Октябр 2017

Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳот

Рӯзи 13-уми октябри соли 2017 Мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон соати 14:00 дар толори Кумита баргузор гардид. Дар Мушовара ҷамъбасти фаъолияти нуҳмоҳаи Кумита баррасӣ шуд. Инчунин, китоби "Фарҳанги номҳои миллии тоҷикӣ" барои чоп тавсия шуд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Муроҷиати Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳамаи истифодабарандагон, муаллифони мақолаҳо ва маъмурони сомонаҳои интернетӣ

Гурӯҳи коршиносони Кумита нисбат ба қисмати тоҷикии Интернет назорати ҷиддӣ бурда, санҷишҳои мунтазамро оид ба риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ба роҳ мондааст.

Қисме аз сомонаҳо огоҳанд, ки маводи пешниҳодшудаашон дорои ғалатҳо мебошанд ва Кумита умедвор аст, ки ҳамаи ғалатҳо, аз он ҷумла ғалатҳои намунавие, ки дар гузоришҳои мо пешниҳод шудаанд, ба зудӣ ислоҳ хоҳанд шуд.

Кумита инчунин ба ҳамаи ихтиёриён (волонтёрон) муроҷиат мекунад, ки ба коркарди худ бо эҳтиром муносибат кунанд ва вазифаҳои худро бо сифати баланд иҷро намоянд, то ба истифодабарандагони Интернет зарар нарасонанд, зеро мақолаҳои чопшуда аз тарафи ихтиёриён аз ҷониби миллионҳо истифодабарандагон ва дӯстдорони забони тоҷикӣ мутолиа мешаванд.

Гурӯҳи коршиносони Кумита, инчунин, ба ихтиёриён (волонтёрон) ва дӯстдорони забони тоҷикӣ тавсия медиҳанд, ки ба таҳрири қисмати тоҷикии сомонаҳо бештар таваҷҷуҳ зоҳир намуда, сифати мақолаҳои ба забони тоҷикӣ навишташударо беҳтар гардонанд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Даъват ба фаъолияти ихтиёрӣ (волонтёрӣ)

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба тамоми шаҳрвандони дохил ва хориҷи кишвар, дӯстдорони забони тоҷикӣ муроҷиат менамояд, ки метавонанд ихтиёриёни (волонтёрони) Кумита шуда, лоиҳаҳо, фикру андешаҳо ва дархостҳои худро барои рушди забони тоҷикӣ ба Кумита тавассути сомонаи мо дар шакли зер пешниҳод намоянд:

ШАКЛИ БАҚАЙДГИРӢ

Баҳодиҳии муҳтаво:

Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» (3 октябр 2017)

Бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон 3-юми октябри соли 2017, соати 900 дар толори Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» баргузор мегардад. Конференсияи мазкур бо иштироки забоншиносон, олимон, донишмандон, муҳаққиқони пажӯҳишгоҳҳои илмӣ-тадқиқотӣ, намояндагони вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо баргузор мегардад. Дар конференсия зиёда аз 30 маърӯза пешниҳод шудааст, ки дар он масъалаҳои «Асолати забони тоҷикӣ дар Осиёи Миёна», «Истиқлолият ва нақши имло дар танзими забони миллӣ», «Забон ҳамчун ниҳоди бунёдии ҷомеа», «Мушкилоти имло дар навишти реклама», «Зарурати татбиқ ва истифодабарии барномаҳои компютерӣ барои осонсозии риояи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забони давлатӣ» ва ғайра мавриди баррасӣ қарор хоҳанд гирифт.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳои миёна: 5 (1 овоз)

Забони шуғнонӣ

Забони шуғнонӣ / шуғнӣ (xuγnůnī zev) дар ноҳияҳои Шуғнону Шохдара ва мавзеи Баҷуви Бадахшони Тоҷикистон ва маҳаллоти ҳаммарзи он дар Афғонистон истеъмол мегардад. Ин забон дорои гӯишҳои баҷувӣ, шохдарагӣ ва барвозӣ буда, дар осори илмӣ бо номи «забони шуғнонӣ-баҷувӣ» низ ёд мешавад.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони рӯшонӣ (rixen ziv)

Забони рӯшонӣ (rixen ziv) дар ноҳияи Рӯшони Тоҷикистон (аз резишгоҳи рӯди кӯҳии Бартанг, деҳаи Йемс дар соҳили рости дарёи Панҷ то деҳоти Вознавд ва Шиз) густариш ёфтааст. Тафовутҳои диалектологии дохили ин забон хеле кам ба назар мерасанд. Дар асри
ХХ ҷиҳати ободонии водии Вахш бархе аз сокинони ноҳияи Рӯшонро ба ин водӣ кӯчонданд, ки ҳолозодагони ин муҳоҷирони рӯшонӣ дар ноҳияи Қумсангири вилояти Хатлон зиндагӣ мекунанд. Ба ин забон гуфтори мардумони водии Хуфи ноҳияи Рӯшон хеле наздик аст, аммо агар бархе аз муҳаққиқон онро ҳамчун як лаҳҷаи забони рӯшонӣ баррасӣ карда бошанд (1), бархе дигар онро «забони хуфӣ» номидаанд

Адабиёт
1. Мирзоуддинова С. Шеваи Хуфи забони рӯшонӣ.– Душанбе, 1988.
2. Соколова В.С. Рушанские и хуфские тексты и словарь. – М.-Л., 1959;
Генетические отношения язгулямского языка и шугнано-язгулямской
языковой группы. – Л., 1967.
3. Муфассалан ниг.: Карамхудоев Д. Бартангский язык (фонетика и
морфология). – Душанбе, 1973.
4. Ниг. Зарубин И.И. Орошорские тексты и словарь // Памирская
экспедиция 1928, вып 6. – Л., 1930; Курбанов Х. Рошорвский язык. –
Душанбе, 1976

Бардошт аз «Муқаддимаи филологияи Эрон»-и А.Мирбобоев

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забон ё гӯиши мардуми водии хуфӣ

Забон ё гӯиши мардуми водии хуф
Дар ноҳияи Рӯшони Тоҷикистон. Бархе аз помиршиносон онро забони хуфӣ [Соколова 1959: 1967], бархи аз дигар гӯйиши хуфии забони рӯшонӣ муаррифӣ кардаанд [Мирзоуддинова 1975; 1978]. Бояд зикр намуд, ки хуфиён дар муҳити гӯйишварони рӯшонӣ дар такя бо забони рӯшонӣ суҳбат мекунанд ва дар байни гӯйишварони шуғнонӣ мекӯшанд ба забони шуғнонӣ наздик такаллум кунанд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони бартангӣ (bartangi ziv)

Забони бартангӣ (bartangi ziv) дар водии Бартанги ноҳияи Рӯшони Тоҷикистон истеъмол мегардад. Муҳаққиқони ин забон зикр намудаанд, ки дар ин забон гӯишҳои сокинони деҳоти Сипонҷ ва Равмед бо баъзе хусусиёти савтию луғавии худ аз гуфтори соири саканаи водии Бартанг тафовут доранд3, бинобар ин метавон гуфтори сипонҷӣ ва равмедиро ҳамчун вариантҳои диалектологӣ (лаҳҷаҳо)-и ин забон тасниф намуд.
Адабиёт
1. Мирзоуддинова С. Шеваи Хуфи забони рӯшонӣ.– Душанбе, 1988.
2. Соколова В.С. Рушанские и хуфские тексты и словарь. – М.-Л., 1959;
Генетические отношения язгулямского языка и шугнано-язгулямской
языковой группы. – Л., 1967.
3. Муфассалан ниг.: Карамхудоев Д. Бартангский язык (фонетика и
морфология). – Душанбе, 1973.
4. Ниг. Зарубин И.И. Орошорские тексты и словарь // Памирская
экспедиция 1928, вып 6. – Л., 1930; Курбанов Х. Рошорвский язык. –
Душанбе, 1976

Бардошт аз «Муқаддимаи филологияи Эрон»-и А.Мирбобоев

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони рошорвӣ ё орошорӣ (Rošori ziv)

Забони рошорвӣ ё орошорӣ (rošorvi ziv) забони гуфтугӯии сокинони мавзеи Рошорв дар соҳилҳои болооби рӯди кӯҳии Бартанг мебошад, ки ба забони бартангӣ наздик аст ва аз ин рӯ, онро таҳти истилоҳи «бартангӣ-рошорвӣ» низ ҳамчун яке аз забонҳои гурӯҳи шуғнӣ-рӯшонӣ тавсиф намудаанд. Бархе аз муҳаққиқон онро ҳамчун забони алоҳидаи гурӯҳи шуғнӣ-рӯшонӣ шарҳ додаанд (4). Деҳоти саргаҳи водии Бартанг, ки сокинонаш бо гӯиши наздик ба рошорвӣ такаллум мекардаанд, бар асари зилзилаи соли 1911 зери об монда, дар ин мавзеъ кӯли Сарез пайдо шудааст. Аз ин рӯ, сокинони ин деҳот ба дигар маҳалҳои Помири Ғарбӣ ва аксаран ба мавзеи Сариқӯли музофоти Шингони Чин кӯч баста буданд.

Бардошт аз «Муқаддимаи филологияи Эрон»-и А.Мирбобоев

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони сариқулӣ

Забони сариқулӣ дар минтақаи Тошқӯрғони ноҳияи худмухтори Ӯйғуристони Чин мустаъмал аст ва ба забонҳои бартангӣ ва рошорвӣ қаробат дорад. Чунонки Т.Н Пахалина зикр кардааст, ба ин забон ҳудуди 10 ҳазор нафар аҳолии ин макон такаллум мекунанд ва се гӯйиши он роиҷ аст. [Пахалина 1966]. Теъдоде аз сарикулиҳо дар ноҳияи Мурғоби Бадахшони Тоҷикистон зиндагӣ мекунанд. Забони қирғизӣ дар гуфтори сариқулиёни Мурғоб таъсири зиёде бар ҷой гузоштааст.

Забони сариқӯлӣ гуфтори сокинони мавзеи Сариқӯл ва навоҳии он дар Шингони Чин аст, ки аз соири забонҳои гурӯҳи шуғнӣ-рӯшонӣ то ҳадде мутафовит аст. Дар ҳудуди ҳавзаи Бадахшони Тоҷикистон теъдоди ками намояндагони ин забон дар ноҳияҳои Шохдара ва Мурғоб зиндагӣ мекунанд, ки насли ҷавони онҳо забони модарии ниёконашонро намедонанд ва ба забонҳои маҳаллии ин ноҳияҳо гуфтугӯ мекунанд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони ванҷии қадим

То аввалҳои асри 19 мелодӣ дар ноҳияи Ванҷи Бадахшони Тоҷикистон ривоҷ дошт ва калимоте аз он тавассути шарқшиносии рус И.И. Зарубин то ба имрӯз расидааст. Муҳаққиқони эронишинос ин забонро низ мансуб ба гурӯҳи шуғнонӣ-рӯшонӣ донистаанд. [Зарубин 1924, с. 79-81; Розенфельд 1956, с. 173-280].

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони язгуломӣ (Yuzdomi zveg)

Дар води Язгуломи ноҳияи Ванҷи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ва қисман дар води Вахши вилояти Хатлони Тоҷикистон мустаъмал аст ва теъдоди гӯишваронаш ҳудудан ду ҳазор нафар аст. Ин забон ду гӯиш (лаҳҷаҳои саргаҳ ва поёни водии Язгулом) дорад [Эделман 1966].

Забони язгуломӣ (yůzdomi zəvəg) дар ду соҳили рӯди Язгулом ва водии ҳамноми он дар ноҳияи Ванҷи Бадахшони Тоҷикистон ба кор меравад. Чунонки Д.И.Эделман иттилоъ додааст, гуфтори сокинони саргаҳи водии Язгулом бо баъзе хусусиёти диалектологии худ аз гуфтори мардуми қисмати поёноби ин водӣ тафовут дорад (1). Ин забон низ бехат буда, осори адабии он ба сурати эҷодиёти фолклорӣ ривоҷ доштааст. Дар даврони истиқлоли давлатии Тоҷикистон кӯшишҳои соҳибхат намудани ин забон ба амал омада, баъзе намунаҳои назми муаллифии шоирони язгуломӣ ба хатти кириллӣ интишор ёфтанд, ки дар байни онҳо ашъори А. Алиев, ки худ муҳаққиқи ин забон аст, қобили таваҷҷуҳ мебошад.

Адабиёт
1. 2 Эдельман Д.И. Язгулямский язык. – М., 1966, с. 3-11.

Бардошт аз «Муқаддимаи филологияи Эрон»-и А.Мирбобоев

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони ишкошимӣ

Дар деҳаҳои Рэн ва Сумҷини ноҳияи Ишкошими Тоҷикистон ва низ ба унвони забони сангличӣ ва зебокӣ дар Бадахшони Афғонистон мустаъмал аст. Дар байни гӯйишҳои ишкошимӣ сангличӣ ва зебокӣ тафовутҳои фонетикӣ ва луғавӣ ба назар мерасад (ниг. [Пахалина 1959; 1987, с. 474-536]). Муҳаққиқон сангличиро ба унвони забон низ баррасӣ кардаанд [Юсуфбеков 1999]. Теъдоди гӯйишварони забони ишкошимӣ дар Тоҷикистон ҳудуди ҳазор нафар аст .

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони вахонӣ

Дар ҳудуди ноҳияи Ишкошими Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшони Тоҷикистон, дар қисмати чапи водии Вахони Афғонистон, дар манотиқи Чатрор ва Хунзои Покистон ва, ҳамчунин, дар Сариқули Чин ривоҷ дорад [Пахалина 1975; Грюнберг, Стеблин-Каменский 1978; Стеблин-Каменский 1999]. Ин забон ҳам дар водии Вахон ва ҳам дар манотиқи дигар гӯишҳои сершумор дорад.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Забони мунҷонӣ

Дар води Мунҷони вилояти Бадахшони Афғонистон роиҷ аст ва баъзе аз муҳаққиқон онро бозмондаи забони бохтарӣ шумурдаанд [Грюнберг 1972; Стаблин-Каменский // ОИЯ 1981, с. 314-346]. Дар деҳаи Тсорҷи води Шохдараи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон мунҷониҳое иқомат доранд, ки дар гузашта аз Мунҷон ба ин ҷо муҳоҷират кардаанд. Акнун мунҷониҳои солманди ин деҳа ба форсӣ-тоҷикӣ ваҷавонону кӯдакон ба лаҳҷаи шохдарагии забони шуғнонӣ такаллум мекунанд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Манобеъ

1. Аламшоев М. Отраслевой словарь шугнанского языка.-С.-П.,2002.
2. Бахтибеков Т. Грамматикаи забони шуғнонӣ- Душанбе, 1979.
3. Боголюбов М. Н. Ягнобский (новосогдийский) язык. АДД.-Л., 1956.
4. Боголюбов М. Н. Ягнобского-согдийские диалектологические отнашения // Вестик ЛГУ. №8, вып.2., 1956
5. Боголюбов М. Н. Ягнобский язык // Языки народов СССР, т. 1.-М., 1966.
6. Грюнберг А.Л. Мунджанский язык.-Л., 1972.
7. Вопросы памирской филологии.-Душанбе, 1985.
8. Грюнберг А. Л., Стеблин-Каменский И.М. Ваханский язык.-М., 1976.
9. Забонҳои помирӣ ва фолклор. Памирские языки и фольклор.1.-Душанбе, 1972.
10. Зарпубин И. И. К списку памирских языков // ДРАН-13, 1924, с.79-81.
11. Зарубин И. И. К характеристике мунджанского языка // Иран, 1.-Л., 1927
12. Зарубин И. И. Орошорские тексты и словарь // Памирская экспедиция 1928.-Л., 1930.
13. Зарубин И. И. Шугнанские тексты и словарь.-М.-Л., 1960.
14. Каландаров Т. С. Шугнанцы.-М., 2004.
15. Карамхудоев Н. Бартангский язык (Фонетика и морфология). Душанбе 1973.
16. Карамшоев Д. Баджувский диалект шугнанского языка.-Душанбе, 1963.
17. Карамшоев Д. Значение памирских языков для определения этногенеза древних иранцев // Этнические прорблемы истории Центральной Азии в древности (И тысячилетие до н.э.).- М., 1981, с. 230-241.
18. Карамшоев Д. Шугнанского-русский словарь.-М:-т.1, 1988, т.2, 1991, т. 3, 1999, т.4.-Душанбе, 2005.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Муроҷиати Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳамаи истифодабарандагон, муаллифони мақолаҳо ва маъмурони сомонаҳои интернетӣ

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳамаи истифодабарандагон, муаллифони мақолаҳо ва маъмурони сомонаҳои интернетӣ муроҷиат менамояд, ки интишороти худро дар қисмати тоҷикии сомонаҳо ба таври ҷиддӣ назорат бурда, кӯшиш намоянд, ки ба хатоҳои грамматикӣ, услубӣ, маъноӣ, мантиқӣ роҳ надиҳанд.
Гурӯҳи коршиносони Кумита нисбат ба қисмати тоҷикии Интернет назорати ҷиддӣ бурда, санҷишҳои мунтазамро оид ба риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ба роҳ мондааст.
Қисме аз сомонаҳо огоҳанд, ки маводи пешниҳодшудаашон дорои ғалатҳо мебошанд ва Кумита умедвор аст, ки ҳамаи ғалатҳо, аз он ҷумла ғалатҳои намунавие, ки дар гузоришҳои мо пешниҳод шудаанд, ба зудӣ ислоҳ хоҳанд шуд.
Кумита инчунин ба ҳамаи ихтиёриён (волонтёрон) муроҷиат мекунад, ки ба коркарди худ бо эҳтиром муносибат кунанд ва вазифаҳои худро бо сифати баланд иҷро намоянд, то ба истифодабарандагони Интернет зарар нарасонанд, зеро мақолаҳои чопшуда аз тарафи ихтиёриён аз ҷониби миллионҳо истифодабарандагон ва дӯстдорони забони тоҷикӣ мутолиа мешаванд.
Гурӯҳи коршиносони Кумита, инчунин, ба ихтиёриён (волонтёрон) ва дӯстдорони забони тоҷикӣ тавсия медиҳанд, ки ба таҳрири қисмати тоҷикии сомонаҳо бештар таваҷҷуҳ зоҳир намуда, сифати мақолаҳои ба забони тоҷикӣ навишташударо беҳтар гардонанд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Паёми телевизионӣ ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ (5 октябри 2017)

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

Ҳамватанони азиз!

Ҳамаи шуморо ба ифтихори Рӯзи забони давлатӣ, яъне забони шоиронаву шевои тоҷикӣ, ки онро султони суханварони Аҷам устод Рӯдакӣ «тараббахши рӯҳу фараҳафзои ҷон» номидааст, самимона табрик мегӯям.

Забони тоҷикӣ мероси бузурги ниёгони некноми мо бо вуҷуди мушкилоту монеаҳои зиёд ҳамчун риштаи пайванди насл ба насли миллат аз ҳазорсолаҳои дур то давлати соҳибистиқлоли тоҷикон омада расидааст ва решаҳои умри миллатамонро оби ҳаётбахш додааст.

Бинобар ин, арҷгузорӣ ба забони давлатӣ, ки ҳамчун рукни муҳимтарини ҳастии миллат, пойдевори асосии давлатдорӣ ва фарҳангу маънавиёти халқамон нақши барҷаста дорад, вазифаи инсониву виҷдонии ҳар як фарди бонангу номус ба ҳисоб меравад.

Забони давлатӣ, дар ҳақиқат, таҷассумгари таърихи пуршебу фарози миллати бостонии тоҷик мебошад.

Маҳз ба ҳамин хотир, мо забонро мисли истиқлолият, Ватан, Модар ва фарҳанг аз ҷумлаи муқаддасоти миллии худ мешуморем ва онро азизу гиромӣ медорем.

Воқеан, ҳувияти миллӣ, фарҳанг ва ойину суннатҳои мардуми бостонии мо дар ҳама давру замонҳо тавассути забон ҳифз мегардад.

Забон, инчунин, воситаи муқтадири сарҷамъии миллат ва ҳамаи онҳоест, ки дар гӯшаҳои гуногуни олам ҳастии ин сарвати бебаҳоро пос медоранд.

Таърих бисёр мисолҳоро медонад, ки дар баробари аз байн рафтани забон миллат низ аз байн меравад.

Яъне бақои забон бақои миллат ва фанои забон фанои миллат аст.

Баҳодиҳии муҳтаво:

КОНСТИТУТСИЯИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон 6 ноябри соли 1994 дар раъйпурсии умумихалқӣ қабул карда шуд. 26 сентябри соли 1999, 22 июни соли 2003 ва 22 майи соли 2016 бо тариқи раъйпурсии умумихалқӣ ба он тағйиру иловаҳо ворид карда шудаанд.

МО, ХАЛҚИ ТОҶИКИСТОН,
қисми ҷудонашавандаи ҷомеаи ҷаҳон буда, худро дар назди наслҳои гузашта, ҳозира ва оянда масъул ва вазифадор дониста, таъмини соҳибихтиёрии давлати худ ва рушду камоли онро дарк намуда, озодӣ ва ҳуқуқи шахсро муқаддас шумурда, баробарҳуқуқӣ ва дӯстии тамоми миллату халқиятҳоро эътироф карда, бунёди ҷомеаи адолатпарварро вазифаи худ қарор дода,
ҲАМИН КОНСТИТУТСИЯРО ҚАБУЛ ВА ЭЪЛОН МЕНАМОЕМ.

Боби якум
АСОСҲОИ СОХТОРИ КОНСТИТУТСИОНӢ

Моддаи 1

Ҷумҳурии Тоҷикистон давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона мебошад.
Шакли идораи Ҷумҳурии Тоҷикистон президентӣ мебошад.
Тоҷикистон давлати иҷтимоӣ буда, барои ҳар як инсон шароити зиндагии арзанда ва инкишофи озодонаро фароҳам меорад.
Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Тоҷикистон ҳаммаъноянд.

Моддаи 2

Забони давлатии Тоҷикистон забони тоҷикӣ аст.
Забони русӣ ҳамчун забони муоширати байни миллатҳо амал мекунад.
Ҳамаи миллатҳо ва халқиятҳое, ки дар ҳудуди ҷумҳурӣ зиндагӣ мекунанд, ҳуқуқ доранд аз забони модариашон озодона истифода кунанд.

Моддаи 3

Рамзҳои давлатии Тоҷикистон Парчам, Нишон ва Суруди Миллӣ аст.

Моддаи 4

Баҳодиҳии муҳтаво:

Низомнома дар бораи Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Низомнома
Дар бораи Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон рамзи истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

2. Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон иборат аст аз тасвири тоҷи тансиқшуда ва нимдоира аз ҳафт ситорае, ки бо нурҳои офтоби аз паси кӯҳҳои барфпӯш тулӯъкунанда рӯи онро гирифтааст ва бо чанбаре оро ёфтааст, ки атрофашро аз тарафи рост хӯшаҳои гандум ва аз тарафи чап шохаҳои пахтаи шукуфон иҳота кардааст. Болои чанбара бо тасмаи сераха печонда шуда, дар қисми поён рӯи курсӣ китоби боз ҷой гирифтааст.
Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ранга буда, тоҷ, офтоб, кӯҳҳо, хӯшаҳои гандум, китоб ва курсӣ бо зарҳал тасвир ёфта, появу баргҳои ниҳолҳои пахта сабз, рахҳои тасмаҳо сурх, сафед ва сабз буда, муқоваи китоб сурх мебошад.
Тасвири Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҷойҳои зайл гузошта мешавад:

а) дар болои биноҳои қароргоҳи расмии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазоратҳо ва кумитаҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон; дар болои биноҳои Маҷлисҳои намояндагони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, ш.Душанбе, шаҳрҳо, ноҳияҳо, мақомоти ҳокимияти иҷроияи маҳалҳо (ҳукуматҳо), мақомоти худидораи шаҳрак ва деҳот (ҷамоатҳо), судҳо, мақомоти прокуратураи Ҷумҳурии Тоҷикистон; дар болои биноҳои намояндагиҳои дипломатию консулӣ ва муассисаҳои тиҷоратии дар хориҷа будаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;