юми январи соли 2017, №6 Муассисаи давлатии Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе гурӯҳи корӣ оид ба масъалаҳои ороиши пойтахт ва рекламаву тарғибот дар шаҳри Душанбе таъсис дода шудааст, ки дар он сардори шуъбаи танзими истилоҳоти Кумита Р. Зулфониён намояндагӣ мекунад. Гурӯҳи кории мазкур дар ҳамкориҳо то имрӯз 192 маводи ташкилоту муассисаҳои рекламаистеҳсолкунанда ва соҳибкорони инфиродиро ҷиҳати забони матни ангораҳо ва навиштаҷоту овезаҳои рекламавӣ мавриди баррасӣ қарор дода, онро мувофиқа намудааст.
Бо мақсади иҷрои супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 17-уми апрели соли 2017, №сод.263м ҷиҳати «Барӯйхатгирии номҳои мавзеъҳои ҷуғрофӣ, ки ба талаботи забони тоҷикӣ мутобиқат намекунанд» аз 20-ум то 30-юми апрели соли равон роҳбарият, кормандони Кумита дар ҳамкорӣ бо мутахассисони вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо сафарбар шуда, номҳои вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳо, ҷамоатҳо, кӯчаю хиёбонҳо ва ғайра дар асоси моддаи 19-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди санҷиш қарор дода шуд. Барои ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ намудан ва эҳё намудани номҳои ҷуғрофӣ дар ҷумҳурӣ дар назди Кумита гурӯҳи корӣ таъсис додашуда, корҳо дар ин самт идома дорад. Аз натиҷаи супориши мазкур оид ба мутобиқ намудани номҳои мавзеъҳои ҷуғрофӣ ва ба талаботи забони тоҷикӣ ҷавобгӯй кардан ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баъди баррасии гурӯҳи корӣ дар нимсолаи дуюми соли равон гузориш пешниҳод карда мешавад.
Кумита дар ҳамкорӣ бо мақомоти санҷишӣ Нақшаи санҷишии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати риоя гардидани талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор» доир ба назорати муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар фаъолияти вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо, барои соли 2017 таҳия карда, барои тасдиқ ба Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ пешниҳод намуд, ки 3-юми марти соли 2017 тасдиқ карда шудааст.
Дар асоси Нақшаи санҷишии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2017 дар асоси банди 27-и моддаи 10-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор» тибқи фармоиши раиси Кумита аз 28-уми марти соли 2017, №38 аз 3-юм то 14-уми апрели соли 2017 гурӯҳи корӣ оид ба иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар раёсатҳои таҳсилоти олии касбӣ ва баъдидипломӣ; иқтисод, банақшагирӣ дар соҳаи маориф ва илм; илм ва инноватсия; таҳсилоти томактабӣ ва миёнаи умумӣ; таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ; муносибатҳои байналмилалӣ; омори муассисаҳои таълимӣ, кадрҳо ва корҳои махсус, шуъбаҳои баҳисобгирии бухгалтерӣ ва ҳисоботи молиявӣ, низоми ахбороти идоракунии маориф ва илм, таъминоти ҳуқуқӣ ва котибот ва Маркази таҳия, нашр ва муомилоти китобҳои дарсӣ, илмию методии Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди санҷиш қарор дода шуда, барои ислоҳи камбудиҳо санад ба Вазорати мазкур пешниҳод карда шудааст.
Дар асоси фармоиши раиси Кумита аз 1-уми майи соли 2017, №49 гурӯҳи корӣ аз 15-ум то 31-уми майи соли равон оид ба иҷрои Нақшаи санҷишии Кумита дар асоси банди 27-и моддаи 10-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор» ҷиҳати назорати риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар фаъолияти шуъбаю бахшҳои Дастгоҳи раиси вилоят, раёсатҳои омор, андоз, маориф ва бахши сабти асноди ҳолати шаҳрвандии Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилояти Суғд, студияҳои «Фаридун», «Муҳаммад», «Суғдвидео», шуъбаю бахшҳои Дастгоҳи раиси шаҳри Истаравшан, Нозироти андоз, раёсатҳои омор, маориф ва Бозори марказии шаҳри Истаравшан, инчунин, шуъбаю бахшҳои Дастгоҳи раиси ноҳияи Зафаробод, Нозироти андоз, шуъбаҳои омор, маорифи ноҳияи Зафарободи вилояти Суғдро тибқи Номгӯи барномаи санҷиш мавриди санҷиш қарор дода шуд ва аз натиҷаи санҷиш санад таҳия гардида, барои ислоҳи камбудиҳои ҷойдошта ба мақомоти дахлдор пешниҳод карда шуд.
Қобили зикр аст, ки аз ҷониби мақомоти судӣ дар ин давра барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон 30 адад парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ баррасӣ карда шуда, ба андозаи 29250 сомонӣ таъин гардида, аз ин маблағҳо 14400 сомонӣ ба фоидаи давлат рӯёнида шудааст.
Экспертизаи забоншиносӣ, танзим ва ҳамгунсозии истилоҳот
Дар нимсолаи аввали соли 2017 дар Кумита зиёда аз 35 мавод аз нигоҳи экспертизаи забоншиносӣ ва танзими ҳамгунсозии истилоҳот мавриди баррасӣ қарор дода шуд. Аз ҷумла:
1) Хулоса ба лоиҳаи Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Низомнома дар бораи тартиби гузаронидани озмун барои ишғоли мансабҳои холии маъмурии хизмати давлатӣ (аз 10-уми марти соли 2016, №647)»;
2) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Агентии миллии иттилоотии Тоҷикистон «Ховар»-и назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Ховар»;
3) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Барномаи рушди кинои тоҷик барои солҳои 2018-2022»;
4) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Қоидаҳо оид ба шартҳои ҳифзи иттилоот дар воситаҳои техникии коркарди иттилоот»;
5) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи давлатии рушди санъати Шашмақом, Фалак ва мактаби суннатии «Устод шогирд» дар Ҷумҳурии Тоҷикистон солҳои 2017-2021»;
6) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқ намудани Оинномаи интизомии қисмҳои ҳарбикунонидашудаи наҷотдиҳии кӯҳии Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
7) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқ намудани «Стратегияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ барои солҳои 2017-2030»;
8) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи маориф»;
9) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи таҳсилоти олии касбӣ ва таҳсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимӣ»;
10) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд»;
11) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи таҳсилоти иловагӣ»;
12) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи фаъолияти илмӣ ва сиёсати давлатӣ оид ба илму техника»;
13) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Дастури Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
14) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳифзи навъҳои растанӣ»;
15) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйирот ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Дар бораи кино»;
16) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйирот ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи телевизион ва радиошунавонӣ»;
17) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйирот ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи иттилоотонӣ»;
18) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйирот ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28.12.2006, №610»;
19) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ғалла ва маҳсулоти коркарди он»;
20) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Низомномаи сертификатсияи воситаҳои ҳифзи иттилоот тибқи талаботи амнияти иттилоотӣ, аттестатсияи объектҳои иттилоотонӣ, тартиби бақайдгирии давлатии онҳо»;
21) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи сармоягузорӣ»;
22) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 25-уми сентябри соли 2015, №570»;
23) Хулоса ба «Кодекси одоби варзишгар ва мураббӣ»;
24) Хулоса ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тагйиру иловаҳо ба Кодекси шаҳрсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва лоиҳаи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси шаҳрсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ;
25) Хулоса ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросимҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
26) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи таъсиси Муассисаи давлатии «Тоҷикфилм», Оиннома, ҷадвали корбаст ва нақшаи сохтор»;
27) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Низомномаи Дастгоҳи Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
28) Хулосаи экспертизаи забоншиносӣ ба Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба парвандаи ҷиноятии №16196 ба айбдории Нозимов Д. Д. ва Нозимов И. И.;
29) Хулоса ба лоиҳаи китоби дарсии «Забони давлатӣ» барои синфи 2-юми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таълимашон бо забони русии ҷумҳурӣ;
30) Хулоса ба лоиҳаи китоби дарсии «Забони давлатӣ» барои синфи 10-уми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таълимашон бо забони русии ҷумҳурӣ;
31) Хулоса ба китоби дарсии «Забони давлатӣ» барои синфи 5-уми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таълимашон бо забони русӣ;
32) Хулоса ба нахустнусхаи китоби “Забони давлатӣ”-и синфи 5 барои мактабҳои таълимашон ба забони русӣ;
33) Хулоса ба нахустнусхаи китобҳои “Забони давлатӣ” барои синфҳои 3, 7 ва 9-уми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таълимашон ба забони русӣ;
34) Хулоса ба нахустнусхаи китоби “Забони давлатӣ”-и синфи 4 барои мактабҳои таълимашон ба забони русӣ;
35) Хулосаи экпертиза ба китоби дарсии «Забони давлатӣ» барои синфи 11-уми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таълимашон бо забони русӣ.
Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот
Қобили зикр аст, ки дар ҷаласаи Ҳайати мушовара ва Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита аз 14-уми декабри соли 2016, №7 бо дарназардошти такмилу таҳлилҳо нисбат ба фаъолияти аъзои Шӯро ҳайати нави Шӯрои ҷумҳуриявии ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита тасдиқ карда шуд. Бо мақсади рушду густариши забони давлатӣ дар кишвар ва барои ба забони илм табдил додани забони тоҷикӣ дар соҳаҳои мухталиф, дар гурӯҳи илмҳои биология, тиб ва кишоварзӣ бахши нави тахассусӣ дар риштаи илмҳои дорусозӣ таъсис дода шуд. Дар давраи ҳисоботӣ дар ҳамкорӣ бо ҳайати Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот фарҳангҳои зерин мавриди баррасӣ қарор дода шуд. Аз ҷумла:
1) Хулоса ба лоиҳаи «Фарҳанги русӣ - англисӣ ба тоҷикии политехникӣ»- и Пирмуҳаммад Нуров, (19140 вожаю истилоҳи техникӣ);
2) Хулоса ба лоиҳаи «Луғати истилоҳоти варзишӣ» (Муассисаи давлатии «Хонаи ҷумҳуриявии методӣ», иборат аз 1910 истилоҳ).
Инчунин, аз ҷониби мутахассисони Кумита ба маводи зерин доир ба истилоҳот хулоса пешниҳод гардид:
1) Баррасӣ ва ташхиси забони нахустнусхаи барномаи «Прогмат», ки аз се қисмат (Арифметика, Алгебра, Геометрия) иборат аст;
2) Хулоса ба тавзеҳоти истилоҳи «Туризм – сайёҳӣ, турист – сайёҳ ва саёҳат (экскурсия)»;
3) Хулоса ба вожаҳои варзишӣ ва коркарди истилоҳоти варзишӣ (муассисаи давлатии телевизиони «Варзиш») (28 истилоҳи варзишӣ);
4) Хулоса ба лоиҳаи “Луғати истилоҳоти варзишӣ”, (1910 истилоҳ);
5) Хулоса ба шарҳ ва таърихи пайдоиши калимаи «озуқаворӣ» ба Раёсати банақшагирӣ ва стратегии ислоҳоти ДИПҶТ;
6) Хулоса ба лоиҳаи фарҳангномаҳои тахассусии кишоварзии «Фарҳанги тафсириии истилоҳоти соҳаи кишоварзӣ», «Феҳристи истилоҳот», «Истилоҳоти соҳаи агрономӣ, боғдорӣ, биотехнологияи кишоварзӣ ва коркарди маҳсулот» (бахши аввал), «Истилоҳоти соҳаи гидромелиоративӣ ва механиконии кишоварзӣ» (бахши дувум), «Истилоҳоти соҳаи зооинженерӣ ва тибби ветеренарӣ» (бахши сеюм), «Истилоҳоти соҳаи зооинженерӣ ва тибби ветеренарӣ» (бахши сеюм давомаш) «Истилоҳоти соҳаи иқтисодӣ, молия, бонкдорӣ, маркетинг ва менеҷмент» (бахши чорум)-ро, ки аз ҷониби Раёсати Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шоҳтемур (муаллифон Қодиров Т. А. ва Дустов К. А.) ҷиҳати баррасӣ, таҳия ва ба нашр омода намудани «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти кишоварзӣ» пешниҳод гардидааст (дар умум -7 китоб), (дар ҳолати баррасӣ);
7) Хулоса ба лоиҳаи “Луғати футболи русӣ -тоҷикӣ” (мураттиб - мураббии шоистаи футболи Ҷумҳурии Тоҷикистон М. Шарипов), 3500 истилоҳро дар бар мегирад);
8) Хулоса ба мафҳуми чорабинии “Бойчечак” ва “Гулгардонӣ” (пешниҳод “Гулгардонӣ”) ва милликунонии баъзе ҷашнҳо ва расму оинҳо, аз ҷумла, Рӯзи 1-уми Май (пешниҳод: “Рӯзи пешаварон”);
9) Хулоса ба номи писарона Султонкарим дар асоси муроҷиати шаҳрванд Деҳқонов Султонраҳим;
Қобили зикр аст, ки агар дар шаш моҳи соли 2016, 6 фарҳангнома (дар соҳаҳои забоншиносӣ, тиббӣ, иқтисодӣ, компютерӣ ва техникӣ) дар ҳаҷми 16094 истилоҳ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шуда бошанд, дар шаш моҳи аввали соли равон 21981 истилоҳ (дар соҳаҳои техникӣ, варзишӣ, кишоварзӣ, байторӣ ва илмҳои дақиқ) мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шудаанд, ки ин нишондод нисбат ба шаш моҳи соли гузашта 76% зиёд мебошад.
Таҳлилҳо нишон дод, ки аксар мураттибон ба ҷои коркарди истилоҳоти соҳавӣ бештар дар такя ба Фарҳангҳои умумӣ истилоҳоту вожаҳои дар соҳаи тахассусӣ бегона ва мухталифро дар китоб ҷой медиҳанд. Яъне, дар бештари маврид муаллифон ва мураттибон бидуни хулоса ва ё тақризи мутахассисон ва қарори Шӯрои олимони донишгоҳу донишкадаҳо онро ба Кумита пешниҳод менамоянд. Ҳамчунин, агар мураттиб ё муаллиф на кам аз 3 то 7, 10 сол китоби худро таҳия карда бошад, мутахассиси шуъба ва аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот барои пешниҳоди хулосаи асоснок аз 1 то 3 моҳ муҳлат доранд. Мутаассифона, чунин таҷриба барои дар сатҳи зарурӣ коркард ва роҳандозӣ гардидани истилоҳот мусоидат карда наметавонад. Бинобар ин, хуб мебуд, ки аз ҷониби вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, Академияи илмҳо, академияҳои соҳавӣ, донишгоҳу донишкадаҳо ва пажӯҳишгоҳҳои илмиву соҳавӣ бо мақсади танзим ва коркарди истилоҳоти соҳавӣ дар ҳар семоҳа ба таври интихобӣ дар ҳаҷми аз 100 то 500 истилоҳ ба Кумита пешниҳод карда мешуд.
Номгузорӣ:
Ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонӣ
Аз ҷониби мутахассисони Кумита лоиҳаи «Дастурамали номгузорӣ оид ба номҳои ҷуғрофӣ ва ташкилоту муассисаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди омӯзиш ва коркард қарор дорад, ки он дар нимсолаи дуюм пешниҳод хоҳад гардид.
Дар асоси моддаи 18-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» номгузории мақомоти ҳокимияти давлатӣ, вазорату идораҳо, инчунин, дигар ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ба забони давлатӣ сурат мегирад. Номи ташкилотҳои хориҷӣ ва муштарак ба забонҳои дигар низ баргардонида мешавад. Ин нукта дар суханронии Сарвари давлат ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ (4 октябри соли 2012) қайд гардида, дар Нақшаи чорабиниҳо (бандҳои 5, 7) оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ин мулоқот низ дарҷ гардидааст.
Дар ҳамин давра номгузории ташкилоту муассисаҳои зерин аз лиҳози экспертизаи забоншиносӣ ва танзими истилоҳот дар робита ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди баррасӣ қарор гирифта, хулосаҳои Кумита дар мавриди номгузории муассисаҳои зерин пешниҳод гардид. Аз ҷумла:
- Хулоса оид ба номгузории корхонаи навтаъсиси dushop.tj (онлайн мағоза);
- Хулоса ба ҶДММ «Толе» оид ба ангораи матни рекламавии «Панҷа парто!»;
- Хулоса ба номгузории қаҳвахонаи миллии осетинии «Терек»;
- Хулосаи экспертизаи забоншиносӣ оид ба муроҷиати директори ҶДММ «Ором саёҳат» Абдуллоева М.С. дар мавриди номгузорӣ ва номлавҳа;
- Пешниҳоди экспертизаи забоншиносӣ оид ба номгузории мағозаи «Роҳи абрешим» истиқоматкнандаи ш. Душанбе Кенҷаев Ф.
- Хулоса ба муроҷиати шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба номгузории «Студияи миҷгон» Хусаинова Ш.
- Хулоса ба муроҷиати шаҳрванд оид ба номгузории Корхонаи «Шоколад».
- Хулоса ба номгузории корхонаи навтаъсис «МАҒОЗАИ ИНТЕРНЕТӢ»;
- Хулосаи забоншиносӣ ба муроҷиати истиқоматкунандаи шаҳри Душанбе Сангов оид ба номгузории қаҳвахонаи «Абстракт»;
- Хулоса ба соҳибкор Саидзодаи Бобораҷаб оид ба номгузории қаҳвахонаи «Mv Fast»;
- Хулоса ба номгузорӣ ва маводи рекламавии Студияи зебоии «Чеҳра»;
12) Хулоса ба номгузории кошонаи ҳусни «Динора»;
13) Хулоса ба номгузории ҶДММ «Хуҷанд Элитсохтмон»;
14) Хулоса ба номгузорӣ намудани Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №22-и ба номи Саидмурод Алиев (аз ноҳияи Восеъ);
15) Хулоса ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №34 ба номи Изатулло Ҳаёев;
16) Хулоса ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №37 ба номи Султон Мирзошо (шаҳри Кӯлоб);
17) Хулоса ба номи МТМУ-и №11-и ноҳияи Муъминобод ба номи Нурулло Одинаев (дастгирӣ);
18) Хулоса ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №46-и деҳаи Дастгираки Боло-и ноҳияи Ёвон ба номи Абдулло Бӯриев;
19) Хулоса ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №14-и деҳаи Янгиободи Ҷамоати деҳоти Маданияти Ноҳияи Ҷалолиддин Балхӣ ба номи Холмурод Холмуминов;
20) Хулоса ба номгузории корхонаи таълимии «ISTUDY» ва тавсия ба номи «Хушзабон»;
21) Хулоса ба номгузории қаҳвахонаи «З.Вегас» (муроҷиати шаҳрванд Холова З.);
22) Хулоса ба номгузории маркази хизматрасонӣ Кошонаи ҳусн «Фарангис» (муроҷиати шаҳрванд Абдуллоева Ф.);
23) Хулоса ба номгузории Маркази савдои «Далер»;
24) Хулоса ба номгузории Ташкилоти омӯзишии навтаъсис бо номи «Маркази муҳорибаҳои ақдишӣ» (муроҷиати шаҳрванд Джураев Д.);
25) Хулоса ба номгузории ному насаби фарзанд – «Шикорчӣ Мухаммед Хоссейн Фархад» (муроҷиати шаҳрванд Ибодова Ш.);
26) Хулоса ба номгузории фарзанд бо номи Мирзокарим (муроҷиати шаҳрванд аз шаҳри Хуҷанди вилояти Суғд Ҷалилов М.);
27) Хулоса ба номгузории корхонаи навтаъсиси «АББА» (муроҷиати шаҳрванд Усмонов А.).
28) Хулоса ба муроҷиати шаҳрванди шаҳри Душанбе Латипов Ю оид ба шакли дурусти навишти ному насаби фарзандон;
29) Хулоса ба муроҷиати шаҳрванд Қодирӣ С., оид ба истилоҳоти китоби дарсии физикӣ;
30) Хулоса ба муроҷиати шаҳрванд Фараҳманд Нарзизода оид ба навишти дурусти «ӯ» дар калимаҳо;
31) Пешниҳод ба муроҷиати Исмоилов Б. истиқоматкунандаи ш. Душанбе оид ба ҳарфҳои алифбои забони тоҷикӣ ва вожаю истилоҳоти фарҳанги забони тоҷикӣ;
32) Хулоса ва мактуб ба муроҷиати шаҳрванди шаҳри Хуҷанд Тошхуҷаев С.С ва Тошхуҷаева Л.А оид ба гузоштани номи Самир ба фарзандаш;
33) Хулосаи экспертизаи забоншиносӣ ба истиқоматкунандаи шаҳри Норак Қурбонов З оид ба номгузории фарзанд «Асмоа»;
34) Хулосаи экспертизаи забоншиносӣ ба истиқоматкунандаи ноҳияи Б. Ғафуров оид ба номгузории фарзанд бо номи «Ҳадяхон»;
35) Хулоса ба муроҷиати шаҳрванд Бойтемуров Б.Б. оид ба номгузории фарзанд бо номи «Маснат»;
36) Хулоса ба муроҷиати шаҳрванд Ҳаятова У. оид ба номи «Мусканҷи»;
37) Хулоса ба муроҷиати шаҳрванд оид ба номгузории «Абдулборӣ»;
38) Хулоса ба муроҷиати шаҳрванд оид ба номгузории «Таҳия»;
- Хулоса ба муроҷиати истиқоматкунандаи ноҳияи Панҷ Расулов М. оид ба дуруст навиштани ному насаби тоҷикӣ.
- Хулоса ба муроҷиати истиқоматкунандаи ноҳияи Зафаробод Минийгитов И. оид ба номгузории «Ибратҷон»
- Хулоса ба муроҷиати истиқоматкунандаи ноҳияи Айнӣ, деҳаи Зиндакон Нуров М оид ба номгузории фарзанд бо номи «Облоқул»
- Хулоса ба истиқоматкунандаи ш. Исфара Давронов Х. оид ба номгузории фарзанд бо номи «Афроз».
43) Хулоса ба сокини ш.Ҳисор оид ба номгузории фарзанд бо номи «Ҷабраил»
44) Хулоса ба сокини ноҳияи Панҷ Ҳайталиев Ҳусниддин оид ба меъёри забони тоҷикӣ мутобиқ гардондани ному насаб
45) Хулоса оид ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №22-и деҳаи Зелолаки Ҷамоати деҳоти Шугнови ноҳияи Балҷувонро ба номи Ҳалимов Мирзо;
46) Хулоса оид ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №39-и ноҳияи Темурмалик ба номи Аллаёрова Мамлакат Дониёровна;
47) Хулоса оид ба номгузорӣ намудани МТМУ-и №6-и ноҳияи Балҷувон ба номи Алиев Теша;
48) Хулоса оид ба номи ҶДММ “Ором саёҳат” ва номгузорию насби номлавҳаи онро дар шакли «YETI HOSTEL»-Хобгоҳи «Йети»;
49) Хулоса ба шаҳрванд оид ба номгузории тарабхонаи “Мавр”;
50) Хулоса оид ба номгузории ҶДММ –и навтаъсиси истеҳсолӣ ва эҷодӣ бо номи ҶДММ «Панҷшер-МЕДИА»;
51) Хулоса оид ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №33-и ноҳияи Ховалинг ба номи Давлат Гадоев;
52) Хулоса оид ба номгузорӣ намудани МТМУ-и №6-и ноҳияи Балҷувон ба номи Алиев Теша;
53) Хулоса оид ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №45-и деҳаи Оҳангарони Ҷамоати деҳоти лангардараи ноҳияи Шамсиддини Шоҳин ба номи Ғайрат Арзаниев.
Номгузории ташкилоту муассисаҳои зерин аз лиҳози экспертизаи забоншиносӣ ва танзими истилоҳот дар робита ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди баррасӣ қарор гирифта, номгузории марказҳои дар поён зикргардида, бартараф карда шуданд:
- Олами либосҳои тагпӯш «MILAVITCA» воқеъ дар кӯчаи Ш.Шоҳтемур-25, н. И. Сомонӣ;
- Маркази савдо «Модная Точка» воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, н. И. Сомонӣ;
- MS BURGER воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, н. И. Сомонӣ.
Агар дар шашмоҳаи аввали соли 2016-ум ба номгузории 29 ташкилоту муассиса, аз ҷумла, 20 ташкилоту муассиса, 9 муассисаи таълимӣ хулосаи шуъба пешниҳод гардида бошад, дар шаш моҳи аввали соли 2017-ум ба 28 адад номгузорӣ, аз ҷумла, ба 2 номгузории фарзанд ва 1 номгузории Хонаи фарҳангӣ, 14 ташкилоту муассиса, марказҳои хизматрасонӣ, 11 муассисаи таълимӣ хулоса пешниҳод гардидааст, ки дар муқоиса ба соли гузашта 1 адад кам аст.
Бо мақсади иҷрои супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4, Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқии шаҳри Душанбе бо муроҷиати Муассисаи давлатии “Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе” аз 23-юми январи соли 2017, №6 Муассисаи давлатии Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе гурӯҳи корӣ оид ба масъалаҳои ороиши пойтахт ва рекламаву тарғибот дар шаҳри Душанбе таъсис дода шудааст. Гурӯҳи кории мазкур то имрӯз 192 маводи ташкилоту муассисаҳои рекламаистеҳсолкунанда ва соҳибкорони инфиродиро ҷиҳати забони матни ангораҳо ва навиштаҷоту овезаҳои рекламавӣ мавриди баррасӣ қарор дода, ҷиҳати риоя гардидани Қонуни мазкур мунтазам назорат мебарад.
Номҳои ҷуғрофӣ ва маҳалҳои аҳолинишин:
Қобили зикр аст, ки ҷиҳати танзим намудани номгузории воҳидҳои марзиву маъмурӣ дар кишвар, дар асоси дастури Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми ноябри соли 2015, №16/324 оид ба таъсиси гурӯҳи корӣ ҷиҳати иваз намудани номи мавзеъҳои ҷуғрофии кишвар аз ҳисоби олимони Академияи илмҳо ва донишгоҳу донишкадаҳо ва Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29-уми феврали соли 2016, №3 оид ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва эҳтироми суннату арзишҳои неки фарҳанги миллӣ мутобиқ намудани номҳои воҳидҳои марзию маъмурӣ дар ҷумҳурӣ дар Кумита бо мақсади мутобиқ намудани номи воҳидҳои марзию маъмурӣ дар ҷумҳурӣ аз ҳисоби роҳбарият, кормандон ва Ҳайати мушовараи Кумита, олимони Академияи илмҳо ва донишгоҳу донишкадаҳои кишвар гурӯҳи корӣ таъсис дода шудаст.
Айни замон Кумита оид ба сабаби зиёд шудани номҳои такрор дар ҳудуди шаҳру ноҳияҳои кишвар таҳлил ва ҳисоби оморӣ гузаронида истодаанд, ки зимни ин масъала ва ҷиҳати татбиқи дастури Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз натиҷаи ҷамъбасти фаъолияти гурӯҳи корӣ ва пешниҳодҳои марбут ба ин масъала ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориши муфассал ирсол хоҳад гардид.
Дар давраи ҳисоботӣ аз ҷониби Кумита мутобиқи дархости мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ба номгузории 120 деҳаву маҳалҳои аҳолинишин ва 12 ҷамоати деҳоту шаҳрак, 1 Хонаи маданият ва 2 номи кӯча хулоса пешниҳод гардид. Аз ҷумла:
1) Хулоса ба иваз намудани номи деҳаи Тошохур ба Боғдара (аз Ҷамоати деҳоти Ситораи сурх)-и ноҳияи Ёвон;
2) Хулоса ба иваз намудани номи деҳаи Будинобод ба Зарриндашт (аз Ҷамоати деҳоти Гулсара Юсуфова)-и ноҳияи Ёвон;
3) Хулоса ба иваз намудани номи Ҷамоати деҳоти Ситораи Сурх-и ноҳияи Ёвон ба номи Зармайдон ва деҳаи Шота Руставелли ба Саргаҳ, (аз Ҷамоати деҳоти Ҳасан Ҳусейнов)-и ноҳияи Ёвон;
4) Хулоса ба иваз намудани номи деҳаҳои Ҷарқӯрғон ба Зарҳалол, Қӯруқ ба Сеосиёб ё Чашмаруд, Ӯяс ба Ободдара, Ӯялӣ ба Навкат (аз деҳоти Зарҳалол). Обқарчағай ба Оби Зулол, аз деҳоти нофароҷ ва номи идораи беҳдошти замин ва обёрии Каттасой ба Зарринруди шаҳри Истаравшан;
5) Хулоса оид ба тағйир додани номи деҳаҳои Шӯрқӯрғон ба Боғи анор ё Сабзавор, (дар шакли Анорзор) Қӯрғонча ба Меҳробод ё Ҳисорак, (дастгирӣ), Қизилнур ба Нурафшон, (дастгирӣ) Янги Равот ба Работи нав ё Ганҷобод (радшуда) (Работи нав) ва маҳаллаи Қӯруқ ба Меҳроварон (радшуда);
6) Хулоса оид ба номгузории Ҷамоати деҳоти Фрунзе ба номи Алишери Навоӣ;
7) Хулоса оид ба номгузории деҳаи Майдончаи Комсомолии ноҳияи Мастчоҳ ба номи Мулломаҳмад Азизов (Азизобод, дастгирӣ);
8) Хулоса оид ба номгузории Ҷамоати деҳоти Вранги ноҳияи Ишкошим ба номи Муҳаммадаюбхон Самадов;
9) Хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаҳои Сотсиализм ба Дарёканор ё Саязон ё Сароб, (радшуда) (Ҷамоати деҳоти Хистеварз), М Горкий ба Дашти Амин (дастгирӣ), (Ҷамоати деҳоти Исфисор), Мичурин ба Боғпарвар дар шакли Гулбоғ (дастгирӣ), (Ҷамоати деҳоти Овчиқалача), Учбоғ ба Чорбоғи боло дар шакли Боғи боло (дастгирӣ), Сартӯқай ба Сайҳун (дастгирӣ), Тошлоқ ба Регистон (радшуда), Хилватқурғон ба Тиллокон (радшуда), Осариқ ба Чилламазор (радшуда), (Ҷамоати деҳоти Ёва), Уяс ба Оҳучашма (дастгирӣ), Терак ба Сафедорон (радшуда, тавсия-Тиракзор), Қӯрғонча ба Гулафшон, Қароҷингил ба Заркон (дастгирӣ), Аждарлӣ ба Аждардара (дастгирӣ), (Ҷамоати деҳоти Исмоил), Оқкур ба Кондара (дастгирӣ), Камарқӯтон ба Рамагузар (радшуда), Қашқа ба Намоён (радшуда), Тол ба Яккабоғ (радшуда), Толбулоқ ба Сангчашма (радшуда), Қаттаолчалӣ ба Олучазор (дастгирӣ), Кичиколчалӣ ба Арчазор (радшуда), (Ҷамоати деҳоти Чашмасор), Қотма ба Фахробод (радшуда) (Ҷамоати деҳоти Ғозиён)-и ноҳияи Бобоҷон Ғафуров;
10 ) Хулоса оид ба иваз накардани номи Ҷамоати деҳоти Патари шаҳри Конибодом;
11) Хулоса оид ба тағйир додани номи деҳаи Ғалчамуллои деҳоти Пӯлотони шаҳри Конибодом ба Боғдорон;
12) Хулоса оид ба қарори Маҷлиси вакилони халқи шаҳри Турсунзода «Дар бораи тағйир додани номи баъзе деҳаҳои Ҷамоатҳои деҳоти шаҳри Турсунзода» аз 4-уми ноябри соли 2016, №90 оид ба иваз намудани деҳаҳои 1-Май ба Шараф (аз Ҷамоати деҳоти Турсун Тӯйчиев), Ӯзбеконтеппа ба Нақшбанд, Пахтабой ба Файзбахш (аз Ҷамоати деҳоти 10-солагии Истиқлолият), Наълбек ба Гулафшон (аз Ҷамоати деҳоти Қаратоғ), Қипчоқ ба Сафо (аз Ҷамоати деҳоти Работ), Хоса-бача ба Иттиҳод (аз Ҷамоати деҳоти Пахтаобод), (дастгирӣ),- Ғарав ба деҳаи Анорбоғ, Неъматбача ба Истиқлолият (аз Ҷамоати деҳоти Турсун Туйчиев), Шулум ба Зулол (аз Ҷамоати деҳоти Навобод), Батош ба Ориён (аз Ҷамоати деҳоти Қаратоғ), Кадучӣ ба Чашмасор, Деҳвак ба Деҳоб (аз Ҷамоати деҳоти Работ), М. Горкий ба Баҳористон (аз Ҷамоати деҳоти Сешанбе), Тойчӣ ба Меҳр, Адир ба Гулобод, Янгибоғ ба Сомониён, Галлашаҳид ба Гулгашт, Оға ба Чаманро (аз Ҷамоати деҳоти Ҷӯра Раҳмонов);
13) Хулоса оид ба иваз накардани номи деҳаи Ақсинҷоти Ҷамоати деҳоти Ифтихор;
14) Хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаҳои Янги-Юл ба Дурахшон, (радшуда) Уртабуз ба Сомониён, (радшуда) Пахта Қайнар ба Сайдои Насафӣ (дастгирӣ) (Ҷамоати деҳоти «Сарвати Истиқлол»), Октябри Кабир ба 25-солагии Истиқлолият, (Ҷамоати шаҳраки «Бохтариён»), (радшуда) СМП-540 ба Нурафшон (дастгирӣ) (Ҷамоати шаҳраки «Бустонқалъа»), Комсомол ба Хуррамзамин (радшуда), Чапаев ба Чаманоро (дастгирӣ), Орҷоникидзе ба Сафои ваҳдат (дар шакли Ваҳдатобод дастгирӣ), Киров ба Рахшонзамин (дар шакли Рахшон дастгирӣ), Болшевик ба Моҳпора (радшуда), Крупская ба Файзбахш (дастгирӣ), Ободончилик ба Гулафшон (радшуда), Тоштеппа ба Лоларух (радшуда), (Теппаи Сангин тавсия), Қизил партизан ба Хушманзар (радшуда) (Ҷамоати деҳоти «Заргар») –и ноҳияи Бохтар;
15) Хулоса оид ба бетағйир мондани номи деҳаи Яккатол аз деҳоти Сабристон ва бодарназардошти мувофиқ набудани номи деҳаи мазкур ивази номи он ба деҳаи Яккабед;
16) Хулоса оид ба категорияи деҳа мансуб донистани мавзеи аҳолинишини Работи Ҷамоати деҳоти Варзоб-Қалъа ва номгузорӣ намудани он ба номи Работ;
17) Хулоса оид ба номгузории кӯчаи Пушкини шаҳри Кӯлоб ба номи Муминов Аҳмадҷон;
18) Хулоса ба вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Исмоилзода З. М. оид ба ивази номи кӯчаи «Ж»-и маҳаллаи 29-и шаҳри Хуҷанд ба «Интернатсионалист».
19) Хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаҳои Мичурин ба Боғпарвар, (Ҷамоати деҳоти Овчиқалъача), Тошлоқ ба Регистон дар шакли (Регзор) (пешниҳод), Хилватқӯрғон ба «Пули Ваҳдат» (Ҷамоати деҳоти Ёва), Қӯрғонча ба Гулафшон, (радшуда) (Ҷамоати деҳоти Исмоил);
20) Хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаҳои Бедак ба Ваҳдат (Ҷамоати деҳоти «Навдӣ»), Белгӣ ба Дӯстӣ (Ҷамоати деҳоти «Қалъанак») (радшуда), Мулло Барот ба Бароти Шариф (Ҷамоати деҳоти «Ҷафр») (дастгирӣ) ва Хонаи маданият ба Филармонияи халқии ба номи Ҳоҷӣ Абдулазиз (дастгирӣ);
21) Хулоса оид ба категорияи шаҳрак мансуб донистани деҳаи Тоҷикобод ва номгузорӣ намудани он бо номи Истиқлол (Ба гурӯҳи кории номҳои ҷуғрофӣ пешниҳод карда шуд);
22) Хулоса оид ба иваз намудани деҳаи Янгиобод ба Навдеҳ ва маҳалли аҳолинишини Горний ба Доманкӯҳ аз ноҳияи Спитамен, (ба гурӯҳи корӣ дар баррасӣ);
23) Хулоса ба Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъсис додани шаҳраки “Меҳробод” дар мавзеи навбунёди шаҳраки Суғдиёни ноҳияи Мастчоҳ, иваз намудани номи деҳаи Майдончаи комсомоли деҳоти Мастчоҳи ноҳияи Мастчоҳ ба деҳаи Азизобод ва иваз намудани номи деҳаҳои Урмонтоли деҳоти Ифтихор ба деҳаи Бедзор, Қирққудуқи деҳоти Ифтихори ноҳияи Ашт ба деҳаи Чилчашма (дастгирӣ);
24) Хулоса оид ба тағйир додани номи шаҳри Қурғонтеппа (пешниҳоди Кумита Лавканд;
25) Хулоса оид ба барномаи тафтиши имлои забони тоҷикӣ барои кор дар барномаҳои навтарини “Майкрософт Офис”(Ба шаҳрванд Ибрагимов Виктор) (дар баррасӣ);
26) Хулоса оид ба тағйир додани номи деҳаи Оғуртӣ ба деҳаи Гулдара, деҳаи Тошбулоқ ба деҳаи Наврӯзчашма ва категорияи деҳа мансуб донистани се маҳалли аҳолинишини нав бо номи Суғдиёна, Дашти Хорзор ва Чашмаи садаи ҷамоати деҳоти ба номи Садриддин Айнӣ аз ноҳияи Варзоб (ба гурӯҳи корӣ пешниҳод карда мешавад, дар баррасӣ);
27) Хулоса ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати қарори маҷлиси аҳолии Деҳаи Ғуломон, Деҳаи Эшони Ҷамоати деҳоти Лангари шоҳ, Сари найи Ҷамоати деҳоти Ширинчашмаи ноҳияи Тоҷикобод;
28) Хулоса ба Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ҷиҳати тағйир додани номи Ҷамоати деҳоти Рушони ноҳияи Рушон бо номи арбоби давлатӣ, ҷамъиятию сиёсӣ Хӯҷам Шодмонов;
29) Хулоса ба номгузори шаҳраки “Меҳробод” дар мавзеи навбунёди шаҳраки Суғдиёни ноҳияи Мастчоҳ, иваз намудани номи деҳаи Майдончаи Комсомоли деҳоти Мастчоҳи ноҳияи Мастчоҳ ба деҳаи Азизобод ва иваз намудани номи деҳаҳои Урмонтоли деҳоти Ифтихор ба деҳаи Бедзор, Қирққудуқи деҳоти Ифтихори ноҳияи Ашт ба деҳаи Чилчашма (дастгирӣ);
30) Хулоса оид ба иваз намудани деҳаи Янгиобод ба Навдеҳ ва маҳалли аҳолинишини Горний ба Доманкӯҳ аз ноҳияи Спитамен, то ҷамъбасти хулосаи ниҳоии гурӯҳи кории Кумита оид ба номҳои ҷуғрофӣ мавқуф гузошта шавад (ба гурӯҳи корӣ);
31) Хулоса оид ба тағйир додани номи деҳаи Оғуртӣ ба деҳаи Гулдара, деҳаи Тошбулоқ ба деҳаи Наврӯзчашма ва категорияи деҳа мансуб донистани се маҳалли аҳолинишини нав бо номи Суғдиёна, Дашти Хорзор ва Чашмаи Садаи Ҷамоати деҳоти ба номи Садриддин Айнӣ аз ноҳияи Варзоб (дастгирӣ);
32) Хулоса ба қарорҳои Маҷлиси вакилони халқи вилояти Хатлон аз 31-уми марти соли 2017, №322, 323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 335, 336, 337 ҷиҳати иваз намудани номи деҳоти Калинин ба Лоиқ Шералӣ, Фрунзе ба Аҳмади Дониш ва деҳаҳои Узбекобод ба Балхиён, Докучаев ба Закариёи Розӣ, Мичурин ба Зарбахш, Янгиобод ба Навдиёр, Янгиер ба Навзамин, Қазоқобод ба Кӯҳи Сурх, Комсомол ба Даҳана, Калининобод ба Дӯстон, Янги Турмуш ба Ҳаёти Нав, Ленин ба Зархез, Правда ба Сабзавоткор, Будёний ба Ангурзор аз ноҳияи Ҷалолиддини Румӣ ва деҳаи “Арал”-ро ба Яб (аз ноҳияи Восеъ) (дастгирӣ);
33) Хулоса ба намудани номи Ҷамоати деҳоти Тавилдара ба Ҷамоати деҳоти Зарнисор, номи деҳаи Шипилиён ба Деҳаи Даҳбеди Ҷамоати деҳоти Сангвор ва деҳаи Юфан ба деҳаи Бостони Ҷамоати деҳоти Сангвор (радшуда);
34) Хулоса ба номи деҳаҳои Неъматбача ба Неъмат (аз Ҷамоати деҳоти Регар), Канорӣ ба Каронӣ (аз Ҷамоати деҳоти Навобод), Батош бо Ҳамоварон, Налбек ба Наългарон (аз Ҷамоати деҳоти Қаратоғ), М. Горкий ба Барзгарон (аз Ҷамоати деҳоти Сешанбе), Тойчӣ ба Ҳамдилон, Янгибоғ ба Ангурзор, Оға ба Оғар (Ҷамоати деҳоти Ҷӯра Раҳмонов)-и шаҳри Турсунзода (дастгирӣ);
35) Хулоса оид ба тағйир додани номи Ҷамоати деҳоти Барвози ноҳияи Роштқалъа ба номи собиқадори меҳнат Ғуломиддин Шоҳдавлатов (радшуда);
36) Хулоса оид ба тағйир додани мақоми Ҷамоати деҳоти Шаҳринав ба Ҷамоати шаҳраки Шаҳринав ва номгузорӣ намудани ҷамоати шаҳраки Шаҳринав ба номи Наҷмиддин Аюбов (радшуда ба гурӯҳи корӣ);
37) Хулоса оид ба тағйир додани номи Ҷамоати деҳоти ба номи Калинин ба Ҷамоати деҳоти «Обшорон», Ҷамоати деҳоти «50-солагии Тоҷикистон» ба Ҷамоати деҳоти «Баҳористон» ва иваз намудани номи деҳаҳои «Кур-Чашма», «Роҳи Ленин» ба «Роҳи абрешим», «Роҳи сотсиолизм» ба «Заръофарон», «Правда» ба «Ҳақиқат», «Якуми май» ба «Ҷавонон», Пушкин ба деҳаи Гулрез, Максим Горкий ба Ҷалолиддини Бахлӣ ва Лермонтов ба «Шарифобод» аз ноҳияи Абдураҳмони Ҷомӣ (ба гурӯҳи корӣ пешниҳод мегардад).
Аз ин теъдод Кумита бо дарназардошти масъалаи такрори номҳо ва номгузорӣ бо номи ашхос, ҳамчунин, сарфи назар гардидан ҳангоми интихоби номи маҳалҳои аҳолинишин аз хусусиятҳои таърихӣ ва ҷуғрофии ин ё он мавзеъ, зисту зиндагонии мардум тағйири 50 номи маҳалҳои аҳолинишин ва ҷамоати деҳотро рад намуда, 17 - номҳои ҷуғрофӣ барои омӯзиш ва баррасӣ ба гурӯҳи кории номҳои ҷуғрофӣ пешниҳод карда шуд.
Дар нимсолаи аввали соли 2016 агар дар маҷмӯъ ба 80 деҳаву маҳалҳои аҳолинишин ва 11 Ҷамоати деҳоту шаҳрак ва 2 мавзеи ҷуғрофӣ (парваришгоҳ ва дара) хулоса пешниҳод гардида бошад, дар нимсолаи аввали соли 2017 дар маҷмӯъ ба номгузории 135 деҳаву маҳалҳои аҳолинишин, 12 Ҷамоати деҳоту шаҳрак, 1- Хонаи маданият ва 2 номи кӯча хулоса пешниҳод карда шуд, ки ин нишондод дар муқоиса ба соли гузашта 41 % зиёдтар аст.
Чорабиниҳо
Бахшида ба ҷашни Рӯзи байналмилалии забони модарӣ 21-уми феврали соли равон мизи мудаввар таҳти унвони «Вазъи омӯзиши забони давлатӣ дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таҳсилашон ба забони ғайридавлатӣ» бо иштироки роҳбарони сохторҳо ва кормандони Кумита, намояндагони Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раёсати маорифи шаҳри Душанбе, муаллифон ва муҳаррирони китобҳои дарсии забони давлатӣ, омӯзгорони забони давлатии муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии шаҳри Душанбе ва намояндагони ҷамъиятҳои ақаллиятҳои миллӣ, ҳамчунин, намояндагони ВАО иштирок доштанд. Ҳадафи асосии мизи мудаввар ҳалли мушкилоти масъалаҳои рушди забони давлатӣ дар муассисаҳо буд, ки дар анҷоми чорабинӣ барои ҳаллу фасли масъалаҳои зерин таклифу пешниҳодҳо қабул гардиданд, ки онҳо минбаъд барои рушду густариши забони давлатӣ барои толибилмон ниҳоят зарур ва рӯзмарра маҳсуб меёбад:
Дар нишасти мазкур вазъ ва мушкилоти муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таҳсилашон ба забони ғайридавлатӣ оид ба таълифу таҳрири китобҳои дарсӣ аз фанни забони давлатӣ барои толибилмон мавриди баррасӣ ва муҳокимаронӣ қарор дода шуд. Ҳамзамон, омӯзгорони литсей ва гимназияҳои шаҳр низ дар мавзӯъҳои ҳамсон суханронӣ намуданд.
Зимни баррасӣ ва муҳокимаронӣ намояндагони ҷамъиятҳои ақаллиятҳои миллии ҷумҳурӣ фаъолона ширкат намуданд ва пешниҳодҳои мушаххасро дар рафти нишаст ироа доштанд.
Дар ҳамин давраи ҳисоботӣ 22-юми феврали соли 2017 кормандони шуъбаи танзими истилоҳоти Кумита таҳти роҳбарии муовини раиси Кумита Матробиён С. Қ., бо 4 нафар намояндагон – котибони ҷамоатҳои деҳот ва намояндаи Комиссияи номгузории Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Ёвон вохӯрии машваратӣ баргузор намуданд, ки дар ин вохӯрӣ масъалаҳои номгузорӣ мутобиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳаллу фасл гардида, ба бисёр мушкилоти номгузорӣ машварату маслиҳатҳо дода шуда, то пеш аз қарори Маҷлиси вакилони халқ ва Ҷамоати деҳот дар пешниҳоду ивази номҳои ҷуғрофӣ ва маҳалҳои аҳолинишин қаблан бояд, ки комиссияҳои номгузорӣ бо Кумита мувофиқа намоянд.
Дар асоси супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми феврали соли 2017, №2880(31-6) вобаста ба муроҷиати Саридораи ҳифзи сирри давлатии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми феврали соли 2017, №67/10 оид ба такмил додани маҳорати касбии мутахассисони соҳаи ҳифзи иттилоот семинар дар мавзӯи «Масъалаҳои мубрами амнияти иттилоотӣ»-ро бо ҷалби мутахассисони Ширкати «Инфотекс», «Gemalto» ва «ТОНК»-и шаҳри Москва дар санаи 10-уми марти соли ҷорӣ дар Китобхонаи миллӣ баргузор гардид, мудири бахши умумӣ ва сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ иштирок намуданд.
Дар асоси барқияи телефонӣ аз 25-уми январи соли 2017, оид ба мулоқоти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат бо бонувони кишвар, ки рӯзи 7-уми марти соли ҷорӣ дар толори Кохи Борбад баргузор гардид, кормандони Кумита аз ҳисоби бонувон иштирок намуданд.
Дар асоси супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми декабри соли 2016, №16/3179(26) ҷиҳати иҷрои Нақшаи чорабиниҳо оид ба омодагӣ ва баргузории ҷашни байналмилалии Наврӯз дар Кумита фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳо аз 4-уми январи соли 2017, №4 тасдиқ шудааст, дар асоси банди Нақшаи мазкур дар Кумита санаи 18-уми марти соли 2017 мизи мудаввар бахшида ба ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ баргузор гардид, кормандони Кумита фаъолона иштирок карда суханронӣ намуданд.
Дар асоси бандҳои 10, 20 ва 23-и Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми феврали соли 2017, №2 ва барқияҳои ҳукуматӣ аз 1-уми марти соли 2017, №24/10-8 аз 3-юми марти соли 2017, №24/10-9 «Оид ба ободанӣ ва боз ҳам зебову ҷолиб гардонидани симои пойтахти Ҷумҳурии Тоҷикистон, бунёди майдончаҳои варзишӣ ва ободонии маҳаллаҳо, боғҳо, кӯчаю хиёбонҳои мувофиқи фармоиши Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон вобасташударо дар сатҳи баланду замонавӣ то ҷашнҳои Рӯзи Ваҳдати миллӣ ва Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» Нақшаи чорабиниҳои Кумита барои соли 2017 таҳия гардида, аз 6-уми марти соли 2017, №28 тасдиқ шудааст, оид ба ташкил ва гузаронидани шанбегӣ дар рӯзҳои 27-уми феврал, 5, 12 ва 19-уми март кормандони Кумита фаъолона иштирок намуданд.
Дар давраи ҳисоботӣ 19-уми январи соли 2017 дар Мактаб-интернати ҷумҳуриявии кӯдакони ношунавои шаҳраки Сомониёни ноҳияи Рӯдакӣ конференсияи ҷумҳуриявӣ дар мавзӯи «Ҳуқуқҳои забоншиносии ношунавоён» баргузор гардида, он ҳалли масъалаву мушкилоти таълим ва зисту фаъолияти минбаъдаи ношунавоён дар ҷомеаро дар бар мегирифт, ки дар он сардори шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Р.Р. иштирок намуд.
Ҷамъомади мазкур бо иштироки 300 нафар намояндагон аз мақомоти ноҳияҳои кишвар, кормандони шуъбаи маорифи шаҳру ноҳияҳо, мутахассисону устодони донишгоҳу донишкадаҳо ва муассисаҳои таълимӣ ва ҷамъияти ношунавоёну маъюбони ҷумҳурӣ ва ташкилоту муассисаҳои ҳудуди ноҳияи Рӯдакӣ баргузор гардид, ки дар он намояндаи Кумита, сардори шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Р. ҷиҳати ҳамкорӣ бо ин ниҳоду мактаб ва муассисаҳо маърӯза намуда, иттилоъ дод, ки мушкилоти масъалаҳои ҳалталаби ношунавоён дар лоиҳаи «Консепсияи рушди забони миллӣ барои солҳои 2017-2031» ба нақша гирифта шудааст ва барои тақвияту таҳкими донишандӯзии ношунавоён Кумита татбиқи ин масъалаҳоро зарур мешуморад.
Инчунин, рӯзи 18-уми январи соли равон сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳот Фарҳодова С. дар вохӯрӣ бо кормандони Маркази саломатии шаҳрии №3-и шаҳри Душанбе оид ба муҳтавои асосии Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22-юми декабри соли 2016 иштирок намуд.
Дар мизи мудаввар бахшида ба Рӯзи Модар таҳти унвони «Модар-сарчашмаи ҳаёт», ки санаи 7-уми марти соли 2017 (дар Донишкадаи такмили ихтисоси Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон) баргузор шуд, сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳот Фарҳодова С. иштирок намуд.
Дар асоси мактуби Иттифоқи ҷавонони Тоҷикистон аз 24-уми январи соли 2017, №1/1-1 бахшида ба «Соли ҷавонон» ва 20 солагии ҷашни «Ваҳдати миллӣ» санаи 27-уми январи соли 2017, Анҷумани навбатии Иттифоқи ҷавонони Тоҷикистонро дар бинои «Кохи афсарон»-и Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Умарова Шаҳноза иштирок намуд.
Муовини раиси Кумита Матробиён С. Қ. 18-уми феврали соли 2017 дар семинари илмии Муассисаи давлатии Китобхонаи миллӣ, ки ба Рӯзи байналмилалии забони модарӣ баргузор гардид, иштирок ва маърӯза намуд. Мавсуф дар мавзӯи «Забон пояи фарҳанги миллӣ» маърӯза намуда, бо баёни рисолати забони тоҷикӣ ва арҷгузорӣ ба он, инчунин, даъват намуд, ки риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳатмӣ аст. Ҳамчунин, аз татбиқи Нақшаи «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» роҳбарияти мақомот ва ташкилоту муассисаҳоро ёдовар намуд.
Ҳамчунин, дар ҳамин давра дар курси азнавтайёркунӣ барои хизматчиёни давлатии Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ дар Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи барномаи «Асосҳои ҳуқуқии хизмати давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 30-юми январ то 18-уми феврали соли 2017 кормандони Кумита, аз ҷумла, Маҳмадёрова Г., Давлатшоева М. ва Зайдуллои А. иштирок намуданд.
Қобили зикр аст, ки аз 9-уми феврал то 30-юми апрели соли равон дар Кумита барои гузаронидани таҷрибаомӯзии истеҳсолӣ 2 нафар донишҷӯёни соли чоруми ихтисоси забоншиносӣ ва технологияи иттилоотии факултети забонҳои романӣ-германии Донишгоҳи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода қарор доранд, ки дар коромӯзии онҳо кормандони бахши экспертизаи забоншиносӣ масъул буданд.
Дар ҳамин давра дар вохӯрӣ бо хонандагони Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №36-и ноҳияи Шоҳмансур бахшида ба Рӯзи ҷавонони Тоҷикистон (рӯзи 15.05.2017) сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳот Фарҳодова С. иштирок ва маърӯза намуд.
Инчунин, кормандони Кумита дар чорабинии Рӯзи дави миллӣ рӯзи 21-уми майи соли 2017 фаъолона иштирок карданд.
Ҳамчунин, дар ин давра намоиши “Модар-Ватан”-и Муҳиддини Музаффар, ки дар толори театри давлатии Ҷавонон ба номи М. Воҳидов ва дар барномаи фаҳангию фароғатии ҷавонон бахшида ба Рӯзи Шашмақом, ки дар Муассисаи давлатии фарҳангӣ – фароғатии “Аҳорун” баргузор гардид, кормандони Кумита иштирок намуданд.
Кормандони Кумита дар барномаи фарҳангии фароғатӣ бахшида ба Рӯзи ҷавонони Тоҷикистон рӯзи 23-юми майи соли 2017 дар Майдони Фрунзе иштирок намуданд.
Дар ҳамин давра, 15-уми июни соли равон корманди шуъбаи танзими истилоҳот Фарҳодова С., дар Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ-амалӣ дар Донишкадаи такмили ихтисоси Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба Рӯзи Ваҳдати миллӣ дар мавзӯи “Нақши забони давлатӣ дар таҳкими Ваҳдати миллӣ” иштирок ва баромад намуд.
Бо мақсади ҳалли мушкилоти масъалаҳои рушди забони давлатӣ Кумита мизи мудаввар дар мавзӯи «Вазъи иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар рӯзномаҳои даврӣ» рӯзи 20-уми июни соли 2017 дар толори Академияи ВАО дар сатҳи ҷумҳуриявӣ баргузор намуд, ки мутаассифона масъулини рӯзномаҳои даврӣ дар кори мизи мудаввар иштирок накарданд.
Кумита ба ифтихори Рӯзи Ваҳдати миллӣ ва Соли Ҷавонон Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони “Нақши забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳкими Ваҳдати миллӣ” рӯзи 23-юми июни соли 2017 дар толори Муассисаи давлатии “Китобхонаи миллии Тоҷикистон” баргузор намуд, ки аз натиҷаи Конференсия тавсиянома қабул гардида, ба мақомоти дахлдор пешниҳод карда шудааст.
Ҳамчунин, кормандони Кумита дар давраи ҳисоботӣ барномаи консертии ансамбли “Ориё”-и Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар Муассисаи давлатии фарҳангӣ – фароғатии Аҳорун баргузор гардид, иштирок намуданд.
Робитаҳои байналмилалӣ
Мутобиқи Ёддошти тафоҳум байни Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Фарҳангистони забон ва адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон ҳамкориҳо баргузор гардида истодааст.
Аз ҷумла, аз ҷониби мутахассисони Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита китоби Ҳазорвожаи пизишкии Фарҳангистон (қисмҳои 1 ва 2) бо тафсирҳои иловагии истилоҳот ба забонҳои тоҷикӣ ва русӣ то моҳи майи соли ҷорӣ таҳия ва нашр хоҳад гардид, гунаи тоҷикӣ-русӣ-англисӣ-форсӣ ва русӣ-тоҷикӣ –англисӣ-форсии он аз ҷониби Кумита интишор хоҳад шуд.
Қобили зикр аст, ки дар таҳияи китоби мазкур аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва мутахассисони варзида ҷалб карда шудаанд.
Дар ҳамин давра, дар асоси дастури Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми майи соли 2017, №3112164(29-4), зимни муроҷиати Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон (аз 10-уми майи соли 2017, №605974) ба Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон бо раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дархости мулоқот намуда буд, рӯзи 21-уми июни соли равон мулоқот дар Кумита бо иштироки раиси Кумита Г. Шарофзода, муовини раиси Кумита С. Матробиён. сардори шуъбаи танзими истилоҳоти Кумита Р. Зулфониён, Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон – Ҳуҷҷатуллоҳ Фағонӣ ва Рӯдоба Назифӣ (мушовири Сафир) баргузор гардид.
Раиси Кумита меҳмононро пазироӣ намуда, ташрифи онҳоро хайрамақдам гуфтаву аз ҳамкории Кумита бо Фарҳангистони забон ва адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон ёдовар шуда, дар хусуси ба роҳ монда шудани тарҷумаву коркарди Ҳазорвожаи тахассусии форсӣ ба тоҷикӣ ва русӣ сухан кард.
Сипас, Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон Ҳ. Фағонӣ дар сароғози сухани худ аз ифтихори ду кишвари ҳамзабону ҳамфарҳанг, ки таҳти як тамаддун арзи ҳастӣ мекунанд, изҳори назар дошт.
Ҳамчунин, Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон Ҳ. Фағонӣ ёдовар шуд, ки дар шаҳри Душанбе бо кумаку сарпарастии Муассисаи молӣ ва эътибории Фирдавсӣ Федератсияи варзишгоҳи “Зӯрхона”-и Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамояд, ки он маҳз бо сарпарастии ин муассиса таъсис дода шудааст, вале барои насби навиштаҷоту номгузории муассисаи мазкур ба хатти ниёгон гӯё Кумита монеагӣ карда бошад.
Раиси Кумита Г. Шарофзода ин ақидаро инкор карда, иттилоъ дод, ки номгузорӣ ва навиштаҷоти он тибқи қонунгузорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба забони давлатӣ сурат гирифта, таблиғи он ба дигар забонҳо дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда мешавад. Маводи иттилоотӣ ва навиштаҷоти муассиса бо забони муассисони хориҷӣ низ навиштаву насб карда мешавад.
Дар анҷоми мулоқот раиси Кумита аз Сафири муҳтарам хоҳиш намуд, ки аз рӯи имконият дар дастрасии Фарҳангномаҳои форсӣ, ки дар Ҷумҳурии Исломии Эрон интишор шудаанд ба Кумита мусоидат намоянд. Ин таклифро Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон хуш пазируфт ва илова намуд, ки ин иқдом дар рушду густариши забони тоҷикӣ-форсӣ, ки сарчашмаи пайдоиши ин забон ҳамин диёри офтобӣ, яъне сарзамин тоҷикон басо судманд мебошад.
Таҳияи санад ва гузоришҳо
Дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҷиҳати татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» ва татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Кумита қарори Ҳайати мушовара, фармоиш, нақшаи чорабиниҳо, гузоришҳо таҳия гардида, ба тасвиб расидаанд. Аз ҷумла:
- Қарори Ҳайати мушовара «Дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2016 ва вазифаҳо барои нимсолаи аввали соли 2017»;
- Қарори Ҳайати мушовара «Дар бораи тасдиқи Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои нимсолаи аввали соли 2017» ва Нақшаи санҷиши Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси банди 27-и моддаи 10-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор» вобаста ба назорати риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои соли 2017;
- Гузориши Кумита ҷиҳати иҷрои Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» аз натиҷаи ҳисоботу гузоришҳои вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳои дахлдор ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Нақшаи чорабиниҳои Кумита бахшида ба таҷлили Рӯзи байналмилалии забони модарӣ (21 феврал);
- Гузориш ба Шӯрои миллии муқовимат бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба иҷрои Протоколи ҷаласаи шашуми Шӯрои миллии муқовимат бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми ноябри соли 2016, №2к/54-31 ва иҷрои Нақшаи кории Шӯрои миллии муқовимат бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2017, ҷиҳати амалисозии «Нақшаи чорабиниҳои татбиқи Стратегияи муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2013-2020»;
- Гузориш ба Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 13-уми январи соли 2016, №4 «Дар бораи Барномаи миллии рушди иҷтимоии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2016-2018»;
- Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои банди 21-и Протоколи маҷлиси назди Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва бандҳои 1, 2, 23, 34 ва 35-и Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои бандҳои 10, 20 ва 23-и Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми феврали соли 2017, №2 ва барқияҳои ҳукуматӣ аз 1-уми марти соли 2017, №24/10-8 аз 3-юми марти соли 2017, №24/10-9 «Оид ба ободонӣ ва боз ҳам зебову ҷолиб гардонидани симои пойтахти Ҷумҳурии Тоҷикистон, бунёди майдончаҳои варзишӣ ва ободонии маҳаллаҳо, боғҳо, кӯчаю хиёбонҳои мувофиқи фармоиши Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон вобасташударо дар сатҳи баланду замонавӣ то ҷашнҳои Рӯзи Ваҳдати миллӣ ва Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 17-уми марти соли 2017, №24/10-120 оид ба таҷлили Иди байналмилалии Наврӯз дар Мақомоти иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлатии ноҳияи Зафарободи вилояти Суғд;
- Гузориш ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси банди 1-и қисми II Протоколи маҷлиси Раёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16-уми августи соли 2016, №9 доир ба масъалаи зери назорати ҷиддӣ қарор додани номгузории анъанавӣ ва мувофиқа намудани онҳо бо Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар асоси дастури Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми ноябри соли 2015, №16/324 оид ба таъсиси гурӯҳи корӣ ҷиҳати иваз намудани номи мавзеъҳои ҷуғрофии кишвар ва мушкилоти дар ин самт ҷойдошта аз 24-уми январи соли 2017, №1-3/9;
- Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба расонидани кумакпулии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватании ноҳияҳои Файзобод, Нуробод ва шаҳри Роғун;
- Гузориш ба Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба фаъолияти соҳавии Кумита дар панҷ моҳи соли 2017;
- Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба дар сатҳи баланд таҷлил намудани ҷашни 20-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ;
- Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба иштирок дар вохӯриҳо бо сокинони ноҳияи Носири Хусрави вилояти Хатлон бахшида ба “Соли ҷавонон” ва ҷашни 20-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ;
- Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъмин намудани Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо бинои маъмурӣ;
- Гузориш ба Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа доир ба мизи мудаввари Кумита;
- Таҳияи Нақшаи кории Кумита барои нимсолаи аввали соли 2017;
- Таҳияи Нақшаи санҷишии Кумита дар асоси банди 27-и моддаи 10-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субектҳои хоҷагидор» вобаста ба назорати риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2017», ки дар мувофиқа бо Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ аз 3-юми марти соли 2017;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар асоси Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми феврали соли 2017, №АП833 оид ба Нақшаи чорабиниҳо бахшида ба «Соли ҷавонон»;
- Таҳияи фармоиш дар асоси «Барномаи миёнамуҳлати рушди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2016-2020» ва «Стратегияи миллии рушди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои то давраи соли 2030»;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар асоси бандҳои 10, 20 ва 23-и Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми феврали соли 2017, №2 ва барқияҳои ҳукуматии Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми марти соли 2017, №24/10 ва 3-юми марти соли 2017, №24/10-9 оид ба ташкил намудани ҳашарҳо дар ниҳолшинонӣ, кабудизоркунӣ, обод намудани гулгаштҳо ва боғҳои истироҳатию фароғатӣ, ободонӣ ва боз ҳам зебову ҷолиб гардонидани симои пойтахти кишвар, бунёди майдончаҳои варзишӣ;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2016 ва вазифаҳо барои соли 2017» аз 30-юми декабри соли 2016, №531;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар асоси супориши Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба иҷрои Протоколи ҷаласаи шашуми Шӯрои миллии муқовимат бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми ноябри соли 2016, №2к/54-31, оид ба иҷрои Нақшаи кории Шӯрои муқовимат бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2017;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳо дар асоси банди 21-и Протоколи маҷлиси назди Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 10-уми январи соли 2017, №10-1 ва бандҳои 1, 2, 23, 34 ва 35-и Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми январи соли 2017, №1;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳо дар асоси бандҳои 1, 41, 43 ва 45-и Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23-юми декабри соли 2016, №14 оид ба ҷаласаҳои Ҳайати мушовара дар соли 2016 ва ҷиҳати бартараф кардани камбудиҳои ҷойдошта дар доираи стратегияву барномаҳои қабулгардида рушди ҳамасолаи иқтисодиёт, пешниҳод намудани Дастурамали коргузорӣ бо муроҷиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, сари вақт баррасӣ намудани муроҷиати шаҳрвандон;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар асоси супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми декабри соли 2016, №16/3179(26) ҷиҳати иҷрои Нақшаи чорабиниҳо оид ба омодагӣ ва баргузории ҷашни байналмилалии Наврӯз;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар асоси Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 5-уми январи соли 2017, №АП-820 «Дар бораи Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои вазифаҳое, ки дар Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22-юми декабри соли 2016 «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар асоси супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 11-уми феврали соли 2017, №24/10-55 ҷиҳати иҷрои Нақшаи чорабиниҳо оид ба дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҷаласаи Шӯрои ҷамъиятии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми январи соли 2017;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар асоси супориши Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба иҷрои Протоколи ҷаласаи шашуми Шӯрои миллии муқовимат бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми ноябри соли 2016, №2к/54-31 ва иҷрои Нақшаи кории Шӯрои миллии муқовимат бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2017, ҷиҳати амалисозии «Нақшаи чорабиниҳои татбиқи Стратегияи муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2013-2020»;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита бо мақсади иҷрои Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми апрели соли 2017, №177 «Дар бораи сари вақт омода намудани соҳаҳои иқтисодиёт ва иҷтимоиёти ҷумҳурӣ барои фаъолияти мунтазам ва самарабахш дар давраи тирамоҳу зимистони солҳои 2017-2018»;
- Таҳияи Низомнома ва ҳайати Комиссияи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳолатҳои фавқулода бо мақсади амалисозии иҷрои Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми январи соли 2016, №1, татбиқи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми декабри соли 2015, №799 “Дар бораи масъалаҳои Комиссияи давлатии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳолатҳои фавқулода”;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита бо мақсади иҷрои бандҳои 6, 24, 26 ва 27-и протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31-уми март №3 ва аз 27-уми соли 2017, №4;
- Таҳияи фармоиш ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита бо мақсади дастуру супоришҳо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯрӣ бо масъулону фаъолони шаҳри Душанбе аз 15-уми феврали соли 2017;
- Таҳияи Нақшаи кории Кумита барои нимсолаи дуюми соли 2017;
- Қобили зикр аст, ки Кумита лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба замимаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми июни соли 2016, №325«Дар бораи Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ»-ро таҳия намуда, бо вазорату идораҳо мувофиқа ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намуд.
Ҳамзамон, Кумита лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ»-ро дар таҳрири нав таҳия намуда, барои мувофиқа ба вазорату идораҳо пешниҳод кард, дар рӯзҳои наздик барои ҷонибдорӣ ва тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол мегардад.
Фаъолияти иттилоотӣ ва нашриявӣ
Дар асоси Нақшаи ташкил ва гузаронидани нишастҳои матбуотӣ дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ВМКБ, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ дар нимсолаи дуюми соли 2015 мутобиқи Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15 сентябри соли 2011, №АП-1729 дар Маркази матбуоти ҷумҳуриявӣ 30-юми январи соли 2017 нишасти матбуотии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки намояндагони воситаҳои ахбори омма, баргузор гардид, ки кормандони Кумита фаъолона иштирок намуданд. Дар нишаст, инчунин, аз фаъолияти Кумита дар бахши экспертизаи забоншиносӣ, танзим ва ҳамгунсозии истилоҳот, пешбурди корҳои тарғиботӣ бо мақсади таъмини риояи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои хабарнигорон маълумот пешниҳод гардид.
Дар анҷом хабарнигорон оид ба масъалаҳои Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, сатҳи забондонии роҳбарони ташкилоту муассисаҳо, роҳҳои ҳалли мушкилот дар интихоби ном, номи хонаводагӣ, насаб, номгузории шаҳру ноҳияҳо, шаҳраку маҳалла, кӯчаю хиёбонҳо, истифодаи навиштаҷот ба забонҳои хориҷӣ, омилҳои ба миён омадани навиштаҷоти ғалат дар кӯчаю хиёбонҳо, забони воситаҳои ахбори омма, омӯзиши алифбои ниёгон, истифодаи истилоҳот дар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, омӯзиши қоидаҳои имло дар мақомоти давлатӣ, навиштаҷот дар борпечҳои маводи доруворӣ, нашри фарҳангҳои соҳавӣ ва ғайраҳо саволҳо пешниҳод намуданд, ки аз ҷониби роҳбарият ва кормандони Кумита ба хабарнигорон посухҳои мушаххас дода шуд.
Дар нимсолаи аввали соли 2017, роҳбарият ва кормандони Кумита дар 58 барномаҳои телевизиониву радиоӣ иштирок намуданд.
Дар давраи ҳисоботӣ дар шумораҳои рӯзномаи «Ганҷи забон» аз моҳҳои феврал ва марти соли 2017 дар ҳаммуаллифии сардори шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Мансурӣ Ш.Ҷ. ва сардори шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Р.Р. мақолаи «Сиёсати забони давлатӣ дар даврони истиқлолият» ба табъ расид, ки он масъалаҳои ҳуқуқӣ ва меъёриро доир ба мушкилоти татбиқи сиёсати забон ва кам будани воҳидҳои кории Кумита масъалагузорӣ намуд.
Ҳамчунин, аз Кумита 11 гузориш ба АМИТ «Ховар» аз натиҷаи фаъолият ва чорабиниҳои Кумита оид ба иҷрои нақшаҳо ва дастуру супоришҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва интишор гардид.
Ҳамзамон, вожаҳои ғалат ва шакли дурусти он барои барномаи «Субҳ»-и Телевизиони «Тоҷикистон» аз ҷониби Кумита мунтазам пешниҳод мегардад, ки то имрӯз шумораи чунин истилоҳот ба 450 адад мерасад.
Қобили зикр аст, ки дар давраи ҳисоботӣ мутобиқи Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 10-уми марти соли 2016, №647 «Дар бораи тасдиқи Низомномаи тартиби гузаронидани озмун барои ишғоли мансабҳои холии маъмурии хизмати давлатӣ» аз ҷониби Кумита барои ишғоли мансабҳои озоди маъмурии хизмати давлатӣ дар шаш моҳии соли 2017, 2 маротиба бо иштироки намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид.
Бо мақсади беҳтар ба роҳ мондани интихоб, ҷобаҷогузорӣ ва тарбияи кадрҳо, баланд бардоштани сифат ва самаранокии хизмати давлатӣ, гирифтани иттилооти объективӣ оид ба иҷрои уҳдадориҳои мансабӣ ва сатҳи дониши касбии хизматчиёни давлатӣ ва таъмини мувофиқати онҳо ба мансаби ишғолнамуда тибқи банди 17-и Низомномаи тартиб ва шартҳои гузаронидани аттестатсияи хизматчиёни давлатии маъмурӣ, ки бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми майи соли 2008, №468 тасдиқ карда шудааст ва фармоиши раиси Кумита аз 14-уми апрели соли 2017, №42 тибқи санади мазкур 1-уми майи соли равон бо иштироки намояндагони Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон 5 нафар кормандон аз аттестатсияи хизматчиёни давлатии маъмурӣ гузаронида шуданд.
Дар ин давра ба 3 нафар кормандони Кумита шаҳодатномаи хизматӣ пешниҳод гардид. Мувофиқи Нақшаи машғулиятҳои идоравӣ хизматчиёни давлатӣ дар Кумита, соли 2017, 3 маротиба яъне 27-уми январ, 24-уми феврал ва 28-уми март дар байни кормандон гузаронида шуда, аз натиҷаи он гузориши муфассал ба Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол гардид.
Ҳамзамон, дар асоси талаботи санадҳои меъёри ҳуқуқӣ ба 9 нафар, кормандони Кумита рутбаҳои тахасусӣ дода шудааст.
Дар шаш моҳи соли 2017 72 адад фармоишҳои раиси Кумита ба тасвиб расид. Дар давраи ҳисоботии соли ҷорӣ ба Кумита 473 муроҷиати хаттӣ, тавассути телефон ва зимни қабули шаҳрвандон пешниҳод гардид, ки ҳамаи онҳо баррасӣ шуда, ба муроҷиаткунандагон ҷавобҳои мушаххас пешниҳод гардид.
Муроҷиатҳо тавассути телефон, шабакаи интернет ва дар ҷараёни қабули рӯзҳои шанбе ба Кумита воридгардида, масъалаҳои зеринро дар бар мегиранд:
- оид ба самтҳои фаъолият ва нақшаҳои Кумита (25 адад);
- шарҳу тавзеҳи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар
бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар иртибот ба лавҳаю овезаҳо (57 адад);
- оид ба тарҷума, истифода ва шарҳи вожаю истилоҳот (64 адад);
- оид ба Фарҳанги имлои забони тоҷикӣ (76 адад);
-шарҳи тартиби коркард, истилоҳнигорӣ ва қабули вожаю истилоҳоти соҳаҳои мухталиф (40 адад);
- шарҳи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» (44 адад);
- номгузорӣ (40 адад);
- тарзи дурусти навишти вожаю истилоҳот (24 адад);
- шарҳи масъалаҳои марбут ба ҳуҷҷатнигорӣ (85 адад);
- оид ба таҳияи фарҳангҳои соҳавӣ (18 адад);
Дар нимсолаи аввали соли 2017 ба Кумита 440 мактубу дархост ва барқияи телефонӣ, аз ҷумла, 126 мавод аз Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, 233 мавод аз вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, 30 адад барқия ва 51 аризаи хаттӣ аз ҷониби шахсони алоҳида ба Кумита ворид гардида, ҳамаи онҳо мавриди баррасӣ қарор дода шудаанд.
Дар ин давра аз Кумита 369 мактуб, барқияи телефонӣ ва пешниҳоду хулосаҳо, аз ҷумла, 87 мактуб ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, 282 адад ба вазорату идораҳо ирсол гардидааст.
Вазифаҳо барои фаъолияти минбаъда
Дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ (4 октябри соли 2012) масъалаи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» зери назорати шахсии роҳбарони вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, раисони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳои Суғд, Хатлон, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ қарор дода шавад. Ин иқдом, бешубҳа, барои татбиқи самарабахш ва устувори Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мусоидат хоҳад намуд.
Новобаста аз корҳои баанҷомрасида дар самти татбиқи Қонуни мазкур дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ҳанӯз камбудиҳо хеле зиёданд. Дар бештар маврид фаъолияти Комиссияҳои назди мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ дар маҳалҳо оид ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» хусусиятҳои лаҳзавӣ дошта, мунтазам сурат намегирад.
Ҳамзамон, Кумита бо дарназардошти вазъи имрӯзаи татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва масоили марбут ба рушди сиёсати забони тоҷикӣ дар соли 2017 омӯзиш ва ҳалли масъалаҳои зеринро дар ҳамкорӣ бо вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо барои пешрафти соҳа зарур мешуморад:
1. Натиҷаи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар нимсолаи аввали соли 2017 мавриди баррасӣ ва таҳлил қарор дода, бояд тазаккур дод, ки мавҷуд набудани воҳидҳои кории алоҳида – масъулони татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ барои назорати мунтазам ва татбиқи самарабахши он дар тамоми ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ мушкилот пеш меорад.
Аз ин рӯ, Кумита таъсиси воҳидҳои кории алоҳидаро бо дарназардошти ҳолати бавуҷудомада дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон (3 воҳиди корӣ), вилоятҳо (3 воҳиди корӣ), шаҳри Душанбе (3 воҳиди корӣ) ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ (10 воҳиди корӣ) дар маҷмӯъ 22 воҳиди кориро зарур мешуморад.
2. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки кормандони вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои ҳалли масъалаҳои вобаста ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва иҷрои Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 ба дастурҳои методӣ ва баргузории семинару машғулиятҳо ниёз доранд.
3. Мусоидат барои густариши забони миллӣ дар мақоми забони илм вазифаи асосии ҳама сохторҳои илмӣ ва кафедраҳои муассисаҳои олии кишвар маҳсуб мегардад. Бинобар ин, ба забони илм табдил додани забони давлатӣ татбиқи чорабиниҳои мушаххасро аз Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, донишгоҳу донишкадаҳо ва тамоми марказҳои илмӣ-таҳқиқотӣ тақозо менамояд.
4. Бояд тазаккур дод, ки новобаста аз корҳои баанҷомрасида, дар самти танзими истилоҳот камбудиҳо хело зиёданд. Ба Кумита ҳамарӯза маводи гуногун ворид мегардад. Бинобар сабаби набудани фарҳангҳои чандзабона, тахассусӣ зимни омӯзиш ва баррасии маводи вурудӣ кормандон ба мушкилот рӯ ба рӯ мешаванд.
Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки имрӯз дар ҷумҳурӣ дар самти таҳияи фарҳангҳо ва донишномаҳо меъёрҳои фарҳангнигорӣ дар бештари маврид аз ҷониби мураттибон риоя намегардад. Маводе, ки ба Кумита ворид мегардад ба талабот ҷавобгӯ набуда, кори мутахассисонро даҳчанд мушкил мегардонанд. Бо дарназардошти ин пешниҳод мешавад, ки бо ҷалби мутхассисони истилоҳшиносону забоншинсон ва фарҳангнигорон «Дастури фарҳангнигорӣ» таҳия карда шавад.
Аз ин рӯ, Кумита ба нақша гирифтааст, ки дар нимсолаи дуюми соли 2017 масъалаҳои зеринро дар роҳи ба танзим даровардани истилоҳоти соҳаҳои мухталиф ҳал намояд:
- таҳияи лоиҳаи «Дастурамали номгузорӣ оид ба номҳои ҷуғрофӣ ва ташкилоту муассисаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» семоҳаи сеюм;
- таҳияи лоиҳаи «Дастурамали танзим ва қабули истилоҳот дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» то охири сол;
- баррасии фарҳангҳои вурудӣ ва номи маҳалҳои аҳолинишини кишвар;
- таҳлил ва баррасии вазъи омӯзиш ва таҳқиқоти мавзӯҳои илмӣ дар самти истилоҳшиносӣ;
- таҳияи Номгӯи номҳои ҷуғрофии харитаи сиёсии ҷаҳон ба забони давлатӣ ва пешниҳод барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон.
- таҳияи «Фарҳанги орфоэпии забони тоҷикӣ», ки барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мегардад.
- омодагӣ ба Анҷумани забоншиносони тоҷик дар кишвар.
5. Таъсиси марказҳои омӯзиши забони давлатӣ дар маҳалҳои зисти ақаллиятҳои миллии маскуни ҷумҳурӣ аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ.
6. Кумита оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар нимсолаи дуюми соли 2017 ба нақша гирифтааст.
7. Ҳамзамон, баҳри рушди забони давлатӣ дар саросари ҷумҳурӣ Кумита лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Консепсияи миллии рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2031»-ро таҳия намудааст, ки дар нимсоали дуюми соли 2017 такроран барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд.
Кумита дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон минбаъд низ тамоми неруи худро баҳри назорат ва татбиқи муассири Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо дарки амиқи сиёсати хирадмандонаи пешгирифтаи Пешвои миллат ҷиҳати рушди забони давлатӣ ва ба ҳамин васила устувор намудани пояҳои он, чораҳои муассир меандешад.
Замима
Гузориши конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» (3 октябри 2017)
Бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумита 3-юми октябри соли равон конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» дар бинои Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» баргузор намуд, ки дар он зиёда аз 70 нафар намояндагони вазорату идораҳо, пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ, донишгоҳу донишкадаҳо, кормандони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва намояндагони воситаҳои ахбори омма иштирок доштанд.
Конференсияи мазкур бо дарназардошти рисолату мақоми таърихии забони тоҷикӣ дар соҳаҳои гуногуни иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва илмию техникӣ, инчунин, мушкилоти ҳалталаби он дар тамоми самти қишри ҷомеа ва баҳри рушду густариши он дар татбиқи сиёсати давлатӣ дар бораи забон, алалхусус, амалӣ намудани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба вазорату идораҳо, донишгоҳу донишкадаҳо ва ташкилоту муассисаҳо новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ чунин тавсиянома қабул кард:
1) Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби олимони забоншинос Қоидаҳои имлои забони тоҷикиро дар таҳрири нав таҳия намуда, барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намояд.
2) Аз ҷониби Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби барномасозон ва забоншиносон Барномаи навтарини тафтиши имлои забони тоҷикӣ таҳия ва роҳандозӣ карда шавад.
3) Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи рушди маҳали назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, академияҳои соҳавӣ, пажӯҳишгоҳҳо, донишгоҳу донишкадаҳои кишвар, МИМҲД шаҳру ноҳияҳо ва вилоятҳои ҷумҳурӣ масъалаҳои зеринро роҳандозӣ намоянд:
- фароҳам овардани шароити мусоид дар ташкилоту муассисаҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ҷиҳати омӯзиши забони тоҷикӣ;
- назорати ҷиддӣ намудан ба сатҳу сифати забони матни рекламаҳои берунӣ дар ВАО паҳншаванда;
- назорати қатъии матни ҳама гуна навиштаҷоти шиору лавҳаю овезаҳо ва мутобиқ намудани барчаспҳо, нархномаҳои ширкату ташкилотҳои истеҳсолии кишвар, бахусус, номгузории маводи истеҳсолӣ дар ширкатҳо ва лавҳаҳои муваққатии мавсимӣ ва ҳамешагии насбшаванда ва зери назорати қатъӣ гирифтани фаъолияти муассисаҳои табъу нашри хусусӣ тибқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” ва қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ;
- назорати забони ВАО дар ҷумҳурӣ;
- назорати номгузории ташкилоту муассисаҳо, матни шиору овезаҳо;
- дар ҳамкорӣ бо Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон тарғиб намудани омӯзиши забони тоҷикӣ ва донистани ҳатмии он барои муҳоҷирони меҳнатии хориҷӣ;
- дар мувофиқа фаъолият намудани Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Муассисаи давлатии Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе оид ба масъалаҳои номгузорӣ, таҳияву насб ва пахши рекламаҳо ба забони тоҷикӣ;
- ба роҳ мондани омӯзиши он-лайн ба забони давлатӣ ва Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ тариқи шабакаҳои давлатии телевизионӣ;
- назорати ҷиддӣ ҷиҳати пахшу интишори афкори соҳибзабонон ба забони тоҷикӣ тариқи сомонаҳои интернетӣ;
- матнҳои рекламавии берунӣ ва дар ВАО паҳншаванда пеш аз паҳну манзуршавӣ ҳатман бо Кумитаи забон ва истилоҳот мувофиқа карда шаванд.
4) Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи стандартҳои рамзгузорӣ ва ҷобаҷогузории алифбои тоҷикӣ дар сафҳакалиди (клавиатураи) компютерии стандарти UNICODE барои истифодабарии компютерӣ» аз 2-юми августи соли 2004, №330 қабул гардидааст, ки сафҳакалидҳои компютерҳои вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо бояд дар асоси он бо шрифти «Times New Roman Tj» ба роҳ монда шавад, вале бо пешрафти технология системаҳои оператсионии навтарини Microsoft Windows 7, 8.1 ва 10 ё ин ки OS Linux, монанди Mageia, Fedora, Ubuntu, OpenSuse, TrueOS (FreeBSD), Mint ва барномаҳои навтарини Microsoft Office 365 ё ин ки LibreOffice 5 ва ғайра бо интерфейси тоҷикӣ, шрифтҳо ва стандартҳои рамзгузорӣ ва ҷобаҷогузории алифбои тоҷикӣ дар сафҳакалиди (клавиатураи) компютерии стандарти UNICODE барои истифода пешниҳод шудааст. Бинобар ин зарур аст, ки барои ҳамгун сохтани шакли навишторӣ аз чунин технологияҳои навтарин истифода бурда шавад.
5) Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби забоншиносон ва мутахассисони Кумитаи забон ва истилоҳот бо мақсади бартараф намудани камбудиҳо ва ғалатҳои ному насабнависӣ ва ҳуҷҷатнигории онҳо ва ҷиҳати дар санадҳои меъёрии ҳуқуқии кишвар ворид намудани тағйиру иловаҳо чораҳои зарурӣ андешанд:
- шаклу қолаб ва матни зодномаю шиносномаҳои тоҷикӣ ба тағйиру илова ниёз дошта, бояд гунаи дурусти ному насабнигорӣ тасдиқ карда шавад.
- пасвандҳои ташаккулдиҳандаи номи падар -“пур” ва “духт” ба моддаи 20-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи бақайдгирии асноди ҳолати шаҳрвандӣ” ворид карда шаванд.
- тибқи қарори алоҳида бо мақсади дуруст ба роҳ мондани талаботи моддаи 74-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи бақайдгирии асноди ҳолати шаҳрвандӣ” номҳои ғалату бемантиқи падарӣ ва номи хонаводаги (насаб)-и шикастаи шаҳрвандон бояд дар асоси қонунҳои амалкунанда - тибқи талаботи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ислоҳ карда шаванд, то оянда барои наслҳои баъдина дар ҳуҷҷатнигорӣ монеа эҷод нашавад.
- шаҳрвандон битавонанд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ тахаллус (лақаб) ё тахаллуси маконӣ (этнонимӣ ё топонимӣ) дошта бошанд (мисол: Сомонзод, Ориёнфар, Заргар, Сӯзанӣ, Зарринфом, Кешрудӣ, Турандод, Фарғонӣ, Бухороӣ, Суғдзод, Зарафшонӣ, Зарафшонфар, Хатлонӣ, Бадахшонӣ, Хуҷандӣ ва ғ.)».
6) Пешниҳоди асосноки Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаи таъсиси воҳиди корӣ дар МИМҲД бо мақсади рушду густариши сиёсати давлатӣ дар бораи забон ва ҳалли масъалаҳои марбут ба ин самт.
7) Ба қайд гирифтани истилоҳоти соҳавии тасдиқнамудаи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун санади меъёрии ҳуқуқӣ дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Фишурдаи гузориш барои Воситаҳои ахбори омма аз Конференсияи ҷумҳуриявии илмию амалӣ таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон (3-юми октябри соли 2017)
«Ҳукумати Тоҷикистон аз оғози истиқлолият барои рушди забони давлатӣ ва таҳкими мақоми он дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа ва давлат пайваста тадбирҳои муассир андешида, ҷиҳати татбиқи ин сиёсат тамоми имкониятҳоро фароҳам овардааст».
Эмомалӣ Раҳмон
Забони тоҷикӣ, ки асолати беш аз ҳазорсолаҳо дорад, бо забон ва адабиёти ғании худ ҷаҳоншумул гардида, дар роҳи таҳкими тамаддуни инсонӣ ва афкори инсонгарои башарӣ саҳми босазое дорад. Дар ин давраи ҷаҳонишавии миллатҳо ин сарвати бебаҳо – забони миллии мо, ки худ омили муҳими пойдориву бақои миллат ва давлатдории миллӣ аст, аз ҷониби давлат ҳифз гардида, рушд меёбад.
Хушбахтона, баъди талошу заҳматҳои зиёд ва заминаҳои таърихию сиёсию адабии пурифтихор ва маърифтапарваронаву тамаддунофар дар замони Истиқлолият забони миллӣ ривоҷу равнақи худро ёфт.
Аз соли 2009 инҷониб, санаи 5-уми октябр баъди тасдиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳамчун Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷашн гирифта мешавад. Мутобиқи муқаррароти Қонуни мазкур ва дастуру супоришҳои Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳифзи асолат ва рушди забони тоҷикӣ вазифаи ҳар як фарди кишвар маҳсуб ёфта, он дар тамоми соҳаҳои мухталифи ҷомеа мавриди корбурд қарор дорад.
Ҳамин иқдоме, ки баҳри ташаккули қудрати воқеии забон бо ҷомеа ва инсонҳои муошираткунанда ва мукотиботу эҷоди онҳо хизмат мекунад, риояи меъёрҳои Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ мебошад.
Бо дарназардошти ин гуфтаҳо, воқеияти таҳияи чунин як имлои ҷавобгӯ ба меъёрҳои забони тоҷикӣ дар номаи табрикотии Президенти муҳтарами кишвар Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз 22-юми июли соли 2003 ба муносибати Рӯзи забон таъкид гардида буд. Ин дастури бисёр муҳим ва ҳидояти Пешвои миллат дар иртибот ба таҳия ва пешниҳоди қоидаҳои имлои фарогири меъёрҳои забони адабӣ пас аз таъсиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ гардид.
Бинобар мақоми кунунии забони тоҷикӣ дар ҷомеа ва дурнамои рушду густариши он матни «Имлои забони тоҷикӣ» аз нигоҳи интиқодӣ мавриди таҳриру такмили ҷиддӣ қарор гирифта, ба он тағйиру иловаҳо ворид карда шуд. Бо дарназардошти такмили қоидаҳо ва меъёрҳои таърихӣ номи «Имлои забони тоҷикӣ» ба «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» иваз карда шуд.
Такя бо ин ҳадафҳо, ки забони давлатӣ симои миллати моро ба олам бозгӯйӣ мекунад, имрӯз Кумита бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Конференсияи илмии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» баргузор менамояд.
Дар конференсия намояндагони Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ниҳоду пажӯҳишгоҳҳои Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, донишгоҳу донишкадаҳои ҷумҳурӣ, аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот ва аъзои маҳфили «Посдорон ва дӯстдорони забон»-и Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, кормандони Кумитаи мазкур ва Китобхонаи миллии Тоҷикистон, инчунин, намояндагони воситаҳои ахбори умум ширкат хоҳанд варзид.
Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд. Сипас, Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа, академики Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдулҷаббор Раҳмонзода, директори Иниститути забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Сахидод Раҳматуллозода дар суханрониҳои хеш аз мақоми арзанда ва таълимдиҳандагӣ доштани адабиёти ғании ин забон ёдовар шуда, пешниҳод намуданд, ки ҷавҳари асосӣ ва ҳадафи пур аз ҳикмати ин забонро танҳо дар донистани ин забон ва риояи талаботи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ мебояд фаҳмид. Зеро барои ба ин мақсадҳо ноил гаштан доираи омӯзиш ва таълими ин забонро дар кишварҳои олам бояд васеъ намуд.
Дар Конференсия 13 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт.
Қайд кардан зарур аст, ки дар асоси моддаи 3-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳангоми истифодаи забони давлатӣ риояи муқаррароти қоидаҳои имлои забони адабӣ ҳатмӣ мебошад.
Баргузории чунин як ҳамоиши илмӣ, барои пешрафт ва рушди забони давлатӣ дар ҷомеаи соҳибистиқлоламон натиҷаҳои судманд хоҳад бахшид. Ин иқдом бо сарварии Пешвои миллат дар самти сиёсати давлатии забон дар сарзамини мо тоҷикон амалӣ гардида, моро ба ҳифзи асолати забон ва посдории ин муқаддасот ҳидоят мекунад.
Дар анҷоми кори конференсия, пас аз баррасии фикру мулоҳизаҳо Тавсияномаи конференсия қабул ва эълон карда мешавад, ки он ба мақомоти дахлдор ва пажӯҳишгоҳҳои илмӣ ирсол гардида, дар ҳамкориҳои пайваста татбиқ хоҳад шуд.
Фишурдаи гузориш барои Воситаҳои ахбори омма аз Конференсияи байналмилалии «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон - забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ»
«Забони тоҷикӣ бо гузашти асрҳо ҳамчун омили ваҳдат ва ифтихори миллӣ дар давлатдории навини мо дар мақоми забони давлатӣ қарор гирифт».
Эмомалӣ Раҳмон
Забони миллӣ яке аз рукнҳои асосии давлатдорӣ буда, дар пойдорӣ ва таҳкими давлати миллӣ мақом ва нақши муҳим дорад ва ба ҳамин далел забони миллат бунёд ва пояи давлат маҳсуб мешавад. Забон дар ҳама давру замонҳо яке аз сарчашмаҳои асосии Истиқлолияти миллӣ ва омили муҳими ташаккули миллат мебошад. Дар ин замина ҳанӯз 1100 сол пеш ба сулолаи Сомониён муяссар шуда буд, ки дар қаламрави Мовароуннаҳру Хуросон бори нахуст дар таърих давлати мутамарказ ва миллии тоҷиконро бунёд намояд.
Ташаккул ва паҳншавии босуръати забони тоҷикӣ дар асрҳои IX-X на фақат ба инкишофи минбаъдаи халқи тоҷик мусоидат намуд, балки эътибори ин забон гувоҳномаи ҳуввияти миллии тоҷикон гардид. Дар минтақаҳои пайдоиш ва густариши ин забон номи тоҷик низ мақоми таърихӣ пайдо кард ва устувор гардид.
Пас аз сукути сулолаи Сомониён, ҳарчанд халқи тоҷик аз давлатдории худ маҳрум гардид, вале забони тоҷикӣ ҳамчун забони давлатӣ мақоми поянда дошт. Тамоми корҳои ташкилу танзими давлатдорӣ, низоми мамлакатдорӣ, идораи девону дафтар, коргузорӣ маҳз бо забони тоҷикӣ сурат мегирифт. Пеш бурдани сафорату тиҷорат, танзими дахлу харҷ, таҳкими пояҳои иқтисоди кишвар, сарварии ҳавзаҳои илмию адабӣ ва ғайра суннати соф тоҷикона дошт.
Таъкид кардан баҷост, ки дар рӯзгори давлати Темуру Темуриён (1369-1585) ва Темуриёни Ҳинд (1526-1587) доманаи корбурд ва густариши ин забон боз ҳам фарохтар гардид. Табиист, ки забони расмии муносибати дипломатӣ байни империяи Темур ва кишварҳои Аврупо ғолибан забони форси тоҷикӣ буд ва як номаи асли боқимондаи Темур ба шоҳи Фаронса Карли VI де Валуа (1380-1422), ки дар таърихи 15-уми июни соли 1403 иншо шудааст, ин воқеиятро таъйид менамояд.
Ҷиҳати танзими истифодаи забони давлатӣ ва муайян намудани вазъи ҳуқуқии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» амал мекунад. Боби 6-уми Қонуни мазкур маҳз ба истифодаи забони давлатӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ бахшида шуда, забони гуфтушунидҳо ва мукотибот, забони фаъолияти намояндагиҳои дипломатӣ, муассисаҳои консулӣ ва намояндагиҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давлатҳои хориҷа, созмонҳои байналмилалӣ, минтақавӣ ва байнидавлатӣ, забони шартномаҳои байналмилалӣ ва забони пазироӣ, гуфтушунид ва нишастҳои матбуотӣ бо намояндагони хориҷӣ ба таври дақиқ муайян шудаанд.
Сиёсати давлатӣ дар бораи забон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бар асоси меъёрҳои байналмилалии баробарии забонҳо, новобаста аз мақоми ҳуқуқии онҳо ва шумораи мардумоне, ки ба ин забонҳо гуфтугӯ мекунанд, амалӣ карда мешавад.
Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори сиёсати давлатӣ дар бораи забон буда, 30-юми июни соли 2012, таҳти рақами 335 «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016»-ро тасдиқ намуд. Яке аз вазифаҳои асосии Барнома ин робита бо марказҳои илмии ҷаҳон дар масоили таърихи забони тоҷикӣ ва таҳкими робитаҳои илмӣ бо кишварҳои ҳамзабон мебошад.
Барои ба ин ҳадафҳо расидан Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси банди 48-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми марти соли 2016, №99 ва банди 1- уми боби VI Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» аз 30-юми июни соли 2012, №335 дар бораи ҳимоя ва рушди забони давлатӣ берун аз марзи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар толори Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» бо иштироки намояндагони кишварҳои хориҷӣ - олимону донишмандони ҳавзаҳои форсизабон, давлатҳои муштаракулманофеъ, тоҷикзабонони Осиёи Марказӣ ва Аврупо инчунин, намояндагони Ҳукумати кишвар, вазорату идораҳои давлатӣ, донишгоҳу донишкадаҳои олии кишвар, ҷамъиятҳо, Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва намояндагони ВАО Конференсияи илмию амалии байналмилалиро таҳти унвони «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ» баргузор намуд.
Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд. Сипас, Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа, академики Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдуҷаббор Раҳмонзода, раиси Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикии Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон, ҷаноби оқои Ҳасан Қарибӣ, устоди Донишгоҳи ҷомеи исломии Деҳлӣ - профессор Қамар Ғаффор, раиси Донишгоҳи «Дунё»-и Ҷумҳурии Исломии Афғонистон Сайид Махдум Раҳин ва устодони Донишкадаи забони русии Донишгоҳи забонҳои хориҷии шаҳри Пекин ҷаноби Хэ Фан, хонум Сай Хувэй ва намояндаи Анҷумани тоҷикон ва форсизабонони ҷаҳон «Пайванд» Мансур Парҳезгор (Британияи Кабир) ҳамчунин, донишмандон аз кишварҳои Чин, Афғонистон, Олмон дар суханрониҳои хеш аз мақоми арзанда ва таълимдиҳандагӣ доштани адабиёти ғании ин забон ёдовар шуда, пешниҳод намуданд, ки ҷавҳари асосӣ ва ҳадафи пур аз ҳикмати ин забонро танҳо дар донистани ин забон мебояд фаҳмид. Зеро барои ба ин мақсадҳо ноил гаштан доираи омӯзиш ва таълими ин забонро дар кишварҳои олам бояд васеъ намуд.
Дар Конференсия 13 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт. Аз ҷумла, дар мавзӯи «Пешинаи таърихии корбурди забони тоҷикӣ дар мукотиботи байналмилалӣ», - доктори илмҳои филологӣ Мирзо Ҳасани Султон (Бонки миллии Тоҷикистон), «Доир ба иқтибоси истилоҳҳои форсӣ-тоҷикӣ дар забони русӣ» -доктори илмҳои филологӣ Тӯхта Ҷӯраев (Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М. Осимӣ), «Омӯзиши забони тоҷикӣ дар дунёи имрӯз» - номзади илмҳои филологӣ Худоёров Раҷабалӣ (Раёсати фарҳанги вилояти Хатлон), «Вазъи дирӯзу имрӯзи забони форсии тоҷикӣ дар муҳити тоҷикони Чин»- профессор Шаҳбоз Кабиров, номзади илмҳои филологӣ Хуршед Кабиров (ДМТ), «Забони тоҷикӣ дар хориҷа»- доктори илмҳои филологӣ Туғрал Шокиров (Донишгоҳи давлатии ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон), «Сайри аносири луғавӣ ва ёвари форсӣ-тоҷикӣ дар бархе аз забонҳои туркӣ»- доктори илмҳои филологӣ Абдуҷамол Ҳасанов (Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Б. Ғафуров) ва «Густариши забони тоҷикӣ дар сарзаминҳои дур ва наздик»- раиси Департаменти дарии Донишгоҳи Кобул Азима Маҷид (Ҷумҳурии Исломии Афғонистон) маърӯза намуданд.
Забони тоҷикӣ ҷавҳари миллати моро ташкил медиҳад ва тамоми мардуми форсизабони дунёро бо ҳам мепайвандад. Забони тоҷикӣ-форсӣ дар баробари забони давлатии кишварҳои Афғонистон, Тоҷикистон ва Эрон будан, инчунин, дар як қатор давлатҳои аврупоиву шарқӣ ба монанди Фаронса, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, Исроил, Канада, Чехия, Чин, Ҳиндустон, Покистон, Ӯзбекистон, Арманистон, Гурҷистон, Озарбойҷон, Қазоқистон, Қирғизистон, Русия ва ғайра омӯзонида мешавад ва дар ин кишварҳо нашрияҳо бо забони тоҷикӣ-форсӣ табъу интишор мешаванд, ки ин аз густариш ёфтани забони тоҷикӣ-форсӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ дарак медиҳад.
Дар интиҳо, пас аз баррасии фикру мулоҳизаҳо аз ҷониби ҳайати иштирокдорони Конференсия Тавсияномаи он қабул гардида, бо дарназардошти дурнамои таҳқиқи муқоисавии ин забон дар соҳаҳои гуногуни иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва илмию техникӣ баҳри рушду густариши забони тоҷикӣ-форсӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ ва мақоми он дар ҷомеаи ҷаҳонӣ, таҳкими омӯзиши ин забон дар кишварҳои хориҷӣ ва таъсиси Марказҳои омӯзиши забони тоҷикӣ-форсӣ дар кишварҳои мухталифи ҷаҳон ва ҳамгунсозии истилоҳоти ҳавзаҳои форсизабонон, омӯзиши муқоисавии таърихии забонҳои мардумони эронизабон ва дигар ҳамкориҳо дар ин самт бо баргузории силсилаи анҷуману семинарҳо ба нақша гирифта шуд.
Фишурдаи гузориш барои Воситаҳои ахбори омма аз Мизи мудаввар дар мавзӯи «Вазъи иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар рӯзномаҳои даврӣ»
«Забони давлатиро дар пояи меъёрҳои адабӣ устувор сохта, аз ҳама қолабҳои сунъии бегона ва унсурҳои лаҳҷавӣ бояд озод кард».
Эмомалӣ Раҳмон
Забони миллӣ яке аз рукнҳои асосии давлатдорӣ буда, дар пойдорӣ ва таҳкими давлати миллӣ мақом ва нақши муҳим дорад ва ба ҳамин далел забони миллат бунёд ва пояи давлат маҳсуб мешавад. Забон дар ҳама давру замонҳо яке аз сарчашмаҳои асосии Истиқлолияти миллӣ ва омили муҳими ташаккули миллат мебошад.
Ҷиҳати танзими истифодаи забони давлатӣ ва муайян намудани вазъи ҳуқуқии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» амал мекунад. Дар Қонуни мазкур дар моддаи 3-и банди 6 ба таври дақиқ муайян шудааст, ки забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон забони тоҷикӣ буда, ҳангоми истифодаи забони давлатӣ риояи муқаррароти қоидаҳои имлои забони адабӣ ҳатмӣ мебошад.
Барои тақвияти истиқрори фарҳанги миллӣ ва сиёсати давлатӣ дар бораи забон пояҳои забони миллиро устувор кардан зарур аст.
Барои ба ин ҳадафҳо расидан Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар партави Суханрониҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни вохӯрӣ бо зиёиёни кишвар аз 20-уми марти соли 2017 ва Нақшаи чорабиниҳои Кумита оид ба баргузории ҷашни 20-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ, дар толори Академияи ВАО бо иштироки намояндагони вазоратҳои фарҳанг ва маориф, устодони мактабҳои олӣ, намояндагони муассисаҳои кишвар, масъулони рӯзномаҳои даврӣ, намояндагони ВАО ва кормандони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 20-уми июни соли 2017, мизи мудаввар дар мавзӯи «Вазъи иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар рӯзномаҳои даврӣ» баргузор намуд.
Ҳадаф аз баргузории мизи мудаввар, ин доир ба татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», фасоҳати забони давлатӣ, риояи талаботи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, корбурди дурусти истилоҳоти соҳавӣ, инчунин рисолати таърихии забони тоҷикӣ ва арҷгузорӣ ба забони давлатӣ буда, ҳамзамон, мизи мудаввар дар иртибот ба вохӯрии Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки рӯзи 1-уми марти соли 2016 бо кормандони Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми ифтитоҳи шабакаҳои телевизионии «Варзиш», «Синамо» ва Академияи ВАО баргузор гардида буд, инчунин, ҳангоми вохӯрӣ бо зиёиёни кишвар аз 20-уми марти соли равон дар Сухарониҳои Сарвари давлат ва супориши Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 оид ба татбиқ ва иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» риояи меъёрҳои забони адабиро дар матбуоти даврӣ зери назорат гирифта, оид ба камбудиҳои рӯзноманигорон, навишти ғалат, риоя нагардидани савтиёти овоии тоҷикӣ, истифодаи истилоҳҳои нодуруст дар забони рӯзномаҳои даврӣ мавриди муҳокима қарор медиҳад.
Ҳисобот дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2016
Ҳисобот
дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти
назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
дар соли 2016
Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2016 фаъолияти худро баҳри татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016», ҳамчунин, иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда, дар ин замина фаъолиятро дар самтҳои зерин амалӣ намуд:
Назорати татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон
«Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»
Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомнома яке аз самтҳои асосии фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мешавад.
Мутобиқи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30–юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайси ҳамоҳангсози Барномаи мазкур муайян гардидааст. Татбиқи Барномаи мазкур аз ҷониби вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳои дахлдор мавриди баррасӣ қарор гирифта, аз натиҷаи иҷрои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур ҳар сол то 1–уми март ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориши муфассал пешниҳод карда мешавад.
Кумита дар ҳамкорӣ бо мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва татбиқи бандҳои Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016»-ро ба роҳ монда, мунтазам назорат мебарад.
Қобили зикр аст, ки ҷамъбасти бандҳои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур барои солҳои 2012-2016 1-уми марти соли 2017 буда, аз натиҷаи корҳои амалигардида ва корҳои иҷронашуда ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориши муфассал аз ҷониби Кумита пешниҳод карда мешавад.
Кумита дар ҳамкорӣ бо Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон 14-уми июни соли 2016 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар тарабхонаи «Чаманоро»-и Муассисаи давлатии маҷмааи меҳмонхонаҳои Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди cанҷиш қарор дод. Дар рафти санҷиши муқаррароти Қонуни мазкур дар тарабхонаи «Чаманоро» маълум гардид, ки барои кормандони муассиса омӯзиши забони давлатӣ ва забонҳои хориҷӣ ташкил карда нашудааст ва ин хилофи қисми 4 моддаи 3 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад.
Компютерҳои тарабхона бо ҳуруфи тоҷикӣ таъмин буда, дар ҳуҷҷатгузорӣ ғалатҳои имлоӣ ва техникӣ ба назар мерасад. Матни муҳри мудаввари тарабхона ба забони русӣ ва тоҷикӣ; «Государственное учреждение гостиничной комплекс испольнительного Аппарата Президента Р.Таджикистан * Ресторан «Чаманоро» – Тарабхонаи «Чаманоро» Муассисаи давлатии маҷмӯи меҳмонхонаҳои Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷ.Тоҷикистон» буда, хилофи моддаи 20-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад.
Шаҳодатномаи директори Тарабхонаи «Чаманоро» бо забонҳои тоҷикӣ ва русӣ мебошад: «ШАҲОДАТНОМАИ №342 Норбоев Ё. Государственное учреждение гостиничной комплекс испольнительного Аппарата Президента Республики Таджикистан * Ресторан «Чаманоро» – Тарабхонаи «Чаманоро» Муассисаи давлатии маҷмӯи меҳмонхонаҳои Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон»
Аз маводу санадҳое, ки директори тарабхона ба гурӯҳи корӣ пешниҳод намуд, маълум гардид, ки аксар фармону аризаҳо, дафтарчаҳои меҳнатии кормандон, китобҳои қайди ҳуҷҷатҳои вурудию судурӣ ва ғ., ба забони русӣ буда, хилофи моддаҳои 5, 16, 17 ва 20-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошанд. Аз ҷумла:
- Приказ с 1 июня 2016г. № 3;
- Заявление Холназарова М., с 1- января 2014 год;
- Трудовая книжка №0037249 Ашуров У, 1 ноябри соли 2009;
- Главная книга ГУГКИАП РТ Чаманоро 2015-2016:
- Книга учёта заработной платы ГУГКИАП РТ Чаманоро 2014г – 2015-2016г.
Дар асоси Фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми июни соли 2016, №53 оид ба санҷиши вазъи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои банди 15-и боби IV-и «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 дар ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ, Шоҳмансур ва Фирдавсии шаҳри Душанбе бо намояндагӣ аз прокуратураи ноҳияҳои шаҳри Душанбе, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе, Муассисаи давлатии «Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе», Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гурӯҳи кории муштарак таъсис дода шуд. Аз ҷониби гурӯҳи корӣ танҳо дар ин давраи соли равон номгузории ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии зерин дар ҳудуди ноҳияҳои Шоҳмансур, Сино, Фирдавсӣ ва Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе, инчунин, Ҷамоати деҳоти Россияи ноҳияи Рӯдакӣ дар иртибот ба муқаррароти моддаҳои 13, 18 ва 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди санҷиш қарор гирифт. Чунончи (Номи ташкилоту муассисаҳо дар шакле, ки рӯзи санҷиш ба қайд гирифта шудааст, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешаванд):
Ноҳияи Шоҳмансури шаҳри Душанбе:
- Ателе ЛАСТОЧА ПАРАСТУ, воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 6.
- Дукони дузандагии «Парасту», воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 6.
- Қаҳвахонаи «Бомазача», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
- Тарабхонаи ISTANBUL, воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 75.
- Мағозаи excluzive, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 62.
- Мағозаи “georgio armani”.
- Дӯкони дӯзандагии “Ателъе”.
Ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе:
- Қаҳвахонаи «АЛАЗ», воқеъ дар кӯчаи Беҳзод 122.
- ҶДММ МХ «Интернешнл Групп», воқеъ дар кӯчаи Беҳзод 118.
- COFFEE REPUBLIC, воқеъ дар кӯчаи Бохтар 2.
- Қаҳвахонаи ЛАВАЗЗА, воқеъ дар кӯчаи Бохтар 2.
- COFFEE TAPIOCA, воқеъ дар кӯчаи Бохтар 3.
- Информационное сети «АЗИЯ», воқеъ дар кӯчаи Бохтар 3.
- Маркази савдо «Суғдиёна» Супермаркет, воқеъ дар к.Бохтар 3.
- Мағозаи интернетӣ Dushanbe express арзон ва тез, воқеъ дар кӯчаи Ш. Шоҳтемур 25.
- Маркази букмекерӣ «Profit» (ҶДММ Лайв Бет), воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 64.
- Мағозаи «МАРАШ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 56.
- «MILA VITSA» модная коллекция, воқеъ дар кӯчаи Ш. Шоҳтемур 25.
- Мағозаи компютери ASUS, воқеъ дар кӯчаи Ш. Шоҳтемур 25.
- Мағозаи либосҳо AVESTO, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
- Фурӯши бозичаҳо «ПОЗИТИВ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
- Мағозаи Coton cluv, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 87.
- Кошонаи ҳусн « NOZ7», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
- Мағозаи « Joma», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
- Кошонаи ҳусн «OSIS», воқеъ дар кӯчаи Пушкин 40/1.
- Дӯкони фуруши гулҳо, воқеъ дар роҳи зеризаминии Мағозаи марказӣ.
- Дӯкони пухтупаз, самбусапазӣ, воқеъ дар к. М. Турсунзода 49.
- Маҷмааи “Пойтахт”, воқеъ дар кӯчаи М. Турсунзода 54.
- Центр осмотра “Малиё”, вокеъ дар кӯчаи М. Турсунзода 45/1.
- Рекламная газета, вокеъ дар кӯчаи Бохтар 3.
Ноҳияи Фирдавсии шаҳри Душанбе:
- КСЕРОКОПИЯ, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
- Китоб, молҳои КОНСЕЛЯРӢ, воқеъ дар кӯчаи Неъмат ҚАРАБОЕВ 5.
- ФОТО, КОDAK EXPRESS, КСЕРОКОПИЯ, ремонт DVD воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
- Симкартаи ФУРУШИ, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
- Мағозаи дилпур, ZINCAL BICHE BAGOZZA,DANIEL RIZJTTO, ODERM ARK, Реҷаи кори, воқеъ дар х. Неъмат Қарабоев 5.
- Срочная ФОТО, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
- Цение детали, Это удобно!, выбирай лучщее это хит, найди, твое , Это яркое, Сомони, Акция, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
- LOTTO ITALIAN SPORT, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
- Опсия Интернет – спринтер, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
- ОДЕЖДЫ, ДЖИНСЫ, КЕПКИ, ФУТБОЛКИ, ОБУВИ, ТАПОЧКИ....., воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
- Либосҳои мардона МАТИН мужская одежда, ТЕННИСКИ, ОБУВЫ, КУРТКИ, БРЮКИ, ПИДЖАКИ, КОСТЮМЫ, ПЛАЩИ, СВИТЕРИ....., воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 7.
- ECEB, UTES, Emil:o, Ciuido, BAGOZZA, ROMANO BOTTA, OGGI, CABANI, SHOES, esse, Духиҳои оригинал, пичакхои арзоншуда....., воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 7.
- ТАДЖФОН, СОТОВИЙ КОМПАНИЯ, ДОСТУПНИЙ GSM, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
- МОРОЖЕНОЕ 1с2с3с, коктейл, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
- Ремонт – мобилных телефонов, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
- Сурати фаври, срочное фото, ксерокопия, сканер..., воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
- Заргар-ремонт ювелирных издели, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
- Газированная вода, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
- Фуруши айнакҳо, IDEAL ОПТИКА, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
- Мағозаи eco hasib.tj, воқеъ дар дар кӯчаи А. Қаҳҳоров 430.
- Дӯкони дӯзандагии «ZAYNUR», воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 4.
- Кошонаи ҳусн «СОДОТ», воқеъ дар к.Неъмат Қарабоев 86/1.
- Идораи букмекери «KENO.tj», воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 4/1.
- ҶДММ «Spa Hayat», воқеъ дар кӯчаи А. Ҷомӣ 40/1.
- МХ Фото, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 86.
- Корхонаи таъмири мошинҳо, воқеъ дар кӯчаи А. Қаҳҳоров.
- Чархҳои Б/У. воқеъ дар кӯчаи А. Қаҳҳоров.
- Қаҳвахонаи Содот, воқеъ дар кӯчаи Н. Қарабоев.
- Дӯконифурӯши яхмос, воқеъ дар кӯчаи А. Ҷомӣ.
Ноҳияи Синои шаҳри Душанбе:
- Қаҳвахонаи «Food station-Fast food», воқеъ дар к.Д. Боло 188.
- Қаҳвахонаи «Лесная сказка», воқеъ дар кӯчаи Н. Махсум 128/1.
- Тарабхонаи «Арбат», воқеъ дар кӯчаи Н. Махсум 70/1.
- Самбусахона, воқеъ дар кӯчаи 1-майи Ҷ/д. Россия.
- Фурӯши дискҳо, воқеъ дар роҳи зеризаминии Кӯли ҷавонон.
Ноҳияи Рӯдакӣ:
- 中國茶炊 - Китайский самовар (Ошхонаи чинӣ), воқеъ дар кӯчаи 1-Майи Ҷамоати деҳоти Россия.
- Тарабхонаи Бешаи палангон Тигровая балка, воқеъ дар кӯчаи 1-Майи Ҷамоати деҳоти Россия.
- «Урумчӣ»ارومچی تماقخانهسی воқеъ дар кӯчаи 1-Майи Ҷамоати деҳоти Россия.
- Самбусахона, вокеъ дар кӯчаи 1-майи Ҷамоати деҳоти Россия.
Муқаррар гардид, ки баъд аз пешниҳоди тавсияҳои Кумита ном ва маводи иттилоотии зиёда аз 10 муассиса ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ карда шудааст: Урумчи тамоғханаси ба Ошхонаи Урумчи, тарабхонаи Лесная сказка ба тарабхонаи Боғи афсонавӣ, Мағозаи интернетӣ Dushanbe express арзон ва тез ба Мағозаи интернентии Душанбе экспресс, Мағозаи eco hasib.tj ба “Ҳасиб”, дӯкони БОМАЗАЧА ба Шаурма ва чанде дигар номгузории муассисаҳои савдо ба забони давлатӣ тарҷумаву насб гардиданд.
Қобили зикр аст, ки зимни санҷишҳо дар ноҳияҳои пойтахт 32 санади огоҳӣ ва 15 огоҳии шифоҳӣ, аз ҷумла, ба ноҳияи И. Сомонӣ 17 санади огоҳӣ ва 8 огоҳии шифоҳӣ, ноҳияи Шоҳмансур: 2 санади огоҳӣ, ноҳияи Фирдавсӣ: 3 санади огоҳӣ, 3 машварат, ноҳияи Сино: 3 санади огоҳӣ ва 2 огоҳии шифоҳӣ, ноҳияи Рӯдакӣ 4 санади огоҳӣ ва 2 огоҳии шифоҳӣ тартиб дода шуда, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат муқаррар гардидааст.
Бояд қайд намуд, ки кормандони Кумита дар якҷоягӣ бо Комиссияи муваққатии Маҷлиси вакилони халқи шаҳри Душанбе моҳи ноябри соли равон номгузорӣ ва маводи иттилоотии 5 ташкилоту муассиса, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасониро мавриди санҷиш қарор дода, ҷиҳати мухолифат доштани номгузорӣ ва маводи иттилоотии ин ташкилоту массисаҳо ва марказҳои хизматрасонӣ 5 санади огоҳӣ тартиб дода, барои бартараф кардани камбудиҳои ҷойдошта муҳлати муайян муқаррар намуданд:
1. Маркази тарҷумонии “ОРИЁ”, воқеъ дар х. Рӯдакӣ 55/1.
2. Мағозаи “Молҳои конселярӣ, ” воқеъ дар х. Рӯдакӣ 55/1.
3. МД “ФУРӮҒ ва паҳни китобу нашрияҳои даврӣ”-и шаҳри Душанбе, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 55/1.
4. Маводҳои конселярӣ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 55/1.
5. Оҷонсии тарғиботии “КОМЁР”, воқеъ дар х. Рӯдакӣ 55/1.
Аз ҷониби мақомоти судӣ дар ин давра барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон 27 адад парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ баррасӣ карда шуда, ба андозаи 23260 сомонӣ таъин гардида, аз ин маблағҳо 18740 сомонӣ ба фоидаи давлат рӯёнида шудааст.
Мутобиқи фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3-юми августи соли 2016, №62 гурӯҳи корӣ дар ҳайати муовини раиси Кумита Матробиён С., сардори гурӯҳ ва сардори шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Мансурӣ Ш.Ҷ., аз 4-ум то 29-уми августи соли 2016 ҷиҳати иҷрои супориши муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 18-уми январи соли 2016, №3520/26 оид ба маълумоти пешниҳоднамудаи Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2015, №11-01-2016 доир ба риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар шаҳру ноҳияҳои ВМКБ, вилоятҳои Суғд, Хатлон ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ, супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20-уми апрели соли 2016, №124/26 оид ба муроҷиати муовини Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 12-уми апрели соли 2016, №659 ҳангоми вохӯриҳо бо интихобкунандагони шаҳру ноҳияҳои ВМКБ доир ба мушкилоти ҷойдошта ва риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» дар шуъбаю бахшҳои Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳои ҳудуди шаҳру ноҳияҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ноҳияҳои Ишкошим, Мурғоб ва шаҳри Хоруғи ВМКБ, мавриди санҷиш қарор дод.
Дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳои Ишкошим, Мурғоб ва шаҳри Хоруғи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон Нақшаи кории Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” дар назди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таҳия гардида, тасдиқ карда шудааст.
Коргузорӣ дар шаҳру ноҳияҳо ба забони давлатӣ ба роҳ монда шуда, матни бланк ва муҳру тамғаҳои онҳо ба забони давлатӣ мебошад. Компютерҳои шуъбаю бахшҳои мақомотҳо ва ташкилоту муассисаҳо ба забони давлатӣ таъмин карда шудааст, вале аз барномаи «Tajik» истифода мебаранд. Дар ҳоле, ки мувофиқи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз 2.08.2004 №330 «Дар бораи стандартҳои рамзгузорӣ ва ҷобаҷогузории алифбои тоҷикӣ дар саҳвакалиди (клавиатураи) компютерии стандарти UNICODE барои истифодабарии компютерӣ» дар коргузорӣ бояд аз ҳуруфоте, ки дар қарори мазкур муайян гардидааст, истифода баранд.
Дар рафти санҷишҳо маълум гардид, ки барои кормандони шуъбаю бахшҳои шаҳру ноҳияҳо марказҳои омӯзиши забони давлатӣ, курси омӯзиши забони давлатӣ, забонҳои дигар ва Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ташкил карда нашудааст, ки ин амал ба қисми 4-и моддаи 3-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мухолифат мекунад. Аз ин рӯ, дар ҳуҷҷатгузории шуъбаю бахшҳо ҳанӯз ғалатҳои имлоӣ, техникӣ ва мантиқӣ ба мушоҳида мерасанд.
Дар гуфтугӯи кормандон дар дохили мақомот меъёрҳои забони адабӣ риоя нашуда, бештар лаҳҷаи маҳаллиро истифода мебаранд.
Дар масъалаи номгузории ҷамоатҳо, деҳаҳо, кӯчаҳо, марказҳои саломатӣ, фарҳангӣ Маҷлиси вакилони халқии ноҳияи Ишкошим баъзан ба саҳлангориҳо роҳ дода, ягон номгузорӣ бо Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа нашудааст. Аз он ҷумла, бо қарори Маҷлиси вакилони халқии ноҳияи Ишкошим аз 29-уми декабри соли 2011 кӯчаи марказии ноҳия ба номи собиқадори ҳизб ва меҳнат Бобоков Мирзо номгузорӣ шудааст. Тибқи талаботи низомномаи номгузорӣ номи кӯчаҳои марказӣ, (ё протоколӣ) бояд хусусиятҳои миллиро ифода карда, бо номи шахсиятҳои барҷастаи таърихӣ ё қаҳрамонони миллат гузошта шаванд. Аз ин рӯ, пешниҳод гардид, ки Маҷлиси вакилони халқии ноҳияи Ишкошим барои иваз намудани кӯчаи марказии ноҳия ба номи Сомонӣ чораҷӯйӣ намоянд. Ҳамчунин, номгузории дигар кӯчаҳо низ мавриди баррасӣ қарор гирифта, барои мувофиқа ба Кумита пешниҳод карда шаванд.
Яке аз сарчашмаҳои асосии таблиғи забони давлатӣ ин шабакаҳои телевизионии ҷумҳурӣ мебошад, аммо яке аз масъалаҳои ташвишоваре, ки аз ҷониби сокинони ноҳия ба гурӯҳи корӣ пешниҳод гардид, ки сабаби ин дар аксарияти деҳаҳо пойгоҳҳои аз истифода баромада ва ё ба таъмир эҳтиёҷ доштаи телевизионӣ мебошад. Сокинони деҳаҳои ноҳия танҳо аз шабакаҳои телевизионии Ҷумҳурии Исломии Афғонистон (тавассути моҳвораҳо) истифода мебаранд. Ин аст, ки ҳатто маълумоти сиёсии мардум доир ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон хеле заиф шуда, баръакс доир ба сиёсати ҶИА маълумоти зиёдтар доранд. Доир ба ин масъала мақомоти ноҳияро зарур аст, то ҷиддӣ чораандешӣ намояд.
Зикр бояд кард, ки дар асоси банди 10-и «Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки 4-уми октябри соли 2012 зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон баён гардидаанд», ки аз 18-уми октябри соли 2012 тасдиқ шудааст раиси Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бояд худи раиси шаҳру ноҳияҳо таъин карда шавад. Мутаассифона, дар шаҳру ноҳияҳо супориши банди 10-и Нақшаи чорабиниҳо иҷро нагардида, вазифаи раиси Комиссия муовини соҳаи маънавиёт таъин шудааст.
Қобили зикр аст, ки бинобар сабаби хунукназарона рафтор кардани Мамадсаидова Ирис корманди шуъбаи маорифи ноҳияи Мурғоб оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва беэътиноӣ зоҳир намудан нисбати нақшаи кории забони давлатӣ протоколи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тартиб дода шуда, ба мақомоти Прокуратураи ноҳияи Мурғоб супорида шуд.
Бо дарназардошти таъмини фаъолияти қаноатбахш дар татбиқи сиёсати забони давлатӣ, дар гурӯҳи кории Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ноҳияи Ишкошим гурӯҳи корӣ вазифадор намуд, ки дар кӯчаи марказии ҳудуди ноҳия ба номгузории ташкилоту муассисаҳо ва марказҳои хизматрасонӣ таваҷҷуҳи хосса бояд диҳанд, зеро дар навишти лавҳаю овезаҳо, маводи иттилоотӣ ва номгузорӣ хатоҳои имлоӣ, мантиқӣ ва унсурҳои бегона вуҷуд доранд:
Матни навиштаҷоти ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ дар кӯчаи марказии ноҳияи Ишкошим:
1. ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН КУДАКИСТОНИ МАРКАЗИ НОҲИЯИ ИШКОШИМ ВМКБ.
2. АМИРБЕК ҚАҲВАХОНА, МЕНЮ, Шашлик, Ош, Самбуса, Манту, Мохи, Пиво, Чой, Кофе.
3. Тоҷик Содирот Бонк, Tоjik Sodirot Bank.
4. БОИБАР, BOIBAR (навиштаҷоти сари роҳ).
5. КСЕРОКОПИЯ.
6 Даршай, Darshai.
Матни навиштаҷоти нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ, ташкилоту муассисаҳо дар кӯчаи марказии ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯхистони Бадахшон:
- МУРГАБСКИЙ РАЙОН ДОБРО ПОЖАЛОВАТЬ навиштаҷоти .
- АЗС Памир мунай 93-80 круглосуточная.
- FASTFOOD, Пирожки, беляши, сосиски, яйичница, молочный коктейл, кымыз боз…….
- HOTEL Помир.
- Тоҷик Содирот Бонк, КСЕРОКОПИЯ.
- Не курить, ОБЪЯВЛЕНИЯ, ПЕСОК.
- МАГАЗИН №4.
- САМБУСАХОНАИ АНИС.
- МАГАЗИН ПРОМТОВАРЫ.
- Gesthaus IBRAGIM ANARA……
- МЯСО.
- САРЫКОЛ БОЗОР, БАЗАРЫ САЛЫК.
- ПАРТОВҲОРО ДАР КӮЧА НАПАРТОЕД ТАШТАНДЫНЫ КОЧОГО ТАШТАНЫЗДАР.
- АЗС Давид, Дт... круглосуточно...
- Магазин МАХБУБА ДYКОНY..
- КАФЕ Сыймык.
- АЗС Мургаб, Аи.. Дт, ОГНЕОПАСНО!.
- АВТОЗАПЧАСТИ.
- MARS MURGAB, Автол.
- Sary Kol Lodge.
Матни навиштаҷоти нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ, ташкилоту муассисаҳо дар кӯчаи марказии шаҳри Хоруғи Вилояти Мухтори Кӯхистони Бадахшон:
- КАФЕ, Шашлыки, Манты, Шурпо, Салаты, Яйца, Сосиска, Чай зелёный, Кофе со сливким.
- Ошхонаи Ҳавас, Самбусаи варақӣ.
- Оши Lend, Макони ош.
- Самбусаи тандурӣ.
- Чойхонаи Паринен.
- Автомойка.
- ПОО “ОРИЕН” Обслуживает клиентов ООО “ГАЗПРОМНЕФТЬ ТАДЖИКИСТАН” ORIYON.
- Элегант мағозаи либос.
- СДАЁТСЯ В АРЕНДУ 93-777-00-00.
- ПРИЁМ ЦВЕТНЫХ МЕТАЛЛОВ, 93-156-75-55.
- КАФЕ ВСТРЕЧА.
- СУШИ БАР, СУШИ.
- САНТЕХНИКА ЭЛЕКТРООБОРУДОВАНИЕ.
- АВТОЗАПЧАСТИ, ЗАМЕНА МАСЛО, ОЧИСТКА ФОРСУНКОВ.
- МОРОЖЕННОЕ.
- РУСКОЕ ЛОТО.
- Салон Красоты, Bilissimo.
- Кафе Калифорния – КАФЕ КАЛИФОРНИЯ, Банкети, Дни рождения, Семинари до 60 человек.
- Pamir Pp plaza,
- Тоҷик Содирот Бонк, Tоjik Sodirot Bank.
- Мағозаи хуроквории ШАФОАТ.
- Мағозаи молҳои конселярӣ ва китобҳо.
- КАФЕ ЧАРС, ҚАҲВАХОНА, БЫСТРО, FACT, SCHNELL.
- Женская и мужская одежда ПОПЛАВОК.
- Шашлычна, гриль.
- Ателье З-эт.
- Кафе Панҷ, ПИВНОЙ БАР, Пиво на разлив.
- Фирма Декормет, Принимаем заказы на изготовление: Решетка, огради.....
- Ремонт мобилных телефонов.
- ТЕРМИНАЛ.
- FASTFOOD, Пицца.
Экспертизаи забоншиносӣ, танзим ва ҳамгунсозии истилоҳот
Дар соли 2016 дар Кумита зиёда аз 73 мавод аз нигоҳи экспертизаи забоншиносӣ ва танзими истилоҳот мавриди баррасӣ қарор дода шудааст. Аз ҷумла:
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру илова ба Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси иҷрои ҷазои ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйироту иловаҳо ба Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйирот ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2-юми июли соли 2008, №311», «Дар бораи Низомномаи «Энсиклопедияи миллии тоҷик» ва «Ҳайати Шӯрои назорати илмии «Энсиклопедияи миллии тоҷик»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйироту иловаҳо ба Кодекси шаҳрсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи таҳсилоти калонсолон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муайян намудани мақоми давлатдорӣ»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Кодекси одоби шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи шакл ва тартиби истифодаи дафтари бақайдгирии санҷишҳо»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қарори Хукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 2-юми июли соли 2008, №311;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Самтҳои асосии таҳияи барномаҳои телевизион ва радио барои солҳои 2016-2020»;
- Хулоса ба лоиҳаи Низомномаи Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи фаъолияти обуҳавошиносӣ»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Консепсияи таҳсилоти муттасил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2023»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тағйири номи Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистон ба номи Шабакаи телевизионии «Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Низомномаи намунавии муассисаҳои намунавии тайёрии варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулосаи экспертизаи забоншиносӣ оид ба таъйиноти маҷлиси судӣ вобаста ба парвандаи гражданӣ бо аризаи даъвогии Давлатова З.Г.;
- Хулосаи экспертизаи забоншиносӣ ба Суди ноҳияи Панҷи вилояти Хатлон оид ба парвандаи гражданӣ аз рӯи даъвои Латифов Раҳматуло нисбати Чамиева Юлия Насруллоева ва Беморхонаи марказии ноҳияи Панҷ;
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мукофотҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Фармоиши директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва лоиҳаи Низомномаи маҳфили хадамоти кадрии мақомоти давлатӣ дар назди Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Оид ба Низомномаи «Шӯрои ташхис»-и Комиссияи олии аттестатсионии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба Низомномаи «Шӯрои ҳимояи диссертатсияҳо барои дарёфти дараҷаи илмии доктори фалсафа (PhD) ва доктор аз рӯйи ихтисос»;
- Хулоса ба лоиҳаи Низомнома дар бораи додани унвонҳои илмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Хулоса оид ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба тасдиқ намудани Номгӯи молии фаъолияти иқтисодии хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Номгӯи молии фаъолияти иқтисодии хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи байторӣ»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳифзи муҳити зист»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Стандарти давлатии таҳсилоти миёнаи касбӣ ва Таснифоти самту ихтисосҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва лоиҳаи «Консепсияи таҳсилоти муттасил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2023» ва лоиҳаи «Нақшаи чорабиниҳо оид ба амалӣ намудани Консепсия»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Тартиби аттестатсияи кормандони соҳаи омӯзгорӣ ва илмии муассисаҳои таълимии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи қоидаҳои намунавии гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Стандарти давлатии таҳсилоти олии касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба тасдиқи қоидаҳои муайян намудани меъёрҳои арзёбии дараҷаи таваккали фаъолияти субъектҳои хоҷагидор»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба Низомномаи додани дараҷаҳои илмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси оилаи Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
- Хулоса ба лоиҳаи китоби «Алифбо»-и тоҷикӣ барои синфи 1;
- Хулоса ба лоиҳаи китоби забони тоҷикӣ барои синфи 7-уми муассисаҳои таҳсилоти умумӣ (муаллиф Саидамир Аминов);
- Хулоса ба лоиҳаи китоби «Алифбе» барои хонандагони синфи якуми ӯзбекзабон;
- Хулоса ба лоиҳаи китоби «Адабиёти тоҷик барои сифи 9»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қарори ҲҶТ «Дар бораи муқаррар намудани рақами кӯтоҳи фаврии алоқаи 111»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи расмиёти ташкил, пур кардан ва пешбурди маҳзани ягона оид ба санҷишҳои гузаронидашуда ва низоми иттилоотии идоракунӣ»;
- Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Низомномаи намунавии Шӯрои диссертатсионӣ»;
- Хулоса ба лоиҳаи Тартиби додани дараҷа унвонҳои илмӣ (дотсент, профессор) ва «Тартиби бақайдгирии давлатии рисолаҳои илмии ҳимояшуда»;
44) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи миллии иммунопрофилактика дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2016-2020»;
45) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи «Низомномаи докторантура аз рӯи ихтисос (дар таҳрири нав) ва «Стандарти давлатии докторантура», лоиҳаи «Стандарти давлатии докторантура аз рӯи ихтисос» (дар таҳрири нав) ва лоиҳаи «Низомномаи докторантура аз рӯи ихтисос»;
46) Хулоса ба лоиҳаи Феҳристи бошишгоҳҳо ва иттиҳодияҳои ҷамъиятии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
47) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Тартиби баҳисобгирии давлатии фаъолияти ноширӣ, корхонаи полиграфӣ ва пешбурди феҳристи ягонаи давлатӣ» ва лоиҳаи «Тартиби баҳисобгирии давлатии фаъолияти ноширӣ, корхонаи полиграфӣ ва пешбурди феҳристи ягонаи давлатӣ»;
48) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
49) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиот ба Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ»;
50) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бор