Гузоришҳо

Барои ВАО: Фишурдаи гузориш аз ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2017 (ш. Душанбе 14.02.2018)

Фишурдаи гузориш аз ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2017 (ш. Душанбе 14.02.2018)

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2017 фаъолияти худро баҳри татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», ҳамчунин, иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда, дар ин замина фаъолиятро дар самти сиёсати давлат дар бораи забон амалӣ намуд.
Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомнома яке аз самтҳои асосии фаъолияти Кумита маҳсуб мешавад.
Аз ин рӯ, бо мақсади иҷрои дастуру супоришиҳо Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4, Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ бо муроҷиати Муассисаи давлатии “Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе” аз 23-юми январи соли 2017, №6 гурӯҳи корӣ оид ба масъалаҳои ороиши пойтахт ва рекламаву тарғибот дар шаҳри Душанбе таъсис дода шудааст, ки дар он корманди Кумита намояндагӣ мекунад. Гурӯҳи кории мазкур дар ҳамкориҳо то имрӯз 396 маводи ташкилоту муассисаҳои рекламаистеҳсолкунанда ва соҳибкорони инфиродиро ҷиҳати забони матни ангораҳо ва навиштаҷоту овезаҳои рекламавӣ мавриди баррасӣ қарор дода, онҳо баррасӣ ва мувофиқа намудааст.
Қобили зикр аст, ки дар ҳамин давра дар асоси супориши раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ ҷиҳати ба танзим даровардани низоми реклама дар кӯчаҳои марказию протоколӣ ва бартараф намудани камбудиҳои намоиши рекламаҳо дар назди бозорҳо, Муассисаи давлатии “Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе” гурӯҳи кориро бо ҷалби намояндагони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди ҲҶТ, шуъбаи Хадамоти зиддиинҳисории назди ҲҶТ дар шаҳри Душанбе, Раёсати андози шаҳри Душанбе, Раёсати Вазорати корҳои дохилӣ дар шаҳри Душанбе, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳои пойтахт таъсис дод, ки дар ин гурӯҳ корманди Кумита низ сафарбар шуд. Гурӯҳи мазкур 100 адад маводи иттилоотӣ ва рекламавии ташкилоту муассисаҳо, марказҳои хизматрасонӣ ва тарабхонаву ошхонаҳоро мавриди санҷишу баррасӣ қарор дода, барои бартараф гардидани камбудиҳо дар иртибот ба иҷрои муқаррароти Қонуни мазкур ва талаботи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ муҳлати кӯтоҳтарин муқаррар карда шудааст. Инчунин, дар ин санҷиш зиёда аз 10 адад номгӯю маводи иттилоотӣ ва таблиғотии марказҳои хизматрасонии ҳудуди шаҳри Душанбе, ки манъ гардидааст, бартараф карда шуд.
Бо мақсади омӯзиши номҳои мавзеъҳои ҷуғрофӣ, ки ба талаботи забони тоҷикӣ мутобиқат намекунанд аз 20-ум то 30-юми апрели соли 2017 роҳбарият ва кормандони Кумита дар ҳамкорӣ бо мутахассисони вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо ба тамоми шаҳру ноҳияҳои кишвар сафарбар шуда, номҳои вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳо, ҷамоатҳо, деҳаҳо, маҳаллаҳо, кӯчаю хиёбонҳо ва ғайра дар асоси моддаи 19-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди санҷиш ва омӯзиши қарор гирифт. Барои ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ намудан ва эҳё намудани номҳои ҷуғрофӣ дар ҷумҳурӣ дар назди Кумита гурӯҳи корӣ таъсис дода шуд. Аз 10295 номҳои дар таҳқиқ қарордошта, 1566 номи ғайримеъёр, аз ҷумла, 836 деҳа, 58 ҷамоат, 672 номи чарогоҳҳо, кӯҳҳо, чашмаҳо, дараҳо, пулҳо, кӯлҳо, дарёҳо ва дигар мавзеъҳо барои иваз пешниҳод карда шуданд. Бо дарназардошти масъалаи такрори номҳо ва номгузорӣ ба номи ашхос, ҳамчунин, сарфи назар гардидан ҳангоми интихоби номи маҳалҳои аҳолинишин аз хусусиятҳои таърихӣ ва ҷуғрофии ин ё он мавзеъ, зисту зиндагонии мардум тағйири номи 50 маҳалли аҳолинишин ва ҷамоатҳои деҳотро рад намуда, 46 номи ҷуғрофӣ барои омӯзиш ва баррасӣ ба гурӯҳи кории номҳои ҷуғрофӣ пешниҳод карда шуда буданд ба номгузории 148 деҳаву маҳалҳои аҳолинишин ва 29 номи шаҳру ноҳия ва ҷамоатҳои деҳоту шаҳрак, 2 Хонаи фарҳанг ва 3 номи кӯча (ҳамагӣ 182 адад) хулоса пешниҳод гардид, ки ин нишондод дар муқоиса аз соли гузашта 91% зиёд аст.
Дар асоси Нақшаи санҷишии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2017 ҳамзамон, банди 27-и моддаи 10-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор» тибқи фармоиши раиси Кумита соли 2017 гурӯҳи корӣ оид ба иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» фаъолияти раёсату шуъбаҳои Вазорати маориф ва илми ҶТ, раёсатҳо ва шуъбаю бахшҳои Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилояти Суғд, студияҳои «Фаридун», «Муҳаммад», «Суғдвидео», шуъбаю бахшҳои Дастгоҳи раиси шаҳри Истаравшан, бозори марказии он инчунин, шуъбаю бахшҳои Дастгоҳи раиси ноҳияи Зафарободи Суғд, шуъбаю бахшҳои «Рекламаи берунии шаҳри Душанбе», ҶДММ «Тродат» ва ҶДММ «Толе» тибқи Номгӯи барномаи санҷишӣ мавриди санҷиш қарор дода, аз натиҷаи он ба муассисаи мазкур санад барои ислоҳи камбудиҳо пешниҳод гардид. Тибқи фармоиши раиси Кумита гурӯҳи корӣ вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар фаъолияти шуъбаю бахшҳои Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳои Ванҷу Дарвози ВМКБ-ро вобаста ба назорати риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» тибқи Номгӯи барномаи санҷишӣ мавриди санҷиш қарор дод. Қобили зикр аст, ки аз натиҷаи санҷиши гурӯҳи корӣ дар муҳлати муқаррарнамудаи қонунгузорӣ санад таҳия гардида пешниҳод карда шудааст.
Ҳамзамон, дар асоси фармоиши раиси Кумита гурӯҳи корӣ, вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар Муассисаи давлатии «Маркази миллии патенту иттилоот» мавриди санҷиш қарор дода, барои ислоҳи камбудиҳо санад тартиб дод. Дар баробари ин, тибқи фармоиши раиси Кумита гурӯҳи корӣ, вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Рӯдакӣ ва Ёвон санҷида аз камбудиҳои ҷойдошта санад тартиб дода шуд. Санҷиши вазъи Қонуни мазкур дар ноҳияи Ёвон аз ҷониби мутахассисони Кумита бори аввал буда, давраи солҳои 2016-2017-и фаъолияти мақомот, шуъбаҳои маориф ва баъзе муассисаҳои таълимии он, нозироти андоз, Бозори марказӣ ва Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ноҳияи Ёвон аз ҷониби гурӯҳи кории Кумита мавриди санҷиш қарор дода шуд. Қобили зикр аст, ки дар натиҷаи санҷиши гурӯҳи корӣ дар муҳлати муқарарнамудаи қонунгузорӣ 8 санад ба масъулони субъектҳои хоҷагидор аз натиҷаи санҷиши вазъи татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» таҳия гардида, санад барои ислоҳи камбудиҳо ба мақомоти дахлдор ва ташкилоту муассисаҳо пешниҳод карда шуд. Ҳамзамон, дар Раёсати андоз, Сарраёсати омор бозори Марказии шаҳри Қурғонтеппа, Раёсати маориф ва сохтори МИМҲД-и вилояти Хатлон гурӯҳи корӣ санҷиш гузаронида, барои ислоҳи камбудиҳо санад тартиб дод. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ ва ташкилоту муассисаҳои он, раёсати маориф, шуъбаи омор, нозироти андоз, аз ҷониби гурӯҳи кории Кумита мавриди санҷиш қарор гирифта, санад барои ислоҳи камбудиҳо пешниҳод шуд.
Кумита дорои сомона (kumitaizabon.tj) буда, бо забонҳои тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ ба таври доимӣ фаъол аст ва аз сафҳаҳои «Асосӣ», «Ахбори рӯз», «Кумита», «Қонунгузорӣ», «Фаъолият», «Забоншиносӣ», «Ихтиёриён», «Робитаҳои электронӣ», «Фарҳангҳо», «Истилоҳот» ва «Китобхона» иборат мебошад. Ҳар як саҳифа ба қисматҳо ҷудо гардида, маводи ҷудогонаро дар бар мегирад. Муштариён имкон доранд, ки бо истифода аз сафҳаҳои мазкур доир ба саволҳои худ посухи дурусту мушаххас бигиранд. Аз ҷумла, дар сафҳаи «Кумита» хонанда метавонад ҳама гуна маълумот, мавод ва сарчашмаҳои мансуб ба фаъолияти Кумитаро дастрас намояд. Дар саҳифаи «Забоншиносӣ», ки аз зерсаҳифаҳои «Истилоҳот», «Экспертиза», «Олимони забоншиноси тоҷик» ва «Забонҳои Тоҷикистон» иборат аст, иттилои фаровон доир ба забоншиносони тоҷик ва забонҳои Тоҷикистон фароҳам оварда шудааст. Баъд аз таҷдиди сомонаи Кумита шурӯъ аз 14.11.2017 то имрӯз шумораи хонандагони сомона 700 маротиба зиёд шудааст. Қобили зикр аст, ки дар сомонаи Кумита хизматрасонии онлайн (дар ҳолати электронӣ) барои номгузорӣ ба фарзанд ва номгузории ташкилоту муассисаҳо ба роҳ монда шудааст. Дар чанд моҳи охир даҳҳо аризаи электронӣ ворид шудаанд, ки тавассути онлайн ҷавоб фиристода мешавад. Барои боз ҳам беҳбуд бахшидан ва эҳтиром гузоштан ба забони давлатӣ дар сомонаи Кумита саҳифаи нави “Кишвари бехато” кушода шудааст, ки ҳар як шаҳрванд минбаъд метавонад дар рушди забон саҳмгузор буда, барои тозаю озода нигоҳ доштани забони давлатӣ дигаронро низ талқин намояд.
Қобили зикр аст, ки Кумита дар рушду густариш ва истилоҳоти соҳаи варзиш бо МД Телевизиони “Варзиш” ҳамкории доимиро ба роҳ мондааст, ки то ин давра 92 истилоҳу иборавожаҳои варзишии соҳаи футбол ба тоҷикӣ гардонидаву ҳамгун сохта ва пешниҳод гардиданд, ки онҳо тариқи барномаи “Вожаварз”-и МД телевизиони “Варзиш” ҳар ҳафта ба тамошобинон манзур мегардад.
Ҳамчунин, пешниҳоди вожаҳои ғалат ва шакли дурусти он ва номҳои миллии тоҷикӣ дар асоси Феҳристи миллӣ барои барномаи «Субҳ»-и Телевизиони “Тоҷикистон” аз ҷониби кормандони Кумита мунтазам пешниҳод мегардад, ки то имрӯз шумораи онҳо ба 550 адад мерасад.
Қобили зикр аст, ки аз ҷониби мақомоти судӣ вобаста ба риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» 319 парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ баррасӣ карда шуда, ба андозаи 60720 сомонӣ ҷарима таъин гардидааст, ки ба фоидаи давлат рӯёнида мешавад.
Кумита дар соли 2017 зиёда аз 54 санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, санадҳои зерқонунӣ ва ғайра мавриди экспертизаи забоншиносӣ ва танзими истилоҳот қарор дод.
Ҳамчунин, Кумита дар соли 2017 90 номгузории фарзанд ва ивази ному насаби тоҷикиро мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода, хулосаи экспертизаи забоншиносиро пешниҳод кардааст, ки аз он 55 муроҷиат оид ба номгузории фарзанд дастгирӣ ёфта, 35 номгузории дигар рад гардид.
Дар ҷамъбасти соли 2017 15 фарҳангнома (дар соҳаҳои техникӣ варзиш, кишоварзӣ, байторӣ, илмҳои дақиқ, ҳарбӣ, сохтмон ва меъморӣ) дар ҳаҷми 53 343 истилоҳ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шуданд.
Инчунин, ба номгузории 67 ташкилоту муассисаҳо аз лиҳози экспертизаи забоншиносӣ ва танзими истилоҳот дар робита ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» хулоса пешниҳод гардидааст, ки ин дар муқоиса ба соли гузашта 52% зиёд аст.
Кумита ба ифтихори Рӯзи Ваҳдати миллӣ ва “Соли Ҷавонон” Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Нақши забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳкими Ваҳдати миллӣ» рӯзи 23-юми июни соли 2017 дар толори Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» баргузор намуд, ки дар он зиёда аз 85 нафар олимону муҳаққиқон иштирок намуданд ва дар охир аз натиҷаи Конференсия тавсиянома қабул гардида, ба мақомоти дахлдор пешниҳод карда шуд. Дар асоси банди 48-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми марти соли 2016, №99 дар бораи ҳимоя ва рушди забони давлатӣ дар толори Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» бо иштироки олимону донишмандон, намояндагони Ҳукумати кишвар, вазорату идораҳои давлатӣ, донишгоҳу донишкадаҳои олии кишвар, ҷамъиятҳо, Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва намояндагони ВАО Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор намуд.
Кумита дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми июни соли 2017, №283 «Дар бораи Нақшаи кории Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи дуюми соли 2017, ҷиҳати дар сатҳи баланд таҷлил намудани Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба «Соли ҷавонон» ва Рӯзи забони давлатӣ таҳти унвони «Умри миллат ба умри забон вобаста аст» дар ҷумҳурӣ аз 5-уми сентябр то 10-уми октябри соли равон давраи таҷлили Рӯзи забони давлатӣ ташкил намуд.
Доир ба бандҳои Нақшаи мазкур, роҳбарият ва кормандони Кумита 5-уми октябри соли 2017 дар ҳамоиши илмӣ-адабӣ бахшида ба Рӯзи забони давлатӣ дар Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон», ки бо ташаббуси якҷояи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи забон ва истилоҳот, вазоратҳои фарҳанг, маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Китобхонаи миллии Тоҷикистон баргузор гардид, иштирок намуданд. Инчунин, дар ҳамин сана чорабинии фарҳангӣ дар Муассисаи давлатии «Театри давлатии академии опера ва балети ба номи Садриддин Айнӣ» баргузор гардид, ки дар он кормандони вазорату идораҳои мазкур, мактабҳои олӣ, донишҷӯён ва роҳбарони муассисаҳо иштирок намуданд.
Тибқи банди 5-и Нақшаи баргузории чорабиниҳо бахшида ба Соли ҷавонон» ва Рӯзи забони давлатӣ таҳти унвони «Умри миллат ба умри забон вобаста аст» кормандони Кумита дар барномаҳои сиёсӣ ва фарҳангии муассисаҳои давлатии «Телевизиони Сафина», «Телевизиони Тоҷикистон», «Телевизиони Душанбе», «Телевизиони Синамо» ва радиои «Тоҷикистон», ки вобаста ба сиёсати забони давлатӣ бахшида ба Рӯзи забон доир гардид, иштирок намуданд. Роҳбарият ва кормандони Кумита дар ин муддат дар 156 барномаҳои телевизиониву радиоӣ иштирок доштанд.
Ба хотири рушду густариши забони давлатӣ ва ташаккули сатҳи забономӯзии хонандагон, инчунин, бо мақсади баланд бардоштани сифати муҳтавои китобҳои таълимӣ мусаввадаи китобҳои дарсии «Забони давлатӣ» барои синфҳои 2 то 11-уми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии таълимашон ба забони русии ҷумҳуриро мавриди экспертизаи забоншиносӣ қарор дода, эроду тавсия ва пешниҳоди худро ба Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол намуд. Дар асоси банди 4-и Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми июли соли 2016, №325 китоби “Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” ба миқдори 10 000 адад нашр гардид ва Кумита соли равон китоби “Фарҳанги номҳои миллии тоҷикӣ”-ро низ ба чоп супорид, ки нусхаи ниҳоии он чоп шуд.
Ҳамзамон, дар соли 2017 145 адад фармоиши раиси Кумита ба тасвиб расида, 1349 муроҷиати хаттӣ, тавассути телефон ва зимни қабули шаҳрвандон пешниҳод гардид, ки ҳамаи онҳо баррасӣ шуда, ба муроҷиаткунандагон ҷавобҳои мушаххас пешниҳод гардид. Муроҷиатҳо тавассути телефон, шабакаи интернет ва дар ҷараёни қабули рӯзҳои шанбе ба Кумита ворид гардида, аз ҷониби роҳбарият ва кормандони Кумита сари вақт баррасӣ гардида, ба муроҷиаткунандагон дар муҳлатҳои муқарраргардида ҷавобҳои мушаххас пешниҳод карда шуд.
Дар соли 2017 ба Кумита 953 мактубу дархост ва барқияи телефонӣ, аз ҷумла, 233 мавод аз Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, 512 мавод аз вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, 59 адад барқия ва 169 аризаи хаттӣ аз ҷониби шахсони алоҳида ба Кумита ворид гардида, ҳамаи онҳо мавриди баррасӣ қарор дода шуданд, ки аз Кумита 845 мактуб, барқияи телефонӣ ва пешниҳоду хулосаҳо, аз ҷумла, 152 мактуб ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, 693 адад ба вазорату идораҳо ирсол гардидааст.
Бо мақсади беҳтар ба роҳ мондани интихоб, ҷобаҷогузорӣ ва тарбияи кадрҳо, баланд бардоштани сифат ва самаранокии хизмати давлатӣ, гирифтани иттилооти объективӣ оид ба иҷрои уҳдадориҳои мансабӣ ва сатҳи дониши касбии хизматчиёни давлатӣ ва таъмини мувофиқати онҳо ба мансаби ишғолнамуда тибқи банди 17-и Низомномаи тартиб ва шартҳои гузаронидани аттестатсияи хизматчиёни давлатии маъмурӣ, ки бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми майи соли 2008, №468 тасдиқ карда шудааст дар соли 2017 бо иштироки намояндагони Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон 8 нафар кормандон аз аттестатсияи хизматчиёни давлатии маъмурӣ гузаронида шуданд.
Дар доираи Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 5-уми апрели соли 2008, №443 «Дар бораи тасдиқи Низомномаи тартиби ба хизматчиёни давлатӣ додани рутбаҳои тахассусӣ» бо фармоиши раиси Кумита ба 9 нафар хизматчии давлатӣ рутбаи тахассусӣ дода шуд. Ҳамзамон, дар соли 2017 як нафар корманди Кумита бо мукофоти давлатии “Корманди шоистаи Ҷумҳурии Тоҷикистон” аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қадрдонӣ гардид.
Кумита дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон минбаъд низ тамоми неруи худро баҳри назорат ва татбиқи муассири Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо дарки амиқи сиёсати хирадмандонаи пешгирифтаи Пешвои миллат ҷиҳати рушди забони давлатӣ ва ба ҳамин васила устувор намудани пояҳои он чораҳои муассир меандешад.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Муаррифии нуқтаҳои асосии суханронии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҳоло баҳо надорад

Категория:

Фишурдаи конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ бахшида ба 140-солагии Қаҳрамони Тоҷикистон, сардафтари адабиёти муосири тоҷик - академик Садриддин Айнӣ таҳти унвони «Саҳми устод Айнӣ дар ҳифзи асолати забони тоҷикӣ ва бузургдошти фарҳанги суннатӣ»

Фишурдаи
Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ бахшида ба таҷлили 140-солагии Қаҳрамони Тоҷикистон, сардафтари адабиёти муосири тоҷик – устод Садриддин Айнӣ таҳти унвони «Саҳми устод Айнӣ дар ҳифзи асолати забони тоҷикӣ ва бузургдошти фарҳанги суннатӣ»

13-уми апрели соли 2018, ш. Душанбе

       Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонбо мақсади иҷрои банди 2.3-и Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи Нақшаи кории Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон” аз 8-уми июни соли 2017, №283 Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ бахшида ба таҷлили 140-солагии Қаҳрамони Тоҷикистон, сардафтари адабиёти муосири тоҷик – устод Садриддин Айнӣ таҳти унвони «Саҳми устод Айнӣ дар ҳифзи асолати забони тоҷикӣ ва бузургдошти фарҳанги суннатӣ» баргузор менамояд.Ҳадафи асосии баргузории Конференсияи мазкур арҷ гузоштан ба хизматҳои шоистаи Қаҳрамони Тоҷикистон, сардафтари адабиёти муосири тоҷик устод Садриддин Айнӣ буда, баҳри амалӣ намудани сиёсати забони давлатӣ дар саросари ҷумҳурӣ мебошад. Мақолаҳо ва суханрониҳои пуртаъсири ин олими барҷаста - маорифпарвари тоҷик аз минбарҳои матбуот, конференсияу анҷуманҳо ва баҳсу мунозираҳои илмӣ оид ба ҳифзи забони адабии тоҷик, таълифу нашри нахустин китобҳои дарсӣ, адабиётшиносӣ, таърихнигорӣ, рӯзноманигорӣ, фарҳангнигорӣ,имлову иншо, нақши боризи устод дар навсозӣ варушду такомули забони миллӣ, тарбияи адибони ҷавон ва ғайраҳо таҷассумгари фаъолияти пурсамару ибратбахши ӯ маҳсуб меёбанд. Ин нуктаҳо дар маърӯзаҳои илмӣ ва музокираҳои иштирокчиёни Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Саҳми устод С. Айнӣ дар ҳифзи асолати забони тоҷикӣ ва бузургдошти фарҳанги суннатӣ», ки бо иқдоми Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистондар Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» баргузор гардид,таъкид ёфтанд.
     Раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Гавҳар Шарофзода дар ифтитоҳи конференсия аз сиёсати фарҳангии давлату ҳукумати кишвар, оид ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», таваҷҷуҳу ғамхориҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба рушду такомули забони миллӣ ва арҷгузорӣ ба бузургдошти фарзандони фарзонаи миллат ёдовар шуда, зикр намуд, ки мақому манзалати устод С. Айнӣ дар байни шахсиятҳои маъруфи тоҷик ҷойгоҳи махсусро ишғол мекунад.Дар ҳамин мавзӯъ Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа,академики Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдуҷаббор Раҳмонзода ва директори Институти забон ва адабиёти ба номи Абуабдулло Рӯдакии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, узви вобастаи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Сахидод Раҳматуллозода ибрози ақида намуданд.
     Олимони забоншинос ва адабиётшиноси тоҷик С. Назарзода, Б. Камолиддинов, Т. Ҷӯраев, Н. Офаридаев, Р. Ваҳҳоб, Т. Ваҳҳобов, Д. Бобоҷонов, Ш. Кабиров, Н. Акрамов, К. Раҷабов, Ш. Ҷамшед ва дигарон нуқтаи назари илман асосноки хешро оид ба паҳлуҳои мухталифи ҳаёту эҷодиёти С. Айнӣ бо мисолҳои воқеӣ иброз доштанд. Онҳо аз ҷумла зикр намуданд, ки С.Айнӣ на танҳо нисбат ба фаъолияти эҷодии худ, балки ба нависандагону мутарҷимони замони худ серталабу сахтгир буд, услуби нигориш ва таҷрибаи андӯхтааш чун дастури раҳнамо ба аҳли қалам ва умуман, ба ҳар фарди ҷомеа хизмат хоҳанд кард. Хидматҳои беамсоли ин шоиру олими забардаст, арбоби барҷастаи сиёсиву ходими ҷамъиятӣдар бедории тафаккури ҷомеа, худшиносӣ ва худогоҳии миллӣ заминаҳои боэътимод гузоштаанд.Худи устод С. Айнӣ дар ин хусус менависад: “«Дар давоми умри худ ман китобҳои зиёде навиштаам, ки ҳамаи онҳо ба як мавзӯъ бахшида шуда, аз як мавод фароҳам омадаанд.Ҳамаи китобҳо – дар бораи тоҷикон ва Тоҷикистон, дар бораи кишвари кӯҳистони ман, дар бораи хоки муқаддас, дар бораи фарзандони ин сарзамин мебошанд, ки дар қарни ҳафт ба худ номи «тоҷик»-ро гирифт».Аз чопи нахустини «Одина», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳои илмию адабии С. Айнӣ, ки ба чандин забонҳои ватанию хориҷӣ нашр гардидаанд, солҳои зиёд сипарӣ шуда бошад ҳам, аммо арзиши илмии онҳо коста нагардидааст.Чунончи, афкори интиқодӣ ва назариёти раҳнамоёнаи устод Айнӣ дар “Намунаи адабиёти тоҷик” қобили пажӯҳиши доманадор аст.
     Дар он айёми пурошӯби солҳои бистум, ки душманону бадхоҳони халқи тоҷик мавҷудияти ӯро ба сифати як қавми муаззам инкор карданӣ мешуданд, С. Айнӣ дар мақолаву очеркҳо, шеъру достонҳо ва повесту романҳояш аз таърих, забон, адаб ва ҳунару фарҳанги миллати тоҷик озоду ошкоро дифоъ намуда,бо қалам, бо сухан дар шуур, афкору андешаи мардуми тоҷик инқилоби ҷиддӣ ба вуҷуд овард.Аз нуқтаи назари С. Айнӣ дар ҳама давру замон мактабу маориф, рӯзномаву маҷалла, китобҳои дарсии адабиёт, таърих, ҷуғрофия ва кишваршиносӣ омили аввалиндараҷаи худогоҳии мардум ва ташаккули ҳисси ифтихори миллӣ маҳсуб меёбанд.Масъалаҳои омӯзиши манбаъҳоитаърихии забони ноби тоҷикӣ, истифодаи захираи лаҳҷаҳо дар забони адабӣ, аз худ намудани забони асарҳои классикони адабиёти адабиёти тоҷик, ба мавқеъ кор фармудани вожаҳо, нигоҳ доштани тозагии забон маҳаки кору эҷодиёти устод С. Айниро ташкил медоданд, - зикр намуданд иштирокчиёни конференсия.- Устод Айнӣ асарҳои адабиёти классикиро сарчашмаи ноби ғановати забони адабӣ дониста, истифодаи вожаҳо ва истилоҳоти он замонро яке аз василаҳои асосии бойшавии захираи луғавии забони тоҷикӣ донистааст.Ҳамзамон ӯ таъкид мекард, ки мо бояд дар асоси шеваҳои халқии забони тоҷикӣ як забони маҳкам ва зебои адабии тоҷик ба вуҷуд оварем.
     Маърӯзачиён ҳамчунин ба ному хизматҳои С. Айнӣ аз нигоҳи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Эмомалӣ Раҳмон баҳо дода, аз суханони раҳнамунсози Пешвои миллат дар маросими баъди азнавсозӣ ба истифода супоридани Боғи фарҳангу фароғати ба номи Садриддин Айнӣ, дар мулоқотҳо бо зиёиёни кишвар ва дигар чорабиниҳои сиёсию фарҳангӣёдовар шуданд:“Басо рамзист, ки имсол мо 140-солагии зодрӯзи поягузори адабиёти муосири тоҷик, Қаҳрамони Тоҷикистон, Садриддин Айниро ҷашн мегирем. ... Корномаи беназири устод дар таърихи миллати мо камназир буда, тамоми умри бобаракати ӯ барои ҳифзи ҳувияти тоҷикон ва ба сифати миллати қадимӣ эътироф гардидани онҳо сарф шудааст. ... Устод Садриддин Айнӣ аз шахсиятҳое миллатсоз буда, дар раҳоии миллат аз вартаҳои нестӣ нақши бузурге гузоштааст...”. Ба қавли Пешвои миллат, ки дар асари бунёдии худ «Чеҳраҳои мондагор»овардааст, «омӯхтани рӯйдодҳои таърихиву фарҳангӣ, зиндагиномаи шахсиятҳои сарсупурдаи миллат ва чеҳраҳои баргузидаи адабӣ имкон медиҳад, ки решаҳои худро аз гузашта дарёфт намоем, ки бо онҳо пайванд доштани хешро эҳсос карда, ба хотири номуси ватандорӣ ном ва корномаҳои онҳоро аз нав зинда гардонем ва ба фарзандони халқи далерамон бо ифтихор дар бораашон ҳарф занем». Дар робита олимон намунаҳо аз осори илмию бадеӣ ва публитсистиии С. Айниро мавриди таҳлил қарор дода, таъкид доштанд, ки аз назари забоншиносии имрӯза бори дигар баррасӣ намудани назару андешаҳои забоншиносии Устод,услуби нигориш, таҷрибаю малака,маҳорати нозукадоии ӯ метавонад ба масъалаҳои ҳувияти забони тоҷикӣ ва самтҳои рушди он дар даврони истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун забони расмӣ ва давлатии кишвар равшанӣ андохта, ҷиҳати рушду такомули минбаъдаи забони миллӣ кумак расонад.
   Таҷлили ҷашни 140-солагии зодрӯзи Қаҳрамони Тоҷикистон, шахсияти нотакрори илму маърифат, фарҳангу маориф, бунёдгузори адабиёти муосири тоҷик устод Садриддин Айнӣ, ки дар партави сиёсати фарҳангпарварона ва дастуру ҳидоятҳои фазилатбори Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сурат мегирад, бори дигар барои муаррифии чеҳраи беназири илмию адабӣ, фарҳангӣ ва корномаи ҷовидонии устод Айнӣ дар даврони кунунӣ ҳамаҷониба мусоидат менамояд, - иброз доштанд маърӯзачиён.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Семинари омӯзишӣ дар шаҳрҳои Бохтар ва Кӯлоби вилояти Хатлон гузаронида шуд

Рӯзҳои 27 ва 28-уми ноябри соли 2018 Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо намояндагони САҲШ, котибони ҷамоатҳо, шуъбаҳои шиносномадиҳӣ ва идораҳои нотариалӣ оид ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва риояи дурусти тарғибу ташвиқи талаботҳои Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ» дар шаҳрҳои Бохтар ва Кӯлоби вилояти Хатлон семинари омӯзишӣ гузаронида шуд.

Рӯзи 27-ум дар шаҳри Бохтар намояндагони САҲШ, котибони ҷамоатҳо, шуъбаҳои шиносномадиҳӣ ва идораҳои нотариалии шаҳру ноҳияҳои Бохтар, Шаҳритус, Дӯстӣ, Панҷ, Қубодиён, Носири Хусрав, Ҷайҳун, Леваканд, Ҷалолиддин Балхӣ, Кӯшониён, Вахш, Ёвон, Хуросон ва Абдураҳмони Ҷомӣ ҳузур доштанд.

Рӯзи 28-ум дар шаҳри Кӯлоб намояндагони САҲШ, котибони ҷамоатҳо, шуъбаҳои шиносномадиҳӣ ва идораҳои нотариалии шаҳру ноҳияҳои Кӯлоб, Шамсиддини Шоҳин, Ховалинг, Фархор, Темурмалик, Норак, Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ, Восеъ, Данғара, Балҷувон ва Муъминобод ҳузур доштанд.

Баҳри риояи санадҳои меъёрию ҳуқуқӣ ҳангоми бақайдгирӣ ва номгузории кӯдакон, тартиби номгузорӣ тибқи “Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ” ва Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, роҳҳои дуруст ва ҳуқуқии ивази ному насаби миллии тоҷикӣ дар ҳуҷҷатгузорӣ чунин якқатори таклифҳо аз ҷониби иштирокдорон пешниҳод гардид.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Вазъи меъёрҳои забони адабии тоҷикӣ дар сурудҳои муосир

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 6-уми декабри соли 2018 дар мавзӯи “Вазъи меъёрҳои забони адабии тоҷикӣ дар сурудҳои муосир” дар ҳамкорӣ бо Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сарояндагон вохӯрӣ баргузор намуд, ки дар он зиёда аз 60 нафар намояндагони вазорату идораҳо, сарояндагону ҳунармандон ва намояндагони воситаҳои ахбори омма иштирок доштанд.
Вохӯрии мазкур ба яке аз масъалаҳое, ки дар ташаккули фарҳангу санъати тоҷик муҳим арзёбӣ мегардад, яъне риоя ва танзими меъёрҳои забони адабӣ дар сурудҳои муосири тоҷик, бахшида шуда буд.
Ёдовар бояд шуд, ки вазъи матни суруди бархе аз сарояндагон аз ҷониби аҳли нишаст, алалхусус, Г. Шарофзода – раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, С. Назарзода – узви Ҳайати мушовараи Кумита, Камолиддинов Б. – устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, Муҳтарам Ҳотам – адиб, узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон ва дигарон мавриди муҳокима ва баррасӣ қарор гирифт.
Дар суханронӣ Г. Шарофзода – раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ёдовар шуданд, ки бо мусиқӣ хондани шеъру сурудҳо аз ҷониби сарояндагон бояд меъёрҳои забони адабӣ риоя шуда, ҳангоми хондани ашъори шоирон ҷаззобии сухани шоир ва меъёрҳои савтиёти забони адабии тоҷикӣ ба назар гирифта шавад.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Ҷаласаи Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷамъбасти фаъолияти Кумита дар соли 2018

9-уми январи соли 2019 дар Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷаласаи Ҳайати мушовара бо иштироки намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, аъзои Ҳайати мушовараи Кумита ва кормандони он, инчунин, намояндагони ташкилоту муассисаҳо ва мақомотҳое, ки дар соли 2018 мавриди санҷиш қарор дода шуда буданд, ,баргузор гардид. Рӯзномаи ҷаласаи Ҳайати мушовара аз масъалаҳои зерин иборат буд:

1. Дар бораи ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2018 ва вазифаҳо
барои нимсолаи якуми соли 2019 (Гузориши муовини раиси Кумита Матробиён С.);
2. Тасдиқи Нақшаи кории Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои нимсолаи якуми соли 2019
(Гузориши сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Буриева Ш.)
3. Оид ба ҳисоботи инфиродии сардорони шуъбаҳо, мудирони бахшҳо ва кормандони шуъбаю бахшҳо» (Гузориши кормандони шуъбаю бахшҳо);
4. Ҳисоботи роҳбарони гурӯҳи санҷишӣ аз натиҷаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор (Гузориши роҳбарони гурӯҳҳои санҷишӣ);
5. Масъалаҳои ҷорӣ.
Пас аз баррасии масъалаҳои рӯзномаи ҷаласа қарори ҷаласаи Ҳайати мушовараи Кумита қабул гардид.
Дар анҷом ба чор ташкилоту муассисае, ки дар соли 2018 бо Кумитаи забон ва истлоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкории зич доштанд, аз ҷониби Кумита сипоснома дода шуд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Эмомалӣ Раҳмон ва “Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” (Солномаи Пешвои миллат – 2018)

СИЁСАТИ ДОХИЛӢ

Соли 2018 миллати тамаддунофари тоҷик 27 - умин солгарди Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо дастовардҳои арзанда таҷлил намуданд. Давоми солҳои соҳибистиқлолӣ мардуми шарафманди ҷумҳурӣ таҳти роҳбарии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои татбиқи сиёсати созанда ва амалӣ кардани ҳадафҳои неки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, баҳри ободии сарзамини аҷдодӣ ва ба давлати пешрафтаву рушдёбанда мубаддал гардондани Ватани хеш талошҳои арзишманд ба харҷ доданд.

Соли 2018 чун солҳои пешин бо як қатор чорабиниҳои сатҳи ҷумҳуриявӣ, минтақавӣ ва байналмилалӣ барои шаҳрвандони кишвар соли бобарор, таърихӣ, хотирмон ва пур аз руйдодҳои фараҳбахш буд.

Оғози татбиқи Даҳсолаи нави байналмилалии “Об барои рушди устувор, солҳои 2018 - 2028” - ташаббуси чоруми Тоҷикистон оид ба ҳалли мушкилоти марбут ба оби ошомиданӣ ва ба фаъолият оғоз кардани агрегати аввали Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” аз руйдодҳое мебошанд, ки дар китоби таърихи халқи тоҷик бо ҳарфҳои заррин навишта шудаанд. Ин ду падидаи нек бори дигар Тоҷикистон ва мардуми бофарҳанги тоҷикро ба ҷаҳониён ҳамчун миллати бунёдкор ва ботадбир муаррифӣ кард.

Аз нав ва дар сатҳи баланди дӯстию ҳамкорӣ ва шарикии стратегӣ ба роҳ мондани муносибатҳои бародарию ҳамсоягии Тоҷикистону Ӯзбекистон, баргузории Конференсияи байналмилалии сатҳи баланд оид ба татбиқи Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018 - 2028”, Конференсияи байналмилалии сатҳи баланд дар мавзӯи “Муборизаи муштарак бо терроризму ифротгароӣ ва тундгароии хушунатомез”, Мулоқоти сарони давлатҳо ва ҳукуматҳои кишварҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар соли раёсати Тоҷикистон дар Иттиҳод, Ҷаласаи шӯрои сарони ҳукуматҳои кишварҳои аъзои Созмони Ҳамкории Шанхай дар шаҳри Душанбе ва таҷлили 25 - солагии таъсисёбии Қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз чорабиниҳои хотирмони соли 2018 маҳсуб меёбад.

22 декабри соли 2017 зимни ироаи Паёми худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли 2018 - ро “Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” эълон карданд. Аз 29 декабри соли 2017 таҳти рақами 977 Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Дар бораи “Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” эълон намудани соли 2018 ба тасвиб расид. Ҳадафи ин тадбир тараққӣ додани соҳаи сайёҳӣ, муаррифии шоистаи имкониятҳои сайёҳии мамлакат ва фарҳанги миллӣ дар арсаи байналмилалӣ, ҷалби сармоя ба инфрасохтори сайёҳӣ, инчунин мусоидат кардан ба эҳё ва рушди ҳунарҳои мардумӣ мебошад.

Соли 2018 таҳти сарварӣ ва ҳидоятҳои раҳнамунсози Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар доираи татбиқи Стратегияи миллии рушди Тоҷикистон то соли 2030, барномаҳои давлатӣ, лоиҳаҳои сармоягузорӣ ва дигар нақшаҳои созандаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар ҳамаи соҳаҳои хоҷагии халқ пешравиҳои муҳиму назаррас ба амал омад.

Дар натиҷаи амалӣ намудани вазифаҳои дар Паёми соли 2017 баёншуда соли 2018 рушди маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ дар сатҳи 7,3 фоиз ҷамъбаст гардида, таваррум дар сатҳи 5,4 фоиз нигоҳ дошта шуд.

Пешрафти соҳаҳои мухталифи иқтисодӣ, бахусус, бахшҳои истеҳсолӣ таъмин гардида, зиёда аз 150 ҳазор ҷойҳои кории нав таъсис дода шуданд ва дар се соли охир шумораи шахсоне, ки ба муҳоҷирати меҳнатӣ мераванд, 25 фоиз кам гардид.

Даромади пулии аҳолӣ 11 фоиз зиёд шуда, ҳаҷми пасандозҳо дар низоми бонкии кишвар нисбат ба соли гузашта 9 фоиз афзуд ва сатҳи камбизоатӣ то 29,5 фоиз коҳиш ёфт.

Дар соҳаҳои иҷтимоӣ тамоюлҳои мусбат идома пайдо карда, аз ҷумла нишондиҳандаи дарозумрии аҳолӣ ба 75 сол расид.

Дастовардҳои мамлакат давоми солҳои соҳибистиқлолӣ нишон медиҳад, ки роҳбарияти давлату ҳукумат барои рушду тараққиёти ҷумҳурӣ тамоми имкону захираҳоро сафарбар кардаанд, то ин ки тавассути таҳия ва татбиқи барномаҳои пурсамари давлатӣ, аз қабили стратегияҳои миллии рушд, ба комёбиҳо ноил гарданд.

Ислоҳоти иқтисодии тайи солҳои охир амалишуда ба беҳтар гардидани фазои соҳибкориву сармоягузорӣ ва ҷалби сармояи хориҷӣ, аз ҷумла сармояи мустақим мусоидат карда истодааст.

Ҳоло дар кишвар татбиқи 70 лоиҳаи сармоягузории давлатӣ ба маблағи умумии 30 миллиард сомонӣ идома дорад.

Дар 10 соли охир ба иқтисодиёти Тоҷикистон дар ҳаҷми зиёда аз 33 миллиард сомонӣ сармояи мустақими хориҷӣ ворид гардидааст, ки қисми зиёди он ба рушди соҳаҳои энергетика, алоқа, сохтмон, истихроҷу коркарди канданиҳои фоиданок ва бунёди инфрасохтор равона шудааст.

Барои ба кишвари тараққикардаву аз ҳар ҷиҳат пешрафта мубаддал кардани Тоҷикистон Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон роҳҳои расидан ба орзуҳои некро интихоб намуданд, ки инҳо баромадан аз бунбасти коммуникатсионӣ, расидан ба истиқлолияти комили энергетикӣ ва таъмини амнияти озуқаворӣ мебошад.

Баҳри татбиқи пурраи ин ҳадафҳои стратегӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2018 гомҳои устувор гузошт.

Иқдоми саноатикунонии мамлакат, яъне аз давлати аграрӣ ба индустриалӣ - аграрӣ мубаддал гардондани Тоҷикистон, ки бо ташаббуси Пешвои миллат пеш гирифта шудааст, ба таври матлуб дар амал татбиқ мешавад.

Дар натиҷаи тадбирҳои амалинамудаи Ҳукумати мамлакат дар се соли охир ҳиссаи соҳаи саноат дар маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ аз 15,2 то 17,3 фоиз афзоиш ёфт.

Дар робита ба ин ва бо дарназардошти аҳаммияти соҳаи саноат дар ҳалли масъалаҳои иқтисодиву иҷтимоӣ ва таъсиси ҷойҳои корӣ, саноатикунонии босуръати кишвар ҳадафи чоруми миллӣ эълон карда шуд.

Вобаста ба ин, бояд то соли 2030 ҳиссаи соҳаи саноат дар маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ ба 22 фоиз расонида шавад.

Дар соли 2018 барои саноатикунонии кишвар аз ҷониби Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо бунёди Корхонаи саноатии “Комбинати ғанигардонии маъдани нуқра” дар ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, ифтитоҳи навбати дуюми Маҷмааи нассоҷии Ҷамъияти саҳҳомии пушидаи “Ҷунтай-Данғара Син Силу Текстил”, оғози сохтмони корхонаи бузурги саноатӣ дар мавзеи Кончочи ноҳияи Айнӣ ва дар пойтахти мамлакат гузоштани санги асос дар масоҳати 9 гектар барои бунёди 9 корхонаи истеҳсолӣ, заминаи мусоид фароҳам оварда шуд.

Дар самти расидан ба истиқлолияти комили энергетикӣ бо истифода аз тамоми имконияту захираҳои гидроэнергетикии мамлакат, дар доираи “Барномаи давлатии дарозмуддати бунёди силсилаи нерӯгоҳҳои хурди барқи обӣ дар давоми солҳои 2009 - 2020” ва стратегияи миллии рушд бо талошҳои пайвастаи Пешвои миллат тадбирҳои мушаххас амалӣ мегардад.

Айни ҳол таҷдиди нерӯгоҳи барқи обии “Сарбанд” ба маблағи 1,3 миллиард сомонӣ идома дорад ва соли 2019 таҷдиди нерӯгоҳи барқи обии “Қайроққум” дар ҳаҷми 1,9 миллиард сомонӣ ва марҳалаи якуми таҷдиди нерӯгоҳи барқи обии “Норак” ба маблағи 3,5 миллиард сомонӣ оғоз мегардад.

Баъди таҷдиди пурра тавоноии ин се нерӯгоҳ нисбат ба ҳаҷми воқеии имрӯзаи онҳо, дар маҷмӯъ, 840 мегаватт афзоиш меёбад.

Барои боз ҳам устувор гардонидани низоми энергетикии кишвар кор доир ба татбиқи лоиҳаи минтақавии САSA-1000 оғоз гардидааст, ки маблағи умумии он қариб 11 миллиард сомонӣ (қисми Тоҷикистон 3,4 миллиард сомонӣ) буда, соли 2021 ба анҷом расонида мешавад.

Ҳамчунин, худи ҳамин сол барои фаъолияти самараноки нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” дастгоҳи муосири тақсимкунандаи элегазӣ, яъне зеристгоҳи барқӣ ба маблағи 530 миллион сомонӣ, хатҳои интиқоли барқи 500 - киловолта дар ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ (“Душанбе - Роғун ”) ба маблағи қариб 750 миллион сомонӣ ва 220 - киловолтаи “Айнӣ - Рӯдакӣ” ба маблағи 250 миллион сомонӣ ба истифода супорида шуданд.

Соли 2018 бо иштироки Бунёдгузори Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон агрегати якум ба кор дароварда шуд. Аввалин нерӯ, рушноӣ ва гармии ин иншооти тақдирсоз ба хонадони мардуми тоҷик ворид гардид.

Соли 2018 ҳамчунин дар ноҳияи дурдасти Мурғоб Нерӯгоҳи барқи обии “Тоҷикистон” бо иқтидори 1500 кВт, ба истифода дода шуда, баъди таҷдид агрегати 5 - уми Нерӯгоҳи барқи обии “Сарбанд” ба фаъолият оғоз кард.

Дар самти аз бунбасти коммуникатсионӣ баровардани мамлакат ва бо мақсади осон гардонидани рафтуомади воситаҳои нақлиёт ва мусофирон Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола аз буҷети давлат барои таъмиру таҷдиди роҳу пулҳо, сохтмон ва азнавсозии роҳҳои маҳаллӣ ва дорои аҳамияти байналмилалӣ маблағҳои зарурӣ ҷудо менамояд. Давоми соли 2018 дар ноҳияи Ҷаббор Расулови вилояти Суғд қитъаи роҳи мошингарди “Деҳмой-Меҳробод-Маданият” ва дар як қатор шаҳру ноҳияҳои вилояти Хатлон, Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, ноҳияҳои тобеъи марказ ва шаҳри Душанбе ба хотири истиқболи сазовори 30 - солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон даҳҳо километр роҳҳои байнишаҳрӣ ва маҳаллӣ мумфарш карда шуд.

Дар роҳи татбиқи ҳадафи сеюм ва стратегии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон - таъмини амнияти озуқаворӣ тадбирҳои муассир андешида мешавад. Вобаста ба рушди соҳаи таъминкунандаи маводи ниёзи аввал аз ҷониби Президенти мамлакат барномаҳои гуногуни давлатӣ қабул гардиданд. Тавассути татбиқи барномаву стратегияҳои давлатӣ ба рушди соҳаи чорводорӣ, паррандапарварӣ, моҳидорӣ, занбуриасалпарварӣ, тухмипарварӣ, бунёди боғҳои нав, ба гардиш даровардани заминҳои кишт, обёрии заминҳо, содироти меваю сабзавот, хушкмеваҳо ва таъсиси корхонаҳои коркарди маҳсулоти кишоварзӣ заминаҳои мусоид фароҳам омад. Бо бунёди корхонаҳои истеҳсолии саноатӣ шумораи зиёди ҷойҳои корӣ таъсис дода шуд. Баробари ифтитоҳи корхонаҳо дар минтақаҳои озоди иқтисодӣ ва дигар гушаҳои кишвар акнун коркарди ашёи хом то ҳадди ниҳоӣ - маҳсулоти тайёр ба роҳ монда шуд. Вобаста ба талабот ба ҳосили сабзавоту полезӣ, меваю хушкмеваҳо, асали хушсифат ва дигар маҳсулоти ба стандартҳои ҷаҳонӣ ҷавобгу, содироти ин маҳсулот ба хориҷ хуб ба роҳ монда шуд.

Инсон дар сиёсати иҷтимоии Пешвои миллат мавқеъи хоса дорад. Нишондиҳандаҳои рушди неруи инсонӣ аз се самти асосӣ - дастрасӣ ба таҳсилот, тандурустиву дарозумрӣ ва сатҳи шоистаи зиндагӣ иборат мебошанд. Ҳукумати мамлакат барои беҳтар шудани вазъ дар самтҳои мазкур барномаҳои давлатӣ ва тадбирҳои иловагиро амалӣ карда, ба дастовардҳои назаррас ноил гардидааст.

Дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ Президенти мамлакат иброз доштанд, ки қисми даромади буҷети давлатӣ аз 6,5 миллиард сомонии соли 2010 дар соли 2019 ба 24 миллиард сомонӣ расонида мешавад, ки афзоиши он қариб 4 баробар ва ҳиссаи хароҷоти соҳаҳои иҷтимоӣ 43,7 фоизро ташкил медиҳад.

Дар буҷети соли 2019 нисбат ба соли 2018 ба соҳаҳои фарҳангу варзиш 17,3 фоиз, илму маориф 14, суғуртаи иҷтимоӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ 9,5 ва тандурустӣ 7,2 фоиз зиёд маблағ равона карда мешавад.

Тибқи нақшаҳои тасдиқшуда дар соли 2019 афзоиши қисми даромади буҷети давлатӣ нисбат ба соли 2018 13 фоиз, суръати рушди маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ беш аз 7 фоиз ва таваррум дар сатҳи на зиёда аз 7 фоиз таъмин гардида, даромади пулии аҳолӣ на кам аз 10 фоиз афзоиш меёбад.

Дар соҳаи маориф ҳадафи стратегии сиёсати иҷтимоии давлат ба он равона гардидааст, ки хонандагони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ танҳо ба омӯзиши назариявии фанҳои алоҳида маҳдуд нашуда, дар баробари корҳои амаливу озмоишӣ, инчунин, бояд соҳиби донишу ҷаҳонбинии муосир бошанд.

Дар соҳаи тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ ислоҳот бомаром идома ёфта, дар натиҷаи мунтазам афзудани маблағгузорӣ даҳҳо муассисаҳои нави тандурустии дорои таҷҳизоти замонавии тиббӣ мавриди истифода қарор гирифта, сатҳу сифати хизматрасонии тиббӣ ба аҳолӣ беҳтар шуда истодааст.

Дар соҳаи фарҳанг мақсаду вазифаҳо бештар ба масъалаҳои ташаккули маънавиёт, омӯзиши амиқи таъриху фарҳанги гузаштаву муосири халқи тоҷик, баланд бардоштани ифтихори миллӣ ва ҳисси ватандӯстиву ватандорӣ, инчунин дар тафаккури мардум ва махсусан, наврасону ҷавонон густариш додани эҳсоси эҳтиром ба муқаддасоти милливу рамзҳои давлатӣ равона мегарданд.

Соли 2018 шаҳрвандони кишвар бо ҷонибдорӣ аз сиёсати роҳбарияти давлату ҳукумати ҷумҳурӣ, бо иродаи мустаҳкам, иттиҳоду сарҷамъӣ, саъю талоши аҳлона, заҳмати содиқонаву софдилона, масъулияти баланд ва ташаббусҳои созанда дар корҳои бунёду барқарор кардани боғҳои наву куҳна, сохтмони марказҳои фарҳангию фароғатӣ, мактабҳо, марказҳои саломатӣ, майдончаҳои варзишӣ, ободонии маҳалҳо, кӯчаву хиёбон, бахусус ба шаҳри зебо табдил додани пойтахти мамлакат - шаҳри Душанбе, саҳми босазо гузоштанд.

Рӯйдоди муҳиму хотирмони дигар, ки охири соли 2018 ба вуқуъ пайваст, аз тарафи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ироа гардидани Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

Дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии мамлакатро барои давраҳои оянда муайян намуда, оид ба пешбурди манфиатбори сиёсати хориҷӣ ва таъмини пешрафти соҳаҳои иқтисоду саноат, энергетика, роҳу нақлиёт, амнияту мудофиа, ҳифзи ҳуқуқу тартибот, тандурустӣ, фарҳанг, илму маориф, ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, ҷавонон, варзиш ва сайёҳӣ вазифаҳои мушаххас ба миён гузоштанд.

Паём ҳамчун як барномаи мукаммали фаъолияти минбаъдаи кормандони тамоми сохторҳо, инчунин сокинони ҷумҳурӣ мебошад, зеро Сарвари давлат дар он ба таври мушаххас ва возеҳу равшан тамоми тадбирҳоро баҳри ба давлати пешрафта мубаддал кардани сарзамин нишон додаанд.

19 декабри соли 2017 таҳти рақами 968 Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи ҷашни 30 - солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” ба имзо расид, ки тибқи он соли 2021 дар саросари кишвар ин иди умумимиллӣ бояд дар сатҳи баланд ва бо шукуҳу шаҳомати хос таҷлил гардад.

Ба андешаи Президенти мамлакат Истиқлолияти давлатӣ яке аз бузургтарин ҷашнҳои миллии мардуми тоҷик мебошад, аз ин ру баҳри гиромидошти муқаддасоти сарзамини аҷдодӣ ва таҷлили бошукуҳи он бояд тадбирҳои мушаххас амалӣ гардад.

Дар асоси супориши Сарвари давлат барои дар сатҳи баланди ташкилӣ истиқбол гирифтани 30 - солагии Истиқлолияти давлатӣ нақшаи чорабиниҳо таҳия ва аз ҳисоби аъзои Ҳукумати кишвар, роҳбарони вазорату идораҳои давлатӣ дар ҳама шаҳру ноҳияҳо шахсони мутасаддӣ таъин карда шуд. Шуруъ аз рӯзҳои аввали ба тасвиб расидани Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон шахсони ватандӯст баҳри ободонии диёр ва маҳалли хеш иқдомҳои шоистаро амалӣ менамоянд.

Ҷараёни татбиқи Фармон зимни сафарҳои корӣ аз ҷониби Сарвари давлат натиҷагирӣ карда мешавад.

Давоми соли 2018 Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба хотири шиносоӣ бо шароити зиндагии мардум, ифтитоҳи як қатор иншооти нави таъиноти гуногун ва бо мақсади оғоз бахшидан ба корҳои ободонӣ ба шаҳру ноҳияҳои мамлакат сафарҳои корӣ анҷом доданд. Аз ҷумла, моҳи сентябр ба шаҳру ноҳияҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, моҳҳои март, июн ва октябр ба вилояти Суғд, моҳҳои апрел, июн, сентябр ва ноябр ба вилояти Хатлон, моҳи июл ва декабр ба ноҳияҳои тобеи марказ ва шаҳри Душанбе.

Ҳар як сафари Пешвои миллат ба шаҳру ноҳияҳо муждаи ободонию созандагӣ буда, мулоқоту суҳбатҳои самимии Сарвари давлат бо мардум рӯҳияи онҳоро барои ба мамлакати пешрафта мубаддал кардани Тоҷикистон баланд мебардорад.

Соли 2018 Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ду маротиба бо сафари корӣ ба шаҳри Роғун ташриф оварданд.

Агар маротибаи аввал моҳи июл ҳадафи сафари кории Сарвари давлат шиносоӣ бо ҷараёни корҳои сохтмонӣ дар Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун”, аз ҷумла бунёди сарбанди Нерӯгоҳ, ифтитоҳи марҳилаи аввали хати конвейерӣ, иншооти Сойи оби шӯр ва садди муҳофизатӣ, рафти корҳои арматурбандӣ ва бетонрезӣ дар қитъаи гузариши нақбҳои сохтмонии СТ-1 ва СТ-2, бинои идоракунии нерӯгоҳ, корҳои берунаи бинои таҷҳизоти элегазии тақсимкунандаи барқ, рафти корҳо дар толори мошинҳо ва бинои трансформаторҳо бошад, пас зимни сафари дуюм моҳи ноябр Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон агрегати якуми Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” - ро ба кор андохтанд.

16 ноябр Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нахуст дар маҳалли сохтмони Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” хатти баландшиддати интиқоли неруи барқи 500 кВ-и “Душанбе-Роғун”-ро бо пахши васлак ба истифода дода, орзуву омоли деринаи миллати тоҷикро ҷомаи амал пӯшониданд. Хатти баландшиддат дар доираи лоиҳаи “Барқарорсозӣ ва сохтмони хати баландшиддати интиқоли неруи барқи 500 кВ дар ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ” амалӣ шуда, арзиши умумии тарҳ 650 миллион сомонӣ мебошад.

Сипас Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба фаъолияти Дастгоҳи тақсимкунандаи пӯшидаи элегазии Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” оғози расмӣ бахшиданд. Дар ин иншооти болопӯшида 19 адад дастгоҳи элегазии 500 кВ ва 4 дастгоҳи элегазии 220 кВ насб гардидааст. Интиқоли неруи барқ аз ин иншоот ба системаи ягонаи энергетикии мамлакат тавассути шаш хати барқи ҳавоии 500 кВ сурат мегирад. Ҳамчунин аз таҷҳизоти мазкур тавассути як хати дузанҷираи 220 кВ то зеристгоҳи барқии шаҳри Роғун неруи барқ интиқол дода хоҳад шуд.

16 ноябри соли 2018 дар таърихи давлатдории Тоҷикистони соҳибистиқлол рӯйдоди муҳиму тақдирсоз ба вуқуъ пайваста, қадами устуворе барои расидан ба истиқлолияти комили энергетикӣ гузошта шуд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ба кор андохтани агрегати якуми Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” ба фаъолияти ин иншооти бузурги аср, ки ба рушду тараққиёти кишвар мусоидат хоҳад кард, оғоз бахшиданд. Баъди ба кор даровардани агрегати якум неруи барқи “Роғун” ба системаи умумии энергетикии мамлакат интиқол дода шуд. Акнун равшанию гармии кохи нури Тоҷикистон - Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” ба хонадони тоҷикистониён ворид гардид. Мардуми шарафманди тоҷик ин рӯзро бесаброна интизор буданд.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар расми мавриди баҳрабардорӣ қарор гирифтани аввалин агрегати неругоҳ таъкид доштанд, ки “расидан ба ин рӯзи некро тамоми сокинони Тоҷикистон солҳо интизор буданд ва фарзандони бонангу номуси Ватан - мутахассисону сохтмончиёни баландихтисос барои наздик овардани чунин рӯзи таърихӣ шабонарӯз заҳмат кашиданд. Яъне имрӯз рӯзи равшаниву нур ва расидан ба ормонҳои миллӣ мебошад”.

Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун”, пуриқтидортарин иншоотҳои силсилаи неругоҳҳои рӯди Вахш, аз 6 агрегат иборат аст, ки тавоноии ҳар кадом 600 мегаваттро ташкил медиҳад. Нерӯгоҳи “Роғун” бо иқтидори 3600 мегаватт (беш аз 17 миллиард киловатт - соат) калонтарин неругоҳи барқи обӣ дар минтақа хоҳад буд. Ин рақам нисбат ба иқтидори истеҳсолии Нерӯгоҳи барқи обии “Норак” якуним баробар зиёд мебошад.

“Роғун” - ро Сарвари давлат ҳаёту мамоти мардуми Тоҷикистон номидаанд. Ба фаъолият оғоз кардани неругоҳ рӯйдоди муҳим дар таърихи давлатдории миллати тоҷик аст ва он дар китоби таърихи миллати мо бо ҳарфҳои заррин навишта хоҳад шуд. Зеро барқи аз ҷиҳати экологӣ тозаи неругоҳ эҳтиёҷи ба барқ доштаи Тоҷикистонро комилан конеъ карда, барои инкишофи иқтисодиёти кишвар такони ҷиддӣ мебахшад.

Ба таъкиди коршиносони байналмилалӣ ибтикори Сарвари давлати Тоҷикистон дар бунёди Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” паёмади шуҷоати фитрӣ, истеъдоди камназири кишвардорӣ, муҳаббати бепоён ба халқу Ватан ва талошҳои хастанопазир барои зиндагии беҳтару шоистаи мардум мебошад, ки нафақат истиқлолияти энергетикии мамлакатро таъмин мекунад, дар иқтисодиёти миллӣ ҷаҳишҳо ва пешрафтҳои беназирро ба амал меоварад, балки ба сифати ғояи ҳаётбахши умумимиллӣ ваҳдату иттиҳоди халқи Тоҷикистонро аз азамату пойдории бештаре бархурдор менамояд.

14 ноябр дар Қасри миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ифтихори ба фаъолият оғоз кардани агрегати якуми Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” ба беш аз 100 нафар мутахассисони касбу кори гуногуни арсаи нангу номус мукофотҳои давлатӣ супориданд.

Дар маросими навбатии супоридани мукофотҳои давлатӣ аз корманди оддӣ сар карда, то экскваторчӣ, васлгару ронанда, нақбкану кафшергар, пармагару барқчӣ, дуредгару муҳандис ва роҳбарони ширкатҳои сохтмонӣ иштирок доштанд, ки дар қитъаҳои гуногуни ҷабҳаи нангу номус бо садоқат ба давлату миллат заҳмат мекашанд.

Бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи сарфарозгардонии сохтмончиёни Нерӯгоҳи барқии обии “Роғун”” барои дастовардҳои баланди истеҳсолӣ, фаъолияти самаранок ва саҳми арзанда дар бунёди Нерӯгоҳи барқии обии “Роғун” коргарон бо Ордени “Шараф дараҷаи 2”, Медали “Хизмати шоиста” ва “Ифтихорномаи Ҷумҳурии Тоҷикистон” қадр карда шуданд.

Мавриди зикр аст, ки аз ҷониби Бунёдгузори Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон инчунин дар маҳалли сохтмони нерӯгоҳ ба 22 ҳазор нафар коргарон тӯҳфаҳои арзишманд - соатҳои дастӣ такдим карда шуд.

Соли 2018 дар баробари рушду пешрафти минтақаҳои гуногуни кишвар таваҷҷуҳ ба ободонию тараққиёти пойтахти ҷумҳурӣ бештар гардида, барои ба як маркази муосири маъмуриву фарҳангии Тоҷикистон мубаддал гардонидани шаҳри Душанбе иқдомҳои шоиста роҳандозӣ карда шуд.

Ҳукумати мамлакат аз солҳои аввали соҳибистиқлолӣ вобаста ба ободу зебо гардонидани шаҳри Душанбе ҳамчун пойтахти давлати тозаистиқлол тадбирҳои заруриро амалӣ гардонида, барои ба марҳалаҳои нави рушди иқтисодиву иҷтимоии расонидани пойтахт заминаҳои созгор фароҳам овардааст.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба рушди соҳаи маориф ҳамчун соҳаи пешбарандаи ҷомеа аҳамияти аввалиндараҷа зоҳир менамоянд ва бунёду навсозии муассисаҳои таълимии муосир низ аз ҷумлаи иқдомҳое мебошад, ки барои таъмини пешрафти соҳаи маориф дар шаҳри Душанбе ва дигар шаҳру ноҳияҳои мамлакат амалӣ карда мешаванд.

Вусъати бесобиқаи тадбирҳои ободонию созандагӣ дар шаҳри Душанбе тайи солҳои охир имкон фароҳам овардааст, ки бо бунёд ва навсозии иншооти гуногун симои пойтахти азизамон шаҳри Душанбе куллан тағийр ёфта, дар мавзеъҳои зиёди фарҳангию фароғатӣ барои сокинону меҳмонон хизматрасонии босифат ба роҳ монда шавад.

Дар кӯтоҳтарин муҳлат кӯчаву хиёбонҳо, мавзеъҳои фарҳангию фароғатӣ ва гулгаштҳо дар шаҳри Душанбе комилан навсозӣ шуда, барои баргузории чорабиниҳои гуногуни фарҳангию фароғатӣ низ шароити мусоид фароҳам оварда мешавад.

Дар давоми наздик ба 2 соли охир дар шаҳри Душанбе 4 боғи фарҳангу фароғатӣ, 47 гулгашт ва майдончаҳои зиёди варзишӣ бунёд ва навсозӣ гардиданд, ки феълан сокинони пойтахт аз ин шароити муҳайёкардашуда ба таври васеъ истифода мебаранд.

9 ноябр Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ дар пойтахти кишвар бинои нави маъмурии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар кӯчаи Айнии ноҳияи Шоҳмансур бинои Маркази муқовимат ба терроризм, экстремизм ва сепаратизми Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистонро мавриди баҳрабардорӣ қарор дода, дар ноҳияи Шоҳмансури пойтахт бо лоиҳаҳои иншооти нав, аз қабили биноҳои баландошёнаи истиқоматӣ, маъмурӣ, таълимӣ ва марказҳои муосири савдою хизматрасонии дар кӯчаи Садриддин Айнӣ аз буриши хиёбони Рӯдакӣ то буриши кӯчаи Дӯстии халқҳо бунёдшаванда ва дар ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе бо лоиҳаҳои бунёди муассисаҳои таълимии муосир шинос шуда, барои оғози корҳои сохтмонӣ дар 7 мактаби нав санги асос гузоштанд.

Як муассисаи таҳсилоти миёнаи умумӣ барои 2560 нафар дар ду баст дар маҳаллаи Меҳрободи ноҳияи Сино, мактаб бо 2560 ҷой дар ҳудуди тараққиёти шаҳри Душанбе, мактаб бо 2560 ҷой дар кӯчаи Мирзо Турсунзодаи ноҳияи Исмоили Сомонӣ, мактаб бо 2400 ҷой дар маҳаллаи 65 - уми ноҳияи Фирдавсӣ, мактаб бо 2400 ҷой дар маҳаллаи Ховарони шаҳри Душанбе, Мактаби таҳсилоти миёнаи умумии рақами 53 бо 2400 ҷой дар ноҳияи Исмоили Сомонӣ ва Мактаби таҳсилоти миёнаи умумии рақами 14 бо 2400 ҷой дар ду баст дар ноҳияи Исмоили Сомонӣ бунёд карда мешавад. Дар маҷмуъ аз ҷониби Пешвои миллат барои оғози корҳои сохтмонӣ дар 7 мактаб бо 17 ҳазору 80 ҷойи нишаст санги асос гузошта шуд. Айни ҳол дар шаҳри Душанбе бунёди боз панҷ мактаби муосири дигар идома дорад.

Мавриди зикр аст, ки бо ташаббус ва ғамхориҳои ҳамешагии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар шаҳри Душанбе то ҷашни 30 - солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар маҷмуъ 22 мактаби наву замонавӣ бо 30 ҳазор ҷойи нишаст бунёд ва ба истифода дода мешавад, ки ин талаботи ноҳияҳои пойтахтро барои бо ҷойи нишаст таъмин кардани хонандагон пурра қонеъ мегардонад.

Бунёди муассисаҳои нави таълимӣ дар пойтахт аз ҳадафҳои сиёсати иҷтимоии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, барои таъмини хонандагон бо шароити муосири илмомӯзӣ ва беҳтар кардани сифати таълиму тарбияи насли навраси кишвар мусоидат мекунад.

Мавриди зикр аст, ки тайи беш аз як соли фаъолияти пурсамар ва созанда бо ташаббус ва роҳбарии Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ пойтахти Тоҷикистони биҳиштосо симои тоза гирифт. Дар як муддати кутоҳ дар шаҳри Душанбе даҳҳо иншооти таъиноти гуногун, аз ҷумла мактабҳо, иншооти маъмурӣ, майдончаҳои варзишӣ, боғҳо, гулгашту хиёбонҳо ва дигар марказҳои фарҳангию фароғатӣ бунёд шуданд. Ҳамаи ин тадбирҳои созандаи роҳбарияти Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе ба хотири татбиқи сиёсати бобарор ва созандаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва иҷрои дастуру ҳидоятҳои неки Президенти мамлакат амалӣ мегарданд.

26 декабри соли 2018 дар толори калони “Кохи Сомон”-и Бӯстонсаройи шаҳрии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷаласаи ҳафтуми якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, даъвати панҷум баргузор шуд, ки дар он Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон “Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон” ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол гардид.

Дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии мамлакатро барои давраҳои оянда муайян намуда, оид ба пешбурди манфиатбори сиёсати хориҷӣ ва таъмини пешрафти соҳаҳои иқтисоду саноат, энергетика, роҳу нақлиёт, амнияту мудофиа, ҳифзу ҳуқуқу тартибот, тандурустӣ, фарҳанг, илму маориф, ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, ҷавонон, варзиш ва сайёҳӣ вазифаҳои мушаххас ба миён гузоштанд.

Зимни суханронӣ Сарвари давлат таъкид доштанд, ки соли 2018 бо рӯйдодҳои ниҳоят муҳиму хотирмони худ барои мардуми шарифи Тоҷикистон ва давлати соҳибистиқлоли тоҷикон соли воқеан таърихӣ буд.

Бисту дуюми марти соли ҷорӣ дар Рӯзи байналмилалии захираҳои об татбиқи ташаббуси чоруми ҷаҳонии мо дар соҳаи об - Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” бо иштироки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Маҷмаи умумии Созмони Милали Муттаҳид расман оғоз гардид.

Ба кор андохтани агрегати якуми нерӯгоҳи барқи обии “Роғун”, яъне иншооти тақдирсози аср ва ояндаи дурахшони Тоҷикистон, ки ба шарофати он орзуи чандинсолаи мардуми шарифу заҳматқарини тоҷик амалӣ гардид, ибтидои гардиши куллӣ дар таърихи Тоҷикистони соҳибистиқлол ва як қадами устувору бузурги кишвари мо дар самти расидан ба ҳадафи якуми стратегии миллӣ - истиқлолияти энергетикӣ ба ҳисоб меравад.

Ҳалли масъалаҳои дар тӯли зиёда аз ду даҳсола бавуҷудомадаи сиёсиву иқтисодӣ ва тиҷоратӣ бо Ҷумҳурии Ӯзбекистон рӯйдоди сеюми таърихӣ дар ҳаёти иҷтимоиву иқтисодӣ ва маънавии мардум мебошад.

Бо мақсади ба як кишвари индустриалӣ мубаддал кардани Тоҷикистон ва бо дарназардошти афзоиши ҳиссаи саноат дар маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ ва аҳаммияти соҳаи саноат дар ҳалли масъалаҳои иқтисодиву иҷтимоӣ ва таъсиси ҷойҳои корӣ Президенти мамлакат саноатикунонии босуръати кишварро ҳадафи чоруми миллӣ эълон карданд.

Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ эълон гардидани соли 2018 ба дарки аҳаммияти самтҳои мазкур дар ҳаёти иҷтимоиву иқтисодии мардум такони ҷиддӣ бахшид, вале барои расидан ба ҳадафҳои пешбинишуда, муаррифии пурраи имкониятҳои сайёҳии кишвари мо, эҳё ба рушди ҳунарҳои мардумӣ як сол басанда нест.

Аз ин ру зимни ироаи Паём Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон солҳои 2019-2021 “Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” эълон карданд.

28 декабри соли 2018 таҳти раёсати Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Ҳукумати мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид.

Дар кори маҷлиси ҳукумат масъалаҳо “Дар бораи Нақшаи кори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи якуми соли 2019”, Дар хусуси тадбирҳои иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2019” ва Оид ба таҳияи нишондиҳандаҳои Буҷети давлатӣ барои солҳои 2020-2022 ва лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2020” баррасӣ гардид.

28 декабр Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ чун анаъанаи накуи башардӯстӣ аз Муассисаи давлатии таҳсилоти умумии асосӣ - Мактаб интернати рақами 1 барои кӯдакони ятими шаҳри Душанбе, ки аз таъмири асосӣ бароварда шудааст, боздид ба амал оварданд.

Дар ин ҷо Сарвари давлат нахуст бо шароити таълим ва зисти бошандагони мактаб - интернат шинос шуда, бо хонандагон суҳбати самимӣ доир карданд.

Дар арафаи соли нави мелодӣ Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ҳамаи наврасони ин даргоҳи умед туҳфаҳои арзанда, аз қабили сару либоси зимистона, шириниҳо ва дигар лавозимоти хониш тақдим карданд.

Синфхонаҳо бо гармӣ таъмин шуда, ба мактаб - интернат як адад автобуси нав, барои ҳамаи синфхонаҳо тахтаи электронӣ ва компютерҳои навтарин тақдим гардид. Дар ҳудуди мактаб - интернат ду майдончаи муосири варзишӣ бунёд карда шуд. Дар рафти корҳои таъмиру азнавсозӣ аз тарафи соҳибкорони маҳаллӣ бо маблағи зиёда аз 6 миллиону 800 ҳазор сомонӣ ҳудуди муассиса дар масоҳати 700 метри мураббаъ мумфарш, ошхонаи наву замонавӣ бо 450 ҷойи нишаст таъмир, барои 500 нафар мизу курсиҳо таъмин ва толори барҳавои маҷлис бо 350 ҷой бо нақшу нигори миллӣ ва гаҷкорӣ оро дода шуд.

31 декабри соли 2018 Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Паёми телевизионӣ кулли мардуми кишвар ва ҳамватанони бурунмарзиро бо фарорасии Соли нави мелодӣ табрику таҳният гуфтанд.

СИЁСАТИ ХОРИҶӢ

Соли 2018 Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба хотири таҳкиму тавсеаи муносибатҳои дӯстӣ, ҳамкорӣ ва дарёфти роҳҳои нави рушду густариши робитаҳои гуногунҷанба бо кулли кишварҳои олам, инчунин иштирок дар ҳамоишҳои сатҳи баланд ба як қатор мамлакатҳои хориҷи дуру наздик сафарҳои давлатӣ, расмӣ ва корӣ анҷом доданд.

Аз ҷумла, сафари ҷавобии давлатӣ ба Ҷумҳурии Ӯзбекистон, 3 сафари расмӣ ба ҷумҳуриҳои Қазоқистон, Озарбойҷон ва кишвари Япония, 7 сафари корӣ ба Иёлоти Муттаҳидаи Америка, Ҷумҳурии Мардумии Чин, Федератсияи Россия, Ҷумҳурии Қазоқистон ва Туркманистон.

Дар доираи ин сафарҳо Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сарони давлатҳо, намояндагони воломақоми кишварҳо, роҳбарони ташкилотҳои бонуфузи олам мулоқотҳои судманд анҷом дода, аз минбари баланди созмонҳои ҷаҳонӣ бо пешниҳодҳои созанда баҳри ҳалли мушкилоти глобалӣ, суханронӣ кардаанд.

Ҳамчунин давоми соли 2018 сарони як қатор давлатҳо бо сафарҳои ҷавобии давлатӣ ва расмӣ ба Тоҷикистон ташриф оварданд, аз ҷумла, Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон Сооронбой Жээнбеков бо сафари расмӣ, Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев бо сафари давлатӣ, Президенти Ҷумҳурии Исломии Покистон Мамнун Ҳусейн бо сафари расмӣ, Президенти Ҷумҳурии Ҳиндустон Шри Рам Натҳ Ковинд бо сафари давлатӣ ва Сарвазири Шӯрои давлатии Ҷумҳурии Мардумии Чин Ли Кетсян бо сафари расмӣ ба Тоҷикистон омаданд.

Аз рӯи натиҷаи мулоқоту вохӯриҳо дар доираи сафарҳои давлатӣ ва расмии Сарвари давлат дар кишварҳои хориҷ ва ташрифи сарони давлатҳо ба Тоҷикистон даҳҳо санадҳои муҳими ҳамкорӣ ба имзо расиданд, ки муносибатҳои дуҷонибаро дар соҳаҳои гуногун танзим менамоянд.

Аз 20 то 23 март Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сафар корӣ дар шаҳри Ню-Йорки Иёлоти Муттаҳидаи Америка қарор доштанд.

Натиҷаи бобарори ин сафар, ки боиси муаррифии Тоҷикистон ҳамчун кишвари ташаббускор гардид, ҳамин буд, ки Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз минбари олии Созмони Милали Муттаҳид бо ҳузури хеш Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028”-ро расман оғоз бахшиданд. Инак шуруъ аз 22 марти соли 2018 татбиқи ташаббуси чоруми Тоҷикистон оид ба ҳалли глобалии мушкилоти оби ошомиданӣ дар тамоми сайёра оғоз гардид.

Дар Иҷлосияи 72-юми Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид ба муносибати оғози Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид Антониу Гутерриш, Ноиби Президенти Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид Маҳмуд Сайкал, инчунин дигар коршиносон, шаҳрвандони як қатор кишварҳо баромад карда, ба иқдоми эълони даҳсолаи нави Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки он ҳамчун ташаббусҳои қаблӣ ба нафъи аҳли башар равона гардидааст, баҳои баланд доданд.

Дар доираи сафари корӣ дар шаҳри Ню - Йорки Иёлоти Муттаҳидаи Америка Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид Антониу Гутерриш, Раиси ниҳоди “Созмони Милали Муттаҳид - Об”, Президенти Фонди байналмилалии рушди кишоварзӣ Ҷилберт Хунгбо мулоқот карда, дар чорабиниҳои Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид таҳти унвони “Об ва энергия: дарёфти алоқамандии байни Ҳадафҳои шашум ва ҳафтуми рушди устувор” ва дар чорабинии муштараки Тоҷикистон бо кишварҳои фаъол таҳти унвони “Амалҳои афзалиятнок дар соҳаи захираҳои обӣ, тағйирёбии иқлим, коҳиш додани хатари офатҳои табиӣ дар чаҳорчӯби Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” иштирок ва суханронӣ карданд.

Зимни мусоҳиба бо хабарнигори телевизиони Созмони Милали Мутттаҳид Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба ҳадафҳои асосии эълони ташаббуси навбатии Тоҷикистон вобаста ба ҳалли мушкилоти марбут ба об, аз ҷумла қабули Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028”, натиҷаҳои бобарору муваффақи ташаббусҳои қаблии кишвари мо, аз ҷумла “Соли байналмилалии оби тоза, 2003”, Даҳсолаи байналмилалии амалиёт “Об барои ҳаёт, солҳои 2005-2015” ва “Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об, 2013”, андашеронӣ карданд.

22 март дар ҳошияи кушодашавии чорабинӣ бахшида ба Оғози Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бинои Созмони Милали Муттаҳид, воқеъ дар шаҳри Ню - Йорки Иёлоти Муттаҳидаи Америка зери Конвенсияи Созмони Милали Муттаҳид оид ба ҳуқуқи шахсони маъюб имзо гузоштанд.

Ҳамин тавр Ҷумҳурии Тоҷикистон аъзои Конвенсияи Созмони Милали Муттаҳид оид ба ҳуқуқи шахсони маъюб гардид.

Аз 8 то 11 июн Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сафари корӣ бо мақсади иштирок дар Ҷаласаи Шӯрои сарони давлатҳои аъзои Созмони Ҳамкории Шанхай дар шаҳри Чиндаои Ҷумҳурии Мардумии Чин қарор доштанд.

Дар ҷаласа масъалаҳои рӯзномаи корӣ, ки асосан аз дарёфти роҳҳои муҳиму муштараки муқовимат бар зидди терроризми байналмилалӣ, рушди ҳамкории давлатҳои аъзо дар самтҳои гуногуни амният, иқтисодиёт, ҳамкории фарҳангӣ ва гуманитарӣ, инчунин дигар мавзуъҳои мубрами минтақавию ҷаҳонӣ иборат буд, мавриди муҳокима қарор дода шуд.

Зимни баромади пурмуҳтаво Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба мавқеъи устувори ҷониби Тоҷикистон дар самти ҳалли мушкилоти глобалӣ, рушди ҳамкориҳои судманд бар нафъи кишварҳои аъзо, густариши робитаҳои зичи мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, неруҳои мудофиавӣ, дарёфти роҳҳои ҳалли низоъҳои ҳарбӣ дар Афғонистон ба хотири таъмини амнияти минтақа, андешаронӣ карданд.

Пас аз анҷоми суханрониҳо аз тарафи сарони давлатҳои аъзои Созмони Ҳамкории Шанхай дар маҷмуъ 22 санади нави ҳамкорӣ қабул гардид.

Зимни ин сафар Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо истифода аз фурсати муносиб бо сарони кишварҳои аъзо ва нозири Созмони Ҳамкории Шанхай дурнамои муносибатҳои ҳамкории дуҷонибаро баррасӣ карданд.

Аз ҷумла, чунин вохӯриҳои барои ҷонибҳо судманд бо Раиси Ҷумҳурии Мардумии Чин Си Ҷинпин, Президенти Федератсияи Россия Владимир Путин, Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон Сооронбой Жээнбеков, Президенти Ҷумҳурии Исломии Афғонистон Муҳаммад Ашраф Ғанӣ, Президенти Ҷумҳурии Исломии Покистон Мамнун Ҳусайн ва Сарвазири Ҷумҳурии Ҳиндустон Нарендра Моди, сурат гирифт.

Дар музофоти Хэнани Чин бошад, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Губернатори вилоят Чен Рунер, Котиби Кумитаи ҳизбии вилояти Хенан Ван Гошен ва роҳбари Ширкати “Чайна глобал” Хуанг Ҷийен Ронг масъалаҳои ҳамкории байниминтақавии Тоҷикистону Чинро баррасӣ карданд.

Рӯзҳои 10 - 11 август Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сафари расмӣ дар Ҷумҳурии Озарбойҷон қарор доштанд.

Зимни ин сафар Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Президенти Ҷумҳурии Озарбойҷон Илҳом Алиев, Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Ҷумҳурии Озарбойҷон Октай Асадов, Сарвазири Ҷумҳурии Озарбойҷон Наврӯз Исмоил оғлу Мамедов ва дигар намояндагони воломақоми ин кишвар мулоқотҳои судманд анҷом доданд. Баъди баррасии масоили рушду густариши ҳамкорӣ аз руи натиҷаҳои мулоқоти расмии дуҷониба Изҳороти муштараки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Президенти Ҷумҳурии Озарбойҷон қабул гардида, 12 санади нави ҳамкорӣ ба имзо расид.

11 август дар доираи сафари расмӣ дар Ҷумҳурии Озарбойҷон Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Академияи дипломатии Озарбойҷон барои саҳми назаррас, талошҳову ташаббусҳо дар таъмини сулҳу субот дар минтақа ва ҷаҳон, таҳкиму тавсеаи муносибатҳои дӯстию ҳамкории Тоҷикистону Озарбойҷон ва рушди робитаҳои илмии муассисаҳои олии таълимии ду кишвар бо Унвони Олии “Доктори фахрӣ”- и Академияи дипломатии Озарбойҷон сарфароз гардонда шуданд.

Рӯзҳои 17 - 18 август Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сафари ҷавобии давлатӣ дар Ҷумҳурии Ӯзбекистон қарор доштанд.

Натиҷаҳои ин сафар баҳри таъмиқи муносибатҳои бародарӣ, дӯстӣ, ҳамсоягӣ ва ҳамкорӣ барои мардумони тоҷику ӯзбек хеле бобарору хотирмон буд, зеро аз руи ҷамъбасти мулоқоту музокироти сатҳи олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Шавкат Мирзиёев Изҳороти муштарак ва Аҳднома оид ба шарикии стратегӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Ӯзбекистонро имзо карданд. Акнун муносибатҳои ду давлат ба сатҳи шарикии стратегӣ баромад, ки тамоми паҳлуҳои робитаҳои ҳамкориро дар бар мегирад.

Соли 2018 барои мардумони Тоҷикистону Ӯзбекистон соли таърихӣ, бобарор ва фаромушнашаванда мебошад, зеро бо иродаи қавии сиёсӣ, хоҳишу талошҳо ва ташаббусҳои башардӯстонаи сарони давлатҳо Эмомалӣ Раҳмон ва Шавкат Мирзиёев муносибатҳои чандинасраи ду миллати бародар сатҳу сифат ва мазмуни навро касб карданд. Дарҳо, дилҳо ва оғушҳо барои ҳамдигар кушода шуд. Рафтуомади мардум, доду гирифт ва дигар муносибатҳои неки халқҳо аз нав эҳё гардид.

Дар ҷараёни мулоқоти хосаи сарони давлатҳои Тоҷикистону Ӯзбекистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Шавкат Мирзиёев ва ҳайатҳои расмии ҳар ду кишвар масъалаҳои таҳкими робитаҳо дар соҳаҳои калидии ҳамкории дуҷониба баррасӣ гардида, пас аз анҷоми мулоқоту музокироти сатҳи олӣ дар ҳузур ва бо иштироки сарони давлатҳо 26 санади нави ҳамкорӣ ба имзо расид.

Дар доираи сафари давлатӣ Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Раиси палатаи қонунбарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Ӯзбекистон Нурдин Исмоилов ва Сарвазири Ҷумҳурии Ӯзбекистон Абдулло Орипов мулоқот карда, дар Намоишгоҳи молу маҳсулоти миллии Тоҷикистон таҳти унвони “Истеҳсоли Тоҷикистон” бо муҳтарам Шавкат Мирзиёев бо намунаи дастовардҳои арзандаи корхонаву ширкатҳои истеҳсолии Тоҷикистон, ки айни замон дар бозори минтақа ва ҷаҳон мавқеъи бештарро пайдо кардаанд, шинос шуданд.

Бо иштироки сарони давлатҳо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Шавкат Мирзиёев дар Қасри ҳамоишҳои байналмилалии “Ӯзбекистон” таҳти унвони “Шоми дӯстӣ” барномаи фарҳангӣ ва консерти тантанавии ходимони санъати Тоҷикистон ва Ӯзбекистон баргузор шуд, ки тараннумкунандаи дӯстии мардумони Тоҷикистону Ӯзбекистон мебошад.

17 август дар доираи сафари давлатии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷумҳурии Ӯзбекистон Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев “Барои саҳми сазовори шахсӣ дар таҳкими робитаҳои бисёрасраи дӯстӣ, таъмиқи муносибатҳои неки ҳамсоягӣ ва ҳамдигарфаҳмӣ, тавсеаи робитаҳои гуногунҷанбаи фарҳангӣ ва гуманитарӣ байни халқҳои бародари ӯзбеку тоҷик, барои хизматҳои бузург дар рушди ҳамкории самарабахши ҷумҳуриҳои Ӯзбекистон ва Тоҷикистон ба манфиати наслҳои имрӯзу оянда, ташаббусҳои самаранок барои таъмини сулҳ, амният ва субот дар минтақаи мо” бо Мукофоти олии давлатии Ҷумҳурии Ӯзбекистон Ордени “Эл Юрт Ҳурматӣ” сарфароз гардонида шуданд.

Зимни сафари давлатӣ дар Ҷумҳурии Ӯзбекистон бо нишони эҳтиром ба таъриху фарҳанг ва қадршиносии мардуми кишвари дӯсту ҳамсоя Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар шаҳри Тошкент назди Муҷассамаи “Истиқлолият ва башардӯстӣ” ва дар шаҳри Самарқанд дар оромгоҳи нахустин Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон шодравон Ислом Каримов, гулчанбар гузоштанд.

Сафари давлатии Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Ҷумҳурии Ӯзбекистон баъди боздид аз расадхонаи ба номи Мирзо Улуғбек, Осорхонаи “Афросиёб”, Оромгоҳи Амир Темур ва майдони “Регистон” - и шаҳри бостонии Самарқанд ба анҷом расид.

Аз 2 то 5 октябр Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сафари расмӣ дар Япония қарор доштанд.

Дар доираи ин сафар Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Императори Япония Акихито, Сарвазири Япония Синдзо Абэ, Раиси палатаи поёнии Парлумони Япония Тадамори Ошима, Роҳбари Агентии ҳамкории байналмилалии Япония (JICA) Синичи Китаока, бо доираҳои соҳибкории Япония ва дар шаҳри Киото бо Волии музофот Такатоши Нишивакӣ мулоқотҳои судманд анҷом дода, вазъи феълӣ ва дурнамои муносибатҳои дуҷонибаро баррасӣ карданд.

Пас аз анҷоми мулоқоту музокироти сатҳи олии Тоҷикистону Япония бо иштирок ва дар ҳузури сарони давлатҳо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Синдзо Абэ маросими имзои ҳуҷҷатҳо сурат гирифта, 7 санади нави ҳамкорӣ ба имзо расид.

Дар доираи сафар Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз шаҳрҳои Хиросима ва Киото боздид ба амал оварданд. Дар шаҳри Киото ва дар боғи Шинҷукуи шаҳри Токио Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бештар ба парвариши боғҳои дарахтони мевадиҳандаю сояафкан таваҷҷуҳ зоҳир намуданд.

Зимни мулоқот дар Донишгоҳи Тсукуба бо қарори Шӯрои илмии донишгоҳ Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо унвони “Доктори фахрии Донишгоҳи Тсукуба” сарфароз гардонда шуданд.

Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аснои суханронӣ дар назди устодону донишҷуён дар бораи санаҳои асосии таърихи навтарини Тоҷикистони соҳибистиқлол, аз ҷумла таҷрибаи нодири сулҳофаринии он ва доир ба масъалаҳои мубрами минтақаи Осиёи Марказӣ ва вазъу дурнамои муносибатҳои Тоҷикистон бо ҷомеаи ҷаҳонӣ, ибрози андеша карданд.

Соли 2018 пойтахти Тоҷикистон шаҳри Душанбе макони баргузории чорабиниҳои сатҳи байналмилалӣ ва мизбони сарони давлатҳои кишварҳои хориҷ буд, ки бо мақсади анҷоми сафарҳои давлатӣ, расмӣ ва корӣ ба Тоҷикистон ташриф оварданд.

1 феврал Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон Сооронбой Жээнбеков бо сафари расмӣ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ташриф овард. Масоили вобаста ба рушди муносиботи дӯстӣ ва густариши ҳамкории бисёрпаҳлӯи ду кишвар дар мулоқоти хосаи сарони давлатҳо ва дар музокироти васеъ бо иштироки ҳайатҳои расмии ҳар ду ҷониб баррасӣ гардида, 9 санади нави ҳамкорӣ имзо шуд.

9 март Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев бо сафари давлатӣ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ташриф овард. Пазироии Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев нишона аз анъанаҳои неки аҷдодии гиромидошти меҳмон, самимияти мардуми тоҷик ба муносибатҳои неки дӯстию хешутабории ду халқ, таваҷҷуҳ ба рушду густариш ва таҳкиму тавсеаи равобити барои ҳар ду ҷониб судманд мебошад.

Дар ҷараёни музокироти хоссаи сарони ду кишвар дар фазои дӯстӣ ва ҳусни тафоҳум, ки ба робитаҳои муосири байнидавлатии ду кишвар хос аст, масъалаҳои муҳимтарини рушду таҳкими ҳамкории дуҷониба дар ҳамаи арсаҳои манфиатҳои муштарак ба таври амиқ мавриди баррасӣ қарор гирифтанд.

Мувофиқаҳои дар рафти музокирот бадастомада заминаи боэътимоди ҳалли маҷмӯи мушкилоти ҳалталабро, ки тайи ду даҳсолаи охир ба рушди табиии муносибатҳои ду кишвар монеа шуда буданд, фароҳам овард. Қариб ҳамаи масъалаҳои баҳсноки вобаста ба сарҳад ҳалли худро пайдо карданд ва ин воқеият ба ҷонибҳо имконият дод, ки Шартномаи дахлдорро дар ин хусус ба имзо расонанд. Қарор оид ба ҷорӣ намудани низоми рафтуомади бераводиди ҷонибҳо ба муҳлати то 30 рӯз натиҷаи дигари муҳими мулоқоти сатҳи олии Тоҷикистону Ӯзбекистон ба шумор меравад.

Дар ин замина қарори ҷонибҳо оид ба марҳила ба марҳила барқарор кардани фаъолияти ҳамаи гузаргоҳҳо дар сарҳади байни Тоҷикистону Ӯзбекистон низ муассир мебошад.

Аҳамияти барқарорсозии ҳаракат аз тариқи роҳи оҳани қитъаи Ғалаба - Амузанг махсусан таъкид гардид. Ин иқдом на танҳо таъсири бузурги иқтисодӣ хоҳад дошт, балки омили беҳбудии ҳаёти иҷтимоиву иқтисодӣ дар минтақаи ҷануби Тоҷикистон хоҳад шуд, ки дар он зиёда аз сеюним миллион аҳолӣ зиндагӣ мекунад.

Қарордодҳои дар рафти гуфтушунид бадастомада ҳамчунин барои дар вақтҳои наздик барқарор кардани иртибототи ҳавоию автомобилӣ байни дигар шаҳрҳо бар иловаи хатсайри ҳавоие, ки феълан байни пойтахтҳои ҳар ду кишвар амал мекунад, заминаи заруриро ба вуҷуд меоранд.

Ҳамаи ин натиҷаҳо рафтуомади мутақобили шаҳрвандонро ба таври назаррас сабук гардонида, ҳамзамон ба минбаъд ҳам наздиктар шудани ду халқи бародар, баланд бардоштани сатҳи ҳамкориҳои тиҷоратию иқтисодӣ, фарҳангиву башарӣ ва дигар робитаҳои ҷонибҳо мусоидат менамояд.

Президентҳои Тоҷикистону Ӯзбекистон изҳори боварӣ намуданд, ки сафари имрӯза марҳалаи наверо дар муносибатҳои дуҷониба ҳусни оғоз бахшида, мутобиқ ба манфиатҳои аслии мардумони ду кишвар раванди рушди мусбату созандаи онҳоро дар масири болоравии бебозгашт таҳким мебахшад.

Дар фарҷоми музокирот бастаи калонҳаҷми санадҳои дуҷониба, ки аз 27 созишнома иборат буда, аксари соҳаҳои калидии ҳамкориҳои Тоҷикистону Ӯзбекистонро дар бар мегиранд, ба имзо расид.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Изҳороти муштараки ҷонибҳо дар хусуси таҳкими дӯстӣ ва ҳусни ҳамҷаворӣ ва Шартномаи байнидавлатӣ оид ба қитъаҳои алоҳидаи Сарҳади давлатии Тоҷикистон ва Ӯзбекистонро ба имзо расониданд.

Дар доираи сафари давлатии сарвари кишвари ҳамсоя, Эмомалӣ Раҳмон ва Шавкат Мирзиёев дар Намоишгоҳи молу маҳсулоти Ӯзбекистон иштирок карда, бо маҳсулоти беш аз 100 корхонаи ӯзбекистонӣ шинос шуданд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев намоишгоҳро тамошо карда, барои таъсиси корхонаҳои муштараки саноатӣ, воридоту содироти маҳсулот ба кишварҳои ҳамдигар ва баҳри афзоиши ҳачми гардиши мол байни Тоҷикистону Ӯзбекистон ба соҳибкорон маслиҳатҳои муфид доданд.

Дар ҳамин ҷо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев бо пахши тугмаи рамзӣ гузаргоҳи байнидавлатии роҳи оҳани “Ғалаба - Амузанг”-ро ифтитоҳ намуданд. Ин гузаргоҳ вилояти Сурхондарёи Ӯзбекистонро бо вилояти Хатлон пайваст мекунад.

Баъди солҳои тулонии баста будани қитъаи роҳи оҳани “Ғалаба - Амузанг” роҳи пайвасткунандаи қисмати ҷанубии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Ӯзбекистон имрӯз бо шарофати сиёсати неку хирадмандонаи сарони ду кишвари бо ҳам дӯсту ҳамсоя ифтитоҳ гардид. Имрӯзҳо мардумони мо ба марҳилаи нави муносибатҳои некбинона байни ду кишвар қадамҳои устувор мегузоранд. Ин иқдоми хирадмандонаи Сарони ҳарду кишвар ба рафтуомади озоду бемамонияти шаҳрвандон, тақвияти робитаҳои тиҷоратию фарҳангӣ, мустаҳкам гардидани робитаҳои дӯстии миллати шарафманди тоҷику ӯзбек, афзун гардидани гардиши молу коло, самаранок истифода бурдани захираҳои ҳарду кишвар ва дар маҷмуъ ба беҳтар гардидани сатҳу сифати зиндагии арзандаю шоиста, заминаи воқеӣ мегузорад.

Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев дар бӯстонсаройи беруназшаҳрии “Варзоб”, воқеъ дар ноҳияи Варзоб бо табиати нотакрори ин мавзеъ ва дар шаҳри Душанбе толорҳои барҳавову зебо ва бо санъати асили миллӣ ороёфтаи Кохи боҳашамати Наврӯзро тамошо карда, шоми 9 март дар консерти тантанавии ходимони фарҳангу санъати Тоҷикистон ва Ӯзбекистон таҳти унвони “Шоми дӯстӣ” иштирок намуданд.

Сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон давоми ду рӯз 9 ва 10 марти соли 2018 идома ёфта, зимни ин сафар беш аз 40 санади нави ҳамкорӣ ба имзо расид.

Дар доираи сафари давлатӣ Форуми соҳибкорони Тоҷикистону Ӯзбекистон ва Намоишгоҳи молу маҳсулоти Ӯзбекистон баргузор шуд.

Баргузории барномаи консертии устодони санъат ва ҳунармандони тоҷику ӯзбек таҳти унвони “Шоми дӯстӣ” аз тадбирҳои муҳиму хотирмони фарҳангӣ буд, ки дар он Сарони давлатҳо Эмомалӣ Раҳмон ва Шавкат Мирзиёев самимитарин суханонро дар бораи дӯстию бародарӣ, ҳамсоягӣ, таърихи муносибатҳои хешутабории ду мардум, инчунин кушодани дилҳо, дарҳо, сарҳадҳо ва оғуши гарми якдигар барои идомаи равобити ҳасана баён доштанд.

Барномаи рангину пурмуҳтавои консертии тараннумкунандаи дӯстию бародарии халқҳо бошад, муждаи оғози марҳилаи нави муносибатҳои неку бобарорро ба мардум расонд.

Рӯзҳои 14 то 16 май Президенти Ҷумҳурии Белорус Александр Лукашенко бо сафари расмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дошт. Зимни ин сафар мулоқоту музокироти сатҳи олӣ бо иштироки Сарони давлатҳо ва ҳайатҳои васеъи расмии Тоҷикистону Белорус баргузор шуда, маҷмуъи васеи масоили ҳамкорӣ баррасӣ гардид.

Дар фарҷом аз рӯйи натиҷаи мулоқоту музокироти сатҳи олӣ 15 санади нави ҳамкорӣ ба имзо расид, ки бахшҳои тиҷорату иқтисод, илму маориф, тандурустӣ саноат, мудофиаи гражданӣ, кишоварзӣ, илмию техникӣ, фарҳангӣ ва сармоягузориро дар бар мегиранд.

Руйдоди муҳими ин сафари расмӣ баргузории форуми соҳибкорони Тоҷикистон, Белорус, Афғонистону Ӯзбекистон, иштироки сарони давлатҳои Тоҷикистону Белорус дар маросими ифтитоҳи намоишгоҳи молу маҳсулоти Белорус ва ба истифода додани марҳилаи аввали корхонаи муштараки тракторсозии Тоҷикистону Беларус дар шаҳри Ҳисор мебошад.

18 июн Президенти Ҷумҳурии Исломии Покистон Мамнун Ҳусейн бо сафари расмӣ ва барои иштирок дар Конференсияи байналмилалии сатҳи баланд оид ба Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ташриф оварданд.

Баъди муҳокимаи робитаҳои ҳамкорӣ аз руи натиҷаҳои он барои рушду густариши муносибатҳои дӯстию ҳамкорӣ 3 санади нави ҳамкорӣ ба имзо расид.

Сарони давлатҳо Эмомалӣ Раҳмон ва Мамнун Ҳусейн Изҳороти муштарак дар бораи “Тақвияти замина барои шарокати стратегӣ ҷиҳати ҳамгироии минтақавӣ” байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Исломии Покистонро ба имзо расониданд.

27 сентябр зимни сафари кории Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев дар шаҳри Душанбе бо иштироки сарони давлатҳои Тоҷикистону Ӯзбекистон Боғи “Низомиддин Алишер Навоӣ” ифтитоҳ гардид. Сарони давлатҳо аз Корхонаи воҳиди давлатии “Ширкати Алюминийи Тоҷик” боздид намуда, корхонаи муштараки “ТАЛКО-КРАНТАС”-ро ифтитоҳ карданд.

Дар шаҳри Турсунзода сарони давлатҳо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Шавкат Мирзиёев дар Хоҷагиҳои деҳқонии “Боғи Сомон”, “Ватан” ва “Ҳоҷӣ Неъмат” бо таҷрибаи пешқадами боғдорон барои парвариш ва нигоҳубини ангур шинос шуданд.

8 октябр дар доираи сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Ҳиндустон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон сарони давлатҳо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Шри Рам Натҳ Ковинд вазъи кунунӣ ва дурнамои муносибатҳои ҳамкории ду кишварро баррасӣ карданд.

Аз руи натиҷаи мулоқоту музокироти сатҳи олӣ 10 санади нави ҳамкорӣ ба имзо расид, ки самтҳои ҳамкорӣ дар бахшҳои идоракунии офатҳои табиӣ, истифодаи сулҳҷӯёнаи технологияҳои кайҳонӣ барои рушд, ҳамкорӣ дар масъалаҳои ҷавонон, дар соҳаи энергияи барқароршаванда, соҳаи кишоварзӣ ва соҳаи тибро танзим менамояд.

Соли 2018 Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар шаҳри Душанбе 50 маротиба бо сарони давлатҳо, роҳбарону намояндагони воломақоми кишварҳо ва ташкилотҳои бонуфузи байналмилалӣ, ки бо сафарҳои давлатӣ, расмӣ ва корӣ ба Тоҷикистон ташриф оварданд, вохӯрию суҳбатҳои судманду созанда анҷом доданд.

Аз ҷумла, бо Сарвазири Ҷумҳурии Ӯзбекистон Абдулло Орипов, Роҳбари ширкати “Салини Импреҷило” (Salini Impregilo) Пиетро Салини, Президенти Ҷумҳурии Полша Анҷей Себастян Дуда, Дабири кулли Созмони Ҳамкории Иқтисодӣ Халил Иброҳим Акча, Вазири корҳои хориҷии Ҷумҳурии Исломии Афғонистон Салоҳиддин Раббонӣ, Вазири корҳои хориҷии Ҷумҳурии Исломии Эрон Муҳаммад Ҷавод Зариф, муовини якуми Сарвазири Ҷумҳурии Қазоқистон Аскар Мамин, Муовини Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид, Роҳбари Дафтари зиддитеррористии созмон Владимир Воронков, Дабири кулли Созмони Амният ва Ҳамкорӣ дар Аврупо (САҲА) Томас Гремингер, Вазири корҳои хориҷии Ҷумҳурии Қирғизистон Эрлан Абдилдаев, Вазири робитаҳои иқтисодӣ ва корҳои хориҷии Маҷористон Петер Сиярто, Вазири давлатии корҳои хориҷии Ҷумҳурии Ҳиндустон Мубашар Ҷовид Акбар, Намояндаи махсуси Давлати Қатар оид ба мубориза бо терроризм Мутлақ Ал-Қаҳтонӣ, Фармондеҳи Фармондеҳии марказии қувваҳои мусаллаҳи Иёлоти Муттаҳидаи Америка Ҷозеф Вотел, 30 май бо Сардори Сарситоди муттаҳидаи Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Исломии Покистон генерали артиш Зубайр Маҳмуд Ҳаёт, Раиси Ҳукумати Федератсияи Россия Дмитрий Медведев, сарони Ҳукуматҳо ва роҳбарони ҳайатҳои кишварҳои иштирокдори Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, муовини Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид Луи Женмин, гуруҳи намояндагони доимии як қатор кишварҳои хориҷӣ дар назди Созмони Милали Муттаҳид, Президенти Туркманистон Гурбонгулӣ Бердимуҳаммадов, Ноиби Президенти Бонки Ҷаҳонӣ оид ба минтақаи Аврупо ва Осиёи Марказӣ Сирил Мюллер, Раиси иҷроияи Ҷумҳурии Исломии Афғонистон доктор Абдуллоҳ Абдуллоҳ, Комиссари Иттиҳоди Аврупо оид ба ҳамкории байналмилалӣ ва рушд Невен Мимитса, бо Роҳбари Агентии Япония оид ба ҳамкории байналмилалӣ (JICA) Синичи Китаока, Роҳбари Гурӯҳи дӯстии байнипарлумонии Тоҷикистону Япония Кейҷи Фуруя, Муовини Сардори Шӯрои марказии ҳарбии Ҷумҳурии Мардумии Чин Сюй Тсилян, прокуророни генералии давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил ва Созмони Ҳамкории Шанхай, Раиси Кумитаи иҷроия - котиби иҷроияи Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил Сергей Лебедев, Президенти Ҷумҳурии Молдова Игор Додон, Сарвазири Ҷумҳурии Арманистон Никол Пашинян, Президенти Ҷумҳурии Қазоқистон Нурсултон Назарбоев, Президенти Федератсияи Россия Владимир Путин, Сарвазири Ҷумҳурии Беларус Сергей Румас, роҳбарони ҳайатҳои иштирокчии Ҷаласаи Шӯрои сарони ҳукуматҳои давлатҳои аъзои Созмони Ҳамкории Шанхай, Сарвазири Шӯрои давлатии Ҷумҳурии Мардумии Чин Ли Кетсян, мулоқот карданд.

Соли 2018 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ду маротиба моҳҳои апрел ва ноябр аз 17 сафири навтаъиншуда эътимоднома қабул карданд.

13 апрел дар Қасри миллат 5 сафири навтаъйиншудаи кишварҳои хориҷ, сафирони фавқулодда ва мухтори Ҷумҳурии Озарбойҷон Ҳасан Дилсуз оглу Маммедзаде, Ҷумҳурии Ӯзбекистон Эргаш Шоисматов, Ҷумҳурии Арабии Миср Иҳаб Аҳмад Талат Наср, Ҷумҳурии Словакия Ян Бори ва Ҷумҳурии Куба Эмилио Певида Пупо ва 20 ноябри соли 2018 сафирони фавқулодда ва мухтори Туркманистон Тогалаков Ҳемра Аманмамедович, Давлати Қатар Иброҳим Муҳаммад Абдураҳмон ал Абдулло, Иттиҳоди Аврупо хонум Мэрилин Йосефсен, Ҷумҳурии Финляндия хонум Маря Лиивала, Шоҳигарии Испания Давид Артуро Карриедо Томас, Ҷумҳурии Словения Бранко Раковетс, Ҷумҳурии Латвия Михаил Попковс, Ҷумҳурии Молдова Андрей Негутса, Малайзия Ҳенди Ассан, Ҷумҳурии Халқӣ - Демократии Корея Ким Хен Чжун, Ҷумҳурии Замбия Шадрек Лувита ва Ҷумҳурии Эл Салвадор Эфрен Арнолдо Бернал Чевез эътимодномаҳоро бо паёму дуруд аз роҳбарияти кишварҳои хеш ба Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тақдим карданд.

Соли 2018 дар Тоҷикистон бо ташаббусҳои созандаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон як қатор чорабиниҳои сатҳи минтақавию байналмилалӣ баргузор шуд.

14 март Панели сатҳи баланд оид ба масъалаҳои об (ПСБМО) Ҳуҷҷати ҷамъбастии “Ҳар як қатраи об қимат аст: Рӯзномаи амал барои об”-ро нашр намуд, ки тавсияҳои Панели сатҳи баланд оид ба масъалаҳои об ва ташаббусҳои онро дар самти ҳалли масъалаҳои об дар сатҳи маҳаллӣ, кишварӣ ва минтақавӣ, инчунин Рӯзномаи ҷаҳонӣ дар соҳаи рушдро фарогир аст. Бо назардошти нақши фаъол ва хизматҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар пешниҳоди мушкилоти вобаста ба соҳаи об ба Рӯзномаи ҷаҳонӣ, аз Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон даъват карда шуд, ки аъзои ин Панел гардад ва саҳми арзишманди худро дар масъалаҳои таъмини роҳбарии сиёсӣ барои пешбурди роҳи рушд ва идораи захираҳои обии ҷаҳонии ба ҳамкории муштарак асосёфта гузорад.

4 май дар Кохи Сомон Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Конференсияи байналмилалии сатҳи баланд таҳти унвони “Муқовимат бо терроризм ва ифротгароии хушунатомез” иштирок ва бо нутқи пурмуҳтаво баромад карданд.

Дар кори конфронс муовини Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид, Роҳбари Дафтари зиддитеррористии Созмони Милали Муттаҳид, Дабири кулли Созмони Амният ва Ҳамкорӣ дар Аврупо, ниҳодҳои Созмони Милали Муттаҳид, намояндагони дигар ташкилоту созмонҳои бонуфуз иштирок карданд.

Конфронс бо ташаббуси навбатии ҷониби Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Созмони Милали Муттаҳид, Созмони Амният ва Ҳамкорӣ дар Аврупо, Иттиҳоди Аврупо ва шарикони дигар баргузор гардида, нишонаи омодагии Тоҷикистон дар мубориза бар зидди терроризм ва пешгирии хатарҳо ва амният дар ҳамаи сатҳҳо мебошад.

Баъди анҷоми кори Конфронси байналмилалии сатҳи баланд таҳти унвони “Муқовимат бо терроризм ва ифротгароии хушунатомез” Эъломияи Душанбе қабул гардид.

20 июн дар Кохи Сомони бӯстонсарои шаҳрии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Конференсияи байналмилалии сатҳи баланд оид ба Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” ба кори худ оғоз кард.

Барои иштирок дар ин конфронс сарони давлатҳо ва ҳукуматҳои Покистон, Туркманистон, Афғонистон, беш аз 1500 коршинос аз зиёда аз 100 кишвари ҷаҳон ва даҳҳо созмонҳои байналмилалию минтақавӣ, ба Тоҷикистон ташриф оварданд.

Мавриди зикр аст, ки даҳсолаи нави байналмилалӣ оид ба ҳалли мушкилоти оби ошомиданӣ ташаббус ва иқдоми чоруми созандаи ҷониби Тоҷикистон мебошад ва аз рӯйи он қатъномаи махсуси Созмони Милали Муттаҳид бо ҷонибдории амиқи кулли кишварҳои аъзои ин созмони бонуфуз қабул шудааст.

Дар кори Конфронс иштирокчиён - роҳбарияти Созмони Милали Муттаҳид, коршиносони байналмилалӣ, сарони як қатор кишварҳои хориҷ ба ташаббусҳои ҷаҳонии Тоҷикистон ва пешсафии он дар баррасии масоили глобалии вобаста ба об баҳои баланд доданд.

30 август дар арафаи таҷлили ҷашни умумимиллӣ - 27 - умин солгарди Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон як гуруҳ ходимони давлатӣ, намояндагони соҳаи илм, маориф ва фарҳанги Ӯзбекистони ҳамсояро бо мукофотҳои давлатии Тоҷикистон - Ордени “Исмоили Сомонӣ” дараҷаи II, Ордени “Шараф” дараҷаи I, Ордени “Дӯстӣ” ва унвони фахрии “Ҳунарпешаи халқии Тоҷикистон”, сарфароз гардониданд.

27 сентябр дар Бӯстонсарои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои сарони давлатҳо ва роҳбарони ҳайатҳои иштирокчии ҷаласаи Шӯрои Сарони давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил “Шоми дӯстӣ” ташкил карда шуд.

Дар “Шоми дӯстӣ” Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар якҷоягӣ бо меҳмонони олимақоми Тоҷикистон Президенти Ҷумҳурии Беларус Александр Лукашенко, Президенти Ҷумҳурии Қазоқистон Нурсултон Назарбоев, Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон Сооронбой Жээнбеков, Президенти Ҷумҳурии Молдова Игор Додон, Президенти Ҷумҳурии Озарбойҷон Илҳом Алиев, Президенти Федератсияи Россия Владимир Путин, Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев ва Сарвазири Ҷумҳурии Арманистон Никол Пашинян дар Бӯстонсаройи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сайру гашти шомгоҳӣ баромада, аз намоишгоҳи неъматҳои табии диёри биҳиштосои мо дидан намуданд.

28 сентябр дар шаҳри Душанбе Ҷаласаи навбатии Шӯрои сарони давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил ба кори худ шуруъ намуд.

Дар кори ҷаласа масъалаҳои ҳамкории кишварҳо дар доираи Иттиҳод, натиҷаи раёсати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Иттиҳод ва мавзуъҳои асосии дигар, аз қабили қабули таъмини амният ва чораҷӯии фаврӣ бар зидди таҳдидҳои глобалӣ, аз қабили терроризм ва экстремизм, қочоқи маводи мухаддир ва паҳншавии ғайриқонунии силоҳ, ҳалли мушкилоти масъалаҳо оид ба таъмини амният дар қисми ҷанубии Иттиҳод, интихоби раёсати Иттиҳод дар соли 2019 ва дигар мавзуъҳои муҳими ҷомеаи ҷаҳонӣ баррасӣ карда шуд.

Дар ҳошияи Ҷаласаи навбатии Шӯрои сарони давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Президенти Федератсияи Россия Владимир Путин ва Президенти Ҷумҳурии Беларус Александр Лукашенко масоили муносибатҳои ҳамкориро баррасӣ карданд.

12 октябр дар Қасри миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳошияи Ҷаласаи Шӯрои сарони ҳукуматҳои давлатҳои аъзои Созмони Ҳамкории Шанхай роҳбарони ҳайатҳои иштирокчии Ҷаласаи Шӯро ва сохторҳои доимамалкунандаи Созмони Ҳамкории Шанхайро ба ҳузур пазируфтанд.

12 октябр дар шаҳри Душанбе Ҷаласаи Шӯрои сарони ҳукуматҳои давлатҳои аъзои Созмони Ҳамкории Шанхай баргузор гардид, ки барои иштирок дар ин нишасти сатҳи баланд Раиси Ҳукумати Федератсияи Россия Дмитрий Медведев, Сарвазири Шӯрои давлатии Ҷумҳурии Мардумии Чин Ли Кетсян, Сарвазири Ҷумҳурии Қазоқистон Бакитжан Сагинтаев, Сарвазири Ҷумҳурии Қирғизистон Муҳамметкалӣ Абилгазиев, Сарвазири Ҷумҳурии Ӯзбекистон Абдулло Орипов, Вазири корҳои хориҷии Ҷумҳурии Ҳиндустон Сушма Свараҷ, Вазири корҳои хориҷии Ҷумҳурии Исломии Покистон Мақдум Шоҳ Маҳмуд Курейшӣ, Раиси иҷроияи Ҷумҳурии Исломии Афғонистон Абдуллоҳ Абдуллоҳ, Сарвазири Ҷумҳурии Белорус Сергей Румас, Дабири кулли Созмони Ҳамкории Шанхай Рашид Олимов, Директори Кумитаи иҷроияи сохтори минтақавии зиддитеррористии Созмони Ҳамкории Шанхай Евгений Сисоев, намояндагони кишварҳои Эрону Муғулистон ва дигарон, ба Тоҷикистон ташриф оварданд.

Соли 2018 чун солҳои пешин бо як қатор чорабиниҳои сатҳи ҷумҳуриявӣ, минтақавӣ ва байналмилалӣ барои шаҳрвандони кишвар соли бобарор, таърихӣ, хотирмон ва пур аз руйдодҳои фараҳбахш буд.

Месазад бори дигар ёдовар шавем, ки оғози татбиқи Даҳсолаи нави байналмилалии “Об барои рушди устувор, солҳои 2018 - 2028” - ташаббуси чоруми Тоҷикистон оид ба ҳалли мушкилоти марбут ба оби ошомиданӣ ва ба фаъолият оғоз кардани Нерӯгоҳи барқи обии “Роғун” аз руйдодҳои намоёну арзандаи сол мебошанд, ки Тоҷикистон ва мардуми бофарҳанги тоҷикро ба ҷаҳониён ҳамчун миллати бунёдкор ва ботадбир муаррифӣ кард.

Аз нав ва дар сатҳи баланди дӯстию ҳамкорӣ ва шарикии стратегӣ ба роҳ мондани муносибатҳои бародарию ҳамсоягии Тоҷикистону Ӯзбекистон, баргузории конференсияҳои сатҳи байналмилалӣ ва таҷлили 25 - солагии таъсисёбии Қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз чорабиниҳои хотирмони соли 2018 маҳсуб меёбад.

Шуруъ аз соли 2018 ба хотири истиқболи сазовори 30 - солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки соли 2021 таҷлил мегардад, бо ташаббус ва дастгирии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳо ва пойтахти кишвари азизамон шаҳри Душанбе бунёди даҳҳо адад иншооти таъиноти гуногун оғоз шуд.

Соли 2018 таҳти сарварӣ ва ҳидоятҳои раҳнамунсози Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар доираи татбиқи ҳадафҳои стратегии баромадан аз бунбасти коммуникатсионӣ, расидан ба истиқлолияти комили энергетикӣ ва таъмини амнияти озуқаворӣ, Стратегияи миллии рушди Тоҷикистон то соли 2030, барномаҳои давлатӣ, лоиҳаҳои сармоягузорӣ ва дигар нақшаҳои созандаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар ҳамаи соҳаҳои хоҷагии халқ пешравиҳои муҳиму назаррас ба амал омад.

Умед аст, ки соли 2019 низ мардуми шарафманди тоҷик бо ҷонибдорӣ аз сиёсати созандаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баҳри рушду пешрафти кишвари азизи хеш талошҳои бунёдкоронаро бо садоқат ба давлату миллат, идома медиҳанд.

Абдуфаттоҳ ШАРИФЗОДА,
Самариддини АЙНИДДИН

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳои миёна: 5 (1 овоз)

Категория:

РАВАНДҲОИ ТАЪСИРПАЗИРИИ ЗАБОН ВА ҲИФЗИ АСОЛАТИ ОН. Дар ҳошияи Паёми Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон

ДУШАНБЕ, 25.01.2019 /АМИТ «Ховар»/. Паёми Пешвои миллат пойдевори асосии ҳифзи асолати арзишҳои миллӣ ва суннату фарҳанги волои ниёгон, сарчашмаи илҳоми ватандорию ватандўстӣ ва ҳувияти миллӣ буда, ҳамасола моро аз арҷгузорӣ ба муқаддасоти миллӣ, бузургдошти анъанаҳои гузаштагон ва гиромӣ доштани забони давлатӣ дар замони гирудорҳои фарҳангӣ ва омезиши тамаддунҳо ҳушдор месозад. Ин матлабро муовини раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, номзади илмҳои филология Саодатшо МАТРОБИЁН зимни мусоҳиба ба хабарнигори АМИТ «Ховар» Мавҷуда АНВАРӢ баён дошт.

АМИТ «Ховар»: Раванди ҷаҳонишавӣ, ки дар баробари ҷанбаҳои мусбати худ оқибатҳои ҳузнангез ҳам ба бор дорад, ба забони давлатӣ низ бетаъсир намемонад. Дар робита ба ин Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми навбатии худ ба такягоҳу посдорони асосии забони модарӣ таъкид намуданд, ки барои поку беолоиш нигоҳ доштани забони тоҷикӣ кўшиш карда, одоби муошират ва суханвариро омўзонанд. Дар ин таъкид кадом масъалаҳои муҳим пешорўйи мо, соҳибзабонон гузошта мешавад?

Саодатшо Матробиён: Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми навбатии худ ба такягоҳу посдорони асосии забони модарӣ таъкид карданд, ки «бонувону модарони мо бояд, муҳимтар аз ҳама, барои поку беолоиш нигоҳ доштани забони тоҷикӣ, ки мо онро маъмулан забони модарӣ меномем, кўшиш карда, ба наслҳои оянда одоби муошират ва суханвариро бо ин забони ширину шоирона омўзонанд».

Дар ин таъкид ду масъалаи муҳим, якум- поку беолоиш нигоҳ доштани забони тоҷикӣ, дуюм-ба наслҳои оянда омўзонидани одоби муошират ва суханварӣ ба соҳибзабонон таъкид шудааст.

Масъалаи аввал, ки ба ҳифзи забони давлатӣ марбут аст, хеле нозуку ҳассос буда, ба раванди инкишофи ҷомеа алоқамандии сахт дорад. Маҳз ҳамин раванди ташаккули ҷомеа ба забон таъсир расонида, худ ду раванд-таҳаввули забон ва таназзули забонро ба вуҷуд меоварад. Раванди таҳаввули забон дар асоси қонуну қоидаҳои рушду ташаккули забон ба амал меояд, ки ба инкишофи дохилии забон марбут аст.

Аз ин рў, ин раванд ҳазорсолаҳоро дар бар мегирад, ки забон аз нигоҳи грамматикӣ ва фонетикӣ тағйир ёбад. Тағйир ёфтани забон дар асоси қоидаҳои дохилии худ ин амри табиӣ аст. Бинобар ин, раванди мазкур осебпазир нест. Забони тоҷикӣ дар тўли таърих се давраро аз сар гузаронидааст, яъне се маротиба он шакли грамматикиву овоии худро дигар намудааст, аммо аз байн нарафтааст. Раванди таназзули забон бевосита ба забон аз берун таъсир расонида, боиси аз байн рафтани забон мегардад. Раванди аввал, агар омили рушди забон гардад, раванди дуюм сабаби асосии аз саҳифаи таърих нест шудани забон мебошад.

Раванди охир ба ду самти муҳим- ҷомеа ва хонавода риштаи пайвандӣ дорад. Самтҳои зикршуда таъсири экстролингвистӣ дошта, забонро ё ҳифз мекунанд ва ё ба таназзули он сабабгори асосӣ мешаванд. Дар тамоми қишри ҷомеа истифодаи забон мавқеи махсус дорад. Агар забон дар ҷомеа мақоми худро наёбад, он ба забони хонаводагӣ табдил меёбад, аммо ин маънои аз байн рафтани забонро надорад. Танҳо истифодаи забон маҳдуд мегардад.

Забони тоҷикӣ дар ҷомеаи мо мақоми хоси худ – мақоми давлатӣ дорад. Аз ҷониби дигар, дар ҷомеаи мо сиёсати давлат дар самти забон оқилона ба роҳ монда шудааст. Санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи забон қабул кардааст, ҳифзи забони давлатӣ ва дигар забонҳои ҳудуди ҷумҳуриро таъмин менамоянд. Аз ҳама муҳим, таваҷҷуҳ ва алоқамандии бевоситаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нисбат ба забон мебошад.   Аз ин рў, бо дили пур метавон гуфт, ки забони давлатӣ ва дигар забонҳо дар ҷомеаи мо пуштибону ғамхори худро доранд. Гузашта аз ин, Сарвари давлат дар яке аз суханрониҳояшон барҳақ фармудаанд: «Забони модарӣ сарвати бебаҳои миллат ва давлат буда, дар ҳифзи асолати забони нобу шоиронаи тоҷикӣ бояд тамоми аъзои ҷомеа ғамхор ва саҳмгузор бошанд».

АМИТ «Ховар»: Имрўзҳо забони технологияи муосир ҳамчун забони абарқудрат монеаи рушди дигар забонҳо гардида истодааст. Забони тоҷикӣ низ дар ҳамин гирудор қарор дорад ва дар ин ҳолат кадом қувва метавонад раҳобахши забони мо бошад?

Саодатшо Матробиён: Ҷомеаи имрўз бо суръати баланд рушд карда, забони технологияи муосир ҳамчун забони абарқудрат монеаи рушди дигар забонҳо мегардад, ки таъсири он имрўз назарногир аст, вале идомаи ин раванд хатарзо буда, натиҷаи таассуфоварро пайгир аст. Дар ин ҳолат, танҳо забоне раҳо меёбад, ки ҳамқадами забони технология бошад. Забони тоҷикӣ дар ҳамин гирудор қарор дорад. Қувваи бузурги зиёиёне, ки ба забони тоҷикӣ ҳамчун забони давлатӣ ва миллӣ арҷ гузошта, онро волотар аз дигар забонҳо медонанд, метавонад раҳобахши забони мо бошад.

Раванди иқтибосгирӣ дар забон амри воқеӣ аст ва он яке аз заминаҳои рушди таркиби луғавии забон аст. Забони тоҷикӣ дар тўли мавҷудияти чандинҳазорсолаи худ аз забонҳои зиёде иқтибос гирифтааст, ки онҳо танҳо қабати вожагони забонро ғанӣ гардонидаанд. Аммо «ҳар чи аз ҳад бигзарад, расво шавад», яъне дар баробари иқтибосгирӣ «коргоҳи калимасозӣ»-и забон набояд аз фаъолият монад. Забони адабии тоҷикӣ имрўз ба ҳамин ҳолат дучор шудааст. Вожаҳои иқтибосӣ ба таври бутун ба забон ворид шуда, соҳибзабонон онҳоро дар ҳамон шакл истифода мебаранд.

Дар забон қабати аз ҳама иқтибоспазир исм аст, вале дар забони тоҷикӣ дигар ҳиссаҳои нутқ ҳам иқтибос (хусусан аз забони арабӣ) пазируфтаанд. Раванди арабигароӣ дар забони тоҷикӣ садсолаҳо ҳанўз идома дорад ва ин ба он оварда расонидааст, ки бо дарназардошти вожаҳои китобӣ 64 фоизи таркиби луғавии забонамонро имрўз калимаҳои арабӣ ташкил медиҳанд. Танҳо унсурҳои устувори грамматикии забони тоҷикӣ ва шеваҳои зиндаи он имкон намедиҳанд, ки забон аз байн равад.

Масъалаи дигаре, ки ба ҷомеа иртибот дорад, ин тарғиби дурусти истифодаи воҳидҳои асосии забон мебошанд. Таблиғгарони асосии забон дар ҷомеа ВАО мебошанд. ВАО чун оинаи забонанд, ки акси онро омма мебинад ва чӣ гунае ки пешниҳод гардад, ҳамон тавр онро қабул мекунад. Ҳатто назар ба ҳазорон китобҳои илмию бадеие, ки муҳаққиқону адибон таълиф менамоянд, барои омма забони ВАО дастрастар аст. Дар ин маврид ҳолати забони тоҷикӣ нигаронкунанда мебошад. Ҳамин ҳолат дар забони матни китобҳои дарсиву асарҳои тарҷумашуда низ ба назар мерасад, ки таъсири онҳо бевосита ба гўяндагон зиёд аст.

Забонро гўянда – соҳибзабон зинда медорад. Агар забони соҳибзабон коҳиш ёбад, ин ба кам шудани умри забон мерасад. Устод Айнӣ зикр карда буд, ки «зотан хатои забонӣ бемории гузаранда аст» ва дар тақвият ба ҳамин гуфтаҳо М. Шакурӣ дар мавриди тарҷумаи китобҳо таъкид мекунад: «Дар ҳақиқат, хатое, ки тарҷумоне ё қаламдасте аз беаҳамиятӣ ё камсаводӣ содир мекунад, мумкин аст, пас аз андак муддат чунон интишор ёбад, ки баъзе хушсаводтарин зиёиён ҳам аз он бехабар монда, мубталои он мегарданд».

АМИТ «Ховар»: Дар поку беолоиш нигоҳ доштани забони тоҷикӣ рисолати модарону бонувон аз чӣ иборат аст ва нигаҳдору муҳофизи асосии забон кӣ аст?

Саодатшо Матробиён: Самти дигаре, ки дар ҳифзи асолати забон дар сафи пеш қарор дорад ва ба раванди таназзули забон ҳамеша монеа эҷод карда метавонад, ин хонавода мебошад. Дар ҳолати беэътиноӣ ва беаҳамиятии сутунҳои асосии хонавода – падару модар забон коста мегардад, асолати худро гум мекунад ва ҳатто аз истифода мебарояд.

Бо кадом забоне, ки дар хонавода бо кўдакон гап зананд, мақоми ҳамон забон дар хонавода устувор гашта, забони аслии кўдак маҳсуб мегардад. Агар он забони ғайр бошад, дар дили кўдаке, ки насли ояндаи миллат аст, бедор намудани ҳувияти миллӣ хеле душвор мегардад. Бо таваҷҷуҳ ба ҳамин масъала, Пешвои миллат ба бонувону модарон муроҷиат карда, поку беолоиш нигоҳ доштани забони тоҷикиро аз онҳо тақозо доранд.

Нигаҳдору муҳофизи асосии забон насли хурдсол мебошад. То замоне, ки насли хурдсоли мо бо забони тоҷикӣ сухан гўянд, забон зиндаю ҷовид мемонад. Дар робита ба ҳамин, дараҷаи хатарҳои нобудшавӣ ё худ таназзули забонҳоро дар асоси таҳлилҳои ЮНЕСКО дида мебароем:

    Бехавф – забоне, ки аз насл ба насл истифода шуда, интиқоли он байни наслҳо халалдор нагаштааст;
    Коҳида – забоне, ки бо он қисми зиёди кўдакон гуфтугў мекунанд, аммо истифодаи он метавонад маҳдуд бошад (масалан, бо он забон танҳо дар доираи хонаводагӣ гуфтугў намоянд);
    Таҳдиди хатардошта – забоне, ки барои кўдакон ҳамчун забони модарӣ омўзонида намешавад;
    Хатари ҷиддӣ дошта – забоне, ки танҳо аз ҷониби насли калонсол истифода мешавад ва барои падару модар фаҳмо аст, аммо барои кўдакон нофаҳмо ва онро дар муошират истифода намебаранд;
    Дар дами нобудшавӣ – забоне, ки соҳиби хурдтарини он калонсолон мебошанд, вале онҳо ҳам онро қисман ва гоҳҳо истифода мебаранд.
    Нобудшуда – забоне, ки дигар мавриди истифода нест.

Хушбахтона, аз рўйи таҳлилҳои вазъи забонҳо ва дараҷабандии онҳо забони тоҷикӣ дар дараҷаи аввал қарор дорад. Ҳеҷ як раванде наметавонад ба забон таъсир расонад, агар соҳибони бедордилу арҷгузори содиқ дошта бошад. Рисолати модарону бонувон имрўз дар назди миллату Ватан поку беолоиш нигоҳ доштани забони модарӣ – забони тоҷикист. Барҳақ Пешвои миллат мегӯянд: «Донистани забони модарӣ эҳтиром ба миллат ва гузаштаи хеш мебошад… Онро ҳамчун муқаддасоти миллӣ бояд ҳифз кард»

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Маҷлиси васеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

21 январ дар бинои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти раёсати Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Ҳукумати мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон маҷлиси васеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид.

Дар кори маҷлис роҳбарият ва аъзои Ҳукумати кишвар, Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва воҳидҳои сохтории он, роҳбарони мақомоти марказии давлатӣ, идораҳои назди Президент ва Ҳукумат, корхонаю муассисаҳои ҷумҳуриявӣ, раисони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо, роҳбарони муассисаҳои олии таълимӣ, марказҳои татбиқи лоиҳаҳои давлатии сармоягузорӣ, бонкҳои давлатӣ ва саҳҳомӣ, рӯзномаю маҷаллаҳои расмӣ ва дигар шахсони масъул иштирок карданд.

Дар маҷлиси васеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон нишондиҳандаҳои рушди иқтисодию иҷтимоии кишвар дар соли 2018 натиҷагирӣ ва вазифаҳои асосӣ барои соли 2019 муайян карда шуд. Аъзои Ҳукумат аз ҷумла, вазъи воқеии иқтисодиву иҷтимоии мамлакат, иҷрои стратегияву барномаҳо ва нақшаҳои қабулшуда ва дастуру супоришҳое, ки аз тарафи Сарвари давлат дар Паём ба Маҷлиси Олӣ, дар ҷаласаҳои Ҳукумат ва дар ҷараёни сафарҳои корӣ ба шаҳру ноҳияҳои мамлакат гузошта шудаанд, инчунин, камбудиву норасоиҳо ва мушкилоту масъалаҳои дар соҳаҳои мухталиф ҷойдошта ва роҳҳои ҳалли онҳоро мавриди таҳлилу баррасии ҳамаҷониба қарор доданд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон кори маҷлисро оғоз бахшида, таъкид намуданд, ки соли 2018 дар маҷмуъ барои мардуми тоҷик соли бобарору таърихӣ ба ҳисоб рафта, бо ҷаҳду талошҳои сокинони мамлакат бо натиҷаҳои назаррас ҷамъбаст гардид.

Дар маҷлиси васеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба натиҷаҳои рушди иқтисодию иҷтимоӣ дар соли 2018 ҳисоботи Сарвазири мамлакат Қоҳир Расулзода шунида шуд.

Тавре таъкид гардид, бо вуҷуди вазъи мураккаби иқтисодиёти ҷаҳон ва минтақа, дар натиҷаи андешидани тадбирҳои Ҳукумати Тоҷикистон таҳти роҳбарии бевоситаи Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва татбиқи саривақтии ҳуҷҷатҳои стратегӣ дар соли 2018 рушди иқтисоди кишвар дар сатҳи устувор нигоҳ дошта шуд. Ҳаҷми маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ ба 68,8 млрд. сомонӣ баробар гардида, суръати рушд 7,3 фоизро ташкил дод.

Афзоиши як қатор нишондиҳандаҳо, аз ҷумла маҳсулоти саноатӣ 11,8 фоиз, кишоварзӣ 4 фоиз, маблағгузорӣ ба сармояи асосӣ 7,8 фоиз, ҳаҷми умумии гардиши савдо 15,4 фоиз ва хизматрасониҳои пулакӣ 2,1 фоиз ба рушди иқтисодӣ мусоидат намуд. Дар давраи ҳисоботӣ таваррум дар сатҳи муътадил нигоҳ дошта шуда, 5,4 фоизро ташкил дод.

Сарвазири мамлакат таъкид доштанд, ки бо мақсади самаранок ва оқилона истифода намудани захираву имкониятҳои мавҷуда ва дар ин замина таъсис додани ҷойҳои нави корӣ соли 2018 дар қаламрави кишвар 131 корхонаву коргоҳҳои нави саноатӣ таъсис дода шуданд.

Бояд таъкид намуд, ки зимни ироаи Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ Президенти мамлакат бо мақсади ба кишвари индустриалӣ мубаддал кардани Тоҷикистон ва бо дарназардошти афзоиши ҳиссаи саноат дар маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ ва аҳаммияти соҳаи саноат дар ҳалли масъалаҳои иқтисодиву иҷтимоӣ ва таъсиси ҷойҳои корӣ саноатикунонии босуръати кишварро ҳадафи чоруми миллӣ эълон карданд.

Оғоз гардидани бунёди 9 корхонаи нави истеҳсолии Минтақаи саноатии шаҳри Душанбе, ба кор андохтани навбати дуюми Маҷмааи нассоҷии Ҷамъияти саҳҳомии пӯшидаи “Ҷунтай - Данғара” барои коркарди саноатии қариб 15 ҳазор тонна нахи пахта ва бо иқтидори солонаи 12 ҳазор тонна ришта, корхонаи муштараки Тоҷикистону Хитой “Муосир” ва бунёду азнавсозии корхонаҳои саноатӣ оид ба истеҳсоли орд, маҳсулоти нассоҷӣ, масолеҳи сохтмонӣ, қолинбофӣ, таҷҳизоти маишӣ ва бозичаҳои бачагона, васлу насби нақлиёт ва истеҳсоли дигар намудҳои маҳсулот барои ноил гардидан ба ҳадафи саноатикунонии мамлакат заминаи устувор мегузоранд.

Аз таҳлилҳо бармеояд, ки дар қатори пешравиҳои соҳа камбудиҳо низ ба мушоҳида мерасанд.

Аз ҷумла, корҳо дар самти бунёд намудани коргоҳҳои коркарди шир, сехҳои дузандагӣ барои истеҳсоли либоси мактабӣ, коргоҳҳои атласу адрасбарорӣ ва қолинҳои дастӣ беҳбудиро талаб менамояд. Зеро тибқи таҳлилҳо дар шаҳру ноҳияҳо соли 2018 ҳамагӣ 14 коргоҳи коркарди шир, 67 сехҳои дузандагӣ барои истеҳсоли либоси мактабӣ, 139 коргоҳҳои атласу адрасбарорӣ ва 37 коргоҳҳои қолинҳои дастӣ таъсис дода шудааст, ки ин қонеъкунанда нест. Дар баъзе шаҳру ноҳияҳо бошад, умуман коргоҳҳои коркарди шир ва қолинҳои дастӣ ташкил нашудааст.

Бинобар сабаби пурра коркард нагардидани нахи пахта дар дохили кишвар содироти он ба хориҷи кишвар мунтазам афзоиш ёфта, ҳаҷми он дар соли 2018 - 93 ҳазор тоннаро бо арзиши 165 млн. доллар ташкил дод. Аз ҷумла, соли 2018 дар корхонаҳои нассоҷӣ 21 фоизи нахи пахтаи дар дохил истеҳсолгардида коркард карда шудааст.

Яке аз сабабҳои пурра коркард нашудани нахи пахта аз фаъолият бозмондани корхонаҳои ресандагӣ ё бо иқтидори пурра фаъолият накардани онҳо мебошад. Дар давраи хисоботӣ 4 корхона, аз ҷумла Ҷамъияти Саҳҳомии Пӯшидаи “Олим Текстайл”, Ҷамъияти Саҳҳомии Кушодаи “Вализода Мастчоҳ” дар ноҳияи Мастчоҳ, Ҷамъияти Саҳҳомии Кушодаи “Самар” дар ноҳияи Восеъ ва Ҷамъияти Саҳҳомии Кушодаи “Бофандаи Норак”-и шаҳри Норак, умуман фаъолият накардааст.

Сарвари давлат ба Сарвазири мамлакат Қоҳир Расулзода, муовини якуми Сарвазир Давлаталӣ Саид ва муовинони Сарвазир Азим Иброҳим ва Маҳмадтоир Зокирзода ҷиҳати бартараф намудани камбудиҳои мавҷуда, ки аз таҳлилу ҷамъбасти воқеии соҳаҳои иқтисодию иҷтимоӣ дар соли 2018 бармеояд, супоришҳои мушаххас доданд.

Дастурҳо ҳамчунин вобаста ба вазъи ҷомеаи ҷаҳонӣ ва таъсири омилҳои беруна ба иқтисоди кишвар, таъмини нишондиҳандаҳои макроиқтисодӣ ва тақвияти фаъолияти муназзами ҳамаи соҳаҳо, иҷрои саривақтии нишондиҳандаҳои Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ, таҳти назорати қатъӣ гирифтани ҳадафҳои стратегӣ ва самтҳои афзалиятноки муайянгардида, иҷрои консепсияҳо, барномаҳои давлатӣ ва татбиқи самараноки лоиҳаҳои давлатии сармоягузорӣ дода шуд.

Президенти мамлакат Эмомалӣ Раҳмон дастур доданд, ки барои амалишавии ҳадафи чоруми миллӣ - саноатикунонии босуръати кишвар дар самти ҳавасманд намудани сармоягузорӣ ба соҳаҳои истеҳсолӣ, барои баланд бардоштани қобилияти рақобатпазирии маҳсулот ва диверсификатсияи содирот тадбирҳои зарурӣ андешида шавад.

Дар кори маҷлиси Ҳукумати мамлакат ҳисоботи вазири молия Файзиддин Қаҳҳорзода, раиси Кумитаи андоз Нусратулло Давлатзода ва сардори Хадамоти гумрук Хуршед Каримзода шунида шуд.

Зимни ҳисоботи вазири молия таъкид гардид, ки дар натиҷаи тадбирҳои андешидаи Ҳукумати мамлакат қисми умумии даромади буҷети давлатӣ 100,3 фоиз таъмин шуда, ба он 23,3 млрд. сомонӣ ворид гардид, ки нисбат ба нақша 71,4 млн. сомонӣ зиёд мебошад.

Дар давраи ҳисоботӣ нақшаи воридоти андозҳо аз ҷониби мақомоти андоз 100,6 фоиз ва Хадамоти гумрук 101,2 фоиз таъмин карда шуд.

Қисми даромади буҷети суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақа бошад, аз ҳисоби андози иҷтимоӣ 102,6 фоиз таъмин гардид, ки нисбат ба нақша 44 млн. сомонӣ зиёд мебошад.

Сарфи назар аз иҷрои нишондиҳандаҳои қисми даромади буҷети давлатӣ сифатнокӣ аз ҳисоби 2 намуди андозҳо ба маблағи 420 млн. сомонӣ, аз ҷумла андоз аз даромад 8,3 млн. сомонӣ ва андоз аз арзиши иловашуда 411,3 млн. сомонӣ иҷро нагардид.

Дар соли сипаришуда 6 шаҳру ноҳияи ҷумҳурӣ, аз ҷумла шаҳри Ваҳдат, ноҳияҳои Ёвон, Панҷ, Фархор, Ховалинг ва ноҳияи Восеъ уҳдадориҳои андозии худро дар назди буҷет дар ҳаҷми умумии 64 млн. сомонӣ таъмин накарданд.

Ҳаҷми бақияпулиҳои андозӣ нисбат ба аввали соли 2018-ум 59,2 млн. сомонӣ кам карда шуд ва ба ҳолати 31 декабри соли ҳисоботӣ 712 млн. сомониро ташкил дод.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон доир ба масъалаи иҷро нагардидани 2 намуди андоз ва аз ин ҳисоб ба буҷет ворид нагардидани 420 миллион сомонӣ изҳори нигаронӣ намуда, барои кам намудани ҳаҷми бақияпулиҳои андоз андешидани тадбирҳои таъхирнопазирро аз ҷониби Ҳукумати кишвар таъкид карданд.

Вазорати молия вазифадор карда шуд, ки якҷо бо Кумитаи андоз, Хадамоти гумрук ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо ҷиҳати иҷрои саривақтии даромадҳои буҷети давлатӣ тадбирҳои зарурӣ андешад.

Дар маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Бонки миллӣ Ҷамшед Нурмуҳаммадзода ва раиси Бонки Давлатии Амонатгузории Тоҷикистон “Амонатбонк” Руҳулло Ҳакимзода доир ба соҳаи бонкдорӣ ва сиёсати самараноки пулию қарзӣ ҳисобот доданд.

Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни таҳлили вазъи соҳа таъкид доштанд, ки дар натиҷаи бад шудани нишондиҳандаҳои молиявии бонкҳои алоҳида, паст гардидани пардохтпазирии ташкилотҳои қарздиҳанда ва афзоиш ёфтани хавфҳои қарзӣ раванди фаъолияти қарздиҳӣ дар кишвар коҳиш ёфтааст.

Норасоии асъори нақди хориҷӣ дар муомилот масъалаи дигари низоми бонкӣ мебошад, ки барои пешбурди фаъолияти самараноки соҳибкорон монеа эҷод мекунад.

Аз ин рӯ Сарвари давлат таъкид доштанд, ки Бонки миллӣ ҷиҳати ҷалби сармояи ватаниву хориҷӣ, баланд бардоштани эътимоди мардум ба низоми бонкӣ, беҳтар гардонидани сифат ва ҷорӣ кардани хизматрасониҳои нав чораҳои таъхирнопазир андешанд.

Таъкид гардид, ки Бонки миллӣ ва Вазорати молия ҷиҳати ҳалли масъалаҳои ҷамъиятҳои саҳҳомии “Тоҷиксодиротбонк” ва “Агроинвестбонк”, коҳиш додани таъсири манфии омилҳои берунӣ ва пешгирӣ намудани хавфҳои эҳтимолӣ ба низоми молиявии кишвар тадбирҳои қатъӣ андешанд.

Зимни баромади худ вазири рушди иқтисод ва савдо Неъматулло Ҳикматуллозода ва раиси Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ Фаррух Ҳамрализода дар бораи натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар дар соли 2018, татбиқи лоиҳаҳои сармоягузорӣ ва ҷалби бештари сармоя ба иқтисодиёти кишвар ҳисобот доданд.

Қайд гардид, ки новобаста аз мавҷуд будани захираву имкониятҳои дохилии кишвар дар самти таъмин намудани рушди босуботи иқтисодӣ ва истеҳсоли маҳсулоти қобили рақобат аз 61 барномаи соҳавӣ ва минтақавӣ 30 барнома иҷро шудаасту халос. Иҷрои барномаҳои дигар ғайриқаноатбахш арзёбӣ гардид.

Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ба Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ супориш доданд, ки дар самти фаъол гардонидани марказҳои хизматрасонӣ ба соҳибкорону сармоягузорон, истифодаи васеи механизми шарикии давлат ва бахши хусусӣ, фароҳам овардани шароити мусоид барои рақобати солими субъектҳои соҳибкорӣ чораҳои заруриро амалӣ намоянд.

Таъкид гардид, ки дар ин раванд таъмини кафолати ҳимояи сармоягузорон беҳтар намудани нишондиҳандаҳои рейтингҳои байналмилалии кишвар ва дигар тадбирҳо, ки бевосита ба рушди бахши хусусӣ ва беҳсозии фазои сармоягузорӣ такони ҷиддӣ медиҳанд, муҳим мебошад.

Вазорати рушди иқтисод ва савдо ва Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ вазифадор гардиданд, ки назорати қатъии иҷрои сифатноки барномаҳои рушд ва лоиҳаҳои давлатии сармоягузориро ба роҳ монанд.

Супоришҳои дигар барои ислоҳи камбудиҳо дар самти азхудкунии маблағҳо, коҳишёбии сармоягузории мустақим, беҳсозии фазои сармоягузорӣ ва ғайришаффоф будани лоиҳаҳо дода шуд.

Сипас ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, директори Агентии суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақа Сафаралӣ Наҷмиддинзода оид ба натиҷаҳои фаъолияти соҳа дар соли 2018 ҳисобот дод.

Сарвари давлат барои аз байн бурдани мушкилот дар самти хизматрасонии соҳаи иҷтимоӣ ва иҷрои минбаъдаи нақшаи суғуртавӣ ба роҳбарияти Агентии суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақа дастурҳои мушаххас доданд.

Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба вазири тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ ва роҳбарияти Агентии суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақа супориш доданд, ки барои ислоҳи камбудиҳои соҳа, аз ҷумла баҳисобгирии дурусти варақаҳои корношоямӣ, таҳияи системаи муайяни таъини нафақа ба шахсони маъюб ва ба ҳисобгирии шахсони фавтида, чораҳои мушаххас андешанд.

Директори Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Султонзода Сулаймон оид ба фаъолияти соҳа, вазъи ҷиноятҳои коррупсионӣ, иқтисодии характери коррупсионидошта ва ҳаҷми зарари аз ин ҷиноятҳо расида ҳисобот дод.

Зикр гардид, ки соли гузашта дар фаъолияти вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, марказҳои татбиқи лоиҳаҳои давлатии сармоягузорӣ ва сохтору субъектҳои хоҷагидории давлатӣ 1248 тафтишу санҷишҳои молиявӣ гузаронида шуда, ба маблағи умумии беш аз 600 миллион сомонӣ зарари молиявӣ ошкор шудааст. Аз ин маблағ қариб 490 миллион сомонӣ ба буҷети давлат ва ба суратҳисоби корхонаву муассисаҳо барқарор гардидааст.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон роҳбарони вазорату идораҳо, марказҳои татбиқи лоиҳаҳои давлатии сармоягузорӣ ва дигар мақомоти дахлдори давлатиро вазифадор карданд, ки дар самти истифодаи мақсадноки маблағҳои буҷетӣ, пешгирӣ намудан ва тақвият бахшидан ба мубориза бо ҳама гуна ҳуқуқвайронкунӣ, махсусан дар соҳаи молия ҷораҳои қатъӣ андешанд.

Ба ҳамин монанд зарарҳои молиявӣ, ҳамчунин дар ҳисоботи раиси Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон Қарахон Чиллазода қайд карда шуд.

Дар натиҷаи санҷиши аудитории вазорату идораҳо, субъектҳои хоҷагидор ва дигар муассисаҳои буҷетӣ аз ҷониби Палатаи ҳисоб ба маблағи 396 миллион сомонӣ зарари молиявӣ ошкор карда шуда, 73 фоизи он барқарор гардидааст.

Палатаи ҳисоб вазифадор шуд, ки раванди таҳия ва банақшагирии буҷети давлатиро қатъӣ назорат карда, истифодаи самараноки маблағҳои буҷетӣ, шаффофияти хароҷоти онҳо, пешгирӣ кардани ҳолатҳои коррупсионӣ ва истифодаи ғайримақсадноки маблағҳоро таъмин намоянд.

Дар маҷлиси васеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон директори генералии Ҷамъияти Саҳҳомии Кушодаи Неругоҳи барқи обии “Роғун” Хайрулло Сафарзода оид ба рафти корҳои сохтмонӣ дар иншооти муҳими аср ҳисобот дод.

Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба роҳбарияти Ҷамъияти Саҳҳомии Кушодаи Неругоҳи барқи обии “Роғун” барои иҷрои босифати корҳои сохтмонӣ, истифодаи мақсадноки маблағҳои буҷетӣ ва дар муҳлатхои муайяншуда ба истифода додани агрегати дуюми Неругоҳи барқи обии “Роғун” супоришҳои қатъӣ доданд.

Дар маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба самтҳои фаъолият дар соҳаи саноат ва технологияҳои нав ҳисоботи вазири саноат ва технологияҳои нав Шавкат Бобозода шунида шуд.

Бо мақсади бо мутахассисони соҳибкасбу навовар ва дорои қобилияти азхудкунии технологияҳои муосир таъмин намудани соҳаҳои истеҳсолоти саноатӣ роҳбарияти вазоратҳои маориф ва илм, саноат ва технологияҳои нав, меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ вазифадор карда шуданд, ки барномаҳои таълимиро бо дарназардошти талаботи воқеъии бозори меҳнат дар самти омода кардани мутахассисони соҳа таҷдиди назар намуда, ҷиҳати пайвастани илм бо амал дар ин самт тадбирҳои зарурӣ андешанд.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Вазорати саноат ва технологияҳои нав дастур доданд, ки дар муддати 6 моҳ камбудиҳои мавҷудаи соҳаро ислоҳ карда, аз натиҷааш дар ҷамъбасти нимсолаи соли 2019 ба Ҳукумат ҳисобот манзур намояд.

Баъди шунидани ҳисоботи раиси Шӯрои директорони КВД “Ширкати алюминийи Тоҷик” Шералӣ Кабир Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз коҳишёбии ҳаҷми истеҳсоли алюминий изҳори нигаронӣ карда, таъкид намуданд, ки ин нишондиҳанда нисбат ба соли гузашта 7,1 фоиз ва нисбат ба соли 2012 қариб се баробар кам мебошад.

Бинобар ин, муовини якуми Сарвазир Давлаталӣ Саид, муовини Сарвазир Азим Иброҳим, раиси Шӯрои директорони Корхонаи воҳиди давлатии “Ширкати алюминийи Тоҷик” Шералӣ Кабир ва ҳайати роҳбарикунандаи он, роҳбарони вазорату идораҳои дахлдор вазифадор шуданд, ки ҷиҳати истифодаи пурраи иқтидорҳо ва афзоиш додани истеҳсол ва содироти алюминий ва ҳамзамон бо ин, доир ба роҳҳои таъмин намудани рушди минбаъдаи ширкати мазкур тадбирҳои зарурӣ андешанд ва дар ҷамъбасти нуҳмоҳаи соли 2019 ба Ҳукумат ҳисобот манзур намоянд.

Сипас дар кори маҷлиси васеи Ҳукумат ҳисоботи вазири энергетика ва захираҳои об Усмоналӣ Усмонзода ва раиси Ширкати холдингии кушодаи “Барқи Тоҷик” Мирзо Исмоилзода шунида шуд.

Новобаста аз пешравии кор дар соҳа қарздории ширкат, истифодаи ғайри мақсадноки неруи барқ, ҷамъоварии нокифояи пардохти ҳаққи истифодаи он ва талафоти барқ аз камбудиҳои асосии соҳа номида шуд.

Дастур дода шуд, ки барои таъмини ҷумҳурӣ бо неруи барқ ва содироти он чораҳои мушаххас андешида шавад.

Дар идомаи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба натиҷаҳои кори соҳаи нақлиёти мамлакат, фурудгоҳи байналмилалӣ ва роҳи оҳан ҳисоботи вазири нақлиёт Худоёрбек Худоёрзода, директори Ҷамъияти саҳҳомии кушодаи “Фурудгоҳи байналмилалии Душанбе” Исматулло Абдуллозода, директори Ҷамъияти саҳҳомии кушодаи “Тоҷик Эйр” Хайрулло Раҳимов ва сардори Корхонаи воҳиди давлатии “Роҳи оҳани Тоҷикистон” Комил Мирзоалӣ шунида шуд.

Сарвари давлат аз масъулини соҳаҳои номбаршуда, беҳтар кардани сифати хизматрасонӣ, таъмини муназзами ҳаракат дар роҳҳои кишвар, боло бардоштани ҳаҷми боркашонию мусофиркашонӣ, бо истифода аз имконоти ширкатҳои ватанӣ афзун намудани шумораи хатсайрҳои ҳавоиро талаб карданд.

Сипас доир ба вазъи соҳаи кишоварзӣ, иҷрои дастуру супоришҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъмини амнияти озуқаворӣ вазири кишоварзӣ Иззатулло Сатторӣ ҳисобот дод.

Президенти мамлакат аз паст рафтани нишондиҳандаҳои содироти маҳсулоти кишоварзӣ, талафёбии ҳосили картошка дар аксар хоҷагиҳои картошкапарварӣ, коҳиш ёфтани ҳаҷми истеҳсоли пахта, изҳори нигаронӣ карда, ба масъулини соҳа барои бартараф намудани камбудиҳо супоришҳои мушаххас доданд. Ба раисони шаҳру ноҳияҳои мамлакат дастур дода шуд, ки ҷиҳати истифодаи самараноки заминҳои наздиҳавлигӣ барои рушди сабзавоткорӣ ва бунёди боғу токзори нав, тадбирҳои зарурӣ андешанд.

Дар кори маҷлис инчунин ҳисоботи вазири тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ Насим Олимзода, вазири фарҳанг Шамсиддин Орумбекзода, вазири маориф ва илм Нуриддин Саид ва вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ Сумангул Тағойзода шунида шуд.

Сарвари давлат ҷиҳати пешгирии бемориҳои сироятӣ дар байни аҳолӣ, беҳтар кардани сифати хизматрасонии тиббӣ, хусусан ёрии аввалияи тиббӣ, рушди фармасевтикаи миллӣ, пешгирии фавти кӯдакон, ҳалли масъалаҳои вобаста ба нарасидани мутахассисон дар муассисаҳои соҳаи фарҳанг, фарогирии бештари кӯдакон ба таҳсилоти томактабӣ, баланд бардоштани сифати таълиму тарбия, ба забономӯзии бештар фаро гирифтани хонандагон дар ҳамаи зинаҳои таҳсилот, афзалият додан ба таҳсили духтарони деҳоти дурдасти мамлакат дар муассисаҳои олии таълимӣ аз ҳисоби квотаи Президентӣ, ташкили коргоҳҳои хурди истеҳсоли ҳунарҳои мардумӣ, таъсиси ҷойҳои нави корӣ ва ба бозомӯзӣ фаро гирифтани калонсолон, ба роҳбарони вазоратҳои номбаршуда дастуру супоришҳои қатъӣ доданд.

Роҳбарони кумитаҳои рушди сайёҳӣ, кор бо занон ва оила, ҷавонон ва варзиш, вазифадор гардиданд, ки ҷиҳати рушди бемайлони соҳаи сайёҳӣ, ҳунарҳои мардумӣ, тарғибу ташфиқи минтақаҳои сайёҳии мамлакат ва намунаҳои маҳсулоти ҳунарҳои мардумӣ, тадбирҳои зарурӣ андешанд.

Ба вазири корҳои хориҷӣ Сироҷиддин Муҳриддин барои рушду густариши муносибатҳои дуҷониба бо кулли кишварҳои олам, ташкилоту созмонҳои минтақавӣ, байналмилалию ҷаҳонӣ, назорати ҷараёни татбиқи созишномаҳои ҳамкории баимзорасида ва баҳри ислоҳи камбудиҳои соҳа, хусусан дар интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳо, баланд бардоштани сатҳи касбияти кормандони сафоратҳо ва консулгариҳои Тоҷикистон дар хориҷи кишвар ва дар маҷмуъ татбиқи сиёсати хориҷии Роҳбарияти давлату Ҳукумати мамлакат ва назорати иҷрои дастурҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон супориш дода шуд.

Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ оид ба натиҷаҳои фаъолияти шаҳрдорӣ дар соли ҳисоботии 2018 гузориш дод.

Қайд гардид, ки Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе дар соли 2018 дар партави сиёсати бунёдкоронаю созандаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон доир ба таъмини рушди босуботи соҳаҳои иқтисодию иҷтимоӣ ва амалӣ гардонидани дигаргунсозиҳо дар соҳаҳои инфрасохторию хизматрасонӣ, ободонию созандагӣ, инчунин, ҷиҳати дарёфти манбаъҳои иловагии даромад ба буҷет як зумра корҳоро ба анҷом расонид.

Нақшаи умумии даромади буҷети шаҳр ба маблағи 2,9 миллиард сомонӣ ё 100 фоиз иҷро гардид. Қисми даромади буҷети шаҳр аз рӯи воридоти андозу пардохтҳои ҳатмӣ 100 фоиз иҷро гардида, ба буҷет 1,6 миллиард сомонӣ маблағ ворид шуд. Нақшаи қисми хароҷоти буҷет 95,4 фоиз иҷро гардида, ба соҳаҳои гуногуни иқтисодию иҷтимоии шаҳр 1,9 миллиард сомонӣ равона карда шуд.

Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ қайд кард, ки бо андешидани чораҳои амалигардида ҳаҷми маҷмӯи маҳсулоти минтақавӣ дар шаҳр ба 13,8 миллиард сомонӣ расида, суръати афзоиши он нисбат ба соли 2017 7,3 фоиз зиёд ва ҳиссаи он дар маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ ба 20,1 фоиз баробар гардид.

Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Раиси шаҳри Душанбе ва роҳбарони ноҳияҳои пойтахт бобати вусъати корҳои ободонӣ, бунёди корхонаҳои саноатӣ, муассисаҳои таълимӣ ва кӯдакистонҳо, пурра пайваст кардани иншооти соҳаҳои иҷтимоӣ ва хонаҳои истиқоматӣ ба системаи гармидиҳӣ, беҳтар кардани хизматрасонии нақлиёти мусофиркаши ҷамъиятӣ дастур доданд.

Сарвари давлат аз ҷониби раиси шаҳри Душанбе дар шаҳру ноҳияҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон бунёд кардани 8 майдончаи варзишии муосирро аз ҳисоби Федератсияи футболи Тоҷикистон иқдоми шоиста арзёбӣ намуданд.

Сипас дар кори маҷлиси васеи Ҳукумат Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷрокунандаи Раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон Ёдгор Файзов, раиси вилояти Суғд Раҷаббой Аҳмадзода, раиси вилояти Хатлон Қурбон Ҳакимзода, раисони шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ оид ба натиҷаҳои фаъолияти бахшҳо дар соли 2018 ва нақшаҳо дар соли 2019 ҳисобот доданд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба иҷрокунандаи вазифаи раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ҷиҳати таъмини волоияти қонун, ҳалли ҳарчи зудтари масъалаҳои вобаста ба соҳаҳои маорифу тандурустӣ, сохтмон, таъмиру навсозии роҳҳои вилоят, таъсиси ҷойҳои нави корӣ, бунёди коргоҳҳои дӯзандагӣ ва коркарди сангҳо, рушди сайёҳию ҳунармандӣ дар қаламрави вилоят, супоришҳои мушаххас доданд.

Ба раиси вилояти Хатлон супориш дода шуд, ки ба масъалаи истифодаи самараноки обу замин, зиёд намудани майдони кишти такрорӣ, ба даст овардани ду се ҳосил аз як замин, иҷрои ҳатмии нақшаи истеҳсоли пахта, меваю сабзавот ва полезиҳо, рушди соҳаи картошкапарварӣ, боғдорӣ, бунёди корхонаҳои хурди коркарди маҳсулоти кишоварзӣ, вусъати корҳои ободонӣ ва тармиму навсозии боғҳои фарҳангию фароғатӣ, таваҷҷуҳи зарурӣ зоҳир намояд.

Роҳбарияти вилояти Суғд вазифадор гардид, ки дар ҳудуди вилоят баҳри ҳалли масъалаҳои вобаста ба татбиқи ҳадафи чоруми миллӣ - саноатикунонии мамлакат бунёд намудани беш аз 250 корхонаи истеҳсолӣ, ташкили 8 ҳазор ҷоий кориро амалӣ карда, ба масъалаи таъсиси боғҳои интенсивӣ, рушди картошкапарварӣ, моҳипарварӣ ва шоликорӣ ва омодагии сазовор ба истиқболи 30-солагии Истиқлолияти давлати ҷумҳурӣ аҳамияти махсус диҳанд.

Дар охири кори ҷаласаи васеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо натиҷагирӣ аз фаъолияти тамоми соҳаҳои иқтисоди миллӣ ба аъзои ҳукумат, Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, роҳбарони вазорату идораҳо, вилоят, шаҳру ноҳияҳо ва дигар мақомоти давлатӣ барои рафъи камбудиҳои мавҷуда, иҷрои нишондиҳандаҳои Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, таҳияи нақша-чорбиниҳои таъминкунандаи пешрафту тараққиёти тамоми соҳаҳои муҳими ҷумҳурӣ дастуру супоришҳои мушаххас дода, дар ҳузури иштирокчиёни ҷаласа суханронӣ намуданд.

Аз ҷумла, зимни таҳлили вазъи соҳаҳо ва мусоидат ба пешрафти онҳо Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчунин вазоратҳои рушди иқтисод ва савдо, молия, саноат ва технологияҳои нав, Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ ва дигар вазорату идораҳои дахлдор, раисони вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳоро вазифадор карданд, ки оид ба саноатикунонии мамлакат нақшаи чорабиниҳоро таҳия карда, ба Ҳукумати мамлакат пешниҳод намоянд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз тамоюли пастравии истеҳсоли як қатор маҳсулоти саноатӣ, аз ҷумла истеҳсоли маҳсулоти хӯрокворӣ якҷо бо нӯшокиҳо изҳори нигаронӣ намуда, вазири саноат ва технологияҳои нав Шавкат Бобозодаро вазифадор намуданд, ки бо мақсади ба роҳ мондани истеҳсоли чунин маҳсулоти ҷавобгӯ ба стандартҳои ҷаҳонӣ тавассути ворид намудани техникаву таҷҳизоти муосир ва ҷиҳати ҳифзи амнияти озуқаворӣ ва дастрасии аҳолӣ ба ғизои хушсифат Барномаи рушди соҳаи саноати хӯрокворӣ то соли 2025-ро таҳия ва ба Ҳукумати мамлакат манзур намояд.

Ҳамзамон ҷиҳати бе коркарди ниҳоӣ содирот шудани қисми зиёди маҳсулоти корхонаҳои соҳаи саноати истихроҷ изҳори нигаронӣ карда шуд ва таъкид гардид, ки минбаъд Ҳукумати кишвар бояд барои манъ кардани содироти консентрати маъдан аз кишвар чораҷӯӣ намояд.

Бо мақсади ҷалби сармояи ватаниву хориҷӣ ба соҳаи коркарди маъдан таъкид гардид, ки дар асоси тағйирот ба қонунгузории амалкунанда аз 1 марти соли 2019 тартиби ҳисоб намудани меъёрҳои бонуси обунавӣ ҳамчун пардохти якдафъаина муқаррар гардида, бонуси истихроҷӣ, ҷорӣ ва пардохти маблағ вобаста ба ҳаҷми истихроҷ ҳамасола таъмин карда шавад.

Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон доир ба натиҷаи корҳо дар самти афзоиши ҳаҷми содироти ватанӣ изҳори нигаронӣ намуданд.

Дар панҷ соли охир ҳаҷми содироти алюминий аз рӯи арзиш 25 фоиз ва маҳсулоти кишоварзӣ 55 фоиз, ҳамзамон бо ин, дар соли сипаришуда содироти маҳсулоти растанӣ 22 фоиз, маҳсулоти тайёри озуқа 25 фоиз, консерваи меваю сабзавот 50 фоиз ва намак 60 фоиз коҳиш ёфтааст.

Рақобатпазир набудани маҳсулоти корхонаҳои ватанӣ, раванди ғайриқаноатбахши диверсификатсияи маҳсулоти содиротӣ, баланд будани арзиши аслии мол, сатҳи пасти идоракунии пешбурди маҳсулот, идоракунии сифат ва ҳифзи манфиатҳои содироткунандагони ватанӣ дар хориҷи кишвар ҳамчун масъалаҳои ҳалталаб қайд карда шуданд.

Бинобар ин, роҳбарони вазоратҳои рушди иқтисод ва савдо, саноат ва технологияҳои нав, кишоварзӣ, Кумитаи бехатарии озуқаворӣ, агентиҳои содирот, “Тоҷикстандарт” ва Хадамоти зиддиинҳисорӣ вазифадор карда шуданд, ки барои татбиқи босамари барномаҳои давлатӣ дар ин самт ва такмили санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ чораҷӯӣ намоянд.

Барои дар оянда афзоиш додани содироти маҳсулоти кишоварзӣ масъалаҳои андозбандии коркарди аввалия ва бандубасти маҳсулот, беҳтар намудани низоми баҳисобгирӣ, нигоҳдорӣ, интиқоли бемамониати молҳо тавассути сарҳади гумрукӣ, истифодаи тарифҳои имтиёзнок барои ҳамлу нақл, сертификатсияи маҳсулот, зарур шумурда шуд.

Таъкид гардид, ки Вазорати корҳои хориҷӣ фаъолияти худро ҷиҳати муаррифӣ кардани маҳсулоти дар Тоҷикистон истеҳсолшуда, дарёфти харидорони хориҷӣ, шарикони истеҳсоливу тиҷоратӣ ва ҳифзи манфиатҳои соҳибкорони ватанӣ дар кишварҳои муқим тақвият бахшад.

Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷалб намудани сармояи ватаниву хориҷӣ барои рушди саноати маъдан, металлургияи сиёҳу ранга, саноати сабук, хӯрокворӣ, кимиё ва дигар соҳаҳои ба саноатикунонии кишвар мусоидаткунандаро муҳим арзёбӣ карданд.

Вазорати молия вазифадор гардид, ки дар ҳамкорӣ бо вазорату идораҳои дахлдор барои ҳалли масъалаҳои қарздории Ширкати “Барқи Тоҷик”, Корхонаи воҳиди давлатии “Ширкати алюминийи Тоҷик”, ҷамъиятҳои саҳҳомии “Фурудгоҳи байналмилалии Душанбе”, “Тоҷик Эйр”, Корхонаи воҳиди давлатии “Роҳи оҳани Тоҷикистон” ва як қатор бонкҳои кишвар чораҷӯӣ намояд ва якҷо бо Вазорати саноат ва технологияҳои нав мониторинги корхонаҳои азими давлатӣ ва корхонаҳои дорои ҳиссаи зиёди давлатро гузаронида, ҷиҳати таҷдиди сохтор, баланд бардоштани самаранокии фаъолият, ҷорӣ намудани идораи муосири корпоративӣ ва солимгардонии онҳо чораҳои амалиро роҳандозӣ намояд.

Вазорати кишоварзӣ вазифадор гардид, ки бо дарназардошти ҳадафу вазифаҳои “Стратегияи миллии рушди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” лоиҳаи “Барномаи маҷмӯии рушди соҳаи растанипарвариро барои солҳои 2020-2025” таҳия ва ба баррасии Ҳукумати мамлакат пешниҳод намояд.

Роҳбарони Вазорати кишоварзӣ, Академияи илмҳои кишоварзӣ, раисони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои пахтакор вазифадор гардиданд, ки ба баланд бардоштани ҳосилнокии пахта диққати аввалиндараҷа зоҳир намоянд.

Ба Вазорати кишоварзӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои рушди соҳаҳои паррандапарварию моҳипарварӣ низ супориш дода шуд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои то соли 2020 пурра ҳаллу фасл намудани масъалаи норасоии кадрҳои омӯзгорӣ, бартараф намудани камбудию норасоиҳо дар ин самт, мукаммал гардонидани низоми аттестатсияи кормандони илмиву омӯзгорӣ, иҷрои босифати барномаҳои давлатӣ дар самти сохтмону азнавсозии муассисаҳои таълимӣ, пешниҳоди “Барномаи нави такмили таълими забонҳои русӣ ва англисӣ барои давраи то соли 2030” ва “Барномаи давлатии рушди муассисаҳои томактабӣ барои солҳои 2020-2024”, бо мақсади дарёфти истеъдодҳои ҷавон ва боло бурдани тафаккури техникии хонандагони муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ гузаронидани озмун ва мусобиқаҳои илмиву эҷодӣ масъулинро вазифадор намуданд.

Ҳамчунин, таъкид гардид, ки ҷиҳати ҳарчи бештар ҷалб намудани аҳолӣ, бахусус, ҷавонон ва занони хонашин ба омӯзиши касбу ҳунарҳои мардумӣ, косибӣ ва дигар корҳои хонагӣ, аз ҷумла атласу адрасбофӣ, қолинбофӣ, гаҷкориву чӯбкорӣ ва монанди инҳо фаъолияти марказҳои таълими калонсолон тақвият дода шавад.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бори дигар роҳбарони сохторҳои дахлдорро ҳушдор намуданд, ки дар ин масъала набояд ба зоҳирпарастӣ ва пешниҳоди маълумоти бардурӯғ роҳ диҳанд.

Ҳамзамон, Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ вазифадор гардид, ки стандартҳои давлатии арзёбии сатҳи касбияти мутахассисони соҳаи тандурустиро таҳия ва барои баррасӣ ба Ҳукумат пешниҳод намояд ва ҷиҳати баланд бардоштани сатҳу сифати хизматрасонӣ, муоширати табибон бо беморон, сари вақт расонидани кумаки аввалияи тиббӣ, инчунин доир ба иҷрои ҳатмии тағйиру иловаҳои ба қонунгузории соҳа воридшуда тадбирҳои иловагӣ андешад.

Ба Хадамоти назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ дастур дода шуд, ки бо мақсади пешгирӣ кардани воридоти ғайриқонунии маводи доруворӣ нақшаи чорабиниҳоро таҳия карда, назоратро дар ин самт ба таври қатъӣ ба роҳ монад.

Вобаста ба эълон гардидани солҳои 2019-2021 ҳамчун “Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” Ҳукумати мамлакат, Кумитаи рушди сайёҳӣ, дигар вазорату идораҳо, роҳбарони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо вазифадор карда шуданд, ки ҷиҳати рушди инфрасохтори деҳот ва дар маҷмӯъ зиёд намудани ҳиссаи соҳаи сайёҳӣ дар маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ тадбирҳои иловагӣ андешанд ва “Барномаи рушди ҳунармандӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои солҳои 2019-2021” таҳия ва амалӣ намоянд.

Ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Раҳмон Озода Эмомалӣ супориш дода шуд, ки доир ба иҷрои дастуру супоришҳои Сарвари давлат таҳлилҳо гузаронида, нисбат ба роҳбарону шахсони масъул, ки дар иҷрои онҳо бемасъулиятӣ зоҳир менамоянд, чораҳои қатъӣ андешад.

Вобаста ба нисбатан кам будани миқдори занону духтарон дар хизмати давлатӣ дар ноҳияҳои кишвар масъулин вазифадор карда шуданд, ки ба масъалаи ҷалби ҷавондухтарон ба муассисаҳои таҳсилоти олӣ, тарбияи мутахассисони муосиру ояндадор аз байни онҳо ва ҷобаҷокунии дурусти кадрҳо диққати аввалиндараҷа дода шавад.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид намуданд, ки дар Шӯрои амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва сохторҳои низомӣ ҷамъбаст карда шуда, вазифаҳо барои соли навбатӣ муайян карда шуданд.

Ҳамзамон доир ба содиршавии баъзе намудҳои ҷиноят, аз қабили қасдан расонидани зарари вазнин ба саломатӣ, ғоратгарӣ, қаллобӣ, муомилоти ғайриқонунӣ бо силоҳ, худсарона ишғол намудан ва ғайриқонуни додани қитъаҳои замин ва муомилоти ғайриқонунӣ бо маводи нашъадор, аз ҷониби ноболиғон содир намудани ҷиноятҳо, ҷиноятҳои ба терроризму экстремизм алоқаманд изҳори нигаронӣ карда шуд.

Таъкид гардид, ки вазъи имрӯзаи минтақа ва ҷаҳон тақозо менамояд, ки мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва сохторҳои низомӣ аз пештара дида бештар ҳушёр бошанд ва барои пешгирӣ намудани қонуншиканиҳо чораҳои саривақтӣ андешанд.

Кормандони мақомоти номбурда вазифадор карда шуданд, ки зиракии сиёсиро аз даст надода, фаъолияти худро бо ҳисси баланди ватандӯстӣ пеш баранд. Ҳамзамон қайд гардид, ки кӯшишҳо бояд ба он равона гарданд, ки сабабу омилҳои пайдошавӣ ва ташаккули ақидаҳои террористиву экстремистӣ дар ҷомеа таҳлил карда, чораҳои пешгирикунанда андешида шаванд.

Қайд шуд, ки алоқаи намояндагиҳои мо дар хориҷи мамлакат бо муҳоҷирони меҳнатӣ тақвият дода шавад ва дар ин самт вазоратҳои меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ, корҳои хориҷӣ ва сафорату консулгариҳои мамлакат, ҳамзамон мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ вазифадор гардиданд.

Бо мақсади иҷрои амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22 майи соли 2018 оид ба таҳия ва амалӣ намудани нақшаи корҳои ободонию бунёдкорӣ ба муносибати 30 - солагии Истиқлолияти давлатӣ корҳои муайян иҷро гардида, тибқи нақшаи чорабиниҳои тасдиқгардида дар вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо 20 ҳазору 149 иншоот ба нақша гирифта шуда, то ҳол 2 ҳазору 944 ё 14,6 фоизи онҳо сохта ба истифода дода шуданд ва корҳо дар ин самт идома доранд.

Зимни суханронӣ Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон раисони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳоро барои босифат ва сари вақт иҷро намудани нақшаи корҳои ободониву бунёдкорӣ ба ифтихори 30-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон вазифадор карданд.

Зарур аст, ки то баргузории ин ҷашн симои ҳар як шаҳру деҳот ва маҳалли зист сифатан дигар шуда, инкишофи иқтисодиву иҷтимоӣ, беҳтар шудани сатҳу сифати зиндагии аҳолӣ ва шароити хуби инфрасохторӣ дар ҳар як гӯшаву канори мамлакат, аз ҷумла таъминот бо оби ошомиданӣ, таъмиру таҷдиди роҳҳо, бунёди корхонаҳои истеҳсолӣ, муассисаҳои таълимӣ, марказҳои саломативу бунгоҳҳои тиббӣ, таваллудхонаҳо, ҳаммом ва дигар нуқтаҳои хизматрасонӣ то дурдасттарин деҳоти кишвар таъмин карда шавад.

Дар ин раванд, ба таъмиру азнавсозии муассисаҳои тандурустӣ ва бо таҷҳизоти муосир таъмин кардани онҳо, махсусан, дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, инчунин, бунёду тармими муассисаҳои таълимӣ, муҳайё намудани ҷойҳои нишаст барои хонандагони мактабҳои тамоми қаламрави кишвар ва бо ҳамин роҳ бартараф кардани мушкилоти соҳаҳои маориф, тандурустӣ ва фарҳанг бояд эътибори доимӣ ва аввалиндараҷа дода шавад.

Дар баробари ин таъкид гардид, ки ҷиҳати дақиқ муайян кардан ва дастгирии ҳаматарафаи гурӯҳҳои осебпазири аҳолӣ, алалхусус, ятимону маъюбон, шахсони бепарастор ва оилаҳои камбизоат чораҳои доимӣ андешида шаванд.

Ба вазоратҳои энергетика ва захираҳои об, молия, Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ, Корхонаи воҳиди давлатии “Хоҷагии манзилию коммуналӣ”, Агентии беҳдошти замин ва обёрӣ, раисони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо супориш дода шуд, ки ҷиҳати бо оби тозаи ошомиданӣ таъмин кардани аҳолии деҳот тадбирҳои мушаххас андешида, лоиҳаҳои сармоягузориро дар ин самт татбиқ намоянд.

Ба роҳбарони мақомоти марказии давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дастур дода шуд, ки барои ислоҳи саривақтии камбудиҳои дар Паёми Президент ва ҷаласаи Ҳукумат зикршуда тадбирҳои амалӣ андешида, иҷрои ҳатмии нақшаи корҳои ободониву бунёдкориро ба истиқболи 30-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон сари вақт ва бо сифати баланд таъмин намоянд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бори дигар таъкид намуданд, ки ҳар яки мо ташаббускор бошем, ба мардум хизмат намоем ва тамоми донишу таҷрибаи худро ба пешрафти давлат, ободии Ватан ва боз ҳам беҳтар гардонидани шароити зиндагии шоистаи сокинони кишвар равона созем.

Дар охир Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо итминон иброз доштанд, ки дар соли 2019 давлат ва миллати тоҷик дар натиҷаи меҳнати садоқатмандонаи мардум ва якдилию ҳамбастагии ҷомеа ба рушду пешрафти боз ҳам бештару хубтари иқтисодию иҷтимоӣ ноил мегарданд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Конференсияи ҷумҳуриявии илмию амалӣ таҳти унвони «Вазъи забони давлатӣ дар фаъолияти ВАО-и кишвар»

Воситаҳои ахбори омма дар баробари шоирону нависандагону забоншиносон, тарғибкунанда ва муаррификунандаи забони давлатии ҳар кишвар мебошанд. Дар Тоҷикистони мо низ забони воситаҳои ахбори омма забони давлатӣ, яъне, тоҷикист. Беғалат ва равшану возеҳ пахш ва чопи матолиби воситаҳои ахбор метавонад, ба инкишоф ва зебогии забон боис гардад ва сокинони кишварро ба дурусту бехато ҳарф задан тарғиб кунад. Аммо, чуноне имрӯз мушоҳида мешавад, на дар ҳамаи расонаҳои кишвар риояи қоидаҳои имлои забон ва содабёнӣ риоя мегардад. Сабаби ин риоя нагардиданҳо агар дар аксар маврид ноогоҳӣ аз қоидаҳои имлову оммавияти ВАО бошад, боз ҳаст ҳолатҳое, ки рӯзноманигорон қасдан ба ин ё он қоида чашм мепӯшанд.
Сиёсати давлатӣ дар бораи забон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бар асоси меъёрҳои байналмилалии баробарии забонҳо, новобаста аз мақоми ҳуқуқии онҳо ва шумораи мардуме, ки ба ин забонҳо гуфтугӯ мекунанд, амалӣ карда мешавад.
Барои ба ин ҳадафҳо расидан Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯзи 20-уми июни соли ҷорӣ дар толори Агентии миллии иттилоотии Тоҷикистон «Ховар» бо иштироки олимону донишмандони намояндагони Ҳукумати кишвар, вазорату идораҳои давлатӣ, донишгоҳу донишкадаҳои олии кишвар, ҷамъиятҳо, Анҷумани Тоҷикон ва Форсизабонони ҷаҳон «Пайванд», намояндагони ВАО ва дигарон Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Вазъи забони давлатӣ дар фаъолияти ВАО-и кишвар» бахшида ба Рӯзи Ваҳдати миллӣ, «Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ» ва 10-солагии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» баргузор кард.
Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд.
Дар Конференсия 7 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт. Аз ҷумла, дар мавзӯъҳои «Қоидаҳои имло танзимкунандаи шакли хаттии забони адабӣ»- муовини раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, номзади илмҳои филология Матробиён Саодатшо, «Матбуот оинаи забон» – узви вобастаи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон (Институти забон ва адабиёти ба номи Абуабдулло Рӯдакии АИ ҶТ)–доктори илмҳои филология Сайфиддин Назарзода, «Баъзе ғалатбандӣ дар забони матбуот»–доктори илмҳои филология, устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Баҳриддин Камолидинов, «Вазъи забони матбуоти маҳаллӣ» – доктори илмҳои филология, устоди Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон ба номи Моёншо Назаршоев Назрӣ Офаридаев, «Устод Айнӣ ва забони зинда» устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, профессор Кабиров Шаҳбоз, «Баъзе масъалаҳои матбуоти имрӯз» Сардабири маҷаллаи миллии адабии «Садои Шарқ»-номзади илмҳои филология Ваҳҳобзода Рустам, «Меъёрҳои адабӣ ва забони расонаҳои хабарӣ»–доктори илмҳои филология, профессор, мудири кафедраи забони тоҷикии ДДТТ ба номи Абӯалӣ ибни Сино Қосимов Олимҷон маърӯза намуданд.
Бояд қайд кард, ки муҳимтарин унсури таъинкунандаи як миллат забон аст ва он инчунин, муҳимтарин унсури вуҷуди як давлати миллӣ низ ҳаст. Забони тоҷикӣ ҷавҳари миллати моро ташкил медиҳад. Аз ин рӯ, воситаҳои ахбори омма ва умуман, аҳли ҷомеаро месозад, баҳри пешбурди сиёсати давлат оид ба забони давлатӣ ҳамчун забони миллӣ хизматҳои арзанда кард.
Дар интиҳо, пас аз баррасии фикру мулоҳизаҳо аз ҷониби ҳайати иштирокдорони Конференсия, бо дарназардошти рисолату мақоми таърихии забон, аҳамияти он дар ҳифзи асолати забони тоҷикӣ, рушду равнақ ва густариш додани меъёри забони адабӣ, риояи дурусти қоидаҳои имло дар коргузорӣ ва эҷоди аҳли илму адаб, ВАО ва баҳри рушду густариши он дар татбиқи сиёсати давлатӣ дар бораи забон, алалхусус, амалӣ намудани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” ба кормандони ВАО: рӯзноманигорони матбуот ва шабакаҳои телевизиониву радиоӣ Тавсияномаи он қабул гардид.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон дар 6 моҳи аввали соли 2019

Имрӯз дар толори хурди Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷаласаи ҷамъбастии фаъолияти Кумитаи забон дар нимсолаи аввали соли 2019 баргузор гардид.

Дар ҷаласа раиси Кумита Шарофзода Гавҳар, намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикисон А. Ибодуллозода, намояндагони Ҳайати мушовара С. Назарзода, М. Абдураҳмонова, Ш. Мансурӣ ва кормандони Кумита иштирок доштанд.

Иштирокдорон фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар нимсолаи аввали соли 2019 қаноатбахш ҳисобиданд ва дар охир қарори Ҳайати мушовара тасдиқ гардид.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Суханронӣ ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳамватанони азиз!

Забон неъмати бебаҳои зиндагии аҳли башар мебошад. Инсон фақат тавассути забон метавонад эҳсос ва фикру андешаҳои худро иброз намояд.

Забони миллӣ ойинаи пурҷилои таърих, ҷаҳони маънавӣ ва хираду маърифати ҳар як халқу миллат ба шумор меравад.

Гузашта аз ин, дар фарҳангу тамаддуни халқу миллатҳо, аз ҷумла мо - тоҷикон забони модарӣ зербинои ҳувияти миллӣ ва омили аслии ҳифзи он мебошад.

Забони модарии мо - забони ширину шево ва шоиронаи тоҷикӣ, ки донишу маърифати дар тӯли ҳазорсолаҳо андӯхтаи мардумро дар худ нигоҳ доштааст, гӯётарин далели ҳастӣ ва мақоми ҳаётбахши он дар сарнавишти таърихии миллати мо ба ҳисоб меравад.

Яъне миллати шарафманди тоҷик таъриху фарҳанги камназири худро бо ҳамин забон иншо ва ба ҷаҳониён муаррифӣ кардааст.

Забони тоҷикӣ дар шумули қадимтарин забонҳои Хуросону Мовароуннаҳр меросбари забонҳои бостонии ориёист.

Олимону донишмандони сатҳи ҷаҳонӣ эътироф кардаанд, ки дар таърихи тамаддуни башар тоҷикон ҳамчун халқи ориёинажод яке аз миллатҳои қадимтарин ва забони модарии мо, яъне забони тоҷикӣ аз ҷумлаи забонҳои бостонии сайёра ба ҳисоб мераванд ва дар ин хусус ҳазорон таҳқиқоти илмӣ анҷом дода шудаанд.

Решаҳои забони мо ба садсолаҳои пеш аз мелод ва асрҳои аввали солшумории нав, бахусус, ба даврони мавҷудияти забонҳои суғдӣ, бохтарӣ, портӣ ва паҳлавӣ рафта мерасанд.

Солҳои бистуми асри гузашта, яъне дар шароити барои халқи тоҷик ва забони модарии он басо ҳассосу тақдирсоз забони мо расман номи «забони тоҷикӣ» - ро соҳиб шуд ва яке аз далелҳои ҷиддии ташкил ёфтани давлати миллиамон гардид.

Бинобар ин, ба ҳамватанону дӯстдорони забони тоҷикӣ муроҷиат карда, таъкид менамоям, ки барои омӯзишу таҳқиқи таърихи забонамон ҳарчи бештар талош намуда, ҷиҳати омода кардани мутахассисони таърихи забон, бахусус, донандагони забонҳои қадимаамон, ки имрӯз ангуштшумор мебошанд, инчунин, шевашиносону хатшиносон чораҷӯӣ намоянд, то ки дар асоси калимаву ибораҳои зебову шевои бостониамон нуқсу камбудиҳои забони имрӯзаамонро бартараф сохта, онро боз ҳам ғанӣ гардонем.

Имрӯз аҳли олам моро бо номи «тоҷикон», давлатамонро бо номи «Тоҷикистон» ва забонамонро бо номи «забони тоҷикӣ» мешиносанду эътироф мекунанд.

Бо ин забон садҳо ва ҳазорон бузургмардону нобиғагон дурри сухан суфтаанд ва осори безаволу мондагорро ба ояндагон мерос гузоштаанд.

Ҳикмат ва ахлоқи инсонпарварӣ, ки ҷавҳари осори ниёгони мост, бо забони муқтадиру пурвусъат ва ширину гуворои тоҷикӣ асрҳо боз садо медиҳад ва сарвати фарҳангиву маънавии миллати мо бо ҳамин забон оламро тасхир кардааст.

Осори Рӯдакиву Фирдавсӣ, Аттору Саноӣ, Саъдиву Ҳофиз, Мавлонои Балхиву Мавлоно Ҷомӣ ва садҳо нафари дигар, ки ҳанӯз чандин аср пеш навишта шудаанд, имрӯз барои мардуми мо дастрасу фаҳмо ва азизу гиромӣ мебошад.

Ин осори ҷовидонаро ҳар як фарзанди соҳибмаърифати миллат имрӯз ба осонӣ ва бе луғат мехонаду мефаҳмад.

Масалан, ашъори устод Рӯдакӣ-зодаву парвардаи деҳаи Панҷрӯди шаҳри бостонии Панҷакент ва сардафтари адабиёти тоҷику форсро имрӯз, яъне баъди зиёда аз ҳазор сол ҳар яки мо ба осонӣ мефаҳмем ва аз маъниҳои баланди он лаззат мебарем.

Ин, албатта, мояи ифтихору сарфарозии мо-ворисони ин мероси бузурги маънавӣ мебошад.

Забони тоҷикӣ дар раванди ташаккул ва таҳаввули худ роҳи ниҳоят душвору пурпечутобро тай карда, аз санҷишу имтиҳонҳои сахту сангини таърих гузаштааст ва имрӯз, яъне дар даврони соҳибистиқлолӣ ва бунёди давлати миллӣ низ рисолати худро ба сифати яке аз рукнҳои асосии давлатдорӣ ва омили ҷомеасозу ваҳдатофарин идома дода истодааст.

22-юми июли соли 1989 дар Иҷлосияи даҳуми Шӯрои Олии Тоҷикистон қонуни забон қабул гардида буд.

Вале қисме аз муқаррарот ва меъёрҳои қонуни забоне, ки дар замони сохти гузашта расмият ёфта буд, бо гузашти замон, яъне баъди бист соли амали он наметавонистанд талаботу ниёзҳои рӯзафзуни ҷомеаи кишварро дар даврони соҳибихтиёрӣ ва соҳибистиқлолӣ пурра қонеъ гардонанд.

Аз ин лиҳоз, зарурат пеш омад, ки барои ҳифз ва рушди забони модариамон қонуни нави забон таҳия ва қабул карда шавад.

Бо ин мақсад, 5-уми октябри соли 2009 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба тасвиб расид ва ин сана расман Рӯзи забони давлатӣ эълон гардида, ба феҳристи ҷашнҳои давлатӣ ва миллӣ ворид карда шуд.

Бинобар ин, мардуми шарифи Тоҷикистон, ҳамватанони бурунмарзӣ ва ҳамаи шумо-ҳозирини муҳтарамро ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ самимона табрик мегӯям.

Дӯстони азиз!

Қонун «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» вазъи ҳуқуқӣ ва доираи истифодаи забонро муайян карда, дурнамои рушди онро дар замони истиқлоли давлатӣ - дар шароити дигаргуниҳои бузурги сиёсиву иқтисодӣ ва иҷтимоиву фарҳангӣ ба танзим медарорад.

Яъне тавассути ин қонун забони тоҷикӣ ҳамчун забони сиёсату қонунгузорӣ ва коргузориву муошират эътироф гардид.

Бо вуҷуди ин, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои кишвар вазифадоранд, ки иҷрои ҳатмии талаботи қонуни мазкурро дар ҳамаи соҳаҳо таъмин карда, барои риояи меъёрҳои он ва рушди бемайлони ин забони шоирона талош варзанд.

Мо бояд барои устувор гардонидани забони давлатиамон мунтазам саъю талош намоем, ҷиҳати ғаниву рангоранг сохтани фонди луғавии он кӯшиш кунем, мақоми забони давлатиро дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа ва давлат баланд бардорем.

Омӯхтану донистани ин забони ширину шоирона ва ғамхорӣ барои рушд ёфтану фарогир шудани он қарзи ҳар як фарди соҳибмаърифату бонангу номуси миллат ва тамоми соҳибзабонон мебошад.

Дар баробари ин, бояд гуфт, ки бар асари назорати нокифоя аз тарафи мақоми назораткунандаи татбиқи қонун талабот ва муқаррароти он аз ҷониби баъзе вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо ҳанӯз ҳам пурра амалӣ нагардида, дар ин самт як силсила мушкилоте боқӣ мондаанд, ки бояд ҳал карда шаванд.

Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки як қатор бандҳои дар “Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016” пешбинишуда бо сабабҳои номаълум аз ҷониби вазорату идораҳои дахлдор то ҳанӯз амалӣ нашудаанд.

Аз ҷумла, таҳия ва нашри Энсиклопедияи забони тоҷикӣ, ки Вазорати фарҳанг ва Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик масъулони он мебошанд, то ҳол ба сомон нарасидааст.

Ҳамчунин, зарур мешуморам, ки ҷиҳати устувор намудани пояҳои забони давлатӣ аз ҷониби Кумитаи забон ва истилоҳот дар ҳамкорӣ бо Академияи илмҳо ва Вазорати маориф ва илм “Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030” таҳия ва ба баррасии Ҳукумати мамлакат пешниҳод карда шавад.

Дар баробари ин, мо бояд ба таҳия, танзим ва ҳамгунсозии истилоҳот, ки яке аз масъалаҳои муҳим дар роҳи рушди забони давлатӣ ба шумор меравад, эътибори ҷиддӣ диҳем.

Дар замони пешрафти бесобиқаи илму техника таҳияи истилоҳ ё истилоҳсозӣ ба сифати омили тавонбахши забон дар ҷомеаи мо аҳаммияти мубрам пайдо кардааст.

Ба вуҷуд овардани забони илм бе таҳияву танзими истилоҳоти соҳаҳои мухталифи илм ва то ҳадди забони меъёр такмилу сайқал додани он ғайриимкон аст.

Аз ин лиҳоз, зарур аст, ки барои тавсеаи доираи калимасозиҳои мавзӯӣ, аз қабили истилоҳоти сиёсӣ, иқтисодӣ, иттилоотӣ, ҳуқуқӣ ва ғайра аз имкониятҳои забони модарӣ ҳамаҷониба истифода карда шавад.

Бо мақсади ҳифзи асолати забон ҳангоми истифодаи истилоҳот бояд ҳам зарфияти унсурҳои пойдори забони давлатӣ ва ҳам иқтибосгирии оқилонаву санҷида ба таври мутавозин дар мадди назар бошад.

Мо бояд аз иқтибосҳои бемавқеъ худдорӣ карда, истилоҳоти иқтибосиро ба табиати забон, сохтори сарфию наҳвӣ ва низоми овозии он мутобиқ гардонем.

Ҳарчанд ки бо ҳадафи танзими ин масъала дар назди Кумитаи забон ва истилоҳот Шӯрои ҷумҳуриявии ҳамгунсозии истилоҳот таъсис ёфта, аз ҷониби он як силсила корҳои омӯзишӣ ва тавсиявӣ ба анҷом расонида шудаанд, вале то ҳанӯз як қатор мушкилоти ҷиддӣ боқӣ мондаанд.

Аз ҷумла дар ин самт то андозае бесарусомонӣ ба назар мерасад, яъне дар мавриди ифодаи як мафҳум истилоҳу калимаҳои мухталиф истифода шуда, хонанда ё шунавандаро ба раҳгумӣ мебарад.

Аз ин рӯ, Кумитаи забон ва истилоҳотро зарур аст, ки якҷо бо Академияи илмҳо, вазоратҳои маориф ва илм, фарҳанг доир ба таҳия, қабул ва татбиқи истилоҳоти ягона дар ҳамаи соҳаҳо тадбирҳои иловагӣ андешад.

Дар раванди таҳияи дастурҳои истилоҳсозӣ ба лаҳҷаву шеваҳои забони тоҷикӣ, ки ганҷинаи пурфайзи забони модарӣ ба ҳисоб мераванд, бояд таваҷҷуҳи хос зоҳир карда шавад.

Дар таркиби шеваҳои мардуми мо ҳазорон калимаҳои асилу ноби тоҷикӣ мавҷуданд, ки бо сабабҳои гуногун аз доираи истеъмол берун мондаанд.

Вазифаи аввалиндараҷаи забоншиносону фолклоршиносон ин аст, ки зимни таҳқиқоту ҷустуҷӯҳои илмӣ чунин калимаҳоро аз дохили шеваҳо дарёфт карда, онҳоро ба доираи муомилоти забони адабии тоҷикӣ ворид намоянд.

Бештари мафҳумҳои наве, ки ба таркиби луғавии забони модарии мо роҳ меёбанд, натиҷаи пешрафту дигаргуниҳои ҷаҳони имрӯза мебошанд.

Ба ибораи дигар, раванди ҷаҳонишавӣ, пешрафти босуръати илму техника, аз ҷумла технологияҳои иттилоотиву коммуникатсионӣ, фаъол гардидани шабакаҳои иҷтимоӣ, инчунин, бархӯрди фарҳангу тамаддунҳо дар замони муосир ба забони давлатӣ низ таъсир мегузорад ва дар роҳи рушди табиии он монеаҳои сунъӣ эҷод мекунад.

Бинобар ин, зарурат ба миён омадааст, ки милликунонии забони технологияҳои навин дар кишвар дар меҳвари таваҷҷуҳи сохтору мақомоти марбута қарор дошта бошад.

Масалан, таъсири манфии ихтилофи баъзе бандҳои қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, ки муайянкунандаи шакли хаттии забон мебошанд, дар таҳияи барномаи компютерии «Санҷиши дурустнависии калимаҳои тоҷикӣ» ба мушоҳида мерасад ва ин мушкилот то имрӯз ҳаллу фасл нашудааст.

Барои ҳалли ин ва дигар мушкилот бояд сараввал камбудиву духӯрагиҳои ҷиддие, ки дар қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ба назар мерасанд, ислоҳ карда шаванд.

Зеро вазъи номуайяни қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва возеҳу равшан набудани бисёр бандҳои он боиси баҳсу мунозираҳои нолозим шуда, ба сатҳи саводнокии мардум, махсусан, насли наврасу ҷавон таъсири манфӣ расонида истодааст.

Вобаста ба ин, ба Академияи илмҳо, академияҳои соҳавӣ, Кумитаи забон ва истилоҳот, Вазорати маориф ва илм, Иттифоқи нависандагон ва сохторҳои марбутаи Дастгоҳи иҷроияи Президент супориш дода мешавад, ки “Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ” - ро бо дарназардошти ислоҳи камбудиву мушкилоти дар онҳо ҷойдошта то моҳи январи соли 2020 барои тасдиқ ба Ҳукумати мамлакат пешниҳод намоянд.

Инчунин, Институти забон ва адабиёти ба номи устод Рӯдакӣ вазифадор карда мешавад, ки бо ҷалби мутахассисони соҳа луғати имлои забони адабии ҳозираи тоҷикро то нимаи дуюми соли 2020 такмил дода, ба чоп пешниҳод созад.

Донишмандони забоншиноси мо дар хотир бояд дошта бошанд, ки қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ танҳо барои олимон нест, балки дастури амалиест, ки ҳадафи он саводнок кардани тамоми мардум буда, бояд ба ҳамаи табақаҳои ҷомеа дастрасу фаҳмо бошад.

Аз ин лиҳоз, мо вазифадорем, ки ин масъалаи барои ҷомеа бисёр муҳимро дар сатҳи мувофиқ ба забони пурғановати худ ҳаллу фасл кунем ва ба он нуқта гузорем.

Вобаста ба ин, як масъаларо, ки пештар ба он ишора карда будам, таъкид кардан мехоҳам.

Кайҳо вақти он расидааст, ки “Грамматикаи академии забони тоҷикӣ”, ки дар гузашта бо номи “Дастури забон” ё “Дастури ҷомеи забон” китобҳои муътабаре таълиф шуда буданд, ба вуҷуд оварда шавад.

Грамматикае, ки чил-панҷоҳ сол пеш навишта шуда буд, ҷавобгӯи талаботи илм ва ҷомеаи имрӯзаи мо нест.

Яке аз заминаҳои печидагӣ ва гуногунфаҳмиҳо дар имлои тоҷикӣ низ набудани дастури навини забон ё такя ба грамматикаи куҳна мебошад.

Аз ин лиҳоз, Академияи илмҳоро зарур аст, ки бо дарназардошти ба талаботи замони нав ва воқеияти имрӯза мутобиқ намудани грамматикаи қаблан нашршуда барномаи мушаххас ва дақиқро пешниҳод созад.

Дигар масъалаи муҳим, ки бо технологияҳои навтарин вобаста аст, феҳристбандии электронии тамоми калимаҳои забони тоҷикӣ бар асоси маъхазҳои қадимаву имрӯза ва ба барномаи компютерӣ ворид кардани он ба шумор меравад.

Ба хотири дастрасии ҳарчи бештар ба сарчашмаҳои дасти аввал бояд шакли электронии фарҳангҳои муътамад, аз қабили «Луғати фурс», «Бурҳони қотеъ», «Ғиёс-ул-луғот», «Фарҳанги Ҷаҳонгирӣ», «Фарҳанги Рашидӣ», «Баҳори Аҷам», «Фарҳанги Онандроҷ», «Фарҳанги забони тоҷикӣ», «Луғатнома»-и Деҳхудо ва дигар фарҳангу истилоҳномаҳои соҳавӣ бо алифбои имрӯзаи тоҷикӣ ба шабакаҳои иттилоърасонӣ ворид карда шавад.

Кумитаи забон ва истилоҳот, Академияи илмҳо, академияҳои соҳавӣ, вазоратҳои маориф ва илм, фарҳанг ва Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик бояд вобаста ба ҳалли ин масъалаҳо тадбирҳои зарурӣ андешанд.

Ҳозирини арҷманд!

Эҳё кардани номҳои миллии тоҷикӣ, ба танзим даровардани онҳо ва номҳои ҷуғрофӣ яке аз масъалаҳои мубрами сиёсати забонии мо мебошад.

Бо такя ба суннатҳои арзишманди гузаштаи халқамон барои эҳё намудани номҳои қадимаи тоҷикӣ ва истифодаи саҳеҳ аз қолабҳои калимасозии миллӣ бо қарори Ҳукумати мамлакат «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ» тасдиқ шуда, меъёрҳои интихоби номҳои миллӣ муқаррар карда шуданд.

Ҳадаф аз таҳияи феҳрист эҳё кардани арзишҳои маънавӣ ва мероси бебаҳои таъриху фарҳанги миллӣ, инчунин, номгузории суннатии тоҷикӣ мебошад.

Феҳрист бо таваҷҷуҳ ба арзишҳои миллӣ ва фарҳанги номгузории ниёгони мо таҳия гардида, дар он ҳеҷ маҳдудият вуҷуд надорад.

Аммо дар ин самт аз ҷониби масъулони шаҳраку деҳот ва идораҳои сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ ҳанӯз ҳам саҳлангориву бемасъулиятӣ ба чашм мерасад, яъне баъзеи онҳо то ҳол пойбанди равишу усули пешинаи номгузорӣ мебошанд.

Бояд гуфт, ки баъзе падару модарон ба ин масъалаи муҳим беэътиноӣ зоҳир карда, фарзандони худро бо номҳои дорои маънои коста ё номҳое, ки ба анъанаҳои номгузории миллии мо бегонаанд, номгузорӣ мекунанд.

Дар урфият “номи зебо-ними ҳусн” гуфтаанд.

Дар хотир бояд дошт, ки асолати миллӣ доштани номи инсон омили нерӯманди ташаккули шахсият ва эҳсоси худогоҳиву хештаншиносии ӯ ба шумор меравад.

Хотирнишон месозам, ки бегонапарастӣ дар самти номгузорӣ наслҳои ояндаро аз асолати таърихӣ дур мекунад, худшиносӣ ва ҳувияти миллии онҳоро коҳиш медиҳад, ки ба ин раванд ҳаргиз роҳ додан мумкин нест.

Вазорати адлия ва Кумитаи забон ва истилоҳот вазифадор карда мешаванд, ки якҷо бо сохтору мақомоти дахлдор ин масъаларо ба таври ҷиддӣ таҳти назорат қарор диҳанд ва доир ба ворид намудани тағйиру иловаҳои зарурӣ ба асноди қонунгузорӣ пешниҳоди мушаххас таҳия ва ба Ҳукумати мамлакат манзур намоянд.

Ҳамчунин, як қатор норасоиву ғалатҳое, ки дар ин феҳрист вуҷуд доранд, ислоҳ мехоҳанд ва зарур аст, ки онҳо дар таҳрири нав бартараф карда шаванд.

Дар баробари ба танзим даровардани номҳои одамон танзими номҳои маҳаллу деҳот ва шаҳру ноҳияҳо низ аз ҷумлаи масоили бағоят ҳассос аст, зеро номҳои ҷуғрофӣ таърихи зиндаи ҳамаи забонҳо, аз ҷумла забони модарии мо мебошанд.

Зарур аст, ки номҳои асили миллии ҷуғрофӣ ҳифз гардида, номи аслии маҳаллу мавзеъҳое, ки бо сабабҳои гуногун тағйир ёфтааст, дубора барқарор карда шавад.

Бо ташаббуси мо дар харитаи сиёсӣ дигарбора арзи ҳастӣ кардани номҳои куҳани Суғд, Хатлон, Бохтар, Рӯдакӣ, Истаравшан, Рашт, Сайҳуну Ҷайҳун ва садҳо номи дигар, ки гузаштаи пурифтихори моро ба имрӯз ва имрӯзро ба фардо пайванд медиҳанд, барои эҳёи ҳофизаи таърихӣ ва тавсеаи доираи худогоҳиву худшиносии миллии мардуми мо нақши муассир гузошт.

Аммо дар ин ҷода корҳои сомоннаёфта хеле зиёданд.

Ҳоло ҳам комиссияҳои номгузории баъзе шаҳру ноҳияҳои кишвар ҳангоми интихоби ном хусусиятҳои таърихиву ҷуғрофӣ ва касбу кори мардуми маҳалҳои аҳолинишин ва деҳоти навбунёдро ба эътибор намегиранд.

Масъалаи дигари ташвишоваре, ки дар номҳои шаҳру ноҳия ва деҳоти кишвар ба чашм мерасад, вобаста ба номи шахсони бузургу муътабар ва арбобони давлатист.

Дар ин маврид низ зарур аст, ки қолабҳои суннатии сохтани номи маҳалҳо риоя карда шаванд.

Кумитаи забон ва истилоҳотро зарур аст, ки дар ҳамкорӣ бо дигар сохтору мақомот дар ин замина чораҳои фаврӣ ва ҷиддӣ андешида, бо ҷалби мутахассисони соҳа муродифҳои тоҷикии макону мавзеъҳоеро, ки номи онҳо бояд иваз карда шавад, муайян ва барои тасдиқ ба Ҳукумати мамлакат пешниҳод намояд.

Боиси сарфарозиву ифтихори мо - ворисон аст, ки забони тоҷикӣ то ба имрӯз ба шарофати хизматҳои бузург, заҳматҳои бедареғ ва корнамоиҳои беназири фарзандони фарзонаи халқи тоҷик аз Исмоили Сомониву устод Рӯдакӣ то устод Айниву Бобоҷон Ғафуров ба ҳамон гунаи асилу ноб, бо ганҷинаи ғаниву рангини калимаву истилоҳот ва таъбиру таркиботи зебову дилчасп то ба рӯзгори мо расидааст.

Бо ифтихори тамом метавон гуфт, ки дар амри бақову ҳастии миллат ва забони мо сулолаи некноми Сомониён нақши калидӣ дорад.

Ватанхоҳиву истиқлолталабии Сомониён сабаб гардид, ки забони тоҷикӣ дар рӯзгори давлатдории онҳо қудрату тавоноӣ ва рушду такомули беназиру бесобиқа пайдо кард ва барои поягузории адабиёту фарҳанги оламгир, ки таъсиру нуфуз ва анъанаҳои бузургаш то замони мо идома доранд, заминаи мусоид фароҳам овард.

Дурахши истеъдодҳои нотакрор, ба мисли Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ, Абӯмансури Дақиқӣ, Абулқосими Фирдавсӣ, Абӯалӣ ибни Сино, Абулқосими Унсурӣ, Абӯрайҳони Берунӣ, Умари Хайём, Носири Хусрав, Шайх Саъдӣ, Ҷалолуддини Балхӣ, Мавлоно Ҷомӣ ва дигарон, ки ҳам дар шеъру адаб ва ҳам дар илму фан забони модарии моро барои ифодаи маъниҳои нозуки бадеӣ ва андешаҳои дақиқи илмӣ қудрату тавон бахшидаанд, аз баракати сулолаи Сомониён ба ҳисоб меравад.

Дар баробари ин, бо ҳидояти амирони фозили сомонӣ таълиф гардидани асарҳои зиёди диниву мазҳабӣ барои ба сифати забони дуюми олами ислом расмият пайдо кардан ва баъдан дар мақоми забони байналмилалӣ эътироф гардидани забони мо замина ва имкони мусоид фароҳам овард.

Забони тоҷикӣ дар таълифоти илмӣ собиқаи беш аз ҳазорсола дорад. Бузургтарин донишмандони мо - Абӯалӣ ибни Сино бо таълифи «Донишномаи Алоӣ» ва Абӯрайҳони Берунӣ бо таълифи «Китоб-ут-тафҳим» ва “Осор-ул-боқия” бунёдгузорони забони илмии тоҷикӣ ба шумор мераванд, ки ин анъанаи ватанхоҳона дар асрҳои баъдӣ аз тарафи донишмандони маъруф Насируддини Тӯсӣ, Умари Хайём ва то Аҳмади Дониш идома пайдо кард.

Масъалаи ба пояи забони илми муосир расонидани забони тоҷикӣ аз ҷумлаи муҳимтарин масъалаҳоест, ки ман борҳо гуфтаам.

Дар замони мо тавоноиву қудрати ҳар забон дар баёни матолиби илмӣ ва ифодаи комили мафҳуму истилоҳоти илмҳои гуногун зоҳир мешавад ва бақову идомаи он низ ба доираи истифода ва корбурдаш дар илм вобаста аст.

Моро лозим аст, ки барои ҳамқадами замон шудани забони давлатӣ ва бар пояи забони илм рушд кардани он дастҷамъона кӯшиш намоем.

Бо ташаббуси мо Комиссияи олии аттестатсионии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фаъолият оғоз намуд ва таълифи рисолаҳои илмӣ ба забони тоҷикӣ дар ҳамаи соҳаҳои илм ба роҳ монда шуд.

Донишмандони мо, аз ҷумла унвонҷӯёнро зарур аст, ки рисолаву асарҳои илмии худро ба забони давлатӣ таълиф кунанд.

Фикр мекунам, ки ин иқдоми ватанпарварона дар амри тақвияту тавсеаи имкониятҳои забони тоҷикӣ дар соҳаи илм муассир хоҳад буд.

Ҳамзамон бо ин, барои шахсоне, ки муассисаҳои таълимӣ ва илмиро ба забонҳои русӣ ва англисӣ хатм карда, рисолаҳояшонро ба ин забонҳо омода кардаанд, иҷозат дода мешавад, ки корҳои илмиашонро бо ҳамин забонҳо дифоъ намоянд.

Зеро забонҳои зикршуда забони илму муоширати байналмилалӣ ба шумор рафта, донистани онҳо аҳаммияти бағоят бузург дорад.

Дар ҷаҳони мутамаддин имрӯз шаш забони фаъоли муоширати байналхалқӣ ҳамчун забонҳои расмии Созмони Милали Муттаҳид қабул шудааст, ки мо низ бояд насли ҷавонро барои донистани онҳо раҳнамоӣ созем ва дар созмонҳои бонуфуз бо ин забонҳо аз манфиатҳои милливу давлатии худ дифоъ кунем.

Ҳозирини гиромӣ!

Забони ҳар халқу миллат воқеан ойинаи рӯзгори миллат, расму ойин, суннату анъана ва донишу фарҳанги мардум мебошад.

Ба ин далел забон дар раванди таъсис ва шаклгирии давлати миллӣ ҳамчун унсури аввалин ва рукни бунёдии давлатдорӣ нақши ниҳоят муҳим ва сарнавиштсоз дорад.

Мо бояд ҳамеша дар хотир дошта бошем, ки забони тоҷикӣ дар тӯли таърихи чандинҳазорсолаи халқамон омили муҳимтарини муттаҳидкунандаи миллат буд.

Ва мо ифтихор дорем, ки забони ноби модарии мо ин рисолати таърихӣ ва нақши тақдирсози худро дар замони соҳибистиқлоливу соҳибихтиёрӣ низ иҷро карда истодааст.

Дар шароити пуртазоду печидаи ҷаҳони имрӯза офтоби бахти миллате тобон аст, ки истиқлоли комил дорад, сарнавишти давлат ва тақдири худро бо дасти худ менависаду месозад.

Шукрона бояд кард, ки чунин бахту иқболи баланд баъди ҳазор сол ба мо - тоҷикон бори дигар насиб гардид ва аз файзу баракати он давлати мо сиёсати худро дар қатори дигар кишварҳои олам мустақилона амалӣ карда истодааст.

Маҳз истиқлоли давлатӣ барои дурахши дигарбораи яке аз муқаддасоти миллии мо – забони тоҷикӣ ва рушду такомули он заминаи мусоид ва имкониятҳои фаровон муҳайё намуд.

Забони тоҷикӣ, дар навбати худ, ба сифати рукни муҳимми давлатдории миллӣ ваҳдату сарҷамъии миллати моро дар саросари кишвар таъмин сохт.

Имрӯз ҳам ин забон илҳомбахши фаъолияти ҳаррӯзаи мо буда, бунёдкориву созандагиҳои мардумамон дар ин забон таҷассум меёбанд ва ба оламиён муаррифӣ мешаванд.

Ман ҳамеша таъкид мекунам, ки дар замони имрӯза ҳар як шахси бомаърифат, махсусан, ҷавонон баробари дар сатҳи аъло донистани забони модарии худ се-чор забони хориҷӣ, аз ҷумла забонҳои русӣ ва англисиро бояд омӯзанд, ки ин талаботи ҷаҳони муосир аст.

Дар баробари ин, мо дар сиёсати хориҷии худ сиёсати “дарҳои кушода”-ро пеш гирифтаем ва бо 160 давлати ҷаҳон робитаҳои дипломатӣ дорем. Ин воқеият низ моро вазифадор менамояд, ки миёни насли ояндаамон забондониро таблиғ намоем.

Ин масъала аз тарафи ниёгони мо басо нишонрас маънидод шудааст:

Агар сесад забон донӣ, фузун нест,
Туро рӯзе ба кор ояд, забун нест.

Боиси қаноатмандист, ки сафи ҷавонони омӯзанда ва донандаи забонҳои хориҷӣ солҳои охир хеле зиёд шудааст.

Бисёр муҳим аст, ки омӯзиши забонҳои хориҷӣ дар заминаи қонуну қоида ва меъёрҳои забони адабии тоҷикӣ сурат гирад, яъне аввал забони модарии худро ба дараҷаи олӣ бояд донист ва сипас дар қиёс бо дастурҳои он ба фарогирии забонҳои хориҷӣ иқдом намуд.

Бузургони гузаштаи мо дар ин маврид низ бисёр дуруст гуфтаанд:

Ҳар к-ӯ ба забони худ сухандон гардад,
Донистани сад забон-ш осон гардад.

Аз худ намудани забонҳои хориҷӣ ва дар баробари ин, беэътиноӣ зоҳир кардан ба омӯзиши забони модарии худ нишонаи бефарҳангӣ ва беэҳтиромӣ нисбат ба миллату Ватан, модар ва таъриху фарҳанги хеш аст ва пеш аз ҳама, падару модарон масъуланд, ки ба чунин амали нораво роҳ надиҳанд.

Мо бояд кӯшиш кунем, ки фарзандонамон нахуст забони модариро аз худ кунанд, ба он эҳтирому арҷ гузоранд ва сипас ба омӯзиши забонҳои хориҷӣ оғоз намоянд.

Дар сатҳи олӣ донистани забони давлатӣ ва поку беолоиш нигоҳ доштани он, хусусан, забони муошират яке аз муҳимтарин вазифаҳои мо мебошад.

Мутаассифона, ғалатгӯиву ғалатнависӣ ва омехтасозии забони шевои тоҷикӣ, бахусус, забони гуфтор то ҳанӯз аз байн нарафтааст ва ин боиси нигаронист.

Махсусан, солҳои охир фарҳанги муоширати қисме аз наврасону ҷавонон коҳиш ёфта, дар ҷойҳои ҷамъиятӣ, аз ҷумла боғу гулгаштҳо, нақлиёти мусофиркаш ва қасру толорҳои фарҳангӣ алфози қабеҳу дағал ба гӯш мерасад, ки ин амали нораво аз доираи фарҳанг ва расму ойини мо берун мебошад.

Мо бояд дар байни наврасону ҷавонон корҳои тарбиявию маърифатиро мунтазам ва ҳарчи бештар ба роҳ монем ва нагузорем, ки маданияти баланду одоби тоҷикӣ, яъне мероси аҷдоди бузургамон коста гардад.

Вобаста ба ин, вазоратҳои маориф ва илм, фарҳанг, корҳои дохилӣ, кумитаҳои кор бо ҷавонон ва варзиш, кор бо занон ва оила, дин, танзими анъана ва ҷашну маросим, телевизион ва радио, дигар мақомоти давлатии марказиву маҳаллӣ, инчунин, падару модарони муҳтарам вазифадоранд, ки ба хотири ҳарчи бештар густариш пайдо кардани одобу ахлоқи ҳамида ва риояи фарҳангу анъанаҳои неки миллӣ дар байни наврасону ҷавонон корҳои тарбиявию ташвиқотиро пурзӯр намоянд.

Мутаассифона, имрӯз сатҳи сухандонӣ, шеърдонӣ ва китобхонии наврасону ҷавонон низ ташвишовар мебошад.

Мо ҳангоми сафарҳо ва мулоқот бо наврасону ҷавонон эҳсос мекунем, ки онҳо кам мутолиа мекунанд, асарҳои бадеиро бо завқ намехонанд, аз осори гузаштагону муосирон, санаҳои таърихиву фарҳангӣ хуб огоҳ нестанд ва ба омӯзиши илмҳои табиатшиносиву дақиқ беэътиноӣ зоҳир менамоянд.

Аз ин рӯ, ба Вазорати маориф ва илм, дигар вазорату идораҳое, ки дар сохторашон муассисаҳои таълимӣ доранд, супориш дода мешавад, ки дар ҳамаи зинаҳои таҳсилот, сарфи назар аз шакли моликият, ҳангоми таътилҳои чорякӣ ва тобистонаву зимистона омӯзишу мутолиаи асарҳои илмиву адабиро ба роҳ монанд ва бо мақсади қавӣ гардонидани ҳофизаи хонандагону донишҷӯён барои азхудкунии порчаҳои назмиву насрӣ ва қоидаву асосҳои фанҳои риёзиву табиӣ меъёру талаботи заруриро муқаррар намоянд.

Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо бояд якҷо бо ассосиатсияҳои падару модарон назоратро дар муассисаҳои таълимӣ пурзӯр карда, ҷиҳати ҳавасманд гардонидани омӯзгорону шогирдони фаъол чораҷӯӣ намоянд.

Мо бояд дар раванди тарбияи насли наврас, ки тақдири ояндаи забон дар дасти онҳост, аз оғози ба сухангӯӣ даромадани онҳо дар зеҳну забонашон калимаву ибораҳои зебои тоҷикиро ҷой диҳем.

Бояд гуфт, ки дар равону шево гардидани забони тоҷикӣ, баланд бардоштани сатҳу завқи забондонии мардум ва пешгирӣ кардани ғалатгӯиву ғалатнависӣ нақши воситаҳои ахбори умум бисёр муҳим аст.

Оид ба ин масъала ман соли ҷорӣ зимни мулоқот бо доираи васеи намояндагони воситаҳои ахбори оммаи давлатӣ ибрози андеша карда будам.

Хотирнишон месозам, ки дар маводи чопии баъзе рӯзномаву маҷаллаҳо қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ҳоло ҳам риоя намешаванд.

Чунин ҳолат дар барномаҳои телевизиону радио низ зиёд ба назар мерасанд, ки ҷиҳати ислоҳи он бояд тамоми масъулону кормандони шабакаҳои телевизиону радио талош намоянд.

Дар ҳоле ки рӯзномаву маҷаллаҳо ва телевизиону радио дар тарғиби забони ноби тоҷикӣ ва вусъати доираи истифодаи он саҳми арзишманд дошта метавонанд, дар аксар маврид ба одитарин тобишҳои забони давлатӣ эътибор намедиҳанд.

Набояд фаромӯш кард, ки телевизиону радиои моро на танҳо дар ҳудуди кишвар, балки берун аз он низ тамошо ва гӯш мекунанд.

Забони тоҷикӣ имрӯз дар мақоми расмиву давлатии худ на фақат дар коргузорӣ ва муоширати дохилӣ, балки дар робитаҳои хориҷиву байналмилалии мо низ васеъ истифода мегардад.

Ҳамзамон бо ин, бояд гуфт, ки таҷрибаи даҳ соли сипаришуда дар татбиқи амалии Қонун “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” нишон дод, ки бо дарназардошти рушди муназзами кишвар зарурати ворид кардани тағйиру иловаҳо ба он пеш омадааст.

Ҷараёни амалисозии қонун ошкор намуд, ки дар бисёр моддаҳои он камбудиҳо ҷой дошта, масъалаҳои зиёде дар самтҳои гуногуни иҷтимоиву сиёсӣ, фарҳангиву илмӣ ва дигар равандҳо аз назарҳо дур мондаанд ё номукаммал дарҷ шудаанд, ки бояд мавриди баррасӣ ва ҳаллу фасл қарор дода шаванд.

Ҳамватанони азиз!

Забони давлатӣ аз рукнҳои асосии давлатдории миллист, ки дар пойдорӣ ва суботи давлати миллӣ мақому нақши муҳим дорад ва аз ҳамин хотир аст, ки мо дар Тоҷикистон забони миллатро ҳастии миллат ва бунёду пояи давлат эълон кардаем.

Ин забони қадиму асил сарвати бебаҳо ва аз ҷумлаи муқаддасоти миллии мост.

Мо соҳибзабонон дар назди наслҳои фардо барои ҳифзи асолату покизагӣ ва шириниву шевоии он масъулият дорем ва онро бояд ҳамчун арзиши бебаҳои миллӣ посдориву нигаҳбонӣ кунем ва барои рушду тақвияти минбаъдаи он аз ҳамаи имконоти мавҷуда босамар истифода барем.

Қарзи фарзандӣ ва рисолати инсонии мост, ки забони модариамон, яъне ин забони ширину шоиронаро баробари модари худ азиз шуморем, дӯст дорем, онро мисли модар, ки моро ба дунё оварда, меҳри забонро бо шири поку ҷонбахш ва муҳаббати онро бо аллаи гӯшнавозаш дар ҷисму ҷони мо ҷой кардааст, эҳтирому эҳтиёт кунем ва мисли гаронбаҳотарин сарвати умрамон ҳамеша гиромӣ дорем.

Бо ифтихору садоқат ба забони модарӣ, бори дигар мардуми шарифи Тоҷикистонро ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ самимона табрик гуфта, ба ҳар як фарди Ватан дар ҷодаи хизмат ба хотири ҳифз ва рушди забони давлатӣ барору комёбиҳо орзумандам.

Хонаободу сарбаланд бошед, ҳамватанони азиз!

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Конференсияи байналмилалӣ «Вазъи забони тоҷикӣ дар минтақаҳои тоҷикнишини Осиёи Марказӣ» - 2019

ДУШАНБЕ, 05.10.2019 /АМИТ «Ховар»/.
«Вазъи забони тоҷикӣ дар минтақаҳои тоҷикнишини Осиёи Марказӣ»-таҳти чунин унвон имрӯз дар шаҳри Душанбе конференсияи байналмилалӣ доир гардид.
Хабарнигори АМИТ «Ховар» иттилоъ медиҳад, ки конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ Раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд.
Сипас мушовири бахши Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа, доктори илмҳои филологӣ, профессор Масрур Абдуллозода, намояндагони Академияи илмҳо, Вазорати маориф ва илм дар суханронии хеш аз мақоми арзанда ва таълимдиҳандагӣ доштани адабиёти ғании забони тоҷикӣ ёдовар шуда, ин ҳамоиши байналмилалиро барои таҳими робитаҳои муштараки сиёсати забони кишварҳои дӯсту бародар дар ҳалли масъалаҳои забонӣ ва робитаҳои дӯстиву бародарӣ фоли нек арзёбӣ карданд.
Зикр гардид, ки ҷавҳари асосӣ ва ҳадафи пур аз ҳикмати ин забонро танҳо дар донистани ин забон мебояд фаҳмид, ки гӯяндагони ин забон-тоҷикон ба ҷуз Тоҷикистон, боз дар бародаркишварҳои Осиёи Марказӣ, Афғонистону Ҳинд ва Покистону Эрон аз қадимулайём зиндагӣ мекунанд.
Забони тоҷикӣ дар мақоми забони илму адаб таърихи тӯлонӣ дорад, ки инро осори гузаштагони мо бо он ҳама шӯҳрату маъруфияти ҷаҳонӣ собит месозад. Забони тоҷикӣ дар аҳди Сомониён ва чанд асри дигар дар баробари забони арабӣ, ки ҳамчун забони илм пазируфта шуда буд, тавоноии худро дар риштаҳои гуногуни илми ҳамон замон-дар соҳаи илмҳои тиб, дорушиносӣ, ҳандаса, ситорашиносӣ, химия, табиатшиносӣ, ҷуғрофия, фалсафа ва ғайра дар мисоли шоҳкориҳои Ибни Сино, Закариёи Розӣ, Берунӣ, Хоразмӣ, Форобӣ, Имом Тирмизӣ, Ҷурҷонӣ ва чеҳраҳои дигари илму адаб ба ҷаҳониён муаррифӣ намудааст.
То имрӯз номи Чоч, Самарқанду Бухоро, Урганҷ, Хива, Марв, Фарғона, Чуст, Ғузор, Шаҳрисабз, Тирмиз, Насаф, Риштон барин садҳо дигар номвожаҳои ҷуғрофӣ арзи вуҷуд доранд, ки сарзамини ниёгони мо бо забони тоҷикӣ ва ҳама шаҳомату зебоии ин забон дар гузашта қарор дошту то кунун дорад. Бо забони ашъори безаволи бузургони адабиёти тоҷик ҳанӯз муаммоҳое нуҳуфтаанд, ки онро танҳо донандагони хуби ин забон дарк кардаву хулоса мебароранд, ки мояи он офариниши ҷаҳони ободу осоишта аст.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Категория:

Фишурдаи гузориш барои Воситаҳои ахбори омма аз Конференсияи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» 2017

ФИШУРДАИ

гузориш барои Воситаҳои ахбори омма аз Конференсияи ҷумҳуриявии илмию амалӣ таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

(3-юми октябри соли 2017)

«Ҳукумати Тоҷикистон аз оғози истиқлолият барои рушди забони давлатӣ ва таҳкими мақоми он дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа ва давлат пайваста тадбирҳои муассир андешида, ҷиҳати татбиқи ин сиёсат тамоми имкониятҳоро фароҳам овардааст».

Эмомалӣ Раҳмон

Забони тоҷикӣ, ки асолати беш аз ҳазорсолаҳо дорад, бо забон ва адабиёти ғании худ ҷаҳоншумул гардида, дар роҳи таҳкими тамаддуни инсонӣ ва афкори инсонгарои башарӣ саҳми босазое дорад. Дар ин давраи ҷаҳонишавии миллатҳо ин сарвати бебаҳо – забони миллии мо, ки худ омили муҳими пойдориву бақои миллат ва давлатдории миллӣ аст, аз ҷониби давлат ҳифз гардида, рушд меёбад.

Хушбахтона, баъди талошу заҳматҳои зиёд ва заминаҳои таърихию сиёсию адабии пурифтихор ва маърифтапарваронаву тамаддунофар дар замони Истиқлолият забони миллӣ ривоҷу равнақи худро ёфт.

Аз соли 2009 инҷониб, санаи 5-уми октябр баъди тасдиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳамчун Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷашн гирифта мешавад. Мутобиқи муқаррароти Қонуни мазкур ва дастуру супоришҳои Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳифзи асолат ва рушди забони тоҷикӣ вазифаи ҳар як фарди кишвар маҳсуб ёфта, он дар тамоми соҳаҳои мухталифи ҷомеа мавриди корбурд қарор дорад.

Ҳамин иқдоме, ки баҳри ташаккули қудрати воқеии забон бо ҷомеа ва инсонҳои муошираткунанда ва мукотиботу эҷоди онҳо хизмат мекунад, риояи меъёрҳои Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ мебошад.

Бо дарназардошти ин гуфтаҳо, воқеияти таҳияи чунин як имлои ҷавобгӯ ба меъёрҳои забони тоҷикӣ дар номаи табрикотии Президенти муҳтарами кишвар Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз 22-юми июли соли 2003 ба муносибати Рӯзи забон таъкид гардида буд. Ин дастури бисёр муҳим ва ҳидояти Пешвои миллат дар иртибот ба таҳия ва пешниҳоди қоидаҳои имлои фарогири меъёрҳои забони адабӣ пас аз таъсиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ гардид.

Бинобар мақоми кунунии забони тоҷикӣ дар ҷомеа ва дурнамои рушду густариши он матни «Имлои забони тоҷикӣ» аз нигоҳи интиқодӣ мавриди таҳриру такмили ҷиддӣ қарор гирифта, ба он тағйиру иловаҳо ворид карда шуд. Бо дарназардошти такмили қоидаҳо ва меъёрҳои таърихӣ номи «Имлои забони тоҷикӣ» ба «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» иваз карда шуд.

Такя бо ин ҳадафҳо, ки забони давлатӣ симои миллати моро ба олам бозгӯйӣ мекунад, имрӯз Кумита бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Конференсияи илмии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» баргузор менамояд.

Дар конференсия намояндагони Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ниҳоду пажӯҳишгоҳҳои Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, донишгоҳу донишкадаҳои ҷумҳурӣ, аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот ва аъзои маҳфили «Посдорон ва дӯстдорони забон»-и Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, кормандони Кумитаи мазкур ва Китобхонаи миллии Тоҷикистон, инчунин, намояндагони воситаҳои ахбори умум ширкат хоҳанд варзид.

Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд. Сипас, Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа, академики Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдулҷаббор Раҳмонзода, директори Иниститути забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Сахидод Раҳматуллозода дар суханрониҳои хеш аз мақоми арзанда ва таълимдиҳандагӣ доштани адабиёти ғании ин забон ёдовар шуда, пешниҳод намуданд, ки ҷавҳари асосӣ ва ҳадафи пур аз ҳикмати ин забонро танҳо дар донистани ин забон ва риояи талаботи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ мебояд фаҳмид. Зеро барои ба ин мақсадҳо ноил гаштан доираи омӯзиш ва таълими ин забонро дар кишварҳои олам бояд васеъ намуд.

Дар Конференсия 13 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт.

Қайд кардан зарур аст, ки дар асоси моддаи 3-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳангоми истифодаи забони давлатӣ риояи муқаррароти қоидаҳои имлои забони адабӣ ҳатмӣ мебошад.

Баргузории чунин як ҳамоиши илмӣ, барои пешрафт ва рушди забони давлатӣ дар ҷомеаи соҳибистиқлоламон натиҷаҳои судманд хоҳад бахшид. Ин иқдом бо сарварии Пешвои миллат дар самти сиёсати давлатии забон дар сарзамини мо тоҷикон амалӣ гардида, моро ба ҳифзи асолати забон ва посдории ин муқаддасот ҳидоят мекунад.

Дар анҷоми кори конференсия, пас аз баррасии фикру мулоҳизаҳо Тавсияномаи конференсия қабул ва эълон карда мешавад, ки он ба мақомоти дахлдор ва пажӯҳишгоҳҳои илмӣ ирсол гардида, дар ҳамкориҳои пайваста татбиқ хоҳад шуд.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҳоло баҳо надорад

Замима:

Фишурдаи гузориш барои Воситаҳои ахбори омма - 3-юми октябри соли 2017 Тоҷикӣ.docx

Категория:

Гузоришҳо

Фишурдаи гузориш барои Воситаҳои ахбори омма аз Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Нақши забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳкими Ваҳдати миллӣ»

«Забони тоҷикӣ бо гузашти асрҳо ҳамчун омили ваҳдат ва ифтихори миллӣ дар давлатдории навини мо дар мақоми забони давлатӣ қарор гирифт».

Эмомалӣ Раҳмон

Забони ҳар миллат яке аз муҳимтарин унсурҳои ҳувият, рамзи истиқлоли маънавӣ ва аз муҳимтарин рукнҳои истиқлоли сиёсии он мебошад. Далели барҷастаи ин андеша дар аксари мавридҳо ҳамсон будани унвони забон бо номи миллат ва қамвият ва дар ниҳоят кишвар аст. Забони миллӣ яке аз рукнҳои асосии давлатдорӣ буда, дар пойдорӣ ва таҳкими давлати миллӣ мақом ва нақши муҳим дорад ва ба ҳамин далел забони миллат бунёд ва пояи давлат маҳсуб мешавад. Дар қадим будан ва асолат доштани истилоҳи «тоҷик» ба унвони номи як миллати муаззам ва куҳанбунёд ҳеҷ шакку тардиде нест ва таҳқиқоти пуршумори донишмандони дохиливу хориҷӣ, ки устод Айнӣ аз ин зумра мебошад, ин ҳақиқатро ба суббот расондааст. Аз ин рӯ, забон дар ҳама давру замонҳо яке аз сарчашмаҳои асосии Истиқлолияти миллӣ ва омили муҳими ташаккули миллат мебошад.
Ташаккул ва паҳншавии босуръати забони тоҷикӣ на фақат ба инкишофи минбаъдаи халқи тоҷик мусоидат намуд, балки эътибори ин забон гувоҳномаи ҳуввияти миллии тоҷикон гардид. Дар минтақаҳои пайдоиш ва густариши ин забон номи тоҷик низ мақоми таърихӣ пайдо кард ва устувор гардид.
Бояд қайд намуд, ки сиёсати хирадмандонаи Сарвари давлат буд, ки забони тоҷикӣ ҳамчун забони миллӣ дар даврони Истиқлолият дар мақоми забони давлатӣ пазируфта шуда ва он имрӯз ба таври озод дар умури сиёсиву иҷтимоии кишвар мавриди истифода қарор дорад. Дар иртибот дар ин нукта, воқеан миллати мо бо вуҷуди он ҳама офатҳову бадбахтиҳои дар тӯли таърих дидааш, маҳз бо ҳифзи забони худ ҳамчун миллат зинда мондааст.
Эҳтироми бепоён ба забони миллӣ доштаи Президенти муҳтарами кишвар Эмомалӣ Раҳмон дар ҳама суханрониҳо ва паёмҳояшон баён мегардад, ки ин ҳама далели арҷгузорӣ ба забони модарӣ – ин ганҷи бебаҳои меросу фарҳанги миллӣ дониста мешавад.
Мавзӯи дигаре, ки ба матни забон, ки ҳувияти миллатҳо робитаи мустаҳкам дорад, мавзӯъи ҷойномҳо мебошад. Дар Тоҷикистон пас аз дастёбӣ ба Истиқлолу Ваҳдати миллӣ ба ин мавзӯъ аз ҷониби Сарвар давлат аҳамияти хос дода шудааст, ки дар яке аз суханрониҳои худ ба муносибати бузургдошти забони давлатӣ ба ин масъала ба таври вижа таваҷҷуҳ намудааст:
«Номҳои ҷуғрофии минтақа ба таъриху сарнавишти миллат иртибот дошта, таърихи рушду такомули забони моро инъикос менамояд…». Соли 2015 аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон фармон оид ба Комиссияи олии аттестатсионӣ дар назди Президенти ҶТ имзо шуд, ки мушкилоти зиёди шаҳрвандон дар бобати омода кардани рисолаҳои илмӣ ба забони давлатӣ ва ҳимояи онҳо дар дохили кишвар осон гардад, ки ин эҳтиром ва эътимод ба худ ва ба забони модарии худ буда, масъалаи ҳифзи ҳувият ва истиқлоли маънавию фарҳангӣ мебошад.
Ҷиҳати танзими истифодаи забони давлатӣ ва муайян намудани вазъи ҳуқуқии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» амал мекунад.
Барои ба ин ҳадафҳо расидан Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 19-уми майи соли 2017, №251732/26 ва Нақшаи кории Кумита оид ба таҷлили 20-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ 23-юми июни соли 2017 дар толори Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» бо иштироки намояндагони Ҳукумати кишвар, вазорату идораҳои давлатӣ, донишгоҳу донишкадаҳои олии кишвар, ҷамъиятҳо, Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва намояндагони ВАО Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Нақши забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳкими Ваҳдати миллӣ» -ро баргузор намуд.
Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд. Сипас, Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа, академики Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдуҷаббор Раҳмонзода ва директори Институти забон ва адабиёти ба номи А. Рӯдакии АИ ҶТ Сахидод Раҳматуллозода роҷеъ ба нақши забони давлатӣ дар таҳкими Ваҳдати миллӣ сухан намуданд. Дар конференсия намояндагон аз Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи Бобоҷон Ғафуров, аз Донишгоҳи далатии Қурғонтеппа ба номи Носири Хусрав ва аз Донишгоҳи давлатии шаҳри Кӯлоб ширкат варзиданд. Дар Конференсия инчунин, 10 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт. Аз ҷумла, дар мавзӯи «Забони миллӣ ва ваҳдати миллӣ», доктори илмҳои филологӣ Назарзода Сайфиддин (Китобхонаи миллии Тоҷикистон) «Истиқлолият ва вазъи забону истилоҳот» доктори илмҳои филологӣ Мирзо Ҳасани Султон (Бонки миллии Тоҷикистон), «Шинохти фарогири мақоми забони тоҷикӣ»- доктори илмҳои филологӣ, профессор Шамсиддин Солеҳов, «Сиёсати забонӣ ва ваҳдати миллӣ» - номзади илмҳои филологӣ, профессор Кабиров Шаҳбоз (Донишгоҳи миллии Тоҷикистон), «Забони тоҷикӣ-забони фарҳанги маънавии мардуми Бадахшон» номзади илмҳои филологӣ, дотсент Матробиён Саодатшо, «Забон нишони миллат ва давлат аст» профессори ДДҚ Ҳасани Муродиён, «Нақши забони давлатӣ дар таҳкими Ваҳдати миллӣ» полковник Ҳомидов Исмоил (Донишкадаи ҳарбии Вазорати мудофиа оид ба корҳои илмӣ- сардори шуъбаи илмӣ-ҳарбӣ), «Саққои Бухороӣ ва рушди забони тоҷикӣ дар Ҳинд» Фаридун Маҳмадулло (мудири редаксияи забон, адабиёт ва фолклори Муассисаи давлатии Сарредаксияи илмии энсиклопедияи миллии тоҷик) ва «Саҳми Мавлоно Яқуби Чархӣ дар инкишоф ва рушди забони адабии ҳозираи тоҷик» асиссенти кафедраи забон ва адабиёти арабӣ Холов Аълохуҷа (Донишкадаи давлатии исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам) маърӯза намуда, масъалаҳои зерин баррасӣ гардид;
-нақши ваҳдатофарини забони тоҷикӣ дар масири таърих;
-сиёсати давлатии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи забон;
-вазъи иҷтимоии забони тоҷикӣ дар 20 соли Ваҳдати миллӣ.
Бояд қайд намуд, ки муҳимтарин унсури таъйинкунандаи як миллат забон аст. Давлатҳо ҳам дар пояи миллат вуҷуд доранд, ногузир забон муҳимтарин унсури вуҷуди як давлати миллӣ ҳам ҳаст. Забони тоҷикӣ бошад, ҷавҳари миллати моро ташкил медиҳад. Аз ин рӯ, месазад баҳри пешбурди сиёсати давлат оид ба забони давлатӣ ҳамчун забони миллӣ хизматҳои арзанда кард.
Дар интиҳо, пас аз баррасии фикру мулоҳизаҳо аз ҷониби ҳайати иштирокдорони Конференсия Тавсиянома оид ба рушду инкишофи забони давлатӣ дар таҳкими Ваҳдати миллӣ қабул гардид.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҳоло баҳо надорад

Замима:

Фишурдаи гузориш аз Конференсияи «Нақши забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳкими Ваҳдати миллӣ».docx

Категория:

Гузориш оид ба татбиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016

Мутобиқи банди 2 қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамоҳангсози татбиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» муқаррар гардидааст.

Иҷрокунандаҳои Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016»Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати энергетика ва захираҳои оби Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, Академияи илмҳои тиб, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ, Институти илмҳои гуманитарӣ, Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ, Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино, Донишгоҳи технологии Тоҷикистон, Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи М.Осимӣ, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ муқаррар гардидаанд.

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайси ҳамоҳангсози Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016ҷиҳати иҷрои онро аз ҷониби вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ташкилоту муассисаҳои дахлдор мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода, аз натиҷаи корҳое, ки дар доираи Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур ба анҷом расидаанд, чунин иттилоъ медиҳад:

I ТАЪМИНИ ЗАМИНАҲОИ МЕЪЁРИИ ҲУҚУҚӢ

Банди 1 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро: Қобили тазаккур аст, ки баъд аз қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар асоси супоришҳои Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми октябри соли 2010, №11 ба вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ташкилоту муассисаҳои дахлдор барои ба Қонуни мазкур мутобиқ намудани санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дастур дода шуд. Маҳз бо дарназардошти моҳияти ин масъала боби I-и Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» иқдомҳои мушаххасро барои таъмини заминаҳои меъёрии ҳуқуқии сиёсати давлат дар бораи забони давлатӣ фаро мегирад.

Маҷмӯи иқдомҳо ва ё чорабиниҳое, ки дар доираи Барнома амалӣ мегарданд, пеш аз ҳама барои таҳкими заминаи меъёрии ҳуқуқии татбиқи сиёсати давлатӣ дар бораи забон мусоидат хоҳад кард.

Дар иртибот ба иҷрои банди 1-и боби I-и Нақшаи чорабиниҳои Барнома дар мавриди таҳлили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии байналмилалӣ дар иртибот ба сиёсати давлат дар бораи забон бояд тазаккур дод, ки қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои рушди устувор ва муназзами забони давлатӣ заминаҳои мусоиди ҳуқуқиро фароҳам овард. Баъд аз қабули Қонуни мазкур қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйирот ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рӯзҳои ид» ва «Дар бораи ворид намудани тағйирот ба Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон» қабул гардиданд.

Ҳамчунин, дар асоси банди 23-и Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Ҷаноби Олӣ,Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон (5-уми октябри соли 2010) Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қонунҳои конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи интихоби вакилон ба маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ», «Дар бораи Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи мақомоти прокуратураи Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи хизмати давлатӣ», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Агентии назорати молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи милитсия» ва Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон тағйиру иловаҳо вобаста ба донистани забони давлатӣ ворид намудаанд, ки ин иқдом дар таҳкими мақоми забони давлатӣ дар замони истиқлолият хеле муҳим арзёбӣ мешавад.

Банди 2 (муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Фароҳам овардани заминаи ҳуқуқӣ барои рушди забон ва истифодаи истилоҳоти илмӣ дар раванди қонунгузорӣ бевосита ба гузаронидани экспертизаи ҳуқуқӣ алоқамандӣ дорад. Аз ин рӯ, Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо риояи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ»гузаронидани экспертизаи ҳуқуқӣ, экспертизаи забоншиносиӣ ва таҳлили қонунҳоро дар иртибот ба сиёсати давлат дар бораи забон ба роҳ мондааст. Кумита баҳри таъмини меъёрҳо ва қолабҳои вожасозии истилоҳот ва мафҳумҳо ба забони давлатӣ дар лоиҳаҳои қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон мунтазам таклифу пешниҳодҳои мушаххасро ба мақомоти дахлдор манзур менамояд.

Дар ин раванд аз ҷониби Марказ ҳангоми таҳияи лоиҳаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳрири нав, истилоҳоти ҳуқуқии соҳавӣ дар матни Кодекси мазкур ҳамгун карда шуд, ки чунин ҳамгунсозӣ зиёда ба 50 қонунҳои соҳаи ҳуқуқи гражданӣ дахл дорад.

Инчунин Тафсири Кодекси мурофиавии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба забони давлатӣ нашр гардид.

Бо мақсади истифодаи дуруст ва фаҳмиши ягонаи мазмуни истилоҳоти ҳуқуқӣ аз ҷониби вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон китобҳои истилоҳоти соҳаҳои гуногун омода ва нашр шудаанд, аз ҷумла: «Истилоҳоти соҳаи сохтори давлатӣ, мақомоти судӣ ва ҳифзи ҳуқуқ дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон»;«Истилоҳоти соҳаи молия, андозу гумрук ва фаъолияти бонкӣ дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон»;«Истилоҳи соҳаи меҳнат, ҳифзи иҷтимои, тандурустӣ, фарҳанг, илм ва маориф дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон»; «Истилоҳоти соҳаи кишоварзӣ, истифодаи сарватҳои табии ва ҳифзи муҳити зист дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мунтазам пешниҳодҳои мушаххас ба мақомоти дахлдор манзур карда мешавад.

Ҳамзамон Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2013 «Фарҳанги имлои забони тоҷикӣ»-ро дар ҳаҷми зиёда аз 65 ҳазор истилоҳот ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 «Фарҳанги русӣ ба тоҷикии истилоҳоти ҳуқуқ»-ро дар ҳаҷми зиёда аз 10 ҳазор истилоҳоти ҳуқуқӣ омода ва нашр намудааст.

Бандҳои 3 боби I (муҳлат 2012-2014) ва 31 боби IV (муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Барои истиқболи сазовори ҷашни 20-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумита таҳти унвони «Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ва сиёсати давлатӣ дар бораи забон» китоб таҳия намуд. Ин китоб чаҳор бахшро дар бар мегирад, ки дар бахши I суханрониҳо ва паёмҳои табрикотии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон бахшида ба Рӯзи забон, дар бахши II иқтибосҳо аз суханрониҳои Президенти кишвар дар иртибот ба забони давлатӣ, дар бахши III гулчини иқтибосҳо аз суханрониҳои Сарвари давлат дар бораи забон ва дар бахши IV Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба сиёсати давлатӣ дар бораи забон гирдоварӣ шудаанд. Китоби мазкур ба ифтихори Рӯзи забони давлатӣ дастраси вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ гардонида шуд.

Мутобиқи Барнома шакли электронии китоби мазкур ба сомонаи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда шуд. Ҳамчунин, сомонаи Кумита мунтазам такмил дода мешавад ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба фаъолияти Кумита ва маълумоти тоза ба он ворид мегарданд.

Банди 4 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро: Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаи Дастурамали танзим ва қабули истилоҳотро таҳия намуда ба пажӯҳишгоҳҳои илмӣ барои мувофиқа пешниҳод намудааст. Лоиҳаи Дастурамали мазкур айни замон аз ҷониби муҳаққиқони пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дорад. Академияи таҳсилоти Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо дигар зинаҳои муассисаҳои таълимии ҷумҳурӣ ҷиҳати ба танзим даровардани истилоҳоти соҳавӣ дастурамалҳо таҳия намуда, тибқи талаботи он фаъолият намуда истодаанд. Вобаста ба он, ки истилоҳот такондиҳандаи рушди забони давлатӣ дар замони муосир ин бештар истилоҳоти соҳаҳои техникиву технологӣ, табиию риёзӣ, тиббию биологӣ, энергетикиву металлургӣ, иқтисодӣ ва амсоли инҳо мебошад, бинобар ин, муассисаҳои таҳсилоти олии дар чунин самтҳо фаъолиятдошта барои таҳия ва дастрас намудани чунин дастурамалҳо муваззаф гардонида шудаанд.

Кумитаи забон ва истилоҳот дар нимсолаи якуми соли равон лоиҳаи «Консепсияи миллии рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2026»-ро таҳия менамояд ва лоиҳаи дастурамали танзим ва қабули истилоҳот дар Нақшаи чорабиниҳои Консепсияи мазкур ворид намуда барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад.

II.ТАҲҚИҚИ МАСОИЛИ НАЗАРИЯ ВА АМАЛИЯИ

ЗАБОНИ ДАВЛАТӢ, ТАҲИЯ ВА НАШРИ

ФАРҲАНГНОМАҲО

Банди 1(муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Мутобиқи банди 1-и боби II Нақшаи чорабиниҳои Барнома бо қарори №2-и маҷлиси Шӯрои олимони факултети филологияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз 30-юми сентябри соли 2013 «Оид ба таҳияи грамматикаи меъёрии забони тоҷикӣ»ва «Таҳқиқи масоили услубшиносии забони тоҷикӣ» комиссияи корӣ дар ҳайати 11 нафар забоншиносони шинохтаи кишвар таъсис дода шудааст. Комиссияи мазкур уҳдадор карда шудааст, ки дар муҳлати барои иҷрои талаботи банди мазкур ҷудошуда «Грамматикаи меъёрии забони тоҷикӣ»-ро омода намояд.

Қобили зикр аст, ки ҷиҳати таҳияи «Грамматикаи меъёрии забони тоҷикӣ» комиссия таъсис дода шуда бошад ҳам вале то ҳол аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ талаботи банди мазкур иҷро нагардидааст.

Инчунин, дар Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон монографияи “Таҳқиқи муқоисавии забони тоҷикӣ” (“Южные говоры таджикского языка”) ҷ.1, 370 саҳ.дар нашриёти “Дониш” ба табъ расид,ки аз бахшҳои фонетика, лексика ва морфология иборат аст.

Ҷилди дуюми асар, ки бахши синтаксисро дар бар мегирад,ба чоп омода шудааст.

Банди 2 (муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Қобили қайд аст, ки аз ҷониби Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ китоби «Таърихи забони тоҷикӣ», қисми 1 «Давраи бостон» ба табъ расидааст. Китоби «Давраи миёнаи забони тоҷикӣ» аз ҷониби узви вобастаи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, профессор Д.Саймиддинов мавриди таҳқиқ қарор дорад.

Китоби “Фарҳанги гӯйишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ”дар нашриёти “Пайванд”-и Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон чоп шуд,ки аз 946 саҳ. иборат буда, беш аз 25000 калимаву ибораро дар бар мегирад.

Банди 3 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Дар мавриди таҳқиқи муқоисавии лаҳҷаҳои забони тоҷикӣ, қайд менамоем, ки рисолаи ходимони илмии Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ Ғ.Ҷӯраев, Р.Л.Неменова ва X.Мурватов бо номи «Таҳқиқи муқоисавии гӯйишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ» (ҷилди 1) дар ҳаҷми 23 ҷузъи чопӣ нашр гардид.

Аз ҷониби муҳаққиқони факултети филологияи тоҷики Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ китоби «Лексикаи лаҳҷаи Тангов» тавассути нашриёти «Ирфон» ба нашр расид.

Банди 4 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Дар иртибот ба банди 4-и Нақшаи чорабиниҳо барои таҳия ва нашри луғати лаҳҷаҳои забони тоҷикӣ иқдомҳои мушаххас ба нақша гирифта шуд. Аз ҷониби Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ «Фарҳанги гӯйишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ» (мураттибон Ғ.Ҷӯраев, М.Маҳмудов, Б.Бердиев) дар ҳаҷми 63 ҷузъи чопӣ таҳия ва нашр гардид.

Ҳамчунин, аз ҷониби кормандони шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳот дар ҳамкорӣ бо донишмандони Донишгоҳи Самарқанд таҳияи «Фарҳанги луғати омиёнаи «Маснавии Маънавӣ»-и Ҷалолиддини Балхӣ» идома дорад.

Қобили қайд аст, ки оид ба иҷрои банди мазкур аз ҷониби Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ корҳо ба роҳ монда шуда бошад ҳам, вале талаботи банди мазкур қисман иҷро гардидааст.

Банди 5 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Роҷеъ ба масоили услубшиносии забони тоҷикӣ рисолаи С.Сабзаев таҳти унвони «Забон ва сабки баёни Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ» дар ҳаҷми 33 ҷузъи чопӣ таҳия гардида, омодаи чоп аст. Тибқи қарори №2-и маҷлиси Шӯрои олимони факултети филологияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз 30-юми сентябри соли 2013 “Таҳқиқи масоили услубшиносии забони тоҷикӣ” комиссия уҳдадор карда шудааст, ки дар муҳлати муқарар гардида лоиҳаи “Таҳқиқи масоили услубшиносии забони тоҷикӣ”-ро омода намуда, пешниҳод намоянд.Қобили зикр аст, ки оид ба иҷрои банди мазкур аз ҷониби Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Донишгоҳи миллии Тоҷикистон корҳо ба роҳ монда шуда бошад ҳам, вале талаботи банди мазкур қисман иҷро гардидааст.

Банди 6 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби устоди кафедраи забони адабии муосири тоҷикии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, дотсент Ш.Бобомуродов «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти забоншиносӣ» таҳия ва нашр гардид.Қайд кардан ба маврид аст, ки оид ба иҷрои банди мазкур аз ҷониби Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Донишгоҳи миллии Тоҷикистон корҳо идома тошта, талаботи банди мазкур қисман иҷро гардидааст.

Банди 7 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Лексика, грамматика ва масоили этнолингвистии забонҳои бадахшонӣ (помирӣ) ва яғнобӣ аз ҷониби ходимони калони шуъбаи забони Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ Н.Назаров ва С.Мирзоев мавриди таҳқиқ қарор дорад. С.Мирзоев дар соли 2012 роҷеъ ба феълҳои забони яғнобӣ рисоларо дар ҳаҷми 10 ҷузъи чопӣ ба чоп омода намуд. Ҳамчунин, дар соли сипаригардида номбурда бо номи «Суннатҳои маҳаллӣ ва сурудҳои яғнобӣ» дар ҳаҷми 10 ҷузъи чопӣ рисола ба табъ расонид.

С.Мирзоев дар бахши лексикаи феълҳои забони яғнобӣ таҳқиқотро дар 216 саҳифа ва се боб, ки тақрибан ба 10 ҷ/ч баробар аст, ба анҷом расонидааст. Боби якум «Таҳқиқи луғати феълҳои сода»,боби дуюм «Баррасии решашиносии бархе аз феълҳои яғнобӣ, боби сеюм «Мавқеи феълҳои таркибии номӣ дар забони яғнобӣ».

Ҳамзамон, фарҳанги дузабонаи яғнобӣ-тоҷикӣ дар ҳаҷми 279 саҳ. ва сезабонаи яғнобӣ-тоҷикӣ-англисӣ дар ҳаҷми 435 саҳ. таҳия ва нашр шудаанд, ки мураттиби онҳо С.Мирзоев мебошад.

Банди 8 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Дар мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ 5-уми октябри соли 2010 Президенти кишвар таъкид карда буданд: «Муҳаққиқонро лозим аст, то дар бахши забони илм аз суннати тӯлонии забони тоҷикӣ дар пайванд додани он ба меъёрҳои илмӣ огоҳона истифода намоянд.

Таҷрибаи забони лотинӣ ва арабӣ дар иртибот ба забони илм далели ин гуфтаҳо буда, имрӯз бештари кишварҳо, ки ба дастовардҳои бузурги илми ҷаҳонӣ ноил шудаанд, илми хешро тавассути забонҳои миллӣ эҷод ва муаррифӣ менамоянд. Аз ин рӯ, забони миллӣ дар мақоми забони расмӣ ва давлатӣ асоси ташаккули илму маориф ва тамаддуни ҳар кишвар мебошад. Ба вуҷуд овардани забони илм ва танзими истилоҳоти дақиқи илмӣ аз вазифаҳои асосии ҳама сохторҳои илмӣ ва кафедраҳои мактабҳои олии кишвар ба шумор мераванд».

Аз ин рӯ, таҳия ва нашри фарҳангҳои русӣ ба тоҷикии истилоҳоти техникӣ мутобиқи Барнома яке аз иқдомҳои муҳим барои танзим ва ҳамгунсозии истилоҳот дар ин соҳаи илм ба шумор меравад.

Қобили қайд аст, ки аз ҷониби устодони Донишкадаи энергетикии Тоҷикистон дар шаҳри Қӯрғонтеппа арбоби илм ва техникаи Тоҷикистон, доктори илмҳои техникӣ Инъом Тоҳиров ва номзади илмҳои техникӣ Рустам Ҷалилов «Фарҳанги истилоҳоти гидроэнергетикӣ» (ба забонҳои тоҷикӣ-русӣ, русӣ-тоҷикӣ) бо фарогирии 15 000 истилоҳот омода ва ба табъ расонида шудааст. Айни замон муаллифон фарҳанги мазкурро ба се забон: тоҷикӣ-русӣ-англисӣ омода намуда истодаанд.

Дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон таҳияи фарҳанги сезабона (англисӣ-русӣ-тоҷикӣ) вобаста ба истилоҳоти нақшакашии муҳандисӣ ва компютерӣ идома дорад.

Ҳамзамон, дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд як қатор корҳо ба анҷом расонида шуд.

Қобили қайд аст, ки аз тарафи устоди кафедраи таъминоти барқӣ Раҳимов О.С. луғати русӣ-тоҷикӣ доир ба электротехника ва электроэнергетика таҳия гардида, барои тасдиқ ба шӯрои илмӣ-методӣ пешниҳод гардид, ки ин иқдом саривақтӣ буда, барои ривоҷу равнақи барқи тоҷик чун обу ҳаво зарур аст.

Ҳамчунин, аз ҷониби мутахассисони муассиса таҳрири нави «Вожаномаи компютерӣ» дар назар дошта шудааст.

Банди 9 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: «Фарҳанги истилоҳоти тиббӣ», ки мутахассисони Донишгоҳи тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино таҳия намуданд, бо тавсияи Кумитаи забон ва истилоҳот ба теъдоди 1000 нусха нашр гардид.

Ҳамчунин, дар ҳамин давра аз ҷониби Донишгоҳи мазкур «Луғати русӣ-тоҷикӣ-англисӣ-дарии истилоҳоти тиббию биологӣ», «Луғати русӣ-тоҷикӣ-англисии бофташиносӣ», «Муҳовараи тиббии русӣ-тоҷикӣ», маҷмӯаҳои «Андарзҳо дар бораи тиб», «Анатомия дар назм» ва “Вожаномаи тиб” (60 ҳазор вожа,Душанбе-2014) мураттаб ва нашр шуданд.

Ҳамзамон, дар ин муассиса таҳияи «Луғати истилоҳоти маъмулии тиббӣ» идома дорад, ки наздики 12 ҳазор истилоҳи тиббиро фаро мегирад. Инчунин, тарҷумаи «Номенклатураи анатомӣ» (бо шарҳи 6510 вожаю истилоҳ) дар асоси «Парижская анатомическая номенклатура» ба се забон: лотинӣ-русӣ-тоҷикӣ ба анҷом расид. Ҳоло «Номенклатураи анатомӣ» мавриди баррасии мутахассисони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муҳаққиқони Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот қарор дорад.

Бояд тазаккур дод, ки устодони Донишгоҳи миллӣ Ш.Кабиров ва М.Аюбова низ дастури таълимии забони тоҷикиро барои факултетҳои биология ва тиббиву дорусозӣ (220 с.) ба табъ расониданд, ки дар қисмати охири ин дастур истилоҳоти соҳа ба забонҳои тоҷикӣ-русӣ ва лотинӣ оварда шудааст.

Банди 10 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳоти Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ (С.Холматова , О.Қосимов, З.Холназарова, Ҷ.Азизқулов, С.Каримов, С.Файзиев) қисми аввали «Луғати русӣ-тоҷикӣ» мавриди тадвину такмил ва таҳрир қарор дорад. Ҳоло як қисми он (ҳарфҳои А-К) барои таҳрири илмӣ омода гардидааст.

Банди 11 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро:Бо мақсади ба мардум пешниҳод намудани номҳои зебо ва хушоҳанги суннатӣ бо қарори Ҳайати мушовараи Кумита гурӯҳи корӣ барои таҳияи китоби «Номнома» таъсис дода шуд. Таҳрири ниҳоии китоби мазкур дар нимсолаи аввали соли 2016 ба анҷом мерасад ва нашри он бо дарназардошти дарёфти маблағ дар нимсолаи аввали соли 2016 ба нақша гирифта шудааст.

Банди 12 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро:Мувофиқи маълумоти Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таҳия ва нашри дастурҳои худомӯзи забони тоҷикӣ ҳамаи муассисаҳои таълимии ҷумҳурӣ вазифадор карда шудаанд. Муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ ва Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, ки бо доштани кафедраҳои забони тоҷикӣ ва нерӯи илмии кадрӣ имконияти таҳия ва омода намудани дастурҳои худомӯзи забони тоҷикиро доранд, барои хонандагону донишҷӯён, ба хусус ақаллиятҳои миллии кишвар чунин дастурҳоро омода ва дастрас менамоянд. Қобили қайд аст, ки оид ба иҷрои банди мазкур аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон намуна ё руйхати дастурҳои худомӯзи забони давлатӣ пешниҳод нагардидааст.

Банди 13 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Доир ба таҳия ва нашри «Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ» Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ вазифадор гардидаанд. Дар соли 2012Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ ҷилди якуми «Фарҳанги мукаммали забони тоҷикӣ»-ро (ҳарфи А ва Б (қисман) ба табъ расонд.

Қобили зикр аст, ки аз ҷониби Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ таҳия ва нашри нави «Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ» идома дошта бошад ҳам, вале то ҳол лоиҳаи Фарҳанги мазкур барои омӯзиш ва баррасӣ ба Кумитаи забон ва истилоҳот пешниҳод нагардидааст.

Банди 14(муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро:Осори миллии гузаштаи мо собит месозад, ки забони тоҷикӣ дар мақоми забони илм таҷрибаи тӯлонӣ дорад. Хусусан, дар аҳди Сомониён ва чанд асри дигар забони тоҷикӣ дар баробари забони арабӣ тавоноии худро дар риштаҳои гуногуни илм муаррифӣ намудааст. Ба хотири таҳқиқоти истилоҳоти илмие, ки дар асарҳои донишмандони гузаштаи мо истифода шудааст, дар доираи Барнома таҳия ва нашри фарҳангҳои истилоҳоту таркиботи илмӣ аз осори классикии форсӣ-тоҷикӣ ба нақша гирифта шуд.

То имрӯз аз ҷониби устоди Донишгоҳи техникии Тоҷикистон Ш.А. Раҳмонов «Таҳаввули воҳидҳо ва созмони жанрҳои лирикӣ дар назми форсӣ-тоҷикӣ» ба теъдоди 1000 нусха дар нашриёти «Пайванд» ба табъ расонида шудааст. Аз ҷониби устодони Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон «Луғати истилоҳоти иқтисод» омода ва дар матбааи «Ирфон» ба табъ расонида шудааст.

Бояд гуфт, ки кормандони шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳоти Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ дар ин замина таҳқиқоти илмӣ ба анҷом расонида, теъдоде аз китобҳо низ ба нашр расидааст. Аз ҷумла, таълифоти Мирзоҳасан Султонов таҳти унвони «Забони илм ва истилоҳот» ва Олимҷон Қосимов бо номи «Лексикаи ҷонварон дар «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ» намунаи ин гуфтаҳоянд.

Ҳамчунин, дар ин самт аз ҷониби устодони Донишгоҳи миллии Тоҷикистон маводи зерин ба табъ расонида шуд:

-«Вожаномаи соҳавии русӣ ба тоҷикӣ»- муаллифон Ш.Кабиров, С.Исматов, С.Қурбонов;

-«Луғати вожаҳои нав»- муаллиф Г.Шукуров;

-«Корбурди баъзе истилоҳоти ҳуқуқӣ дар форсии қадим ва миёна»- муаллиф Ш.Ҳаитова;

-«Ташаккул ва таҳаввули низоми истилоҳоти тиббӣ дар «Захираи Хоразмшоҳӣ»-и Муҳаммад Исмоили Ҷурҷонӣ»- муаллиф Ш.Ҳаитова;

-«Нақши маркази илмии Гундишопур дар ташаккули истилоҳоти тиббии забони тоҷикӣ»- муаллиф З.Мухторов;

-«Захираи Хоразмшоҳӣ»-и Исмоили Ҷурҷонӣ яке аз манбаъҳои асосии захираи истилоҳоти тиббии тоҷикӣ»- муаллиф З.Мухторов;

-«Баъзе хусусиятҳои назариявии истилоҳоти соҳавӣ»- муаллиф Ш.Ҳаитова.

Банди 15 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро:Қобили тазаккур аст, ки бо мақсади иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Маркази табъу нашр, баргардон ва тарҷума таъсис дода шудааст. Дар соли таҳсили ҷорӣ аз тариқи Маркази табъу нашр, баргардон ва тарҷума 28 китоби дарсӣ, 49 дастури таълимӣ-методӣ ва 112 барномаи таълимӣ ба забони давлатӣ таҳриру такмил, таҳия ва ба чоп тавсия гардиданд.

Дар Донишгоҳи миллӣ аз ҷониби устодон Х.Табаров, М.Муслимов дастури таълимии «Забони тоҷикӣ барои факултети кимиё», Душанбе - 2013, 167 с. дотс. С.Қурбонов, М.Диловаров китобҳои «Ҳуҷҷатнигорӣ» (Душанбе, 2013, 123 с.), «Таълими қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» (Душанбе, 2013, 87 с.), Ш.Кабиров, М.Аюбова «Забони тоҷикӣ» (барои факултетҳои тиббию фармасевтӣ ва биология), С.Исматов, С.Қурбонов «Забони тоҷикӣ» (китоби дарсӣ барои факултетҳои физика ва риёзӣ), Г.Шукуров «Луғати вожаҳои нав» (Душанбе, 2013, 48 с.), Ш.Бобомуродов «Истилоҳоти забоншиносӣ» (Душанбе, 2013, 450 с.), Ш.Бобомуродов «Забони тоҷикӣ» (барои синфи VI), (Душанбе, 2013, 210 с.) «Забон - ҳастии миллат» (маҷмӯаи мақолаҳои забоншиносӣ-Душанбе, 2013, 257 с.), З.Мухторов «Афкори забоншиносии тоҷик дар асрҳои X-XI» (Душанбе, 2013, 344 с.) ба нашр расид.

Ҳамчунин, дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон китоби дарсии «Забони тоҷикӣ» барои ихтисосҳои ғайрифилологӣ аз ҷониби устодони кафедраи забони тоҷикӣ Ш.Кабиров ва С.Анварӣ, «Муҳовараи тоҷикӣ-англисӣ-русӣ-арабӣ», дастурҳои таълимии забони тоҷикӣ барои факултети химия ва таълими «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ба нашр расид.

Дар соли таҳсили 2012-2013 дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон 20 маводи таълимӣ ба забони давлатӣ ба нашр расидааст. Ҳамчунин, ҷиҳати иҷрои банди мазкур дастури таълимии «Забон ва ҳусни баён» барои омӯзгорон ва донишҷӯёни коллеҷҳову омӯзишгоҳҳои тиббӣ (муаллиф Д.Раҳимов) ва китоби дарсии «Забони тоҷикӣ» барои донишҷӯёни соҳаҳои техникиву муҳандисӣ дар ду қисм (муаллиф Г.Шарифова) таълиф гардида, бо қарори Ҳайати мушовараи Вазорати маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба нашр тавсия карда шуд.

Ҳамчунин, аз ҷониби устодони кафедраи забони тоҷикии Донишгоҳи славянии Россия-Тоҷикистон Искандарова Ф.Д.,Ҳошимов С.Х.,.Музаффарова Ш.М., Раҷабов Р.Р., Яхшибоева М.,Амлоев А.ва Холов Х.Р. дастуру китобҳои методӣ барои таълими забони тоҷикӣ дар гурӯҳҳои ғайритоҷикӣ таълиф ва чоп карда шудааст.Ф.Искандаров ва С.Ҳошимов китоби дарсии «Забони тоҷикӣ»-ро барои донишгоҳҳои ИДМ “Маориф ва фарҳанг”,соли 2014,дар ҳаҷми 352 саҳифа омода ва ба нашр расонидаанд. Устодони ҳамин донишгоҳ Х.Табаров ва М.Муслимов дастури тахассусӣ-таълимии «Забони тоҷикӣ»-ро барои донишҷӯёни факултети химия ба нашр расониданд.

Банди 16(муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Мутобиқи Барнома то соли 2016 таҳия ва нашри муҳовараҳои русӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба русӣ, англисӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба англисӣ, олмонӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба олмонӣ, фаронсавӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба фаронсавӣ, чинӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба чинӣ ва омода намудани шакли электронии онҳо дар назар аст.

То имрӯз аз ҷониби устодони Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Ш.Шоҳтемур «Муҳовараи тоҷикӣ-русӣ-англисӣ» ва аз ҷониби устоди Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи С.Улуғзода К.Х. Гадоев «Вожаномаи англисӣ-тоҷикӣ дар мавзӯъҳои гуногун» мураттаб гардида, бо қарорҳои Ҳайати мушовараи Вазорати маориф ба нашр тавсия карда шуданд.

Ҳамзамон, дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар кафедраи забонҳо гурӯҳи омӯзгорони забони русӣ ва англисӣ муҳовараи русӣ-тоҷикӣ, англисӣ-тоҷикӣ, чинӣ-англисӣ, олмонӣ-тоҷикӣ таҳия намудаанд. Корҳо дар ин самт дар пажӯҳишгоҳҳо ва мактабҳои олӣ идома дорад.

Бандҳои 17 боби II(муҳлат 2012-2016) ва банди 18 боби IV (муҳлат 2012-2014).Натиҷаи иҷро:Тавассути муассисаҳои нашриявии зертобеи Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон дар силсилаҳои «Ахтарони адаб», «Аркони сухан» ва «Китобхонаи мактаб» намунаҳои осори классикии тоҷику форс аз ҷумла, «Наврӯзнома»-и Носири Хусрави Қубодиёнӣ, «100 панд аз ҳикоят ва андарзҳои «Бӯстон»-и Саъдии Шерозӣ ва «Бадоеъ-ул-вақоеъ»-и Восифӣ ба чоп расиданд.

Ҳамчунин, дар соли 2013 аз ҷониби Вазорати фарҳанг китобҳои «Мантиқ-ут-тайр» ва «Илоҳинома»-и Фаридуддини Аттор, «Маснавии маънавӣ»-и Ҷалолиддини Балхӣ, «Нур-ул-луғот»-и Амон Нуров, «Панду ҳикматҳо аз осори ниёгон», «Пандҳои Саноӣ» ва «Кимиёи саодат» нашр шудааст.

Аз ҷониби Маркази тарҷумаи адабиёт ва истилоҳоти соҳавии Донишгоҳи тиббӣ китоби «Донишнома»-и Ҳаким Майсарӣ (асри X) ба хатти кириллии забони тоҷикӣ баргардонида шуд.

Банди 18 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро:Бо дарназардошти имкониятҳо ва дарёфти маблағҳои зарурӣ таҳия ва нашри «Энсиклопедияи забони тоҷикӣ» дар Муассисаи нашриявии «Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик» ба нақшаи мавзӯи чопи китобҳо барои соли 2015 ворид карда мешавад.

Банди 19 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби устоди Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд О.Раҳимов «Луғати русӣ-тоҷикии истилоҳоти электротехника ва электроэнергетика» мураттаб шудааст, ки айни ҳол барои пешниҳод ба ҷаласаи навбатии мушовараи Вазорати маориф омода мегардад.

Қобили қайд аст, ки норасоиҳо дар фарҳангномаҳои нимтафсилии”Электроэнергетика” (Раҳимов О.- устоди филиали Донишгоҳи техникӣ дар Хуҷанд) ва”Истилоҳоти умумитехникӣ” (устоди Донигоҳи агросаноатӣ Сафаров Х.) низ мавҷуданд.

Аз ҷониби Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ шакли электронии «Фарҳанги тоҷикӣ ба русӣ» омода гардид ва барои ворид кардан ба Фарҳанги бисёрзабонаи байналмилалии Лингво пешниҳод карда шуд.

Айни ҳол, дар ҳамкорӣ бо кормандони Донишгоҳи технологии Тоҷикистон аз ҷониби шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳоти Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ «Фарҳанги истилоҳоти бофандагӣ» таҳия мегардад.

Аз ҷониби устодони Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Ш.Шоҳтемур «Луғати тафсирии истилоҳоти зироаткорӣ ва истеҳсоли хӯроки чорво» (муаллифон М.Сардоров, Т.Иззатов), «Луғати тафсирии истилоҳоти зироатпарварӣ» (муаллифон Т.Набиев, Т.Иззатов), «Луғати тафсирии истилоҳоти иқтисодӣ» (муаллифон Ҷ.Пириев ва Т.Иззатов), «Луғати тафсирии истилоҳоти соҳаи чорводорӣ» (муаллифон Т.Қодиров ва К.Дӯстов) омода ва ба табъ расонида шуданд.

Банди 21 (муҳлат 2012-2016): Аз ҷониби Академияи таҳсилоти Тоҷикистон «Фарҳанги тафсирии мактабии тоҷикӣ-ӯзбекӣ» таҳия ва бо тавсияи Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон барои нашр пешниҳод гардид.

Кормандони шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳоти Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ дар ҳамкорӣ бо устодони Донишгоҳи миллии Тоҷикистон «Фарҳанги арабӣ-тоҷикӣ-русӣ»-ро омода карда истодаанд.

Дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд дар кафедраи забонҳо таҳияи фарҳанги русӣ-англисӣ-тоҷикӣ истилоҳоти технологияи компютерӣ идома дошта, дар ин кор устодони забони англисӣ Ғайбуллоева М.,забони русӣ Каримбоева Ҳ.,технологияи компютерӣ Солиев О.ва Худойбердиев Х машғул ҳастанд.

Банди 22 (муҳлат 2012) Ҷилди сеюми фарҳанги «Бурҳони қотеъ» иборат аз 30 ҷузъи чопӣ дар соли 2014 тавассути Муассисаи нашриявии «Адиб» ба табъ расид.

III.ОМӮЗИШ

Банди 1 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро:Дар масъалаи таҳия ва татбиқи барномаҳо барои омӯзиши забони давлатӣ дар муассисаҳои томактабӣ аз ҷониби кормандони Академияи таҳсилоти Тоҷикистон ва муассисаҳои зерсохтори он Пажӯҳишгоҳи рушди маориф ва Донишкадаи ҷумҳуриявии такмили ихтисос ва бозомӯзии омӯзгорон маводи таълимии омӯзишӣ омода шуда истодааст. Китоби дарсии академик М.Лутфуллоев- ходими калони Академияи таҳсилоти Тоҷикистон бо номи «Забони тоҷикӣ», ки бо теъдоди 58000 нусха ба табъ расидааст, намунаи корҳо дар ин самт мебошад.

Банди 2 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро:Аз ҷониби Маркази ҷумҳуриявии технологияи информатсионӣ ва коммуникатсия дастурҳои худомӯзи забони тоҷикӣ дар ҳамкорӣ бо муассисаҳои таҳсилоти олии касбии дахлдор, Академияи таҳсилоти Тоҷикистон ва Пажӯҳишгоҳи рушди маориф таҳия гардида истодаанд. Аз ҷониби Маркази мазкур шаклҳои электронии китобҳои дарсӣ, бахусус китобҳои дарсию маводи таълимии забони тоҷикӣ ва шакли электронии онҳо омода карда шудаанд, ки дар шакли дискҳо дастрас мегарданд.

Банди 3 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро:Қобили қайд аст, ки нашри сеюми китоби дарсӣ бо номи «Забони тоҷикӣ» ба теъдоди 58 000 нусха (аз ҷониби корманди Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, академик М.Лутфуллоев таҳия шудааст), ки то соли сипаригашта дар синфҳои 1-уми муассисаҳои таҳсилоти умумӣ ҳамчун китоби насли пешина истифода мешуд, бо супориши вазири маорифи кишвар минбаъд дар муассисаҳои томактабии ҷумҳурӣ мавриди баҳрабардорӣ қарор хоҳад гирифт.

Донишкадаи такмили маълумоти касбии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон барои Марказҳои инкишофи барвақтии кӯдакони синни томактабӣ, кӯдакистонҳо ва синфҳои тайёрии мактабҳои миёна китобчаҳои рангаи суратдор, амсоли «Гунҷишкак», матн дар муқоисаи забони маҳаллӣ ба забони давлатӣ бо унвони «Бобо», «Мукча» ва дастури методиро барои омӯзгорон таҳия ва дастраси таълимгоҳҳои вилоят гардонд.

Банди 4 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро:Дар ҳамин муддат аз ҷониби Вазорати маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон «Барномаи таълими забони модарӣ дар синфҳои ибтидоӣ», ҳамчунин, китобҳои дарсии «Забони модарӣ» барои синфҳои 1, 2, 3, 4 ва дастури методии «Роҳнамои омӯзгор-Забони модарӣ» барои омӯзгорони синфҳои ибтидоӣ интишор ва дастраси муассисаҳои таҳсилоти умумии кишвар гардонида шуд.

Банди 5(муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Дар асоси Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 Маркази ҷумҳуриявии технологияи информатсионӣ ва коммуникатсияи назди Вазорати маориф ва илм вазифадор карда шудааст, ки дар мувофиқа бо Академияи таҳсилоти Тоҷикистон маводи аудиоию видеоиро барои омӯзиши забони давлатӣ дар низоми таҳсилоти миёнаи умумӣ, ибтидоии касбӣ, миёнаи касбӣ ва олии касбӣ, ҳамчунин барои ақаллиятҳои миллии сокини ҷумҳурӣ таҳия намояд. Дар Донишкадаи иқтисод ва савдои Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон маводи аудиоию видеоӣ дар шакли слайдҳо, тахтаҳои электронӣ ва диапрокторҳо ба миқдори 12 адад барои гурӯҳҳои тоҷикӣ ва русӣ тартиб дода шудааст. Дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М. Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд,устодони забони тоҷикӣ БобоеваТ.Р., Темирова Х.И., Раҳматова М. ва дигарон дар давоми дарс аз маводҳои видеоӣ “Хазинаи маърифат”, “Шукрона”, филмҳои ҳуҷҷати дар бораи Тоҷикистони соҳибистиқлол наворҳо аз шабҳои эҷодии шоирон истифода мебаранд.

Банди 6(муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Мутобиқи банди 6 Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ, барномаи телевизионии омӯзиши забони давлатӣ таҳти унвони «Меҳри сухан» барои кӯдакону наврасон тавассути Муассисаи давлатии кӯдакону наврасон «Баҳористон» таъсис дода шуд ва соли дуюм аст мунтазам пахш мегардад. Ҳамзамон, ба намоиши «Як соат» меҳмонону донишҷӯён аз хориҷи кишвар, ки дар муассисаҳои олии Тоҷикистон таҳсил мекунанд, даъват мешаванд ва ба забони давлатӣ суҳбат меороянд.

Дар Муассисаи давлатии кӯдакону наврасон «Баҳористон» ҳафтае як маротиба барномаи “Ҳусни баён” бо иштироки доктори илмҳои филология,профессор Б. Камолиддинов омода ва пахш мегардад.

Банди 7 (муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Мувофиқи маълумоти Вазорати маориф ва илм, Академияи таҳсилоти Тоҷикистон ва муассисаҳои зерсохтори он муваззаф гардонида шудаанд, ки дар давоми соли таҳсили 2012-2013 барои ақаллиятҳои миллии ҷумҳурӣ такмили барномаҳои таълимии забони давлатиро таъмин намоянд.

Банди 8 (муҳлат ҳамасола). Натиҷаи иҷро: Дар муассисаҳои таълимӣ ҳафтаи аввали моҳи октябр ҳамчун ҳафтаи фанни забони тоҷикӣ эълон гардидааст. Тӯли як ҳафта дар муассисаҳои таълимӣ мизҳои мудаввар, конференсияҳо, маҳфилҳои шеъру суруд ва ғ. баргузор мегардад. Масалан, дар Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи М.Турсунзода масъулини Комиссияи татбиқи Қонун ҳафтаи аввали моҳи октябрро «Ҳафтаи забони давлатӣ» эълон карда, дар ҳамаи факултетҳои донишкада баргузории нишасту суҳбатҳоро перомуни масъалаҳои забон ва андешаи миллӣ, ҷойгоҳи забони давлатӣ дар ташаккули ҳуввияти миллӣ роҳандозӣ намуданд. Ҳамчунин, нишастҳо бо қироати пораҳои назмию насрӣ аз осори Абулқосим Фирдавсӣ, Носири Хусрав, Мавлонои Балхӣ, Иқболи Лоҳурӣ, Садриддин Айнӣ, Расул Ғамзатов ва дигар бузургони илму адаб баргузор гардид.

Ҳамасола дар Донишгоҳи технологии Тоҷикистон дар доираи ҳафтаи забони тоҷикӣ бо мақсади баланд бардоштани сатҳи дониши донишҷӯён ва такмили малакаву маҳорати суханварӣ озмунҳои дарёфти ғалатҳо бо истифода аз технологияи компютерӣ, тарҷума, зуд ва дуруст навиштани мукотиботи расмӣ, «Фирдавсихонӣ», «Мавлавихонӣ», «Ҳофизхонӣ» ва иншои беҳтарин дар мавзӯи «Забон ҳастии миллат» гузаронида мешавад.

Дар Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ семоҳаи аввали соли таҳсили 2012-2013 озмуни иншои беҳтарин дар мавзӯи «Забони Рӯдакиро пос доред!» доир гардид.

Дар Донишкадаи иқтисод ва савдои Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон ҳафтаҳои фанни забони тоҷикӣ дар асоси Нақшаи донишкада гузаронида шудаанд. Дар он донишҷуён ва устодон бо олими забоншинос, дотсент А.Зоҳидов ва профессор Шокиров Т.С.вохӯрӣ дар мавзӯъҳои “Забони давлатӣ ва Истиқлолият” ва “Масъалаҳои актуалии забоншиносии тоҷик”гузаронида шуд.

Банди 9(муҳлат 2012). Натиҷаи иҷро: Ҷиҳати татбиқи фармоиши вазири маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 25 июли соли 2012, №1482 «Оид ба амалӣ намудани қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» доир ба масъалаи зиёд намудани теъдоди соатҳои таълими забони тоҷикӣ дар факултетҳои ғайрифилологии мактабҳои олӣ дастур дода шудааст, ки дар доираи имконият аз ҳисоби соатҳои захиравии нақшаҳои таълимӣ барои ихтисосҳо ва факултетҳои ғайрифилологӣ дарсҳои иловагии таълими забони тоҷикӣ ба роҳ монда шавад.

Чунончи, мувофиқи қарордоди раёсат ва омӯзгорони Донишгоҳи техникии Тоҷикистон гузаронидани соатҳои иловагӣ барои ҳамаи фанҳои таълимӣ дар назар дошта шудааст. Аз ҷумла, омӯзгорони фанни забони тоҷикӣ вазифадоранд, то ҳафтае 3 рӯз дар ҳаҷми 3 соат дарсҳои иловагӣ гузаранд.

Банди 10 (муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби Муассисаи давлатии «Телевизиони Сафина» бо мақсади инъикоси вазъи омӯзиши забони модарӣ миёни тоҷикони сокини кишварҳои хориҷӣ барномаи «Ёди ёри меҳрубон» аз Ҷумҳурии Қирғизистон ва Федератсияи Россия таҳия ва пахш гардид.

Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода тариқи телевизиону радио ва матбуоти даврӣ тарғибу ташвиқ намудани забони давлатиро ба роҳ мондааст. Донишкада дар ҳамкорӣ бо намояндагони шабакаҳои телевизионӣ ва радиоӣ зиёда аз 15 барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ доир ба масоили умдаи забони давлатӣ, ҷойгоҳи забони миллӣ дар байни ҷомеа, забон ва худогоҳии миллӣ, нақши забон дар таҳаввули андешаи миллӣ суҳбат ва мусоҳибаҳои радиоӣ оростанд. Таҳияи чунин барномаҳо дар оянда низ идома хоҳад ёфт.

Банди 11 (муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Дар масъалаи омода кардани муаллимони фанни забони давлатӣ барои мактабҳои ғайритоҷикӣ аз ҳисоби намояндагони ин забонҳо аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон иқдомҳои муҳим амалӣ шуданд. Ба муассисаҳои таҳсилоти олии касбие, ки омӯзгорони забони давлатиро омода менамоянд, зиёда аз нақшаи қабул теъдоди муайяни донишҷӯён қабул карда шуданд.

Тибқи мактуби Вазорати маориф ва илм мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳое, ки дар он ақаллиятҳои миллӣ сукунат доранд, бо дарназардошти эҳтиёҷоти онҳо ба омӯзгорони забони давлатӣ бояд ба Вазорати маориф ва илм ба таври расмӣ маълумот ва дархост манзур намоянд. Дар асоси дархости мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ Вазорати маориф метавонад, ки дар нақшаи қабул барои қабули иловагии донишҷӯён аз ҳисоби ақаллиятҳои миллӣ аз рӯи ихтисоси забони тоҷикӣ дар мувофиқа бо мақомоти дахлдор чораандешӣ намояд.

Ҳамчунин, қайд менамоем, ки мутобиқи маълумоти Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон мактаби маълумоти касбӣ ва давомдори Донишгоҳи Осиёи Марказӣ барои муаллимони мактабҳои қирғиззабони ноҳияи Мурғоб курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ таъсис дода, дар он аксари омӯзгорони мактабҳои ноҳия давра ба давра фаро гирифта шуданд.

Намояндагони ақаллиятҳои миллии маскуни кишвар айни замон дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С.Айнӣ, Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи С.Улуғзода, муассисаҳои таҳсилоти олии дар шаҳрҳои Қӯрғонтеппаю Кӯлоб, Хоруғу Хуҷанд ва ноҳияҳои Панҷакенту Рашт аз рӯи ихтисосҳои филологияи тоҷик таҳсил менамоянд.

Бо мақсади омода кардани муаллимони фанни забони давлатӣ барои мактабҳои ғайритоҷикӣ аз ҳисоби намояндагони ин забонҳо дар назди факултети филологияи тоҷики Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ соли 2008 шуъба бо ихтисоси «Забон ва адабиёти тоҷик» (барои мактабҳои ғайримиллӣ) кушода шуд, ки ҳар сол тибқи нақша 25 нафар довталаб қабул карда мешавад ва муҳлати умумии таҳсили он 4 сол мебошад.

Банди 12(муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Дар маҷмӯъ дар соли таҳсили 2012-2013 аз ҷониби омӯзгорони Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ 32 китоби дарсӣ, 23 монография, 5 дастури таълимӣ ва 106 барномаи таълимӣ таълиф карда шудааст.

Дар Донишгоҳи технологии Тоҷикистон як китоби дарсӣ, 14 дастури таълимӣ ва 12 монография ва маводҳои методӣ ба забони тоҷикӣ таҳия ва нашр гардидааст.

Аз ҷониби омӯзгорони Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд соли 2012 3 монография, аз ҷумла «Баҳисобгирии муҳосибӣ дар соҳаи кишоварзӣ», «Таҷрибаи синтези компютерии нутқи тоҷикӣ» ва «Муаммоҳои омӯзиши адабиёти классикӣ дар байни донишҷӯён» ба забони давлатӣ нашр гардиданд.

Дар Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино дар соли 2013 таҳрири 13 китоби дарсӣ ва 5 дастури таълимӣ анҷом дода шудааст.

Дар Донишгоҳи миллӣ аз ҷониби устодон Х.Табаров, М.Муслимов дастури таълимии «Забони тоҷикӣ барои факултети кимиё», Душанбе, 2014, 167с., дотс. С.Қурбонов, М.Диловаров китобҳои «Ҳуҷҷатнигорӣ» (Душанбе, 2014, 121 с.), «Таълими қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» (Душанбе, 2014, 87 с.) нашр намуданд.

Банди 13 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби устоди Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода С.Матробов “Барномаи таълими фанни забони тоҷикӣ”барои донишҷӯёни низоми таҳсилоти кредитии ихтисосҳои тарҷумонӣ, забонҳои хориҷӣ ва рӯзноманигорӣ тартиб дода шуд, ки бо қарори Ҳайати мушовараи Вазорати маориф ва илм тасдиқ гардид. Бояд таъкид намуд, ки бинобар сабаби дар буҷети Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ нагардидани маблағ ҷиҳати нашри адабиёти таълимӣ барои донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ нашри онҳо аз ҳисоби маблағҳои муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ ва ё аз ҳисоби маблағҳои шахсии муаллифон сурат мегирад.

Дар кафедраи забонҳои тоҷикӣ ва русии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ «Силлабуси забони тоҷикӣ» таҳия ва ба ҳамагон пешниҳод карда шуд, ки он масоили имло, ҳуҷҷатнигорӣ, луғатомӯзӣ ва ғайраро дар бар гирифтааст.

Дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон низ барномаи таълимии (силлабус) низоми кредитӣ барои омӯзиши забони тоҷикӣ таҳия гардида, дар оғози соли таҳсили 2012-2013 тасдиқ карда шуд.

IV.ЧОРАБИНИҲОИ ТАШКИЛӢ

Банди1 (муҳлат 2012-2016)Натиҷаи иҷро:

Таҳия ва ҳамгунсозии истилоҳот яке аз масъалаҳои муҳим дар роҳи рушди забони давлатӣ ба шумор меравад. Дар ин ҷода танҳо дар сурати таъмини ҳамкории муназзами институтҳои илмию тадқиқотӣ ва мақомоти мухталиф метавон муваффақ шуд. Аз ин рӯ, Кумитаи забон ва истилоҳот бо мақсади татбиқи тадбирҳои муассир барои ташаккули забони тоҷикӣ ҳамчун забони илм ва танзими истилоҳот дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа таъсиси Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳотро аз ҳисоби олимони варзидаи соҳаҳои мухталифи илм ба Ҳайати мушовара пешниҳод намуд. Дар натиҷа бо қарори Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳот аз зумраи олимону муҳаққиқони соҳаҳои мухталиф Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот таъсис дода шуд, ки он аз 3 гурӯҳ ва 19 бахш иборат аст. Ҳоло дар ҳайати Шӯро (бо намояндагӣ аз вазорату идораҳо, мактабҳои олӣ ва пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ) зиёда аз 100 нафар муҳаққиқон фаъолият доранд. То ба имрӯз кори Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот муназзам ба роҳ монда шудааст. Дар ҳамкорӣ бо ҳайати Шӯрои мазкур дар ин давра зиёда аз 20 фарҳангномаҳои соҳавӣ мавриди баррасӣ қарор дода шуд. Аз ҷумла:

- «Луғати русӣ-тоҷикии коргузорӣ барои мутахассисони хизмати давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ» (Хадамоти давлатии ташхиси тиббию иҷтимои Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати тафсирии истилоҳоти генетика, селексия ва ситогенетикаи растаниҳо» (Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон);

- «Луғати мухтасари русӣ-тоҷикӣ-қирғизӣ» (Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати русӣ-тоҷикии нав» (Новый русско-таджикский словарь) (Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати мухтасари тоҷикӣ-русӣ-ӯзбекӣ-англисӣ» (Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати мухтасари тафсирии русӣ-тоҷикии истилоҳоти муҳосибӣ» (Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати истилоҳоти бонкӣ-молиявӣ ба забонҳои англисӣ-русӣ-тоҷикӣ» (Донишгоҳи славянии Россия - Тоҷикистон);

- «Фарҳанги русӣ-тоҷикии истилоҳоти технологияи нигаҳдорӣ ва коркарди маҳсулоти кишоварзӣ»;

- «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти сиёсатшиносӣ»;

- «Фарҳанги истилоҳоти тиббӣ»;

- «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти стандартҳои фаъолияти аудиторӣ»;

- «Луғати русӣ-тоҷикии истилоҳоти нассоҷӣ»;

- «Истилоҳоти сохтмон ва меъморӣ»;

- «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти биёбоншавӣ»;

- «Фарҳанги тоҷикӣ-англисӣ-русӣ, русӣ-тоҷикӣ-англисӣ» (дар ду ҷилд);

- «Луғати калима ва ибораҳои иқтисоди бозоргонӣ» (Донишкадаи иқтисод ва савдои Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон).

- «Луғати англисӣ – русӣ- тоҷикии иқтисодӣ (барои соҳибкорон). Хуҷанд-2014., (Донишкадаи иқтисод ва савдои Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон);

- «Луғати русию тоҷикии истилоҳот оид ба усули муҳофизати биологии растаниҳо» (Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шотемур);

- фарҳангномаи «Технологияи нигоҳдорӣ ва коркарди маҳсулоти кишоварзӣ», «Луғати тафсирии соҳаи чорводорӣ», Луғати тафсири зироаткорӣ ва истеҳсоли хӯроки чорво, Луғати «Усули биологии муҳофизати растаниҳо» (Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шотемур);

- Фарҳанги дузабонаи яғнобӣ-тоҷикӣ дар ҳаҷми 279 саҳ.ва Фарҳанги сезабонаи яғнобӣ-тоҷикӣ-англисӣ дар ҳаҷми 435 саҳ.таҳия ва нашр шудаанд, ки мураттиби онҳо С.Мирзоев мебошад.

Қобили тазаккур аст, ки дар вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо низ марҳила ба марҳила барои танзими истилоҳоти соҳавӣ тадбирҳои мушаххас андешида мешавад. Чунончи, дар Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ дар ҳамкорӣ бо факултети фалсафаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон «Луғати тафсирии русӣ ба тоҷикии калимаю ибораҳои соҳаи ҳифзи иҷтимоӣ» таҳия мегардад.

Дар Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Луғатномаи истилоҳоти соҳаи иқтисодӣ», ки аз ҷониби Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик таҳия гардидааст, инчунин «Луғати истилоҳоти иқтисодӣ», «Луғати муосири истилоҳоти иқтисодӣ» нашр гардида, ба тамоми кормандони вазорат барои истифода дастрас карда шудааст.

То имрӯз 3 фарҳанги истилоҳоти соҳаи нақлиёт дар риштаи истилоҳоти роҳи оҳан, роҳдорӣ ва нақлиёт ба табъ расидааст. Дар саҳифаҳои рӯзномаи соҳавии Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон – «Нақлиёт» гӯшаи доимии истилоҳоти бахшҳои гуногуни соҳаи нақлиёт ба нашр мерасад.

Дар Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни таҳияи лоиҳаи қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Қоидаҳои андозбандии соҳибкорони инфиродие, ки дар асоси патент ё шаҳодатнома фаъолият менамоянд», «Дар бораи номгӯи воситаҳои нақлиёт, мошинаҳо ва механизмҳои худгард, воситаҳои шинокунанда ва локомотивҳои дар роҳи оҳан истифодашаванда, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб ва (ё) ба қайди давлатӣ гирифта шуда, андозбандӣ мегарданд», «Дар бораи тартиби содакардашудаи воридоти молҳо аз ҷониби шахси воқеӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки қонунгузории андозро ташкил медиҳанд, истилоҳоти дар таҳрири нави Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршуда, истифода гардид. Ин тадбир гуногунфаҳмиҳоро аз байн бурда, барои содатар гардидани қонунгузории андоз мусоидат менамояд.

Бо ташаббуси бевоситаи вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон генерал-лейтенанти милитсия Р.Ҳ. Раҳимов ҷиҳати ба танзим даровардан ва ҳамгун сохтани калимаю ибораҳои ҳуқуқшиносӣ «Луғати мухтасари истилоҳоти соҳавӣ» ба забони тоҷикӣ тартиб дода шуда, барои мувофиқа ба вазорату идораҳои гуногуни ҷумҳурӣ ирсол карда шудааст.

Дар Академияи Вазорати корҳои дохилӣ дастури таълимии «Омӯзиши риштаи ҳуқуқ», ки фарогири намунаи ҳуҷҷатҳои марбут ба фаъолияти кормандони мақомоти корҳои дохилӣ мебошад, дастраси кормандони ҷузъу томҳои мақомоти корҳои дохилӣ шудааст.

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2013 «Фарҳанги имлои забони тоҷикӣ»-ро дар ҳаҷми зиёда аз 65 ҳазор истилоҳот ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 «Фарҳанги русӣ ба тоҷикии истилоҳоти ҳуқуқ»-ро дар ҳаҷми зиёда аз 10 ҳазор истилоҳоти ҳуқуқӣ омода ва нашр намудааст.

Оид ба иҷрои б.1 фасли 4-и Нақша чорабиниҳо дар КВД “Хоҷагии манзилию каммуналӣ” аз аввали моҳи январ то 20-уми ноябри соли 2014 аз корхона 1282 мактуб содирот шудааст,ки ҳамаи онҳо аз ҷониби мутасаддии Қонуни забон аз назар гузаронида шуда, таҳрир дидаанд.

Ҳамзамон, ҷиҳати танзим ва ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ ( банди 1 Нақша),дар Академияи Вазорати корҳои дохилӣ бо Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон робитаи зич дошта, бевосита бо мутахассисони Кумитаи мазкур ҳамкорӣ менамояд.

Чунончӣ, моҳи апрели соли ҷорӣ дар Академияи Вазорат бо корманди Кумита Аҳмадова Н. бо ҳайати шахсӣ оид ба мавзӯи “Истилоҳот ва корбурди он дар забон” вохӯрӣ багузор гардид.

Дар соли 2015 дар ҳамкорӣ бо ҳайати Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот фарҳангҳои зерин мавриди баррасӣ қарор дода шуданд:

«Луғатитоҷикӣ ба англисӣ ва англисӣ ба тоҷикӣ + Грамматика» (аз нашриёти «Пойтахт», иборат аз 7164 истилоҳ);
«Фарҳанги русӣ ба тоҷикии истилоҳоти соҳаи ҳуқуқ» (аз Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, иборат аз 10 425 истилоҳ);
«Истилоҳоти анатомӣ» (аз Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино, иборат аз 6510 истилоҳ);
«Луғати русӣ–тоҷикии тарроҳӣ (барои факултети дизайнерӣ), (аз Донишгоҳи технологии Тоҷикистон, иборат аз 867 истилоҳ);
«Вожаномаи русӣ–тоҷикии соҳаи занбӯриасалпарварӣ» (аз Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон, иборат аз 1238 истилоҳ);
«Луғати истилоҳоти соҳаи энергетика» (аз Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик Муҳаммад Осимӣ, иборат аз 6583 истилоҳ);
«Фарҳанги физикии русӣ ба тоҷикӣ» (аз Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, иборат аз 34030 истилоҳ);
«Луғати русӣ-тоҷикиии нассоҷӣ» (аз Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик Муҳаммад Осимӣ, иборат аз 15127 истилоҳ, 2 маротиба);
«Фарҳанги мухтасари истилоҳотиумумитехникӣ» (русӣ-англисӣ-тоҷикӣ) (иборат аз 6600 истилоҳ, аз Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шоҳтемур);
«Фарҳанги англисӣ-русӣ-тоҷикӣ ва русӣ-англисӣ-тоҷикии истилоҳоти ғанигардонии канданиҳои фоиданок» (иборат аз 5000 истилоҳ, муроҷиати шаҳрванд Самиҳов Шонаврӯз Раҳимович);
хулоса ба номҳои географии лоиҳаи «Атласи миллии Тоҷикистон» (аз Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, иборат аз 551 истилоҳ);
пешниҳоди хулоса ба забони матни рекламаҳои Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «ТАГ»;
пешниҳодихулосабаистилоҳи«зоир»ва«зоҳир»тибқимуроҷиатишаҳрвандЭ. Мастонзод;
пешниҳоди хулоса ба калимаҳои «мошин» ва «автомобил» дар асоси муроҷиати шуъбаи ҳуқуқи Дастгоҳи Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
пешниҳоди хулоса ба калимаҳои «стансия» ва «байторӣ» дар асоси мактуби Суди Конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муроҷиати шаҳрванд Карим Ҷӯраев;
пешниҳоди хулоса ба калимаҳои «гибрид» ва «гибридкунонӣ» дар асоси муроҷиати шаҳрванд Мираков Зафар, ноҳияи Сино, шаҳри Душанбе, кӯчаи Борбад 154-54;
хулоса ба забони матни сомонаи Корхонаи воҳиди давлатии «Тоҷинвест» (аз 10-уми июли соли 2015, №1-к/1-6/108);
пешниҳодихулосаоидба «Номгузории тартиби нави номгузории кафедра ва курсҳодарДТИКСТҶТ» (аз 30-юми сентябри соли 2015, №1-356).

Аз инҳо 2 фарҳанг такроран мавриди омӯзиш қарор дода шудааст. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки ҳангоми пешниҳоди лоиҳаи Фарҳангҳо масъулон ба талаботи қабули ҳуҷҷат дар Кумита риоя намекунанд. Яъне дар бештари маврид муаллифон ва мураттибон бидуни хулоса ва ё тақризи мутахассисон ва қарори Шӯрои олимони донишгоҳу донишкадаҳо ба Кумита пешниҳод менамоянд. Ҳамчунин, агар мураттиб ё муаллиф на кам аз 3 то 7-10 сол китоби худро таҳия карда бошад, мутахассиси шуъба ва аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот барои пешниҳоди хулосаи асоснок аз 1 то се моҳ муҳлат доранд. Мутаасссифона, чунин таҷриба барои дар сатҳи зарурӣ коркард ва роҳандозӣ гардидани истилоҳот мусоидат карда наметавонад. Бинобар ин хуб мебуд, ки вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, Академияи илмҳо, академияҳои соҳавӣ донишгоҳу донишкдадҳо ва пажӯҳишгоҳҳои илмиву соҳавӣ бо мақсади танзим ва коркарди истилоҳоти соҳавӣ дар ҳар семоҳа ба таври интихобӣ дар ҳаҷми аз 100 то 500 истилоҳ ба Кумита пешниҳод намоянд.

Қобили зикр аст, ки дар соли 2014 (дар соҳаҳои тиббӣ, техникӣ, занбӯрпарварӣ, техникӣ, электротехника ва электроэнергетика) 39672 истилоҳот ва дар соли 2015 (дар соҳаҳои иҷтимоӣ, ҳуқуқ, физика, энергетика ва занбӯрпарварӣ) дар ҳаҷми 99 597 истилоҳ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шуд, ки ин нишондод нисбат ба соли 2014 58,8% зиёд мебошад.

Банди 2 (муҳлат 2013). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон асноди зарурӣ оид ба таъсиси фаслномаи «Забон ва истилоҳот» таҳия гардидааст. Бинобар норасоии мушкилоти молиявии Кумита фаслномаи мазкур амал наменамояд. Кумита дар нақша дорад, ки барои ҳалли мушкилоти молиявӣ лоиҳаи фаслномаро ба лоиҳаи Нақшаи чорабиниҳои «Консепсияи миллии рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2026» ворид намуда, ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намояд.

Бандҳои 3, 4, 5 ва 6 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро: То имрӯз ба хотири ҳамгунсозии истилоҳот дар ҳуҷҷатҳои махсус ва ҳуҷҷатгузории мақомоти ҳокимияти давлатӣ, тадбирҳои мушаххас андешида шудааст.

Дар Раёсати хизмати давлатӣ ва Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ тамоми истилоҳоти коргузорӣ ва ҳуҷҷатнигорӣ ҳамгун сохта шуда, дар асоси талаботи «Дастурамали намунавии коргузорӣ дар вазорату кумитаҳои давлатӣ ва дигар мақомоти идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, муассисаҳо, ташкилотҳо ва корхонаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон», ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2-юми декабри соли 2008, №585 тасдиқ гардидааст, ба роҳ монда шудааст.

Стандартсозии ҳуҷҷатҳои Агентии хизмати давлатӣ ва Донишкада тибқи Дастурамали коргузорӣ дар мувофиқа бо Саридораи бойгонӣ амалӣ мегардад.

Аз ҷониби Агентии хизмати давлатӣ барои нимсолаи якуми соли 2013 аз ҷониби гурӯҳи кории Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаи «Фарҳанги истилоҳоти хизмати давлатӣ» омода гардида, барои таҳрири ниҳоӣ пешниҳод шудааст.

Ҳуҷҷатҳои расмии соҳаи хизмати давлатӣ ба забони тоҷикӣ таҳия мегарданд. Дар мавриди аз ташкилоти байналмилалӣ ворид шудани ҳуҷҷатҳои дахлдор ба забони русӣ аз ҷониби воҳиди сохторӣ ба забони тоҷикӣ тарҷума карда мешаванд. Мукотиба бо ташкилоту созмонҳои байналмилалӣ ва чорабиниҳо тибқи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» сурат мегирад.

Вазорати тандурустӣ танзим ва ҳамгунсозии истилоҳоти тиббиро яке аз самтҳои асосии фаъолияти коргузории худ арзёбӣ намуда, дар ин самт фармоишро «Дар бораи созмон додани гурӯҳи кории техникӣ» оид ба тарҷумаи намунаи ҳуҷҷатҳои аввалияи тиббӣ ва ҳисоботӣ, нишондодҳои (индикаторҳои) системаи тандурустӣ ба тасвиб расонидааст. Ҳоло тарҷумаи теъдоди зиёди ҳуҷҷатҳои зикршуда анҷом дода шудааст.

Вобаста ба танзим ва ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ аз ҷониби аъзоёни Шӯрои илмӣ-техникии Агентии сохтмон ва меъмории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2012 барои нашри «Фарҳанги мухтасари тафсирии русӣ ба тоҷикии истилоҳоти сохтмон», ки 4500 истилоҳи сохтмониро дар бар мегирад, иҷозат дода шуд.

Қайд кардан бамаврид аст, ки дар Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои стандартсозии ҳуҷҷатҳои идорӣ, тарҷумаи расмии ҳуҷҷатҳои соҳавӣ ба забони давлатӣ, ташкили давраҳои омӯзиши забони давлатӣ дар дастгоҳи марказӣ ва сохторҳои он тадбирҳои муайян андешида мешаванд.

Дар Вазорат бо мақсади танзим ва ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ дар якҷоягӣ бо факултети фалсафаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон «Луғати тафсирии русӣ ба тоҷикии калима ва ибораҳои соҳаи иҷтимоӣ» таҳия мегардад.

Дар вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо пешбурди ҳуҷҷатҳои муҳосибӣ дар асоси Дастурамал оид ба пешбурди баҳисобгирии муҳосибӣ дар муассисаҳои буҷетӣ, ки бо фармоиши Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26-уми декабри соли 2000, №157 тасдиқ шудааст, ба роҳ монда мешавад. Ҳисоботҳои оморӣ дар асоси намунаи тасдиқнамудаи Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон хонапурӣ карда мешаванд.

Ҳамзамон, оид ба ҳамгунсозии баъзе ҳуҷҷатҳои махсус воҳидҳои сохтории дахлдор вазифадор карда шудаанд.

Қобили тазаккур аст, ки дар аксарияти вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо барои тарҷумаи ҳуҷҷатҳои соҳавӣ аз забони давлатӣ корҳои зиёд ба анҷом расидаанд.

Чунончи, то ба имрӯз «Дастурамали коргузорӣ дар Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муассисаҳои давлатӣ ва дигар корхонаву идораҳои зерсохтори он», ки меъёрҳои ягонаи нигориши ҳуҷҷатҳоро дар тамоми сохторҳои нақлиёти кишвар таъмин менамояд, 2 маротиба бо шумораи зиёд ба нашр расидааст.

Дар Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон шаклҳои ҳисоботҳои оморӣ ва дастурамалҳои онҳо, дастурамалҳои мансабии кормандон, фармоишҳо ва дигар ҳуҷҷатҳои соҳавии дохилӣ пурра ба забони давлатӣ омода карда шуда истодаанд. Вобаста ба гузариш аз Таснифоти умумии соҳаҳои хоҷагии халқ (ТУСХХ) ба Таснифоти умумии намуди фаъолияти иқтисодӣ (ТУНФИ) маҷмӯаи «Общий классификатор видов экономической деятельности Республики Таджикистан» ба забони давлатӣ тарҷума ва нашр карда шуд. Нашри маҷмӯаҳои даврии ҳамаи соҳаҳои омор ба забони давлатӣ ба роҳ монда шудааст.

Агентии хариди давлатии мол, кор ва хизматрасонӣ дар ҳамкорӣ бо Бонки ҷаҳонӣ дар соли 2014 тарҷумаи Классификатори Аврупоӣ мол, кор ва хизматрасонии иборат аз даҳ ҳазор мавқеи молиро ба забони тоҷикӣ ба нақша гирифтааст.

Дар соли 2013 зиёда аз 46 ҳуҷҷатҳои меъёрӣ-техникӣ оид ба нархгузорӣ ва меъёрбандии харҷномавӣ дар сохтмон ба забони давлатӣ тарҷума гардида, ҳамаи онҳо бо фармоиши директори Агентии сохтмон ва меъмории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №83/ф тасдиқ гардиданд.

Корхонаи воҳиди давлатии «Хоҷагии манзилию коммуналӣ» дар асоси Дастурамали намунавии коргузорӣ дар вазорату идораҳои давлатӣ ва дигар мақомоти идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо ва корхонаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Дастурамали коргузории корхонаро таҳия ва тасдиқ намудааст. Таҳияи чунин Дастурамали намунавии коргузорӣ барои корхонаҳои тобеи соҳа низ ба нақша гирифта шудааст, ки дар рафти таҳияи он талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» пурра риоя хоҳад гардид.

Қобили тазаккур аст, ки пас аз тасдиқи Барномаи мазкур бланкҳои мактубу фармоишҳои ташкилоту муассисаҳо, ки қаблан ба забонҳои (тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ) буданд, ба меъёрҳои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шуданд.

Ҳайати Фармондеҳии Гвардияи миллӣ дар масъалаи тарҷумаи расмии ҳуҷҷатҳои соҳавӣ ба забони давлатӣ чораҳои таъхирнопазир андешида, ҳуҷҷатгузорӣ дар ҷузъу томҳои Гвардияи миллӣ пурра ба забони давлатӣ ба роҳ монда шудааст.

Ҷиҳати таъмини тарҷумаи расмии ҳуҷҷатҳои соҳавӣ ба забони давлатӣ дар ҳайати Котиботи Вазорати корҳои дохилӣ бахши тарҷумонӣ фаъолият менамояд. Санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳавӣ дар бахши мазкур таҳрир ва ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ карда мешавад.

Дар ин самт аз ҷониби Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Китоби рӯйимизӣ барои истифодабарии ташкилотҳои ҷамъиятӣ бо номи «Ҳуҷҷатгузорӣ дар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ» ба нашр расид.

Дар шуъбаи котиботи Вазорати энергетика ва саноат мутахассис оид ба тарҷумаи расмии ҳуҷҷатҳои соҳавӣ ба забони давлатӣ ба тариқи шартномавӣ ба кор гирифта шудааст.

Бонки миллии Тоҷикистон таҳия ва тарҷумаи расмии аксари ҳуҷҷатҳои ҳисобдорӣ, назорати бонкӣ, амалиёти бонкдорӣ, мактубҳои расмии бонкдорӣ ва дар маҷмӯъ ҳамаи фаъолияти бонкдорӣ, молиявӣ ва иқтисодиро ба забони давлатӣ анҷом додааст. Ҳамгунсозии истилоҳоти бонкдорӣ, оморӣ ва шаклҳои ҳисобдорию ҳисоботдиҳӣ дар низоми бонкдории мамлакат идома дорад.

Қайд кардан ба маврид аст, ки бо қарори Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсӣ аз 8-уми июли соли 2014, №14 Дастурамал “ Дар бораи тартиби муайян намудани сатҳи донистани забони давлатӣ аз ҷониби номзадҳо ба аъзогии Маҷлиси миллӣ, вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, вакили Маҷлиси вакилони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо, ноҳияҳо ва ҷамоатҳо” тасдиқ карда шуд.

Дар Кумитаи андоз ва мақомоти ҳудудии андоз коргузорӣ пурра бо забони давлатӣ ба роҳ монда шуда, дар ин замина варақаҳои мактубу фармоишҳо, маълумотномаву гувоҳномаҳо, санаду иқтибосҳо ва дигар ҳуҷҷатҳои коргузорӣ танҳо бо забони давлатӣ ба тасвиб расонида,мавриди истифода қарор дода шудаанд.

Ҳамзамон, дар Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳо мутобиқ ба меъёрҳои қабулгардида, бахусус дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати молияии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бонки миллӣ ваАгетии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия гардида, дар Академия мутобиқи онҳо коргузорӣ ба роҳ монда шудааст.

Дар соли 2015 дар Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди ҲҶТ ва марказҳои вилоятию минтақавии он, ҳамаи ҳуҷҷатҳои коргузории соҳавӣ бо забони давлатӣ тарҷума гардида, давра ба давра ҳуҷҷатҳои махсуси коргузорӣ ба як шакл дароварда шудаанд.

Аз ҷумла, бо мақсади амалӣ намудани Барномаҳои “Таҳияи дастурамалҳои техникӣ барои солҳои 2013 ва 2016” дар Агентӣ ёздаҳ дастурамалҳои техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва якчанд ҳуҷҷатҳои меъёрию техникии дигар бо забони давлатӣ тарҷума гардида, мавриди истифодаи қарор дода шудаанд.

Ҳамчунин, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, лавҳаю овезаҳо ва навиштаҷоти соҳавӣ ба талаботи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шудаанд.

Ҷиҳати таъмин намудани маҳсулоти дар дохили ҷумҳурӣ истеҳсолшаванда бо борчаспҳо, нархномаҳо ва дастурамалҳо ба забони давлатӣ, бо истеҳсолкунандагон вохӯриҳо ташкил шуда, мунтазам корҳои таблиғотию ташвиқотии сиёсати забони давлатӣ гузаронида мешавад.

Қайд кардан ба маврид аст, ки Дастурамали техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Тамғагузории маҳсулоти хӯрокворӣ” қабул карда шудааст, ки яке аз талаботи он дар борҷомаҳои маҳсулот сабт намудани маълумот дар бораи мол бо забони давлатӣ мебошад ва талаботи мазкур зери назорати доимӣ қарор дорад.

Дар соли 2015 ба ифтихори Рӯзи забони давлатӣ дар Агентӣ ва зерсохторҳои он ҳамасола бо иштироки аҳли кормандон ва иштироки бевоситаи намояндагони Кумитаи забон ва истилоҳот доир ба паҳлуҳои гуногуни татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», бахусус дуруст истифода бурдани калимаҳо, тарзи ҳуҷҷатгузорӣ, риояи талаботи Қонуни мазкур ва арҷ гузоштан ба таъриху фарҳанги миллат мизи мудаввар баргузор намуд.

Кумитаи забон ва истилоҳот, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ҷиҳати иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мунтазам ҳамгунсозии истилоҳотро дар ҳуҷҷатгузории махсус ва идории мақомоти давлатӣ назорат мебарад.

Банди 7(муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Масъалаи мубрами дигар дар корбурди забони тоҷикӣ ин риояи ҳатмии меъёрҳои адабӣ дар телевизион, радио ва тамоми воситаҳои ахбори омма маҳсуб мешавад. Забони телевизион ва радио ҳамчун намунаи беҳтарини сабки адабӣ ва забони гуфтории меъёр дониста мешавад. Забони телевизион ва радио бояд мавриди таҳлил ва баррасии ҳамешагии мутахассисон қарор гирад ва аз натиҷаи он гузориш пешниҳод карда шавад.

Яке аз мушкилоти нигаронкунанда ин забони воситаҳои ахбори омма, бахусус забон ва сабки рӯзномаҳои озод маҳсуб мешавад. Дар Барнома ба риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар иртибот ба ин масъала таваҷҷуҳ сурат мегирад.

Ҳамчунин, назорати иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар фаъолияти Муассисаҳои давлатии телевизионии Шабакаи якум, Ҷаҳоннамо, Сафина, Баҳористон, Пойтахт, радиои Ватан, радиои Тоҷик, радиои Садои Душанбе, радиои Имрӯз ва ғайра аз ҷониби мутахассисони Кумита мунтазам назорат бурда мешавад. Дар соли равон 51 барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ оид ба риояи меъёри забони адабӣ бо иштироки кормандони Кумита таҳия ва пахш гардидааст. Дар соли равон чунин барномаҳои телевизионӣ мавриди экспертизаи забоншиносӣ қарор дода шудааст.

Таҳлили забони қисме аз барномаҳои телевизионии Тоҷикистон

(аз 23-юми август то 4-уми декабри соли2014)

Истилоҳҳои нодурусти истифодашуда

Номгӯи

барномаҳо

Таърихирӯз

Истилоҳҳои дурусти пешниҳодшуда

пропускат, светафор, штраф, поварот, пешиход, велосипед

«Сафина»

«Нӯшу неш»

23 .08

роҳ додан,чароғак,ҷарима, гардиш, пиёдагард, роҳрав, гузаргоҳ, дучарха

супермаркет

«Сапедадам»

23.08

Фурӯшгоҳи бузург

шаҳрвандоне, ки дар шаҳр зиндагӣ мекунанд;

ман шаҳрванди ҳамин кӯча;

вақти обед рафтани мардум;

пирожкӣ мепазанд;

заправка.

«Сафина»

«Ҳукм»

9.09

22.09

сокиноне, ки дар шаҳр зиндагӣ мекунанд;

ман сокини ҳамин кӯча;

вақти ба хӯроки нисфирӯзӣ рафтани мардум;

бичак (чалпак,самбӯса) мепазанд;

нуқтаи фурӯши сӯзишворӣ.

капитани команда.

«Сафина»

«Заковат»

27.09.

сардори гурӯҳ, ё ин ки сардори даста.

якташа алиш мекнем;

рафтем

«Сафина»

«Сабоҳ»

11.11

як пойро ба ҷои пойи дигар мегузорем;

шурӯъ мекунем.

фасли дай фаро мерасад;

фасли поиз фаро мерасад

«Сафина»

«Сабоҳ»

11.11

фасли зимистон, ё ин ки фасли сармо, фаро мерасад;

фасли тирамоҳи зарнисор, тирамоҳ фаро мерасад (то ин ки ба ҳамагон фаҳмо бошад).

атапленияҳо

таҷҳизотҳои гармидиҳанда

сангҳо дар навбати кофтуков ба вуҷуд омадаанд

сангҳоро ҳангоми кофтуков пайдо намуданд

аппаратура

«Сафина»

«Ошёни меҳр»

11.11

таҷҳизоти тиббӣ

дастҳоро ба пушти кала монда

«Сафина»

«Сабоҳ»

15.11

дастҳоро ба паси сар гузошта

Айёми шубоб аст.,

самасабой, конечно, комплимент,

штраф, обезательна, …

«Сафина»

«Айёми шубоб аст»

23.11

«Шубоб» истилоҳи арабӣ аст

номгузории барномаҳо бо забони тоҷикӣ бояд сурат гиранд.

Худазхуд бегуфтугӯ, албатта, илтифот, лутф,ҷарима, ҳатман,…

таблиғот(рекламаҳо)-и Sanam, maккoли, Aziza ва дигар рекламаҳо бо забони русӣ ва бо истилоҳҳои забони хориҷӣ ба бинандагон пешниҳод мешаванд.

Хилофи моддаҳои 20

ва 13-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад.

ба анҷом пазируфтааст;

категорияи якум;

мошинҳо барои гузаштан роҳат мегарданд

Шабакаи якум «Иншооти аср»

27.10

ба анҷом расидааст;

дараҷаи якум;

мошинҳо аз роҳ бе мушкилӣ мегузаштанд

эксперименый сезони ман аст;

отпуск бароям баъд истироҳат мекунам

«Баҳористо»

«1 соат»

23.08

мавсими кори ман аст;

рухсатии мехнатӣ бароям…

мултьфилм;

сериал

«Ҷаҳоннамо»

Хабари итилоотӣ

22.09

филми тасвирӣ;

силсилафилм

рабуда шудани кавкаби мошинҳои шоҳзодаи Арабистони Саудӣ

«Ҷаҳоннамо»

ахбор

17.08

рабуда шудани кавкабаи мошинҳои шоҳзодаи Арабистони Саудӣ

мошинро ҳай карда бурдааст;

ошкории ҷиноиро таъмин намудан;

ба озмун шаҳодат медод

Шабакаи якум

«сипар»

4.12

мошинро ронда бурдааст;

ҳолатҳои ҷиноятиро ошкор намуданд;

аз озмун гувоҳӣ медод

ба унвони олӣ ноил гаштан сода набуд;

унвахта;

гуштингпарвар ҳастанд

Шабакаи якум

«Пайки олимпӣ»

4.12

унвони олиро сазовор шудан осон набуд;

онвақта;

намуди варзиши гуштингро меписанданд

анализ кунанд;

4.12

ташхис гузаронанд;

дар поёни ҳар барномаи телевизионӣ баранда хитоб мекунад:

«ба шумо бурдбориҳои беназир орзумандем!»

Дар ҳамаи шабакаҳо

маънои калимаи «бурдборӣ» «сабр» ва «таҳаммул» аст. Масалан, агар ба ҷои истифодаи ғалати «бурдборӣ» калимаи «муваффақият» истифода мешуд, беҳтар буд.

арзи вуҷуд доштанд;

талаботро қаноат намекунад;

ноадолатона;

дар маъраз гузоштанд;

дар мадди аввал;

боиси тазаккур, боиси ёдоварӣ;

фаъолият бурдан, кор бурдан;

тадрис гирифтан;

ин нуқтаро дар ёд бояд дошт;

ҳаддалимкон;

амалиёти ҷарроҳӣ;

шахсияти юридикӣ

Дар ҳамаи шабакаҳо

арзи вуҷуд карданд, ё вуҷуд доштанд;

талаботро қонеъ намекунад;

ноодилона, ё беадолатона;

ба намоиш гузоштанд;

дар навбати аввал;

қобили тазаккур, қобили ёдоварӣ, ё лозим ба ёдоварӣ;

фаъолият кардан, кор кардан;

дарс гирифтан, тадрис кардан;

ин нуктаро дар ёд бояд дошт;

ҳатталимкон;

амали ҷарроҳӣ;

шахси ҳуқуқӣ

дар шабакаи «Сафина» ва «Баҳористон» ҳар рӯз қариб даҳ соат барномаҳо ба забони русӣ нишон дода мешавад.

Дар

барномаҳои «Сафина» ва «Баҳористон»

як филми ҳунариву як бозии футбол қариб чор соатро дар бар мегирад, ки дар як рӯз чанд филми ҳунарӣ аз тариқи шабакаҳои телевизионӣ пахш мегардад.

маълумоти бозоргонӣ ё таблиғотӣ низ бо ду забон, қариб ки баробар пахш мешавад

Дар ҳамаи шабакаҳо

Бо дарназардошти далелҳои мазкур Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шабакаҳои телевизионӣ ҷиҳати риояи қатъии меъёрҳои забони адабӣ чунин пешниҳод менамояд:

-омӯзиши забони давлатӣ ва қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ барои кормандони шабакаҳои телевизионӣ ба роҳ монда шавад;

-назорати ҷиддии забони филмҳои тарҷумашуда;

-назорати мунтазами забони барномаҳо;

-назорати суханварӣ ва нутқи наттоқон ва барандагони барномаҳои телевизионӣ;

-роҳандозӣ намудани тарғиб ва ташвиқи забони давлатӣ тавассути силсилаи барномаҳо ва роликҳо.

Ин иқдом аз ҷониби Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доимӣ буда, меъёри забони воситаҳои ахбори омма мунтазам мавриди омӯзиш ва назорат қарор дорад.

Қобили тазаккур аст, ки соли равон аз ҷониби Корхонаи воҳиди давлатии кино ва видеои «Тоҷиккино» Шӯрои бадеӣ таъсис дода шуд ва намояндаи бахши экспертизаи забоншиносии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайати он шомил гардид.

Дар ҳама воситаҳои ахбори омма риояи меъёрҳои забони адабӣ ҳатмӣ буда, он тибқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» амалӣ карда мешавад.

Инчунин, доир ба ин масоил бо ибтикори Кумитаи телевизион ва радио дар Маркази миллии санъатҳои аудиовизуалии кино ва видео барои муҳаррирон ва наттоқони шабакаҳои давлатии телевизион ва радио бо иштироки забоншинос Б.Камолиддинов дарси «Ҳусни баён» гузаронида шуд. Илова бар ин, Кумитаи телевизион ва радио ҷиҳати омӯзиши забони давлатӣ пайваста кормандони худро барои бозомӯзӣ ба курсҳои Маркази миллии санъатҳои аудиовизуалии кино ва видеои Кумита ҷалб месозад.

Банди 8 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Дар Барнома ба чигунагии забони тарҷумаҳои бадеӣ, илмӣ ва тарҷумаи филмҳо, бахусус тарҷумаи филмҳо барои кӯдакону наврасон таваҷҷуҳи лозима сурат мегирад. Дар филмҳои ҳунарӣ ва осори намоишӣ бояд беҳтарин намуна ва сабки забони меъёр истифода шавад ва ин забон аз ҳама гуна унсурҳои бегона ва лаҳҷавии омиёна бояд орӣ бошад.

Бо мақсади назорати татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва бандҳои 8-и боби IV Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 корманди Кумита Шодиев Ҳайбатулло дар ҷаласаи Шӯрои бадеии Корхонаи воҳиди давлатии «Тоҷиккино» иштирок намуд. Дар ҷаласаҳои Шӯрои бадеӣ зиёда аз 112 филми аз забонҳои туркӣ, арабӣ, англисӣ ва ҳиндӣ ба забони тоҷикӣ тарҷумашуда, ки аз ҷониби студияҳои «Нурангез», «Арш», «Симо Продакшн», «Килк», «Ҳамсадо», «Тоҷикфилм», «Асар», «Манижа», «Оиша», «Аҷам филм», «Дарвоз филм» ва «Сорбон» пешниҳод гардида буданд, мавриди омӯзиш вабаррасии гурӯҳи корӣ қарор гирифтаанд.

Ҳангоми баррасӣ оид ба истифодаи калимаю ибораҳои забони адабии тоҷикӣ, ифода ва риояи меъёри забони адабӣ эроду пешниҳодҳои мушаххас манзур карда шуд. Пешниҳод ва тавсияҳои додашуда аз ҷониби студияҳои дар боло зикргардида пазируфта шуда, барои соддаю равон ва оммафаҳм гардидани забони тарҷумаи филмҳои пешниҳодшаванда саҳм гузоштаанд.

Аз ҷониби кормандони идораи «Телефилм»-и Шабакаи якуми Телевизиони Тоҷикистон 83 филм ба забони тоҷикӣ тарҷума карда шуданд.

Инчунин дар Муассисаи давлатии «Телевизиони кӯдакону наврасон-Баҳористон» як студияи дубляжи муҷаҳҳаз бо техникаи ҳозиразамон кушода шудааст, ки дар он бештар аз 50 филмҳои мустанад, тасвирӣ ва бадеӣ ба забони тоҷикӣ тарҷума гардидаанд.

Дар давраи ҳисоботӣ идораи таҳия ва дубляжи филмҳои Муассисаи давлатии «Телевизиони Сафина» 22 филми бадеӣ ва 66 филми мустанадро тарҷума ва пахш намуд, ки давомнокии онҳо ба 2420 дақиқа ё 40 соату 30 дақиқа баробар аст. Ҳамчунин, дар давраи ҳисоботӣ филмҳои бадеии «Доғ», «Орзуи рассом» ва филмҳои «Подош» ва «Танҳоӣ» таҳия ва пешкаши тамошобинон гардиданд. Айни замон наворбардории филмҳои бадеии «Фасли рӯъё» ва «Зани дузд» идома дорад, ки то охири сол ба анҷом мерасад.

Минбаъд ҳар моҳ дар идораи таҳия ва дубляжи филмҳои муассисаи мазкур ду филми бадеӣ ва шаш филми мустанад ба забони тоҷикӣ баргардонда мешавад.

Бандҳои 13, 14, 38 ва 39 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Кумита бо мақсади иҷрои қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 октябри соли 2011, №458 «Дар бораи тасдиқи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» қоидаҳои мазкурро бо теъдоди 1500 нусха дар шакли китобча нашр намуд.

Бо тавсияи Кумита аз ҷониби Вазорати маориф ва муассисаҳои зерсохтори он санади мазкур ба теъдоди 36 000 нусха ба табъ расонида шуда, дастраси муассисаҳои таълимӣ гардид.

Боиси тазаккур аст, ки «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар рӯзномаи «Омӯзгори ҷавон»-и Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С.Айнӣ ба табъ расонида шуд. Ҳамчунин, тибқи фармони ректори Донишгоҳи мазкур Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ба теъдоди 1000 нусха чоп карда шуда, дастраси тамоми факултету кафедраҳои таълимӣ гардонда шуд.

Ҳамчунин, «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар ҳафтавори «Омӯзгор», маҷаллаҳои «Маорифи Тоҷикистон», «Масъалаҳои маориф» ва рӯзномаву маҷаллаҳои тобеи муассисаҳои таълимӣ ба табъ расонида шуданд.

Дар асоси банди 13-и Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон раёсату шуъбаҳои маориф, муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, миёнаи касбӣ ва олии касбӣ, ҳамчунин, он муассисаҳои таълимие, ки дар минтақаҳои ақаллиятҳои миллӣ сукунатдошта воқеанд, вазифадор карда шуданд, ки бо дарназардошти дархосту пешниҳоди ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои таъсиси курсҳои омӯзиши забони давлатӣ мусоидат намоянд.

Қобили тазаккур аст, ки то имрӯз дар аксарияти ташкилоту муассисаҳо барои ташкили давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ тадбирҳои мушаххас андешида шуданд.

Дар қисми низомии Раёсати қушунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ибтидои сол барои афсарону сарбозон, ки намояндагони халқияту миллатҳои гуногуни сокини ҷумҳурӣ мебошанд, давраҳои омӯзиши забони давлатӣ ташкил гардидааст. Дар Вазорат бахши тарҷумонӣ фаъолият дорад ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳавӣ пеш аз ба имзо расидан дар бахши мазкур таҳрир ва ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ карда мешаванд.

Дар қисмҳои ҳарбии Вазорати мудофиа барои сарбозоне, ки забони давлатиро хуб намедонанд, дарсҳои иловагӣ ташкил карда шуд. Барои хизматчиёни ҳарбии Дастгоҳи марказии Вазорати мудофиа ва Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳ аз ҷониби ҳайати устодони Донишгоҳи ҳарбӣ курсҳои омӯзиши забони давлатӣ ташкил ва гузаронида шуданд.

Дар технологияҳои компютерии сохторҳои Вазорат шакли электронии «Луғати тоҷикӣ-русӣ ва русӣ-тоҷикӣ» ворид карда шуда, ҳайати шахсӣ ҳангоми фаъолият аз он истифода мебарад ва ба ин васила захираи луғавии худро ғанӣ мегардонад.

Дар Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи Нақшаи чорабиниҳои тасдиқгардида курсҳои омӯзиши забони давлатӣ роҳандозӣ гардидааст. Аз ҷумла, дар КВД «Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотӣ ва лоиҳакашию кофтуковӣ» курсҳои доимоамалкунандаи забони давлатӣ барои мутахассисони русзабон амал дорад. Ҳамчунин, мутахассисони ҷавон дар курсҳои омӯзиши забонҳои хориҷӣ низ таҳсил менамоянд.

Ҷиҳати татбиқи Барномаи рушди забони давлатӣ ва бо дарназардошти эҳтиёҷоти мавҷуда аз соли 2011 инҷониб дар Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ амал мекунанд. Инчунин, ба кормандони Вазорат имкон фароҳам оварда шудааст, ки малакаи забондонии худро дар асоси маводи матбуоти даврӣ, адабиёт ва натиҷаҳои пажӯҳишҳои муосир баланд бардоранд.

Аз соли 2012 то ҳол дар Вазорат 8 курси омӯзиши забонҳои англисию русӣ бо дарназардошти забони тоҷикӣ амал мекунанд, ки дар онҳо зиёда аз 50 нафар кормандони Вазорат иштирок менамоянд. Дар роҳи татбиқи Барномаи рушди забони давлатӣ баргузории курсҳои санъати суханварӣ, маҳорати таҳлилию таҳқиқотӣ, услубшиносӣ ва амсоли ин дар солҳои 2013-2016 дар назар дошта шудааст.

Вазорати корҳои хориҷӣ аз соли 2013 сайти махсуси дохилиро ташкил намуда, бо ин роҳ маводи таълимӣ, аз қабили грамматикаи забони тоҷикӣ, луғатҳои бисёрзабона, санҷишҳо, инчунин адабиётҳои иловагиро пешкаши кормандони худ мегардонад. Чунин тарзи корбарӣ бешубҳа, ба рушди забони тоҷикӣ ва беҳтарсозии сатҳи донишҳои забонии кормандон мусоидат хоҳад кард.

Дар Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон курсҳои махсуси омӯзиши забонҳо амал мекунад. Омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», талаффуз ва дастури омӯзиши забон дар Марказ дар асоси барномаи таълимӣ аз тарафи устодони Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба роҳ монда шуд. Дар соли ҷорӣ кормандони Марказ тайи се моҳ ба омӯзиши забони давлатӣ фаро гирифта шуданд.

Вобаста ба банди 13-и боби IV Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ бо мақсади таъмини иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати дар сатҳи зарурӣ донистани забони давлатӣ ва риояи ҳатмии муқаррароти «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» машғулиятҳои касбӣ ташкил карда шудааст.

Дар маркази таълими судяҳои назди Шӯрои адлия барои судяҳо, кормандони Дастгоҳи Шӯрои адлия, кормандони дастгоҳи судҳои шаҳри Душанбе, вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳо, судҳои иқтисодӣ ва ҳарбӣ, дарсҳои омӯзиши забони давлатӣ ва инчунин, забони англисӣ ба роҳ монда шудааст. Аз ҷумла, дар соли 2012 ба омӯзиши забони давлатӣ 140 судя ва 420 нафар кормандони дастгоҳи судҳо фаро гирифта шуданд.

Инчунин, соли 2013 дар Суди Олӣ баҳри баланд бардоштани малакаи касбӣ ва такмили ихтисос Нақшаи таълимӣ таҳия шуда, тибқи он дар як моҳ ду маротиба бо кормандони масъули Дастгоҳ семинар-машваратҳо дар мавзӯъҳои вобаста ба «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ва истифодаи истилоҳоти ҳуқуқӣ дар фаъолияти судӣ гузаронида мешавад. Кормандони масъули Дастгоҳи Суди Олӣ ба курсҳои кӯтоҳмуддати омӯзиши забонҳои тоҷикӣ, русӣ, англисӣ ҷалб карда шудаанд.

Дар Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шоҳтемур ҳар сол барои донишҷуён дарсҳо иловагии фанни забони тоҷикӣ бо номи “Ҳусни хат ва ҳусни баён”гузаронида мешавад,ки устодони кафедраи “Забон ва адабиёти тоҷик” масъули он мебошанд.

Дар Донишгоҳи давлатии тибби Тоҷикистон ҳамасола курсҳои омӯзиши меъёрҳои забони давлатӣ барои омӯзгорон ва кормандони донишгоҳ таъсис дода шудааст.

Дар мақомоти Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон омӯзиши забони давлатӣ ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» барои кормандони мақомоти мазкур гузаронида шуд.

Дар Муассисаи давлатии «Маркази таълимӣ, бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси кадрҳо»-и Саридораи геологияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мунтазам омӯзиши забони давлатӣ барои кормандон ба роҳ монда шудааст.

Дар Вазорати корҳои хориҷӣ барои кормандони Дастгоҳи марказии Вазорат аз ҷониби омузгори маркази омӯзиши забонҳо ҳар ҳафта се маротиба бо мақсади баланд бардоштани малакаю дониши кормандон дарсҳо ташкил гардидаанд, ки онҳо натиҷаҳои назаррас дода истодаанд.

Дар курсҳои мазкур дар як вақт 50 нафар кормандони дастгоҳи маркази ба омӯзиши забони давлатӣ фаро гирифта шудааст.

Дар Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон омӯзиши забони давлатӣ барои мутахассисони ғайритоҷик ба роҳ монда шудааст.

Дар Иттифоқи Тоҷикматлубот, муассисаҳои таълимии он- Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон, Донишкадаи иқтисод ва савдои шаҳри Хуҷанд ва Литсеи Донишгоҳи давдатии тиҷорати Тоҷикистон омӯзиши забони давлатӣ пурра ба роҳ монда шудааст.

Дар Прокуратураи генералӣ омӯзиши Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ташкил гардида, барои такмили забондонии кормандон шароити мусоид фароҳам оварда шудааст.Инчунин, дар Маркази такмили ихтисоси кормандони мақомоти прокуратураи ҷумҳурӣ омӯзиши забонҳои тоҷикӣ, англисӣ ва русӣ низ ташкил карда шадааст.

Баъди ворид шудани Барномаи рушди забони давлатӣ дар Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон омӯзиши забони давлатӣ ба барномаи таълимии фанни тарбияи ватандӯстӣ ворид карда шуд. Ба Барномаи таълимӣ зиёда аз 10 мавзӯъ вобаста ба омӯзиши забони давлатӣ, аз ҷумла омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ба он ворид гардид, ки дар асоси он дар ҷузъу томҳои Гвардияи миллӣ бо ҳамаи гурӯҳҳои хизматчиёни ҳарбӣ машғулиятҳо ташкил ва гузаронида мешаванд.

Дар Ширкати саҳомии холдингии кушодаи «Барқи тоҷик» курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ ташкил шуда, ҳамаи кормандони русзабон ба омӯзиши забони давлатӣ фаро гирифта шудаанд.

Қобили тазаккур аст, ки дар ҳамаи курсҳои такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ аз ҷониби Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ мавзӯи «Имлои забони тоҷикӣ ва риояи он дар коргузории мақомоти давлатӣ» омӯзонда мешавад.

Аз ҷумла, дар соли 2012 тибқи Нақшаи чорабиниҳо аз ҷониби кафедраи забонҳои Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» барои кормандони Раёсати хизмати давлатӣ ба миқдори 20 соат ва дар тӯли ду моҳ ба роҳ монда шуд. Ҳамчунин, дар магистратураи Донишкада фанни забони тоҷикӣ дар ҳаҷми 32 соат дарс дода мешавад.

Дар Раёсати хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон курси омӯзиши забони давлатӣ барои кормандон дар ҳаҷми 20 соат дар моҳҳои июл-августи соли 2012 ташкил гардида, дар он «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» тартиби коргузорию ҳуҷҷатнигорӣ, истилоҳоти маъмули хизмати давлатӣ, тартиби таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ омӯзонда шуд.

Мавзӯи мазкур дар курсҳои такмили ихтисоси хизмати давлатӣ низ омӯзонида мешавад. Инчунин, модули таълими омӯзиши Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 таҳия шудааст.

Дар Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ моҳҳои январ-феврали соли ҷорӣ омӯзиши Қоидаҳои мазкур дар курси такмили ихтисос барои мутахассисони хадамоти кадрии мақомоти марказии ҳокимияти иҷроия дар мавзӯи «Татбиқи қонунгузории хизмати давлатӣ дар мақомоти давлатӣ» (як ҳафта) ва дар курси азнавтайёркунӣ барои хизматчиёни давлатии мақомоти марказии ҳокимияти иҷроия дар мавзӯи «Асосҳои ҳуқуқии хизмати давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» (се ҳафта) сурат гирифт.

Соли 2013 низ дар барномаҳои таълимии курсҳои азнавтайёркунӣ ва такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ҷой дода шудааст.

То имрӯз омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти қудратӣ васеъ ба роҳ монда шудааст. Чунончи, дар солҳои 2012-2013 машғулиятҳо барои омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар Шӯрои адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон,Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии сохтмон ва меъмории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Саридораи геологияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки аъзои гурӯҳи кории имло баргузор гардиданд.

Бо дархости Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон 14 феврали соли равон бо кормандони вазорат ва зерсохторҳои он машварат доир ба “Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ” баргузор гардид.

Дар бархе аз мақомот ба ин масъала таваҷҷуҳи хоса сурат гирифтааст. Ҳамчунон ки Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон тазаккур додааст, дар воқеъ, риояи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар коргузории Вазорат ва муассисаҳои зерсохтори он яке аз масъалаҳои мавриди нигаронӣ боқӣ монда, роҳбарияти ин муассиса пайваста ба масъулин ҷиҳати ба талаботи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» мутобиқ намудани асноди коргузорӣ супоришҳои алоқаманд ирсол менамояд. Масъалаи мавриди назар дар дастури роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 5 феврали соли 2013, №30/10-2, ки унвонии вазорату идораҳо ва мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ низ бевосита зикр гардидааст.

Аз ҷониби Кумитаи занон дар чор ноҳияи шаҳри Душанбе, ноҳияҳои Рӯдакӣ, Ваҳдат, Файзобод, шаҳри Норак ва ноҳияҳои Мӯъминободу Ёвони вилояти Хатлон, шаҳрҳои Исфара, Конибодом, Истаравшан, Хуҷанд ва ноҳияи Мастчоҳи вилояти Суғд, ноҳияҳои Рашт, Нуробод ва Тавилдара дар байни аҳолӣ, хусусан дар байни занону духтарон масъалаҳои омӯзонидани забони давлатӣ ба фарзандон, омӯзиш, эҳтиром нисбат ба забони модарӣ ва гиромидошти он, ба таҳсил фаро гирифтани духтарон, суҳбату вохӯриҳо гузаронида шуд.

Дар шаҳраки 64, 65, маҳаллаҳои Шодиёна ва Маърифати ноҳияи Фирдавсӣ барои духтарону бонувон курсҳои кӯтоҳмудати омӯзиши забони тоҷикӣ таъсис дода шудаанд, ки дар онҳо омӯзгорони мактабҳои таҳсилоти умумии №77, 78, 17, 18, 45 таълим медиҳанд.

Дар аксари мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо низ масъалаи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» бо иштироки хизматчиёни давлатӣ мавриди баррасӣ қарор дода мешавад.

Дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии вилояти Хатлон ва шаҳру ноҳияҳои он, идораҳо, корхонаҳо ва ташкилоту муассисаҳои вилоятӣ давраҳои омӯзиши забони давлатӣ ташкил карда шуд, ки олимони соҳаи забоншиносӣ оид ба риояи меъёрҳои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дарсҳои омӯзишӣ гузарониданд.

Тибқи реҷаи таҳиягардидаи Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар идораву муассисаҳои вилоят таҳти намояндагии шахсони соҳибихтисос омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» баргузор гардид. Ҳамзамон дар маркази ноҳияи Мурғоб барои шахсони алоҳида низ курсҳои омӯзиши забони давлатӣ ташкил гардид.

Тибқи талаботи банди 39 ҷиҳати ташкили омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар ноҳияи Варзоб панҷшанбеи ҳар ҳафта дар маҷлисгоҳи мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳия рӯзҳои бозомӯзӣ барои кормандони ташкилоту идораҳо ба роҳ монда шудааст, ки дар баробари омӯзиши санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ба иштирокдорон дарс дода мешавад. Ҳамзамон дар соли 2012 курси 10-рӯзаи «Зан роҳбар» ташкил шуда, ба шунавандагони он дарси «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» омӯзонида шуд.

Кумитаи забон ва истилоҳот «Фарҳанги имлои забони тоҷикӣ»-ро бо замимаи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» бо дастгирии Президенти кишвар ба теъдоди 15 000 (понздаҳ ҳазор нусха) ба нашр расонд.

Ҳамчунин, оид ба иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва меъёрҳои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» бо иштироки кормандони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Дастгоҳи Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати нақлиётиҶумҳурии Тоҷикистон, Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Палатаи савдо ва саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Китобхонаи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бозрасии давлатии автомобилии шаҳри Душанбе ва донишгоҳу донишкадаҳо машварату мулоқотҳо баргузор гардид.

Банди 15 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро: Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомнома яке аз самтҳои асосии фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мегардад.

Дар асоси дастуру супоришҳои Президенти кишвар фаъолияти Кумита дар ин ҷода пеш аз ҳама ба ислоҳи лавҳаю навиштаҷоти ғалат ва танҳо ба забонҳои бегона мураттабгардидаи муассисаҳои савдо ва хизматрасонии шаҳри Душанбе равона карда шуд. Бо ин мақсад Кумита дар давоми соли 2012 4 маротиба гурӯҳҳои корӣ таъсис дода, дар маҷмӯъ 195 ташкилоту муассиса мавриди санҷиш қарор гирифтанд.

Чунончи, дар асоси Фармоиши раиси Кумита аз 17 апрели соли 2012 №16 аз ҷониби гурӯҳи корӣ вазъи иҷрои моддаҳои 13,18 ва 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 18 то 27 апрели соли 2012 дар муассисаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии зерини ноҳияи Шоҳмансур мавриди санҷиш қарор дода шуд (Номи муассисаҳо дар шакле, ки рӯзи санҷиш ба қайд гирифта шудааст, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешавад):

Қаҳвахонаи ЭЛИТ воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 27.
Мағозаи КОРОЛЕВА воқеъ дар кӯчаи Лоҳутӣ 12.
Мағозаи КОРЕАНА воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 29.
Мағозаи «ALARA» воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 29.
Мағозаи ОДЕВАШКА воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 29/9.
Мағозаи MELAVITCHAвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 27.
Мағозаи БАХТ воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 27.
Қаҳвахонаи УЙГУРКА воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 46.
Маркази бизнес СОЗИДАНИЕ воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 48.
faberlicвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 50/51.
Мағозаи хӯрокворӣ воқеъ дар кӯчаи Рӯдакӣ 50/51.
АМИРАВТО қисмҳои эҳтиётӣ воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 59.
Толори зебоӣ ДИАНА воқеъ дар кӯчаи Айни 59.
ҶДММ «РОСТО» воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 59/1.
Маркази дилерии Belineвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 59/1.
Живой уголок воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 59/1.
SCHÖNLINE + воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
Маркази сайёҳии VIZATOURвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
Ателье «АНЗОР» воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
ФОРМУЛА УСПЕХА воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
Маркази хизматрасонӣ «AKF» воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 65.
ҶДММ “ХУМРИ+К” воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 65.
Қаҳвахонаи УМЕДҶОН воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 69/53.
РЕКЛАМНОЕ АГЕНТСТВОвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 69/53.
Маркази савдо «ШОҲОНА» воқеъ дар кӯчаи Раҷабов 13.
Маркази таълимии Multikid воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
SATURN ONLINE воқеъдаркӯчаиАйнӣ 50/51.

Санҷишмуқаррарнамуд, кидараксариятимуассисаҳоталаботимоддаҳои 13, 18 ва 20 ҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон» риоянамегардад. Дарҷараёнисанҷишдар 17 муассисамухолифатҳоиҷойдоштабаҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон» бартарафгардид. Бароибартарафнамуданикамбудиҳобамасъулонимуассисаҳоидигармуҳлатдодашуд. БодахолатиКумитаномитеъдодизиёдиинмуассисаҳобаномҳоихушоҳангитоҷикӣивазгардидандваҳамчунинмаводииттилоотӣбароишаҳрвандонбазабонидавлатӣпешниҳодкардашуд.

ДарасосисупоришҳоиНусхаазПротоколимаҷлисиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 30 мартисоли 2012, №3 дармувофиқабороҳбариДастгоҳииҷроияиПрезидентиҶумҳурииТоҷикистонбароисанҷишивазъииҷроиҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон», НусхаазПротоколимаҷлисиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 30 октябрисоли 2009 №11, НақшаичорабиниҳооидбаиҷроидастурусупоришҳоиПрезидентимуҳтарамиҶумҳурииТоҷикистонЭмомалӣРаҳмонзимнимулоқотбамуносибатиРӯзизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон (5 октябрисоли 2010) дарташкилотумуассисаҳовануқтаҳоисавдоюмарказҳоихизматрасониимаишииноҳияҳоиИсмоилиСомонӣ, Шоҳмансур, ФирдавсӣваСиноишаҳриДушанбебоФармоишираисиКумитааз 8 майисоли 2012, №23 гурӯҳикоримуштаракбонамояндагӣазКумитаизабонваистилоҳотиназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистон, ПрокуратураигенералииҶумҳурииТоҷикистон, КумитаиандозиназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистон, ХадамотизиддиинҳисорииназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистон, Марказимиллиииттилоотиюпатентӣ, МақомотииҷроияимаҳаллииҳокимиятидавлатӣдаршаҳриДушанбеваноҳияҳоипойтахттаъсисдодашуд. Азҷонибигурӯҳикорӣаз 10 майто 10 июнисоли 2012 зиёдааз 80 нуқтаҳоисавдовамарказҳоихизматрасонӣдариртиботбамуқарраротимоддаҳои 13, 18 ва 20 ҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон» мавридисанҷишқароргирифт. Чунончи (Номимуассисаҳодаршакле, кирӯзисанҷишба қайдгирифташудааст, бодарназардоштимухолифатҳобаҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон» вағалатҳоиҷойдоштаовардамешавад):

Тарабхонаи «ДарёиЯнцзы»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 187.
Марказидилерӣ,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 185.
Интернет-кафе «Қутбнамо», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 181.
Қаҳвахонаи «CoffeehouseJ&P», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 181/6.
Нуқтаи интиқоли маблағ «ARZONmobile», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 185.
Интернет-кафе «Северный», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
«Восточная шаурма», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
ООО «Гульноз-С», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 183.
Мағозаи сантехникаи туркӣ ва масолеҳи рӯзғор «КАНАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 175.
Кондитерский цех «Тысяча и одна ночь», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 187.
Маркази хизматрасонии «СИЁМА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 187.
Мағозаи «Фирдавс», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 185.
Маркази таълимии «AVANGARD», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 163.
«Срочное ФОТО», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 157.
Кошонаи ҳусн «Багира», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 161.
Дорухонаи «Эликсир», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 163.
Кошонаи «Нигор», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 163.
ИНТЕРНЕТ КАФЕ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 181.
Маркази хизматрасонӣ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
Кошонаи ҳусн «ТАМИРИС», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
Қаҳвахонаи интернет «KAPPA», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 128.
ҶДММ «ИОНА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
Кафе «ARIRANG», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 96.
«СТОМАТОЛОГИЯ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 185.
ҶДММ «Формула успеха», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 114.
Мағозаи «МАГНОЛИЯ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 106.
«Ремонт мобильных телефонов», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 106.
«Срочное ФОТО», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 106.
Ателье «ЗИНАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 91.
«ГАСТРОНОМ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 88.
Чойхонаи «РОХАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 84.
Толори арӯсии «ЗЕБОСАНАМ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 96.
Маркази савдои «ВАҲДАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 96.
Мағозаи «ХАЗИНА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
Молҳои консилярӣ «КОМУС-Т», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 93.
Интернет-кафе, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 134.
ҶДММ «Ирсол», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
«3.7.2. CAFE», воқеъ дар хиёбони Рудакӣ 155.
Мағозаи маводи сохтмонӣ «EVRO», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 175.
«Маркази табобати Чин», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
Интернет-кафе «SATURNonline», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 134.
КВД «Маркази ҷумҳуриявии иттилоот тамоюли ҷавонон «САМТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
«FABERLIC», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 114.
«КСЕРОКОПИЯ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 128.
«ФИТНЕС клуб», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 156.
Мағозаи «ИМПЕРИЯ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 142.
Кошонаи пардаи «BLAСK&WHITЕ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 142.
Фирменная аптека «ГЕДЕОН РИХТЕР», ҶДММ «МЕДИКАЛ ФАРМА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 128-13.
«Кантр.и», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 130.
Кошонаи ҳусн «PRESTIGE», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 142.
Қасри арӯсон «Шоира - люкс», воқеъ дар хиёбони Рудакӣ 91.
Хушкашӯй «White&dry», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 91.
«Арт салон Шодмон», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 95.
Бытовая техника «СИНОН», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 93.
Қаҳвахонаи Fastfood «Zenger», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 91.
Мағозаи «PLAZMA», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 87.
Маркази «ВИДЕО-ГИД», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 91.
Мағозаи «ЭЛЕГАНТbaby», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Қаҳвахонаи «AQUABAR», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Маркази ҳусн «YvesPocher», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Мағозаи либос «CONSjeans», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Қаҳвахонаи «Segаfredo», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
Маркази савдои «PRESTIGE», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
Мағозаи «ЭЛЕГАНТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Мағозаи «STAR» HomeCoollection, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
Кошонаи ҳусн «ФАЙЗА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
Мағозаи атриёти «LACITE», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Мағозаи «BESSINILaBoutique», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
ҶДММ «VERITAS», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
Мағозаи «IAMDIFFERENT», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 114.
Мағозаи таҷҳизоти сохтмонӣ «PETROTALL», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 96.
Маркази Лоиҳаи пешгирии СПИД, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
Маркази хизматрасонии «ПОРТ САИД», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 114.
Мағозаи «Кайнак», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 95.
VipClub «ORASH»,воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 84.
Қаҳвахонаи «КРИСТАЛЛ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 95.
Магазин «ЕВА»,воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
Қаҳвахонаи «20-солагии Истиқлолият, воқеъ дар» кӯчаи Саид Носир 45.
Маркази интернет «WEB», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 167.
Олами гулҳо «Ясмина», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 89.
Ташкилоти ҷамъиятии «Насли ҷавони Тоҷикистон», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
Маркази савдо «Millenium», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 181.
KabulGallery Кобул «Галлерея», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 89.

Дар ҷараёни санҷиш дар 66 муассиса мухолифатҳои ҷойдошта ба муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бартараф гардид. Ба 19 муассисае, ки номгузорӣ ва маводи иттилоотии онҳо бар хилофи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шуд. Ҳамчунин, дар давоми санҷиш Кумита барои ин муассисаҳо номҳои зебою хушоҳангро низ тавсия намуд.

Санадҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ дар иртибот ба қаҳвахонаҳои «3.7.2. CAFE», марказҳои хизматрасонии «FABERLIC», «КАНТРИ», муассисаи «Хушкашӯй» ва мағозаи гулфурӯшии «ЯСМИНА» ба Прокуратураи шаҳри Душанбе ва Прокуратураи ноҳияи Исмоили Сомонӣ барои ирсол намудан ба Суди ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе пешниҳод карда шудааст.

Дар асоси Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон, ки 4 октябри соли 2012 зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон баён гардидаанд ва мутобиқи Фармоиши раиси Кумита аз 9 ноябри соли 2012, №65 «Дар бораи таъсиси гурӯҳи корӣ барои санҷиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ноҳияҳои Исмоили Сомонӣ ва Шоҳмансури шаҳри Душанбе» вазъи иҷрои қонун аз 13 то 30 ноябри соли 2012 дар ноҳияҳои мазкур мавриди санҷиш қарор дода шуд. Ин даври санҷиш зиёда аз 80 муассисаро фаро гирифт. Чунончи(Номи муассисаҳо дар шакле, ки рӯзи санҷиш ба қайд гирифта шудааст, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешавад):

Олами гулҳо «Гулдастаи Роксалана», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
Мағозаи «terra», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
Фурӯшгоҳи рангҳо «TIKKURILA», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
Мағозаи машрубот «TEQULAsunrseluorshop», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
Олами техника, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 79.
Продажа мобильных телефонов, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 81.
Мағозаи «Шаҳзодаи форс», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 81.
Тарабхонаи Salaam Namaste, The Fragrance of India,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 81.
Мағозаи «Эмир»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 79.
Марказихизматрасонии «Алооо-express»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 79.
Идораибукмекерӣ, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 79.
Мағозаилибосҳоимардонавапойафзол «КАШМИР»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 55/1.
O! DIAMOND,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 55/1.
ГУЛҲО «Жасмин»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 37.
Арабскаяшаурма, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 37.
Кафе «Жасмин», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 37.
Таъмири телефонҳои мобилӣ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Таъмири телефонҳои мобилӣ - Салон сотовой связи «ВООМ», воқеъдар кӯчаи Бухоро 37.
Нуқтаи мубодилаи асъор, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Майкада TheWineShop, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Идораи букмекерӣ IRSOL, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Олами атриёт «Лиза», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Кафе «Сан-Тропе», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 35.
Продуктовый магазин Biskrem, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 35.
Дӯкони хӯрокворӣ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
РАХШ идораи букмекерӣ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Ошхонаи миллӣ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Қаҳвахонаи МУ–МУ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Қаҳвахонаи ЧИПОЛИНО, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
ҶДММ «ФАРМИКО», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
Мағозаи атриёт «АРОМАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 35.
Маркази интернетии «ШАҲЗОДА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 37.
Кошонаи ҳусн «ИМИДЖ», воқеъ дар кӯчаи Ш. Ҳусейнзода 18-5.
Мағозаи молҳои рӯзгор «Новая жизнь», воқеъ дар кӯчаи

Истаравшан 15.

Ширкати сайёҳии «Вояж Тоҷикистон», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 35.
Тарабхонаи Шанхай, воқеъ дар кӯчаи Ш. Ҳусейнзода 12.
Мағозаи фурӯши либосҳои кӯдакона «БЕЙБИ-БУМ», воқеъ дар

кӯчаи Ш.Ҳусейнзода 25-1.

Кошонаи ҳусн ва меҳмонхонаи «SAAF», воқеъ дар кӯчаи

Ш.Ҳусейнзода 1.

ҶДММ TRANSAVIA, воқеъ дар кӯчаи Раҷабавҳо 11-26.
Маркази хизматрасонии «КопиЦентр-Политех», воқеъ дар кӯчаи Раҷабовҳо 13.
Кошонаи ҳусн «КАМЕЛИЯ», воқеъ дар кӯчаи Шевченко 44.
Тарабхонаи «AS-SHAM», воқеъ дар кӯчаи Раҷабовҳо 11.
Мағозаи «Шохона» ва Маркази хизматрасонӣ, воқеъ дар кӯчаи академик Раҷабовҳо 13.
Тарабхонаи «АШОКА», воқеъ дар кӯчаи Шевченко11.
Мағозаи хӯрокворӣ, воқеъ дар кӯчаи Шевченко 11.
Мағозаи фурӯши компютерҳо «ULTRA», воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 6.
Кошонаи ҳусн «BLACK», воқеъ дар кӯчаи академик Раҷабовҳо 17.
ҶДММ «Zebrapoligraphu», воқеъ дар кӯчаи академик Раҷабовҳо 17.
Табака цыплята, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
Мағозаи либос «Brioni», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
Мағозаи «diva», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
Мағозаи «CLASSIC», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
Маркази интернет «WwW», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32-32.
Дизайн-студияи «ЛОГО-Сервис», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32-31.
Каҳвахона РАНДЕВУ, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад 6/2.
Мағозаи фурӯши компютерҳо «айКом», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32.
Мағозаи фурӯши пойафзол, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
Таъмири телефонҳои мобилӣ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 15/1.
Мағозаи Модная точка, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 22.
Ошхонаи миллии ШОҲ, воқеъ дар хиёбони Хусрави Деҳлавӣ 5.
Мағозаи CLIMBER, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
Дорухонаи «ЭЛИКСИР», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 15/1.
Мағозаи бадеъи МОДИЛЬЯНИ, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад 4 а.
Нуқтаи хизматрасонии КСЕРОКОПИЯ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 15/1.
Мағозаи Косметикаи белорусӣ, воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 29/9.
Мағозаи либос MELAVitca, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
Қаҳвахонаи «DÖNER», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 1/31.
Мағозаи АТИҚАФУРӮШӢ, воқеъ дар хиёбони Рудакӣ 37.
Мағозаи либоси кӯдакона «Ҳабиби», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
Мағозаи БАЗИС-Д, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32.
Нуқтаи тиҷорат Пираҳан, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
ҶДММ «Хронос», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32.
БИСТРО ИРАМ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
Мағозаи GLADRAGS, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32.
ФОТО, воқеъ дар кӯчаи А. Дониш 5.
Маркази хизматрасонии faberlic, воқеъ дар кӯчаи Аҳмади Дониш 5.
Нуқтаи фурӯши симкортҳо, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
Ксерокопия, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
МАРКАЗИ САВДО Evropa. TJ, воқеъ дар кӯчаи Аҳмади Дониш 19.
Каҳвахона GEORGIACAFЕ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 35.
Мағозаи либосҳои занона BOUTIQUE, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
Ателье «ПРОСТО МАРИЯ», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
ХИМЧИСТКА Хушкашӯй, воқеъ дар кӯчаи Ш.Ҳусейнзода 18.

Дар ҷараёни санҷиш дар 22 муассиса мухолифатҳои ҷойдошта ба муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бартараф гардид. Ба 63 муассисае, ки номгузорӣ ва маводи иттилоотии онҳо бар хилофи муқаррароти Қонуни ҶумҳурииТоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шудааст. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки теъдоди зиёди навиштаҷоти ғалат ва лавҳаи номҳои ғайримиллии муассисаҳо бо сарфи маблағи зиёд таҳия ва насб гардидаанд. Дар ҷараёни бақайдгирии ин муассисаҳо ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз ҷониби мақомоти дахлдор таваҷҷӯҳ дода нашудааст. Табиист, ки ин омил боиси ба миён омадани мушкилоти зиёд ҳангоми бартараф намудани қонунвайронкуниҳо мегардад.

Қобили тазаккур аст, дар давраи ҳисоботӣ кормандони Кумита дар 85 муассисае, ки барои бартараф намудани мухолифатҳои ҷойдошта ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» муҳлат дода шуда буд, санҷиши такрорӣ гузарониданд.

Мутобиқи муқаррароти қисми 6 моддаи 3 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳангоми истифодаи забони давлатӣ риояи муқаррароти қоидаҳои имлои забони адабӣ ҳатмӣ мебошад. Ҳамчунин, қисмҳои 1 ва 2 моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» талаб менамояд, ки номгузории муассисаҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ба забони давлатӣ сурат гирад ва ҳамаи лавҳаю овезаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба забони давлатӣ навишта шаванд. Вобаста ба ин масъала, Кумита аз Ширкати саҳомии холдингии «Барқи тоҷик», Ширкати саҳомии «Тоҷиксодиротбонк», Ҷамъияти саҳомии пӯшидаи «Аввалин бонки молиявии хурд» ва Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «Созидание» бартараф намудани мухолифатҳои ҷойдоштаро ба қисми 6 моддаи 3 ва қисмҳои 1, 2 моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар иртибот ба навиштаҷоти ин муассисаҳо тақозо намуд. Дар натиҷа, навиштаҷоти Ширкати саҳомии холдингии «Барқи тоҷик» ва «Аввалин бонки молиявии хурд» ба талаботи моддаҳои 3 ва 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шуданд. Масъалаи мазкур дар Ширкати саҳомии «Тоҷиксодиротбонк» ва Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «Созидание» мавриди баррасӣ қарор дорад.

Ҳамчунин, дар ҳамин давра аз ҷониби кормандони Кумита вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Фармоиши раиси Кумита аз 14 сентябри соли 2012, №51 дар ноҳияҳои Нуробод ва Рашт мавриди санҷиш қарор гирифт. Дар ҷараёни санҷиш ба масъулони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар ноҳияҳои мазкур ва роҳбарони ташкилоту муассисаҳо барои беҳбудӣ бахшидан дар татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» тавсияҳои мушаххас дода шуд.

Барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои шахсони воқеӣ ба андозаи аз понздаҳ то бист, барои шахсони мансабдор аз сӣ то чил нишондиҳанда барои ҳисобҳо ҷарима муайян карда шудааст.

Кумита дар соли 2012 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар 195 ташкилоту муассисаи ҳудуди шаҳри Душанбе мавриди cанҷиш қарор дод ва ба муассисаҳое, ки иҷрои Қонуни мазкурро таъмин нанамудаанд, баҳри бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шуда буд.

Дар робита ба ин масъала моҳҳои апрел ва декабри соли 2013 санҷишҳои такрории гурӯҳи кории Кумита оид ба иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар иртибот ба номгузории ташкилоту муассисаҳо ва таҳияи лавҳаю овезаҳои нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии ноҳияҳои Исмоили Сомонӣ ва Шоҳмансури шаҳри Душанбе баргузор гардида, муассисаҳое, ки барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат гирифта буданд, мавриди санҷиш қарор гирифтанд.

Бо дахолати Кумита номи теъдоди зиёди ташкилоту муассисаҳо ба номҳои хушоҳанги тоҷикӣ, ба мисли «Королева» ба «Бону», «Аlara» ба«Гулдаста», «Одевашка» ба «Амина», «Олами гӯшт» ба «Мағозаи гӯштфурӯшӣ», «Бистро шарқӣ» ба «Қаҳвахонаи шарқӣ», «FUJIFILM» ба «Фуҷифилм», «FOR MEN» ба «Молҳои мардона», «Chicken» ба «Чӯҷаҳо», «Ласточка» ба «Парасту», «7 континент» ба «Қитъаи 7», «BRIONI» ба «Пироҳан», «Продажа компьютеров» ба «Мағозаи фурӯши компютерҳо», «Магазин компьютерных игр» ба «Мағозаи бозиҳои компютерӣ», «Книжный магазин» ба «Мағозаи китобфурӯшӣ», «EXCHANGE OFFICE» ба «Нуқтаи мубодилаи асъор», «Қаҳвахонаи «КАРРА» ба «Қаҳвахонаи «Сабрина», «Ясмина» ба «Ёсуман», олами гулҳо «Жасмин» ба олами гулҳои «Ёсуман», кафе «Жасмин» ба қаҳвахонаи «Ёсуман», «Лиза» ба «Лола», «ЧИПОЛИНО» ба «Эркинҷон», «Ателье «Просто Мария» ба «Коргоҳи дӯзандагии «Сайёра», «Новая жизнь» ба «Ҳаёти навин» ва ғ. иваз гардиданд ва ҳамчунин маводи иттилоотӣ барои шаҳрвандон ба забони давлатӣ пешниҳод карда шуд. Маводи иттилоотии мағозаҳои «Му-му» ва «Шоҳона», тарабхонаи «Шанхай», мағозаи фурӯши пойафзол, косметикаи белорусӣ, нуқтаҳои фурӯши симкортҳо тибқи моддаҳои 13 ва 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба забони давлатӣ пешниҳод гардид.

Кормандони Кумита дар ҳамкорӣ бо гурӯҳи кории назди Вазорати тандурустӣ аз 17 то 29 апрели соли 2013 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 октябри соли 2011, №458 «Дар бораи тасдиқи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016»-ро дар муассисаҳои тандурустии мавриди санҷиш қарор доданд:

1. Академияи илмҳои тиб.

2. Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон.

3. Донишкадаи такмили ихтисоси баъдидипломии

кормандони тибби Тоҷикистон.

4. Пажӯҳишгоҳи гастроэнтерология.

5. Пажӯҳишгоҳи тадқиқотии акушерӣ, гинекологӣ ва перинотологии Тоҷикистон.

6. Пажӯҳишгоҳи илмию клиникии стоматология ва ҷарроҳии ҷоғу рӯй.

7. Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ.

8. Маркази миллии тиббии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

9. Маркази тиббии шаҳрӣ.

10. Маркази миллии ташхис.

11. Маркази саломатии шаҳрӣ.

12. Маркази саломатии шаҳрии №1.

13. Маркази саломатии шаҳрии №4.

14. Маркази саломатии шаҳрии №6.

15. Маркази саломатии шаҳрии №7.

16. Маркази саломатии шаҳрии №12.

17. Маркази ҷумҳуриявии клиникии бемориҳои касбӣ.

18. Маркази миллии илмии пайвандсозии узв ва бофтаҳои инсон.

19. Маркази ҷумҳуриявии клиникии бемориҳои чашм.

20. Маркази ҷумҳуриявии пешгирӣ ва мубориза бар зидди бемории СПИД.

21. Маркази ҷумҳуриявии клиникии бемориҳои пӯст ва узвҳои таносул.

22. Маркази ҷумҳуриявии тарзи ҳаёти солим.

23. Маркази ҷумҳуриявии мубориза бо бемориҳои тропикӣ.

24. Маркази ҷумҳуриявии клиникии наркологии ба номи профессор М.Ғ. Ғуломов.

25. Маркази ҷумҳуриявии худмаблағгузории бемориҳои сутунмӯҳра.

26. Маркази ҷумҳуриявии илмии саратоншиносӣ.

27. Маркази ҷумҳуриявии клиникии «Урология».

28. Маркази ҷумҳуриявии мубориза бар зидди бемориҳои сил.

29. Маркази ҷумҳуриявии кори ҳамширагӣ.

30. Маркази шаҳрии илмии эҳё ва детоксикатсия.

31. Беморхонаи клиникии шаҳрии №5 ба номи академик К.Т. Тоҷиев.

Санҷиш муайян намуд, ки дар муассисаҳои зертобеи Вазорати тандурустӣ вазъи иҷрои Қонун дар сатҳи зарурӣ нест. Давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ, ки барои кормандони соҳа хеле муҳим аст, ташкил карда нашудааст. Дар ҳуҷҷатгузорӣ ғалатҳои имлоӣ дида мешавад. То ҳанӯз ҳам дар баъзе аз муассисаҳои тандурустӣ қисме аз бланкҳои коргузорӣ ба забони русӣ истифода мегардад. Масъалаи мазкур санаи 4 июни соли 2013 дар ҷаласаи васеи Ҳайати мушовараи Вазорати тандурустӣ мавриди баррасӣ қарор дода шуд ва тибқи қарори ҷаласа ба роҳбарони муассисаҳои зертобеи Вазорат барои бартараф намудани камбудиҳо дастуру супоришҳои мушаххас дода шуд.

Кумита баррасии натиҷаи фаъолияти массисаҳои тандурустиро дар самти бартараф намудани камбудиҳои ҷойдошта аз тариқи санҷишҳои такрорӣ ба нақша гирифтааст.

Инчунин гурӯҳи кории Кумита аз 11 июн то 29 июни соли 2013 оид ба вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 дар шаҳрҳои Хуҷанд, Қайроққум ва ноҳияи Ҷаббор Расулови вилояти Суғд санҷиш гузаронид.

Дар ҷараёни санҷиш муқаррар гардид, ки аксар вақт дар таҳияи лавҳаю овезаҳо муқаррароти моддаҳои 13 ва 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» риоя намегардад. Чунончи, дар шаҳрҳо ва ноҳияи номбурда лавҳаю навиштаҷот ва номи ташкилоту муассисаҳо дар рӯзи санҷиш дар шакли зер ба қайд гирифта шуд:

Шаҳри Хуҷанд

1. СЕРЕБРО.

2. предоставляет АВИАБИЛЕТ В КРЕДИТ!.

3. ҶДММ ТКХ Хубҷамъ-ООО МЗО «Хубҷамъ».

4. АТЕЛЬЕ Aziz&Co.

5. РЕСТОРАН ОМАР ХАЙЯМ.

7. Дорухона АВИЦЕННА №5 АПТЕКА.

8 НУҚТАИ МУБОДИЛАИ ИВАЗИ АСЪОР «КАПИТАЛ ПЛЮС».

9. Импулс серебро.

10. CAFE ISTANBUL.

11. TOMIS СТРОИТЕЛЬНЫЕ И ОТДЕЛОЧНЫЕ МАТЕРИАЛЫ.

12. ГОСТЕХОСМОТР.

13. FIDAN Bona либосҳои занона постельное белье и

полотенца.

14. АZIZA.

15. OXUS.

16. PULATOV' S SCHOOL KHUJAND.

17. GOETHE GYMNASIN.

18. БӮВОҶОН.

19. МУҲАӢЁ.

20. ҚУЯНБИРЁН.

Шаҳри Қайроққум

1. ҶДММ «МИН».

2. Чойхонаи ПОПЛАВОК.

4. Дамский салон.

5. АДРАСМАНСКИЙ ГОРНО-ОБОГАТИТЕЛЬНЫЙ

КОМБИНАТ.

6. Комплекси «СОҲИЛ».

7. КОШОНАИ ХУСН Шукрона.

8. ҶДММ «ШАРҚ ОЙЛ»

Ноҳияи Ҷаббор Расулов

1. Сехи дӯзандагии Хуршида.

2. Раҳимий.

3. Ромашка.

4. Ошхонаи миллии Хумо.

5. Меҳнат фахрийси Абдуманнон Қодиров номли кӯча.

6. Фотолаборотория - рухсатсиз кирманг.

Ҳамчунин, муайян гардид, ки номҳои зиёди ташкилоту муассисаҳо бар хилофи моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар шуъбаи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии нозироти андози шаҳри Хуҷанд ба қайд гирифта шудаанд. Мисол:

ҶДММ «Нектранс».
ҶДММ «Абдулаким».
ҶДММ «Нуркабел».
ҶДММ «ИЛНУР».
ҶДММ «САЛОМ ПЛЮС».
ҶДММ «ШМФ».
ҶДММ «ОРТЕКС».
ҶДММ «ҶАВОНИ И».
ҶДММ «АРАЛ АВТО».
ҶДММ «НАСУЛЛО».
ҶДММ «ТТМ».
ҶДММ «АНСИТУ».
ММ «КЕДР».

Санҷиш муқаррар намуд, ки бланки мактуб ва матни муҳру тамғаҳои бархе аз ташкилоту муассисаҳо ба ду забон таҳия шудаанд. Дар таҳияи баъзе аз санадҳо то ҳанӯз аз ҳуруфи тоҷикии компютерӣ истифода бурда намешавад, гарчанде компютерҳои муассисаҳо бо ҳуруфи тоҷикӣ таъмин гардидаанд.

Дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои мазкур давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ ва омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ташкил карда нашудааст.

Дар ноҳияи Ҷаббор Расулов зарурияти таъсиси марказҳои омӯзиши забони давлатӣ барои ақаллиятҳои миллӣ баръало мушоҳида мешавад.

Аз ҷониби гурӯҳи кории Кумита барои татбиқи самараноки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва бартараф намудани камбудиҳои ҷойдошта ба масъулини шаҳрҳои Хуҷанд, Қайроққум ва ноҳияи Ҷаббор Расулов дар ҷараёни санҷиш тавсияҳои мушаххас пешниҳод гардид. Ҳамзамон, бартараф намудани камбудиҳои ҷойдошта аз масъулини мақомоти мазкур назорати мунтазам ва ҷиддиро тақозо менамояд.

Барои риояи талаботи моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар номгузории ташкилоту муассисаҳо тавсия дода шуд, ки намояндаи шуъбаи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии нозироти андоз ба ҳайати Комиссияҳо оид ба татбиқи қонуни мазкур ворид карда шавад.

Фаъолияти Комиссия оид ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров нисбатан хуб ба роҳ монда шудааст.

Дар баробари ин барои назорати пайгиронаи татбиқи Қонуни мазкур Кумита баргузории санҷишҳои такрориро дар вилоят зарур мешуморад.

Соли 2013 дар ҳамкорӣ бо Прокуратураи ноҳияиИсмоилиСомонӣ вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 октябри соли 2011, №458 «Дар бораи тасдиқи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияиИсмоилиСомонӣ, қисми мустақили 3-юмиҳарбикунонидашудаиХадамотидавлатииоташнишонииноҳияиИсмоилиСомонӣ, Маркази назорати давлатии санитарию эпидемиологии ноҳияиИсмоилиСомонӣ, шуъбаи маорифи ноҳияиИсмоилиСомонӣ, инчунин, 23 муассисаисавдовамарказҳоихизматрасонииҳудудиноҳиямавридисанҷишқарордодашуд. Санҷиш муқаррар намуд, ки татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ин ноҳияи пойтахт суст ба роҳ монда шудааст.

Аз ин рӯ, гурӯҳикорӣ дар иртибот ба лавҳаюовезаҳованомгузории муассисаҳоисавдовамарказҳоихизматрасонӣ 12 санади огоҳӣ тартибдод, ки мутобиқи онбароибартарафнамудани камбудиҳомуҳлатмуқарраргардидааст.

Санадҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ дар иртибот ба қисми мустақили 3-юмиҳарбикунонидашудаиХадамотидавлатииоташнишонииноҳияиИсмоилиСомонӣ, Маркази назорати давлатии санитарию эпидемиологии ноҳияиИсмоилиСомонӣ ва Шуъбаи маорифи ноҳияиИсмоилиСомонӣ ба Прокуратураи шаҳри Душанбе ва Прокуратураи ноҳияи Исмоили Сомонӣ барои ирсол намудан ба Суди ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе пешниҳод карда шудааст.

Айни замон бар асоси тавсияҳои гурӯҳикорӣ номгузорииКошонаиҳусн«МАЛИНА» ба«МАЛИКА» иваз карда шуда, навиштаҷоти номи Тарабхонаи «JAMOL» ба «ҶАМОЛ» баргардон шуд. Ғизономаи тарабхонаи «ҶАМОЛ» ва қаҳвахонаи«Питсерия» ба забони давлатӣ тарҷумавапешниҳодгардид.

Дар соли 2013 Кумита дар 266 ташкилоту муассиса оид ба вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» санҷиш гузаронид, ки нисбат ба соли 2012 73 адад зиёд аст.

Дар соли 2013 ном ва маводи иттилоотии 130 ташкилоту муассиса ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шуд, ки нисбат ба соли 2012 25 адад зиёд аст.

Қобили қайд аст,ки мақомоти прокуратураи ҷумҳурӣ аз натиҷаи санҷиш баҳри бартараф кардани камбудию қонунвайронкуниҳои дар самти татбиқи Қонуни мазкур ошкоршуда ва сабабу шароитҳои ба содиршавии онҳо мусоидаткарда 126 амр ва 44 пешниҳодро ба тасвиб расонид ва 117 нафар ба ҷавобгарии интизомӣ кашида шуда, нисбати 66 ашхос парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ оғоз намуд.

Инчунин, гурӯҳи кории Кумита аз 20 то 30 декабри соли 2013 оид ба вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 дар ноҳияҳои Қубодиён ва Шаҳритузи вилояти Хатлон санҷиш гузаронид.

Дар ҷараёни санҷиш муқаррар гардид, ки аксар вақт дар таҳияи лавҳаю овезаҳо муқаррароти моддаҳои 13 ва 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» риоя намегардад. Чунончи дар ноҳияҳои номбурда лавҳаю навиштаҷот ва номи ташкилоту муассисаҳо дар рӯзи санҷиш дар шакли зер ба қайд гирифта шуд:

Ноҳияи Қубодиён

ҶДММ АЛТЕРНАТИЯ ТҶ.
ВУЛКАНИЗАЦИЯ.
БАЛАНСИРОВКА.
Мелкий ремонт.
Замен масло.
СТОЯНКА.
АВИАКАССА.
ЭЛЕКТРОНАЯ ПОЧТА
СКАНЕР.
СРОЧНОЕ ФОТО.
ALOOO express.
QУБОД-ПЛАСТ.

Ноҳияи Шаҳритуз

Суратгирхонаи Умедчон
Мағозаи фуруши атриётӣ ШАХНОЗА
Кошонаи Мукарама
Мағозаи хӯроквории САХИ
Свадебный салон ГӮЗАЛ
BOSH ҚИСМҲОИ ЭҲТИЁТӢ BOSH
СУРАТГИРХОНА АЗИЯ
СУРАТИ ФАВРӢ
ВУЛКАНИЗАТСИЯ Балансировка
ТОЛОРИ АРУСИИ СЕВИНЧ
Ҷ.Д.М.М Сино-Авицена
Боғи фарҳанги фароғатии ба номи Худойназаров.
Фаъолияти тибби хусусӣ табобати бемориҳои занона ва ташхиси

фарсафтӣ дар шароити дармонгоҳи ҳуҷраи ташхисию машваратӣ.

Ошхонаи миллӣ (Қрутоб, Шашлык, Окорачка, Пелмен, тухум…).
Нсхабардори (…Чехоли телфонхо, заядник, наушник.
Даъватномахо барои туй ва маракахо, маводхои конселяри).
Ламинация телефон Сабти мусиқӣ.
Суратгирхонаи табассум (Сурати фаври дар 5 дакика).
Ошхона Ҷамъияти матлуботи ноҳияи Шаҳритус.
МХ Осиёи ордӣ.

Ҳамчунин, муайян гардид, ки номҳои зиёди ташкилоту муассисаҳо бар хилофи моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар шуъбаи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии нозироти андози ноҳияи Қубодиён ба қайд гирифта шудаанд. Мисол:

ҶДММ БОЛОШАХР.
ҶДММ ҶАХОНГИР 2013.
ҶДММ ИЛХОМ-2013.
ҶДММ ЗАРИФА-2013.
ҶДММ БАХОР-5.
ҶДММ ҲОЧИ ДАВЛАТ.
ҶДММ ХАФИЗИ.
ҶДММ ҲОЧИ МУКИМ.
ҶДММ ТОЧИР-2013.
ҶДММ БЕХРУЗИ КАМОЛ.
КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ХУЧАМАТ.
КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ТАГОЙЗОД.
КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ЭШОНИ АБДУХОЛИК.
КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ЧУРА АКА ҶУМАЕВ.
КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ХОЧИ НАСИМА.

Ҷамъиятҳои дорои масъулияташ маҳдуд ва хоҷагиҳои

деҳқони дар ноҳияи Шаҳритуз

КОРХОНАИ ВОҲИДИ ДАВЛАТИИ МАРКАЗИ ҶАМЪОВАРИИ

ТУХМИ ДАР НОХИЯИ ШАХРИТУЗ

ҶДММ ШАХРИЁР
ҶДММ ҲОҶИ АБДУРАҲмон
ҶДММ ЧОЙХОНАИ МУМИН

Барои риояи талаботи моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар номгузории ташкилоту муассисаҳо тавсия дода шуд, ки намояндаи шуъбаи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии нозироти андоз бо Комиссияи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба татбиқи Қонуни мазкур ҳамкорӣ намояд.

Дар таҳияи баъзе аз санадҳо то ҳанӯз аз ҳуруфи тоҷикии компютерӣ истифода бурда намешавад, гарчанде компютерҳои муассисаҳо бо ҳуруфи тоҷикӣ таъмин гардидаанд.

Дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳои мазкур давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ ва омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ташкил карда нашудааст.

Дар ноҳияҳои мазкур зарурияти таъсиси марказҳои омӯзиши забони давлатӣ барои ақаллиятҳои миллӣ баръало мушоҳида мешавад.

Мутобиқи маълумоти Шӯрои адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2013 барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон 69 парванда баррасӣ карда шуда, нисбати 5 нафар огоҳӣ ва нисбати 64 нафар ҷарима таъин гардидааст. Аз маблағи умумии ҷаримаҳои таъин шуда то имрӯз 37 600 сомонӣ ба буҷети ҷумҳуриявӣ пардохт карда шудааст.

Яке аз омилҳои солиёни зиёд ғалат таҳия гардидани матни лавҳаю овезаҳо, навиштаҷоти мағозаю тарабхона ва марказҳои хизматрасонӣ танзим нагардидани фаъолияти Агентиҳои рекламавӣ ҷиҳати риояи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба шумор меравад. Санҷишҳои Кумита муқаррар сохт, ки дар аксарияти тарабхонаю мағозаҳо ва нуқтаҳои хизматрасонӣ ғизонома, нархномаю номгӯи мавод ва хизматрасонӣ хилофи меъёрҳои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» тартиб дода шудааст. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки теъдоди зиёди навиштаҷоти ғалат ва лавҳаи номҳои ғайримиллии муассисаҳо бо сарфи маблағи зиёд таҳия ва насб гардидаанд. Дар ҷараёни бақайдгирии ин муассисаҳо ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз ҷониби мақомоти дахлдор таваҷҷуҳ дода нашудааст. Табиист, ки ин омил боиси ба миён омадани мушкилоти зиёд ҳангоми бартараф намудани қонунвайронкуниҳо мегардад.

Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомнома яке аз самтҳои асосии фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мешавад.

Дар соли 2014 бо Фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 25 феврали соли 2014, №15 оид ба санҷиши вазъи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8 ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишии новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқии ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ, Шоҳмансур ва Фирдавсии шаҳри Душанбе гурӯҳи кории муштарак бо намояндагӣ аз Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе, Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ, Шоҳмансур ва Фирдавсии шаҳри Душанбе таъсис дода шуд. Аз ҷониби гурӯҳи корӣ аз 10 апрел то 11 июни соли равон зиёда аз 231 адад ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонӣ дар ҳудуди ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ ва Шоҳмансури шаҳри Душанбе дар иртибот ба муқаррароти моддаҳои 13, 18 ва 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди санҷиш қарор гирифт. Чунончи (Номи муассисаҳо дар шакле, ки рӯзҳои санҷиш ба қайд гирифта шудаанд, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешаванд):

Ноҳияи Синои шаҳри Душанбе:

Минимаркет ФУРУҒ Маркази савдо – Олами кудакон, воқеъ дар кӯчаи Деҳи боло 70.
Мағозаи РЕТЕК, воқеъ дар кӯчаи Деҳи боло 186.
ОзмоишгоҳиДиагностики - DIAMED labaratori, воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 59а.
Мағозаи SERGE, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
Мағозаи SН. FAУZ and Kо, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61-1.
Мағозаи кӯдакона BABYSHOP, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
ҶДММ Элита – Стомотология, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 68.
ООО Насим и Ко. “Моя семья – Оилаи ман,” воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 70.
Мағозаи МИНИ Элита МАРКЕТ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 70.
Тарабхонаи Ғ1, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
Маркази интернети PAYVAND, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Мағозаи техника SAMSUNG, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Срочное фото, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Маркази интернетӣ АВАНГАРД, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Маркази интернет RINGOBET, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Таъмири телефонҳо «Мобилька-82», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Мағозаи САНОВБАР, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 198.
Кошонаи ҳусн Хюррем, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 85/1.
Кошонаи ҳусн Изумруд, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 83/1.
Мағозаи АВОМА, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 98.
Дорухонаи Ромашка, воқеъ дар х. Нусратулло Махсум 5.
Тарабхонаи Шахриёр, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 7.
Кошонаи ҳусн ЕВРОСТИЛЬ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 71/1.
Кошонаи ҳусн Шаноз, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 71/1.
Толори мебели Белорус-Руссия х. Нусратулло Махсум 73/3.
Маркази интернет SATURN, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 85/1.
Мағозаи KIDS, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
Тарабхонаи BЕLLUCCI, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 77/5а.
Мағозаи №227-Lady М, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
Мағозаи NЕV YORK, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
Мағозаи AREZZО, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
Кошонаи ҳусн INFINIТI, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
Ширкати сайёҳии СКАЙ Тур,воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
Мағозаи Салон света, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
Магазин мужской одежды PARIS, воқеъ дар к. Шамсӣ-23.
Дӯкони ЯХМОБ – Коктейль, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-72/9.
Маркази интернетии NETCITI, воқеъ дар х. Борбад 127/2.
АТЕЛЬЕ, воқеъ дар хиёбони Борбад 133.
Мағозаи АСБОБҲОИ РӮЗҒОР, воқеъ дар х. Борбад 161.
Мағозаи РАКСАНА, воқеъ дар хиёбони Борбад 165.
Маркази хизатрасонии Ксерокопия, воқеъ дар хиёбони Борбад 165.
Мағозаи САИД–Текстиль őzdilek, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
Дорухонаи Меркурий plus, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Мағозаи Симбод, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор.
Кошонаи ҳусн Александрия, воқеъ дар к. Яккачинор 144/1.
Кошонаи ҳусн Аимма, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Зоомагазин ALLIGATOR, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Мағозаи faberlic воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Кошонаи хусн Шахло, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
Срочное фото, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Тарабхонаи Кабоб House, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1
Муассисаи давлатии «Боғи ҳайвонот», воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 26.
«Боғи ҷавонон», воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 14.
Саломатии сибири, воқеъ дар кӯчаи Деҳи боло 186.
Мағозаи молҳои рӯзғор, воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 30.
Мағозаи хӯрокворӣ «Мухаммадҷон», воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 30.
Дӯкони рӯзномафурӯшӣ, воқеъ дар гузаргоҳи зеризаминии Деҳи боло 187.
Ошхонаи бардами, воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 57.
Мағозаи «Хонаи тоза», воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 57.
Дорухонаи ҶДММ «Гулмухаммад» Пульс, воқеъ дар хиёбони Исмоили сомонӣ 55.
ҶДММ «Галина» фитнес-клуб, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
Мағозаи Умеда, воқеъ дар хиёбони Нсратулло Махсум 61/1.
Мағозаи либосҳои мардона, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
ҶДММ Элита Стомотология, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 68-38.
Ремонт ювелирных изделый Заргар, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 72/1.
Олами китоб ва молҳои конселярӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
Мағозаи Малайзия, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 71/1.
Мағозаи асбобҳои рӯзгор, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 71/1.
Шаурма по арабскӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
Мағозаи детский мебель, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61.
Мағозаи гулфурӯшӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
Толори мебели Белорус-Руссия, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
Дукони Мясо- гушт, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
ҶДММ Маркази тарҷумонии «Баён», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум.
Ашёи конселярӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Таъмири телефонҳо, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Марказӣ хизматрасонӣ Срочное фото, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Срочное фото +маркази иртернетӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Марказӣ интернети Озод, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Срочное фото, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Суратгирхона AZOT, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Кошонаи хусн «Омина», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
Марказӣ савдои Сифат, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 126.
Толори мебел ROYAL - дар бинои тарабхонаи Гулдаста, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум.
Мағозаи Декор, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
КВД Почтаи тоҷик Ксерокопия, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 98.
Қурутобхонаи «Орзу», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 89/1.
Мағозаи хӯрокворӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
Ксерокопия Ламинация, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 95/1.
Тарабхонаи «Шахриёр». Воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 7.
Срочное фото, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73.
Рахш букмекерская контора, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 5/1.
Агенство по недвижмости воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 85.
Срочное фото, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 26 .
Ремонт обуви, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 83/1.
Дорухона «Мадад», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 83/1.
Кафе Камила, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 32.
Свежее пиво, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 26.
Кошонаи ҳусн Нозанин, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 28.
Маҷмааи савдо ва тиҷорати «Саодат», воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №255, воқеъ дар Маҷмааи Саодат, кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №262, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №254, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №364, воқеъ дар кӯчаи шамсӣ 23.
Мағозаи №217, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №230, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №415, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №202, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №345 LOUIS VUITTON, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №353 CONS Jeans, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
№345 Ателье мод «Мадина», воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №202, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №160 1001 Майда чуйда, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Маркази савдо-Супермаркет, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи Салон света, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи №358 Магазин мужской одежды PARIS, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
Мағозаи «МИР обувь», воқеъ дар хиёбони Борбад 161.
Мағозаи РАКСАНА, воқеъ дар хиёбони Борбад 165.
КСЕРОКОПИЯ, воқеъ дар хиёбони Борбад 165.
Олами сангҳо, воқеъ дар кӯчаи Бобоҷон Ғафуров 36.
ҶДММ АRSHAD Истеҳсоли дару тирезаҳои пластикӣ, воқеъ дар

кӯчаи Ҷаббор Расулов 41/1.

Мағозаи Изогам «Лайе Сазан» Шарг, воқеъ дар кӯчаи Ҷаббор Расулов 11.
Мағозаи масолеҳи сохтмонӣ ПАЙМОН, воқеъ дар кӯчаи Ҷаббор Расулов 11.
Мағозаи Бурхон, воқеъ даркӯчаи Асадулло Ғуломов 18 а.
Маркази интернетӣ «OCEAN», воқеъ дар хиёбони Саъдии Шерозӣ 37/2-3.
Мағозаи «Симбод», воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 142/1 18 а.
Минимаркет ТАБ Р. ЕН, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 141.
Сервис центр VOLNA, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Мағозаи конселярӣ, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Дӯкони Шаурма, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Мағозаи faberlic, воқеъ даркӯчаи Яккачинор 144/1.
Мағозаи Шоҳона, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
Интернет кафе Океан, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
Мағозаи хуроквории Сарвиноз, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
Кошонаи хусн Шахло, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
Срочное фото, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Мағозаи гулҳо, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
ПИЦЦА-PIZZA, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
Мағозаи фурӯши либосҳои кӯдакона, воқеъ дар кӯчаи Нусратулло Махсум 198$
Кошонаи ҳусн «Feberlic», воқеъ дар кӯчаи Ҷомӣ-10;
Ателе «Мадина», воқеъ дар кӯчаи Ҷомӣ-10.

Номгузорӣ ва маводи иттилоотии 141 муассиса бар хилофи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шуд. Муқаррар гардид, ки баъд аз пешниҳоди тавсияҳои Кумита ном ва маводи иттилоотии 51 муассиса ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ карда шудааст.

Аз ҷумла, масъулони Маркази фарҳангӣ-фароғатии Боғи ҷавонон, Боғи ҳайвонот, Мағозаи №153 (аз Маҷмааи савдо ва тиҷоратии Саодат), лавҳаву овезаҳои худро ба талаботи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ мутобиқ намуда, номгузории як қатор муассисаҳои савдо ба забони давлатӣ тарҷума ва насб гардиданд: Мағозаи Салон света (Толори чароғҳо), Мағозаи Изогам «Лайе Сазан» Шарг ба МАСОЛЕҲИ СОХТМОНӢ (Истеҳсоли Эрон), ҶДММ Гулмухаммад-Пульс ба ҶДММ Гулмуҳаммад-набз, Мағозаи детский мебель ба Олами мебели кӯдакона, Мағозаи Симбод ба Синдбод кошонаи ҳусни «Хюррем» ба «Хуррам».

Ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе:

Срочное фото, воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 9.
Маркази тиббӣ-эстетикии «Жасмин», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 13/23.
Маркази омузиши забонҳо ва компютер, воқеъ дар кӯчаи Пушкин 13.
ҶДММ «Кони Дон», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 21а.
Меҳмонхонаи «Тоҷ палас», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 21 б.
Кафе «Славянка», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 28.
Маркази омӯзиши забонҳо ва компютер ШАФАҚ, воқеъ дар кӯчаи Пушкин 13.
Мағозаи «Славянка», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 28.
Дорухона, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 28.
Маркази интернетӣ, воқеъ дар кӯчаи Шота Руставелӣ 226.
Қаҳвахонаи Омар Хаям, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 78.
Қаҳвахонаи F-1, воқеъ дар кӯчаи Теҳрон 21.
Қаҳвахонаи халқӣ - PUBLIEPUB,воқеъ дар кӯчаи Бохтар 2.
Мағозаи либосҳои мардона «Принц», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 80.
Маҷмӯи солимгардонии «Бахт» дар Маркази равобити пойтахт, воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 27а.
Ширкати сайёҳӣ «Бипар», воқеъ дар к. Мирзо Турсунзода 45.
Белорусская косметика, воқеъ дар к. Мирзо Турсунзода 45.
Супермаркет «Пойтахт», воқеъ дар к. Мирзо Турсунзода 45.
Кошонаи ҳусн «Каприз Афродиты», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 45.
Агентии тарҷумонии «Душанбе», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 45.
Тарабхонаи Қишлоқ, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 59.
Кахвахона Asti, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
Ширкати сайёхи Aspendostravel, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
Намоишгоҳ - фурӯшгоҳ Рохи абрешим, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
Мир самоцветов - Файзи кӯҳсор, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
Марказӣ савдо «ВАТАН», воқеъ дар кӯчаи Маҳмадалӣ Қурбонов 24.
Тарабхонаи Роҳи абрешим, воқеъ дар кӯчаи Маҳмадалӣ Қурбонов 24.
Мағозаи СЛАДКИЙ МИР - Дунёи ширин, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
Мағозаи хӯроквори «Аҳмадшоҳ», воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 34.
ООО «Графика-Н», воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 34.
Мағозаи Trend-N, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 64.
Мағозаи либосҳои мардона VitalliRicci, воқеъ дар х.Рӯдакӣ 66.
Мағозаи Элита, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Мағозаи либосҳо Avesto, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Мағозаи Элегант baby, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Коллексияи хонагӣ Star, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
Қаҳвахонаи Вкус *Няшка, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод 34.
Дорухонаи ШАБИР, воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 36.
Мағозаи JOMA, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
AKdenizturkiye (коргоҳи қаннодӣ), воқеъ дар хиёбони

Рӯдакӣ 93;

Тарабхонаи Янсзӣ, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 187;
Тарабхонаи «Шаш-беш», воқеъдаркӯчаиКарамов;
Филиали ҶДММ «Билайн», воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
PIZZA - ПИЦЦА, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
Қасри арӯсонШоираЛюкс, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
ҶДММ «ИМАЙ» (ХУАВЕЙ), воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
Ателе Эксклюзив, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
МХ «Хушкашӯй», войеъдар хиёбони Рӯдакӣ 93;
МағозаиМЕХХ, воқеъдаркӯчаиАҳрорӣ 140/1;
Дорухонаи Шабир, воқеъдаркӯчаиБохтар 2;
МағозаигулҳоКАПРИС, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 62;
МағозаиМодная точка, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 76.

Ноҳияи Шоҳмансури шаҳри Душанбе:

Cofee-shop Espresso, воқеъ дар кӯчаи Академик Раҷабовҳо-5.
Питсерияи вохӯри, воқеъ дар кӯчаи Академик Раҷабовҳо-5.
Супер маркет БЕҲЗОД Маркази савдо, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод-2.
Ремонт обуви, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод-8.
KINTO, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод -2.
Қаҳвахонаи «SHISHA», воқеъ даркӯчаи Беҳзод-2.
Flydubai, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод-2.
Женский одежда «Лили», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
ҚУВВАТ мағозаи хуроки варзиши, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
RINGOBET ИДОРАИ БУКМЕКИРИ RINGOBETtj БУКМЕКЕР,

воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.

Europe - Chronos Соат ва ҷавоҳирот, воқеъ дар xиёбони Рӯдакӣ -32.
Mr. KING, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
Магазин «DIVA», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
CLASSIC женская одежда, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
LACITE Атриёт ва косметика, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
) GLAFRAGS Мағозаи молҳои занона, скидки арзон, воқеъ дар

хиёбони Рӯдакӣ -32.

Олами пойафзол, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
Мағозаи «Pari» TajBao. Tj., воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32;
ҶДММ «Гулмухаммад» Санта-русь-(2) фуруши чакана, воқеъ дар

кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.

Чуҷаи бирён – Цыплёно табака, Рыбная жарка моҳи зирбон, фарель,

воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.

ҶДММ «Трансавия» TRANSAVIA Авиатурагентство, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.
Beauty – фасон, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.
ГАЛЕРЕЯ, толори бадей modigliani, воқеъ дар кӯчаи Нисор

Муҳаммад-4 а.

АКҒ Ширкати сайёҳӣ, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.
МАРКАЗИ САВДО ОСАФ – МИННИ МАРКЕТ, воқеъ дар

кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а;

Мағозаи гулҳои «ЖАСМИН», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ-37;
Қаҳвахонаи «ЖАСМИН», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ-37;
ҶДММ «Тоҷикавиатур», воқеъ дар кӯчаи Ансорӣ-2;
Мағозаи «Москва», воқеъ дар кӯчаи Бухоро-37;
Маркази хидматрасонии фурӯши чиптаҳои «Авиакасса», воқеъ дар кӯчаи Лоҳутӣ-9;
Авиакасса Донавия, дар кӯчаи Лоҳутӣ-9\17;
Авиакасса Трансавиа, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4;
Ошхонаи «Соҳил», воқеъ дар (колхози Росия);
Ошхонаи «Ҳаловат», Авқотҳои кулобигӣ, воқеъ дар (колхози Росия);
Қаҳвахонаи Одноклассники, воқеъ дар кӯчаи Ҷомӣ-10;
Кошонаи ҳусн «Faberlic» воқеъ дар кӯчаи Ҷомӣ-10;
Мағозаи «Келин», воқеъ дар кӯчаи Лоҳутӣ-2;
Тарофаи хизматрасонии «Любой Ҷо», воқеъ дар хиёбони Беҳзод 14.

Номгузорӣ ва маводи иттилоотии 25 муассиса бар хилофи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» буда, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шуд. Бо дахолати Кумита номи теъдоди зиёди ин муассисаҳо ба номҳои хушоҳанги зебои тоҷикӣ, ба мисли «KINTO» ба «Қаҳвахонаи КУТАИСӢ -ХӮРОКҲОИ ГУРҶӢ», «SHISHA» ба «Қаҳвахонаи ШИША», «Питсерияи вохӯри» ба «Ошхонаи вохӯрӣ», «Ремонт обуви» ба «Таъмири пойяфзол», Қаҳвахонаи «ЖАСМИН» ба Қаҳвахонаи «ЁСУМАН», Мағозаи гулҳои «ЖАСМИН» ба Мағозаи гулҳои «ЁСУМАН», Тарофаи хизматрасонии «Любой Ҷо» ба Тарофаи хизматрасонии «Ҳама Ҷо» иваз карда шуданд.

Аз ҷониби мақомоти судӣ дар ин давра барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон 23 адад парванда баррасӣ гардида, аз ин теъдод 19 парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ бо баровардани қарор моҳиятан баррасӣ шуда, маблағи умумии ҷарима 81200 сомониро ташкил медиҳад.

Дар асоси Фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 10-уми июни соли 2014, №44 гурӯҳи корӣ аз 13-ум то 14-уми июни соли ҷорӣ мутобиқи Таъиноти хусусии раиси коллегияи судӣ оид ба парвандаҳои граждании Суди шаҳри Душанбе Азизов Ш. О. аз 15-уми майи соли 2014 «Оид ба риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» вазъи иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди санҷиш қарор дод.

Дар асоси Фармоишҳои раиси Кумита дар соли 2014 вазъи иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» дар шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ, аз ҷумла, шаҳри Роғун ва ноҳияи Тавилдара, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Норак, ноҳияҳои Панҷ ва Носири Хусрави вилояти Хатлон, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Панҷакенти вилояти Суғд, ҷамоатҳо, шуъбаҳои маориф, муассисаҳои таълимӣ, ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо, марказҳои хизматрасонии маишӣ, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ мавриди санҷиш қарор дода шудааст.

Соли равон Кумитаи забон ва истилоҳотиназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 4-уми июлисоли 2014, №56 гурӯҳикорӣ аз 10-ум ва 11-уми июлисоли 2014 вазъииҷроимуқарраротиҚонуниҶумҳурииТоҷикистон«ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон»-родарМуассисаҳоинашриявии«Маориф» ва нашриявии «Адиб»-ро мавридисанҷишқарордод.

Гурӯҳикорӣкитобҳоидарсии«Забонитоҷикӣ»бароисинфи 7 (муаллиф - Саидамир Аминов, муҳаррир - ФатҳуллоҳиАзиз), «Адабиётитоҷик» - барои синфи 9 (муаллифон - Тӯйчӣ Миров, СуннатуллоҳиДавлатзода) ва«Адабиётитоҷик»бароисинфи 8 (муаллифАбдунабӣСатторзода)-ромавридибаррасии экспертизаи забоншиносӣ қарордод, ки чунин ғалатҳои имлоӣ ва техникӣ даркитобҳоимазкур ошкор гардид:

Забони тоҷикӣ (синфи 7) Душанбе «Маориф ва фарҳанг» 2013

№

саҳифа

Шакли ғалат

Шакли дурусти калима

калимахоро

калимаҳоро

сиҳати

сиҳатии

…

зири

зери

матро

матнро

маиби

айби

наисед

нависед

Адабиёти тоҷик (синфи 8) Душанбе«Маориф» 2014

соям

сояаам

миллӣ

миллии

VI пеш

VI-и пеш

331 пеш

331-и пеш

асри 1 пеш

асри 1-и пеш

IV мелодӣ

IV-и мелодӣ

бо пеш хост

ба пеш хост

Забони тоҷикӣ (синфи 10) Душанбе«Маориф»2014

Ному насаби шогирд

Ному насаби хонанда

андуҳи

андӯҳи

гундумпая

гандумпая

банки

бонки

ҷаҳо

ҷойҳо

нармӣй

нармӣ

а сар

асар

Адабиёти тоҷик (синфи 9) Душанбе«маориф» 2014

ҷаррори

ҷаррорӣ

Ба Муассисаи нашриявии «Маориф» тавсия дода шуд, ки баҳри амалӣ гардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар коргузорӣ, лавҳаю овезаҳо, маводи иттилоотии муассисаро таҳти назорати қатъӣ қарор диҳад, инчунин таҳия ва нашри китобҳои дарсӣ, муҳовараву фарҳангномаҳо ва дигар маводи таълимӣ-методӣ пеш аз табъу нашр бо Кумитаи забон ва истилоҳлоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа карда шавад.

Мутобиқи Фармоиши раиси Кумита аз 4-уми июли соли 2014, №55 дар бораи санҷиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016, нусха аз Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28 марти соли 2014, №3, супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8 ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»гурӯҳи корӣ Муассисаи нашриявии «Адиб»-ро мавриди санҷиш қарор дод.

Дар Нашриёт 35 нафар корманд фаъолият менамоянд. Масъалаи татбиқи муқаррароти Қонуни мазкур ба таври зарурӣ роҳандозӣ нагардидааст.

Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» таъсис нагардидааст, супориши нусха аз Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28 марти соли 2014, №3, супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 дар Муассисаи нашриявии «Адиб» роҳандозӣ нашудааст.

Дар асоси фармоиши раиси Кумита гурӯҳҳои корӣ аз 19-ум то 20-уми августи соли 2014 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар Ҷамъияти саҳомии пӯшидаи «Комрон Агрохолдинг» мавриди санҷиш қарор дод.

Дар асоси Фармоишҳои раиси Кумитаи забон ва истилоҳотиназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 25 августи соли 2014, №76, 27 августи соли 2014, №77 ва аз 1-уми сентябри соли 2014, №78 гурӯҳикорӣаз 22-юми август то 3-юми сентябри соли 2014 оид ба ҳолати иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8 ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ярмаркаҳои мактабӣ, марказҳои фурӯши китоб ва муассисаҳои табъу нашри шаҳрҳои ХуҷандивилоятиСуғд, ҚӯрғонтеппаваКӯлобивилоятиХатлон ва шаҳри Душанбе санҷиш гузаронида шуд, ки дар он масъалаи табъу нашр ва фурӯши лавозимоти дафтардорӣ ва мактабӣ, аз ҷумла, рӯзномаву дафтарҳо, китобҳои дарсӣ барои хонандагон, ки бо ғалатҳои имлоӣ паҳн гардидаанд, ошкор карда шуданд, ки онҳо дар тамоми кишвар ба фурӯш бароварда шудаанд.

Дар рафти санҷиш муайян гардид, ки бештари маводи дафтардорӣ ва лавозимоти мактабӣ аз ҷониби соҳибкорони номаълуми Тоҷикистон дар хориҷа бо ғалатҳои имлоӣ, техникӣ ва услубӣ нашр гардидаанд, ки барои фурӯш дар ярмаркаҳои мактабӣ, нуқтаҳои савдо, мағозаҳои китоб ва бозорҳои ҷумҳурӣ пешкаш гардидааст, ки хилофи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад. Ҳамзамон, вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар муассисаҳои табъу нашри Корхонаи воҳиди давлатии «Матбаа»-и шаҳри Кӯлоби вилояти Хатлон, Муассисаи «Ношир» ва «Хирадмандони Суғд»-и вилояти Суғд мавриди санҷиш қарор дода шуд.

Дар асоси фармоиши раиси Кумита аз 8-уми октябри соли 2014, №87 гурӯҳҳои корӣ аз 9-ум то 11-уми октябри соли 2014 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро оид ба тарофаи хизматрасонии «Любой ҷо»-и Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «Таком» (Билайн) мавриди санҷиш қарор дод.

Дар рафти санҷиш оид ба фаъолияти тарофаи хизматрасонии «Любой ҷо»-и ҶДММ «Таком» санади ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тартиб дода, барои ислоҳи он муҳлат дода шуд. Аз ҷониби Ҷамъият ва намояндагиҳои он дар саросари ҷумҳурӣ дар муҳлати кӯтоҳ калимаҳои ғалати хилофи забони меъёр ва омиёнаи тарофаи хизматрасонии «Любой ҷо» ба номи хушоҳанги зебои тоҷикӣ «Ҳама ҷо» ислоҳ гардид. Дар баробари ин оид ба тарофаи хизматрасонии «Любой ҷо» ба раисҳои шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ аз ҷониби Кумита барои чораҷӯӣ мактуби расмӣ ирсол гардидааст.

Ҳамзамон, дар асоси фармоиши раиси Кумита аз 18-уми ноябри соли 2014 №108 гурӯҳҳои корӣ оид ба иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» аз 20-ум то 23-юми ноябр дар Донишкадаи омӯзгории Тоҷикистон (ноҳияи Рашт), аз 24-уми ноябр то 2-юми декабри соли 2014 дар ноҳияи Тоҷикобод ва аз 3-юм то 9-уми декабри соли 2014 дар ноҳияи Ҷиргатол ҷамоатҳо, шуъбаҳои маориф, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ ва ташкилоту муассисаҳои новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, мавриди санҷиш қарор дорад.

Дар асоси фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 19-уми январи соли 2015, №8 оид ба санҷиши вазъи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои банди 15-и боби IV-и «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ, Шоҳмансур ва Фирдавсии шаҳри Душанбе бо намояндагӣ аз Прокуратураҳои ноҳияҳоишаҳриДушанбе, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе, Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати ҶумҳурииТоҷикистон гурӯҳи кории муштарак таъсис дода шуд. Аз ҷониби гурӯҳи корӣ танҳо дар соли 2015 78 адад номгузорӣ, эълону рекламаи ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонӣ дар ҳудуди ноҳияҳои Шоҳмансур ва Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе дар иртибот ба риояи муқаррароти моддаҳои 13, 18 ва 20-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди санҷиш қарор гирифт. Аз ҷумла, (номи муассисаҳо дар шакле, ки рӯзи санҷиш ба қайд гирифта шудааст, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни мазкур ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешаванд):

Ноҳияҳои Шоҳмансур, ИсмоилиСомонӣ ва Фирдавсии

шаҳри Душанбе:

КВД «Бозори Шоҳмансур», воқеъ дар кӯчаи Лоҳутӣ, 12.
Элеганти Шоҳмансур – Мағозаи№20, воқеъдарбозориШоҳмансур, кӯчаи Лоҳутӣ, 12.
Дӯконипирошки, воқеъ дар кӯчаиЛоҳутӣ, 12.
Ошхонаи таомҳоимиллииЛоҳутӣ, воқеъ дар кӯчаиЛоҳутӣ, 12.
Растаи гуштфурушон, воқеъ дар БозориШоҳмансур.
Растаи мевафурушон, воқеъ дар Бозори Шоҳмансур.
Растаи чойфурушон, воқеъ дар Бозори Шоҳмансур.
Растаи қандфурушон, воқеъ дар БозориШоҳмансур.
Растаи асалфурушон, воқеъ дар БозориШоҳмансур.
Растаи биринҷфурушон, воқеъ дар БозориШоҳмансур.
НуқтаихизматрасонииОригиналЛаминат, воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ-12.
Мағозаифурӯшидискҳо - Мағозаи№20, воқеъ дарБозори Шоҳмансур.
ҶДММ«Ҷунуни»,воқеъдаркӯчаиАйнӣ, 17.
Маркази хизматрасонии Нусхабардорӣ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 11.
МағозаиГулҳо, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 9.
ҶДММРаҳмат 2004, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад, 12.
МағозаиБаҳор, воқеъ дар дар кӯчаи Нисор Муҳаммад, 12.
Мағозаи 29 - Таъмири телефонҳо «Мобилька-82», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум, 75.
Мағозаи 25,воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Мағозаи 61, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Мағозаи 62, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Мағозаи 47,воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Мағозаи 57, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Гармоба, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Дукони тезтайёр, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Дӯконипойафзолфурӯшӣ, воқеъдарбозориШоҳмансур.
Мағозаимоҳифурӯшӣ№60, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Мағозаимоҳифурӯшӣ№52,воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Мағозаи№21, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
Маркази хизматрасонии «Чиптаҳоиҳавоӣ», воқеъдаркӯчаи Лоҳутӣ 12.
ҚаҳвахонаиБаракатБистро,воқеъдархиёбони Рӯдакӣ 24.
Мағозаи “I am different”, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 32.
Мағозаи “Парӣ”, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 32.
Мағозаи “manisha”, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 32.
Дорухона, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад, 12.
Мағозаи “Саёҳ” , воқеъдархиёбониРӯдакӣ, 3.
Хазинадор, воқеъдархиёбониРӯдакӣ, 3.
Мағозаихӯрокворӣ,воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 3.
Маркази савдои Россия, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 3.
МағозаиПичинмичин, воқеъдаркӯчаиС. Айнӣ, 6.
Мағозаи Сувениры, воқеъ дар кӯчаи Бухоро, 51.
Кошонаи ҳусн ЛУИЗА, воқеъ дар кӯчаи Бухоро, 51.
Маркази хӯрокворӣСАБИХАМИНИМАРКЕТ, воқеъдаркӯчаиТурақул Зеҳнӣ 13.
ҶДММСомон-Сайр, воқеъдаркӯчаиБеҳзод 14.
Гимназияи Низомӣ, воқеъдар кӯчаи Мирсаид Миршакар 1.
Қаҳвахонаи Marmara, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 83.
Фурӯшичиптаҳо - ОАО «Агентии алоқаиҳавоӣ», воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ, 19.
Дӯкони ISF, воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ, 5.
Ателеи Зайнаб-бибӣ, воқеъдаркӯчаиХусравиДеҳлавӣ, 9.
Қаҳвахонаи Таъби дил - Вкусняшка, воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ, 34.
Дӯкониҳасибфурӯшӣ, воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ, 34.
Мағозаи фурӯши телефонҳоимобилӣ TAJСЕТЬ, воқеъдархиёбониРӯдакӣ, 10.
Тезтайёр ЗАРАФШОН Бистро, воқеъдархиёбониРӯдакӣ, 4/33.
Парасту Ателеи Ласточка, воқеъдаркӯчаи С. Айнӣ, 6.
Дӯкони Шалтай болтай, воқеъдар кӯчаи Неъмат Қарабоев, 79.
Қасриарӯсон КОБРА Кошонаи ҳусн, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 77.
Срочное фото, воқеъдаркӯчаи Фирдавсӣ, 25.
Интернет кафе ХИТ ZОНА бозиҳои комютери, воқеъдаркӯчаи Фирдавсӣ, 25.
Ошхонаи миллии «ХУРШЕД», воқеъдаркӯчаи Фирдавсӣ, 25/1.
Ксерокопия Запись мелодии Ламинатсияи телефонхои мобили, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 77.
Мағозаидузандаги“Бону”,(азбозориГанҷина. Н. Фирдавсӣ).
Мағозаи№19 ОламиматовамолҳоизанонаазТуркия, (бозориГанҷина).
Олами матоҳо№15, (бозори Ганҷина).
Мағозаи Ricardo Costa (азбозориГанҷина).
Дукони дузандаги МАРЯМ, (аз бозори Ганҷина).
МХ Срочное фото, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 73.
Нуқтаифурӯши дискҳо (роҳизеризаминииназдиСирк).
Мағозаи Bagozza, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 5.
Supermarket Somoniyon, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 47.
Олотҳоиварзишӣ, воқеъдаркӯчаи Шестопалов, 2.
Ошхонаи Камаров, воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 13 (ноҳияиСино).
Дӯкони пухтупази ДОНЕР, воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 40 (ноҳияиСино).
Дилерский Центр «Азиз», воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 40 (ноҳияиСино).
Ателеи муд Савриниссо, воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 44 (ноҳияиСино).
Мағозаи фурӯши мебел MAESTRO, воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 44 (ноҳияиСино).
Маркази хизматрасонӣ воқеъ дар кӯчаи Беҳзод, 34.
ҶДММ “Сомон – сайр” воқеъ дар кӯчаи Беҳзод, 14
1. 1. Маркази бозиҳои компютерӣ “ХИТ-ЧОПА” воқеъ дар кӯчаи Фирдавсӣ, 25.

Инчунин, матни навиштаҷоти деворнигораҳои ҶСК «Сементи Тоҷик»-и ноҳияи Исмоили Сомонӣ низ мавриди экспертизаи забоншиносӣ қарор додашуда, аз натиҷаи он ба раиси ноҳияи мазкур мактуб ирсол гардид.

Муқаррар гардид, ки баъд аз пешниҳоди тавсияҳои Кумита ном ва маводи иттилоотии 78 муассиса ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ карда шудааст: Ошхонаи таомҳоимиллии«Лоҳутӣ» ба«Дилписанд», Мағозаи «Саёҳ» ба Мағозаи «Сайёҳ», «Таъби дил» ба «Табъи дил», ҶДММ«Ҷунунӣ», нуқтаҳои савдо ва марказҳоихизматрасонииатрофибозориШоҳмансур ва ноҳияи Исмоили Сомонӣ лавҳаву овезаҳои худро дар доираи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ислоҳ намуда, номгузории як қатор муассисаҳои савдо ба забони давлатӣ тарҷума ва насб гардиданд.

Ҳамчунин, барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар рафти санҷишҳо нисбати соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқӣ дар ноҳияи Исмоили Сомонӣ 2 санад, 5 огоҳӣ ва 4 протокол, дар ноҳияи Шоҳмансур 41 санад, 5 огоҳӣ, дар ноҳияи Фирдавсӣ 5 огоҳӣ тартиб дода шудааст.

Инчунин, кормандони Кумита дар санҷиши гурӯҳи кории муштарак бо Прокуратураи ноҳияи Исмоили Сомонӣ дарГимназияибаномиНизомииноҳияи мазкур оид ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» иштирок намуда, аз натиҷаи ин санҷиш Протокол ба Суди ноҳияи Исмоили Сомонӣбароибаррасӣ ирсол гардид. Дар ин давра 8 муассисаву нуқтаҳоисавдовамарказҳоихизматрасонииноҳияимазкурмавридисанҷиш қарордодашуда, санадиогоҳӣ ва маъмурӣ тартиб дода шуд:

Қаҳвахонаи Mr. Fast, воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ, 6 (санади огоҳӣ).
Мағозаи фурӯши молҳои чакана, Comfort, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 70 (санади огоҳӣ).
Кошонаи ҳусн “Pariso”, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур, 33 (санади огоҳӣ).
Кошонаи ҳусн “Habibi”, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 33, (санади огоҳӣ).
МХ Химчистка Хушкашӯй, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 91, (санади маъмурӣ).
Маркази қасри арӯсон “Шоира Люкс” воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 83 (санади маъмурӣ).
Тарабхонаи Салам - Namaste, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 87 (санади маъмурӣ).
Мағозаи фурӯши дискҳо “Горбушка”, воқеъ дар хиёбони Исмоили сомонӣ 4 (санади маъмурӣ).

Дар муҳлати муайян номгузории марказҳои мазкур ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ гардони шуданд.

Мутобиқи фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми феврали соли 2015, №18 бо мақсади иҷрои банди 15-и боби VI-и Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016, супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», нусха аз Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3, муассисаҳои маишӣ, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонӣ,новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияиҲисорва ҷамоати деҳотиҲисор, аз ҷониби гурӯҳи корӣ дар ҳайати раиси Кумита Шарофзода Г. – роҳбари гурӯҳ, кормандони Кумита ва намояндагони МақомотииҷроияимаҳаллииҳокимиятидавлатииноҳияиҲисор 32 номгузорӣ ва эълону рекламаи ташкилоту муассиса ва нуқтаҳои савдо мавридисанҷишқарордодашуданд. Аз ҷумла:

МағозаиОламиисломӣ, воқеъдармарказиноҳия.
Мағозаихӯрокворӣ яклухтвачакана, воқеъдармарказиноҳия.
Мағозаи«Дилноза»К, воқеъдармарказиноҳия.
Мағозаи Спутник, воқеъдармарказиноҳия.
Торговый центр «Рамиз», воқеъдарҚалъаиҲисор.
МағозаиИхлос, воқеъдарҚалъаиҲисор.
МамнуъгоҳиҚалъаиҲисор.
ҚурутобхонаиҲисор, воқеъдармарказиноҳия.
МағозаиМанучеҳр, воқеъдармарказиноҳия.
Ателеи дӯзандагӣ Мафтуна, воқеъдармарказиноҳия.
МХ Мобилка, воқеъдармарказиноҳия.
Ксерокопия, воқеъдармарказиноҳия.
Таъмири чархҳо, воқеъдармарказиноҳия.
Стоматология Дандонпизишк, воқеъдармарказиноҳия.
Рекламное агентство, воқеъдармарказиноҳия.
Akfik ва Ксерокопия, воқеъдармарказиноҳия.
Муассисаи таҳсилотимиёнаиуммумии№3-иноҳияи Ҳисор.
Молҳоиконселярӣ, воқеъдармарказиноҳия.
Департаменти давлатии Почтаи тоҷик, воқеъдармарказиноҳия.
Маркази саломатии ноҳияиҲисор, воқеъдармарказиноҳия.
Дорухонаи марказӣ, воқеъдармарказиноҳия.
Самбусаи варақӣ, воқеъдармарказиноҳия.
Мағозаиқисмҳоиэҳтиётӣ, воқеъдармарказиноҳия.
Агентство недвижимости, воқеъдармарказиноҳия.
Молҳоиконселярӣ, воқеъдармарказиноҳия ва ғайраҳо.

Инчунин, кормандони Кумита бо роҳбарии раиси Кумита дар асоси нақша чорабиниҳои Кумита дар семоҳаи дуюм дар донишгоҳҳои шаҳри Қӯрғонтеппа, Кӯлоб ва Данғара бо донишҷӯён вохӯрӣ гузаронида, оид ба рушду нумӯ ва пос доштани ин муқаддасоти миллӣ суҳбат намуданд.

Қобили зикр аст, ки зимни санҷишҳо дар се ноҳияи шаҳри Душанбе дар маҷмӯъ 65 санад тартиб дода шуд, 25 огоҳии шифоҳӣ ва 7 машварат дода шуд, инчунин1 далели шайъӣ гирифта шуд.

Дар асоси фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми марти соли 2015, №30 гурӯҳи корӣ дар ҳайати сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Р., – роҳбари гурӯҳ, сармутахассиси бахши экспертизаи забоншиносӣ Давлатшоева М., мутахассиси пешбари бахши экспертизаи забоншиносӣ Сатторов А., узви Шӯрои ҳайати мушовараи Кумита – Абдураҳмонова М., ва намояндаи Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон – ҲусейновҚ. аз 15-ум то 24-уми апрели соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми декабри соли 2012, №458 «Дар бораи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», Нақшаи дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз 4 октябри соли 2012 зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, нусха аз протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 баён гардидаанд, раёсату шуъбаҳои дастгоҳи марказии Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро мавриди санҷиш қарор доданд.

Гурӯҳи корӣ, инчунин, дар Маркази такмили ихтисос, раёсатҳои баҳисобгирии даромадҳо ва коркарди эъломияҳо, бақайдгирии андозсупорандагон, такмили қонунгузории андоз ва санадҳои меъёрии андоз, хизматрасонӣ ба андозсупорандагон, шуъбаи кадрҳо, шуъбаи ташкили гардиши ҳуҷҷатҳо ва коргузорӣ, шуъбаи робита бо воситаҳоиахбориомма, шуъбаи умумӣ ва муҳосибот санҷишро гузаронид.

Дар ин давра ошкор гардид, ки дар Кумитаи андоз аз сабаби ба роҳ намондани соатҳои таълимии дарси забони давлатӣ ва омӯзиши Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар мактубҳои содиротии сохтори мазкур ғалатҳои имлоӣ, техникӣ ва мантиқӣ бештар ба мушоҳида мерасанд.

Бо дарназардошти фаъолияти қаноатбахш дар татбиқи сиёсати забони давлатӣ ва риоя накардани моддаи 18-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар равзанаи ягонаи Кумитаи андоз гурӯҳи корӣ ошкор намуд, ки ҳангоми бақайдгирӣ дар номгузории ташкилоту муассисаҳо ва ширкатҳои ватанӣ аксарҚонунимазкурриоянагардида, дар сабти онҳо хатоҳои имлоӣ, мантиқӣ ва унсурҳои бегона вуҷуд доранд.

Мутобиқи фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми марти соли 2015, №31 гурӯҳи кории Кумита ва намояндаи Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми апрел то 8-уми майи соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми декабри соли 2012, №458 «Дар бораи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», Нақшаи дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз 4 октябри соли 2012 зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, нусха аз протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 баён гардидаанд, дар Муассисаи давлатии «Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳриДушанбе» ва Муассисаи табъу нашри ҶДММ “СИП” воқеъдарноҳияиШоҳмансур мавриди санҷиш қарор дод.

Ҳамзамон гурӯҳи корӣ аз 26-уми май то 3-юми июни соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», татбиқи қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» аз 4-уми октябри соли 2011, №458 «Дар бораи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ва иҷрои супоришҳои нусха аз Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (аз 30-юми марти соли 2012, №3, аз 29-уми июли соли 2012, №7, аз 28-уми марти соли 2013, №3, аз 28-уми марти соли 2014, №3)-ро дар мақомотҳои иҷоияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотумуассисаҳо,муассисаҳоитаълимӣ, нуқтаҳоисавдовамарказҳоихизматрасониимаишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқии шаҳри Хуҷанд, ноҳияҳоиБобоҷон ҒафуровваСпитаменивилоятиСуғд мавриди санҷиш қарор дод.

Дар рафти санҷиш ошкор гардид, ки дар минтақаҳоимазкур ҳанӯз ҳамташкилидавраҳоиомӯзиши забони давлатӣ ва Қоидаҳоиимлоизабонитоҷикӣ дар мақомотваташкилотумуассисаҳо ҷиддӣ ва воқеан ба роҳ монданашудааст. Дармақомотваҷамоатҳои деҳотиноҳияиБобоҷон Ғафуровтоимрӯз аз мавҷудият ва татбиқиНақшаичорабиниҳои “БарномаирушдизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон барои солҳои 2012-2016”, ки бо қарори Ҳукумати ҶумҳурииТоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 ба тасвиб расидааст, хабардор нестанд.

Бо иштироки гурӯҳикорӣ дар ҳаминдавраисанҷишӣ рӯзи 3-юми июни соли 2015 бо устодону донишҷӯёни ДонишгоҳидавлатииХуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуроввохӯрӣ баргузор гардида, аз ҷониби гурӯҳикорӣ ба саволҳоиустодонудонишҷӯён ҷавобҳоимушаххасдодашуд.

Дар ҳамин давра, чунин мулоқотдарноҳияиСпитаменнизбаргузоргардид, кидаронроҳбаронибахшушуъбаҳоимақомотиноҳия, ҷамоатҳоидеҳот,муассисаҳоитаълимӣ ва намояндагони САҲШ-и ҳудудиноҳияимазкуриштироккарда,басаволҳоихуд ҷавоби қонеъгирифтанд.

Инчунин, дар ҳудудишаҳриХуҷанд номи мағозавумарказҳоихизматрасонӣвануқтаҳоисавдобономгузориҳои бегонаву ғайритоҷикӣ насб гардидаву фаъолият менамоянд ва рекламаҳои пурғалатбамушоҳидамерасанд, ки ин хилофи моддаҳои 13 ва 18-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад. Рӯйхати зерин аз кӯчаҳоиКамолиХуҷандӣ,Р. НабиевваЛенин далели ин санҷишаст:

МағозаиозуқаворииШАФРАН.
МағозаиNATASHA
Метро де Люкс. Мағозаиозуқаворӣ.
Амири
ҶДММ АСТЕРА.
ҶДММ Спутник.
Мағозаи КОЛЕСО
- ХОЛОДНЫ ДОМАШНЫЙ КОМПОТ;
- НАПИТКИ ГАЗ-ВОДА;
- ПОКРАСКА НОМЕРОВ;
- КУЛУБ ХВАКАНТА;
- ТОБИСТОН 2015 ZUHR;
- ИМПЕРИЯ СВАДЕБНОЙ РОСКОШИ;
- ШОИРА ЛЮКС;
- МУЖЧИНАМ ВХОД ЗАПРЕШЕНО;
- нақлиёти хидмати СЛУЖЕБНЫЙ;
- САЛОМ МАН ПОЛВОНЧА.

Мутобиқи фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 18-уми августи соли 2015, №69 гурӯҳи корӣ аз 24-ум то 27-уми августи соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», татбиқи қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016»,аз 4-уми октябри соли 2011, №458 «Дар бораи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ва иҷрои супоришҳои нусха аз Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (аз 30-юми марти соли 2012, №3, аз 29-уми июли соли 2012, №7, аз 28-уми марти соли 2013, №3, аз 28-уми марти соли 2014, №3)-ро дар мақомот, ташкилотумуассисаҳо,муассисаҳоитаълимӣ, нуқтаҳоисавдовамарказҳоихизматрасониимаишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар шаҳри Кӯлоб ва ноҳияи Восеивилояти Хатлон мавриди санҷиш қарор дод.

Мутобиқи Фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 18-юми августи соли 2015, №70 гурӯҳи корӣ аз 24-ум то 27-уми августи соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», татбиқи қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016»,аз 4-уми октябри соли 2011, №458 «Дар бораи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ва иҷрои супоришҳои нусха аз Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (аз 30-юми марти соли 2012, №3, аз 29-уми июли соли 2012, №7, аз 28-уми марти соли 2013, №3, аз 28-уми марти соли 2014, №3)-ро дар мақомот, ташкилотумуассисаҳо,муассисаҳоитаълимӣ, нуқтаҳоисавдовамарказҳоихизматрасониимаишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар ноҳияҳои Фархор ва Мир Саид Алии Ҳамадонии вилояти Хатлон мавриди санҷиш қарор дод.

Мутобиқи Фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15-уми октябри соли 2015, №84 гурӯҳи корӣ аз 26-уми октябр то 26-уми ноябри соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», татбиқи қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016», иҷрои супоришҳои нусха аз Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 донишгоҳу донишкадаҳои дар шаҳри Душанбе ҷойгир бударо мавриди санҷиш қарор дод. Аз ҷумла:

Донишгоҳи миллии Тоҷикистон
Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С. Айнӣ
Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи М. Осимӣ
Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Ш. Шоҳтемур
Донишгоҳи ДТТ ба номи Абӯалӣ ибни Сино
Донишгоҳи славянии Тоҷикистону Россия
Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон
Донишгоҳи технологии Тоҷикистон
Филиали Донишгоҳи давлатии Москва ба номи М.В. Ломоносов
Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи С. Улуғзода
Филиали Донишгоҳи миллии таҳқиқотии донишкадаи пӯлод ва хӯлаи шаҳри Москва дар шаҳри Душанбе
Донишкадаи молия ва иқтисоди Тоҷикистон
Донишкадаи соҳибкорӣ ва хизмати Тоҷикистон
Донишкадаи тарбияи ҷисмонии Тоҷикистон
Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода
Донишкадаи Исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам – Абӯҳанифа Нӯъмон ибни Собит
Филиали Донишкадаи энергетикии Москва дар шаҳри Душанбе
Донишкадаи ҳарбии Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон
Донишкадаи идоракунии давлатии назди ПҶТ
Донишкадаи давлатии санъати тасвирӣ ва дизайни Тоҷикистон

Таҳлилҳо нишон доданд, ки аз диктанти санҷишии гирифташуда дар муассисаҳои олии шаҳри Душанбе зиёда аз 300-нафар донишҷӯён, 80% баҳои ғайриқаноатбахш гирифтаанд.

Назорати татбиқи Қонуни мазкур аз ҷониби роҳбарони аввали муассисаҳои олии шаҳри Душанбе пурра ҳалли худро наёфтааст.

Ҳамзамон Кумита аз 9-ум то 20-уми ноябри соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва иҷрои банди 30-юми Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми октябри соли 2009, №11 ширкатҳои мобилии дар шаҳри Душанбе ҷойгир бударо мавриди санҷиш қарор дод. Аз он ҷумла:

ҶСП «Вавилон Мобайл»;
ҶСП «ТК – Мобайл»;
ҶДММ ҶМ«Тоҷикмобайл»;
ҶСП «ТТ Мобайл» (Мегафон);
ҶСП «Индиго Тоҷикистон» (Тселл);
ҶДММ «Таком» (Билайн).

Мутаассифона, ҶДММ «Таком» барои санҷиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» гурӯҳӣ кориро қабул накард.

Таҳлилҳо дар ин самт идома доранд.

Санҷиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар дигар мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо, ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар соли 2016-ум ба нақша гирифта мешавад.

Банди 16 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Мутобиқи маълумоти Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таъмини иҷрои банди 16 Нақшаи чорабиниҳои Барнома дар мавриди таъмини хизматрасонӣ ба забони давлатӣ дар нақлиёти ҷумҳурӣ тамоми сохторҳо муваззаф гардидаанд. Қобили тазаккур аст, ки дар фурудгоҳҳои байналмилалӣ вобаста ба шароит хизматрасонӣ ба забонҳои байналмилалӣ низ баробар сурат мегирад.

Банди 17(муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Дар соли 2012 аз ҷониби Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати таъмини маҳсулоти дар дохили ҷумҳурӣ истеҳсолшаванда бо барчаспҳо, нархнома ва дастурамалҳо ба забони давлатӣ 9 маротиба бо соҳибкорону истеҳсолкунандагони маҳсулоти хӯрокворӣ (ҳасиб, маҳсулоти ширӣ, обҳои нӯшокӣ, маҳсулоти қаннодӣ ва яхмос) суҳбат гузаронида шудааст.

Ҷиҳати таъмин намудани маҳсулоти дар дохили ҷумҳурӣ истеҳсолшаванда бо борчаспҳо, нархнома ва дастурамалҳо ба забони давлатӣ, бо истеҳсолкунандагон вохӯриҳо ташкил намуда, мунтазам корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронида мешавад.

Қайд кардан ба маврид аст, ки ҳамзамон дар ин замина бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3-юми январи соли 2014, №29 Регламенти техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Тамғагузории маҳсулоти хӯрокворӣ” қабул карда шудааст, ки яке аз талаботи он дар борҷомаи маҳсулот сабт намудани маълумот дар бораи мол бо забони давлатӣ мебошад.

Кумитаи забон ва истилоҳот низ дар ҷараёни санҷишҳо мунтазам ба ин масъала таваҷҷӯҳи махсус зоҳир менамояд ва мақомоти дахлдор барои риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар таҳияи барчаспҳо огоҳонида мешаванд.

Бандҳои 19 ва 21(муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Кумита бахшида ба Рӯзи забони давлатӣ ва гиромидошти забони миллӣ матни навор (ролик)-ҳои телевизиониро таҳия намуд, ки онҳо дар ҳамкорӣ бо Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим ва тавассути шабакаҳои телевизион пахш гардиданд. Таҳия ва пахши чунин наворҳо ҳамасола дар назар дошта шудааст.

Кумита дар ҳамкорӣ бо Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барномаҳои телевизиониро таҳти унвони «Забон ва Қонун» ва «Фарҳанги забондонӣ» таъсис додааст. Ҳамчунин, ба хотири инъикоси ҳамаҷонибаи ҷараёни татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» Нақшаи чорабиниҳои муштараки Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия гардида, дар асоси он мунтазам силсилаи барномаҳои тарғиботию маърифатӣ дар шабакаҳои телевизион ва радио омода ва пахш мегарданд. Барномаи алоҳида барои омӯзиши забони давлатӣ тавассути Муассисаи давлатии Телевизиони кӯдакону наврасон «Баҳористон» пешкаши наврасон мегардад.

Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои банди 21-и боби IV Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 мунтазам намоишҳои телевизионӣ ва гуфторҳои радиоӣ таҳия ва пахш менамояд. Вобаста ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва бандҳои Нақшаи чорабиниҳои мазкур тавассути Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистон барномаҳои «Ҳастии миллат», «Забони бостон», «Гавҳари ҳастӣ», «Тамос», «Нигини тоҷи миллат», «Ҳарфи ишқ», «Саманди андеша», «Мубоҳиса», «Сайди маънӣ», «Чашмандоз», «Тобиш», «Ганҷи сармад» ва дар барномаи «Субҳ» бахшҳои «Дуруст мегӯем, дуруст менависем», «Тоҷикӣ ҳарф мезанем», «Вожаҳои сабз», «Забони ман–ҷаҳони ман» омода ва пахш карда шуданд.

Дар ин барномаҳо олимони маъруфи тоҷик Д.Саймиддинов, А.Турсун, Б. Камолиддинов, Н.Салимов, С.Назарзода, Б.Мақсудов, Б.Шарифзода, У.Тоҳиров, М.Абдураҳмонова, А.Байзоев, Ҳ.Талбакова, шоирону адибон М.Бахтӣ, Н.Яздон, К.Насрулло, А.Ҳаким, М.Бобобекова, Шаҳрия, А.Самадов ва кормандони Кумитаи забон ва истилоҳот Б.Ғуломова, Н.Аҳмадова, иштирок намуда, вобаста ба ғановати забони тоҷикӣ, риояи меъёрҳои адабии он мулоҳизаронӣ карданд. Ҳамчунин дар барномаи «Субҳ» суханони бузургон оид ба забон ба таври доимӣ ҳам дар шакли видеоролик ва ҳам дар шакли гузариш истифода бурда мешаванд.

Дар Муассисаи давлатии «Ҷаҳоннамо» дар барномаҳои «Хабар», «Забон донӣ-ҷаҳон донӣ», «Забон ва Истиқлол», «Суҳбати рӯз», «Хатти сабз», «Як хабару чанд назар» ва «Ифтихори ватандорӣ» мавзӯи мазкур пайваста мавриди баҳсу баррасӣ қарор мегирад.

Дар Муассисаи давлатии Телевизиони кӯдакону наврасон «Баҳористон» аз тариқи барномаҳои «Хабар», «Меҳри сухан» ва «Ном» вазъи омӯзиши забони тоҷикӣ дар муассисаҳои томактабӣ, мактабҳои миёна ва олии ҷумҳурӣ, забони воситаҳои ахбори омма ва дигар паҳлӯҳои масоили забони тоҷикӣ матраҳ мегарданд.

Бо мақсади тарғиби забони тоҷикӣ дар радиои Тоҷикистон гуфторҳои «Решаи ҳастии миллат», «Дар суҳбати соҳибдилон», «Ганҷи ҷовид», «Ангубин», «Дурри маънӣ», «Садои пои вожаҳо» ва «Гавҳари сухан» омода ва пахш мегарданд.

Вобаста ба тарҷумаи филмҳо ба забони тоҷикӣ фаъолияти Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистон назаррас мебошад. Дар ин самт аз аввали соли 2013 беш аз 40 номгӯй филмҳои мустанади илмию оммавӣ ва бадеӣ ба забонӣ тоҷикӣ тарҷума ва дубляж шуда, пешниҳоди тамошобинон гардиданд.

Ба ифтихори Рӯзи забони давлатӣ дар соли 2014 Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистон филмҳои мустанади «Гавҳари ҳастӣ» (муаллиф А.Камолов, коргардон Ҷ.Султонов) ва «Пойдевори тамаддун» (муаллиф Ҳ.Раҳмонов, коргардон Н.Набиев), барномаҳои алоҳидаи «Тафсир», «Дунёи нав», «Тоҷикистон ва ҷаҳон», «Чакомаи Ватан», «Кохи бегазанд», «Самт», «Ганҷи шойгон», «Ҳарфи ишқ», композитсияҳои адабии «Ганҷи сармад», «Гавҳари маънӣ» инчунин, 8 видеолавҳа ва роликҳои тарғиботӣ намоиш дода шуданд. Дар арафаи Рӯзи Забон барномаҳои «Забон-ҳастии миллат», «Чашмандоз», «Маҷро», «Дар ниҳояти рӯз», «Сайди маънӣ», «Меъмори сухан», «Ҷавҳари ҳастӣ», «Нардбони осмон», барномаи адабӣ-мусиқии «Авранг» (оид ба ҳунари суханварии Рӯдакӣ) омода ва пешкаши тамошобинон гардонида шуданд. Ҳамзамон, ба ин муносибат пахши мустақими барномаи «Дурахши иқбол» бо иштироки масъулини Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи С. Улуғзода амалӣ шуд, ки дар он аз гиромидошти забон ва ҳувияти миллӣ сухан рафт. Барномаи «Бозтоби андеша» низ ҳамин мавзӯъро пайгирӣ намуд, ки дар он ҷавонон аз боби хушгуфторӣ ва риояи меъёрҳои забони давлатӣ баҳс карданд. Дар барномаҳои ҳамарӯзаи «Субҳ» бахшҳи «Дуруст меғӯем, дуруст менависем», «Панди рӯз», «Осори ниёгон», «Одоби муошират» «Вожаҳои сабз» мавзӯъҳои риояи Қонуни забон ва ҳунари сухандониву суханварӣ баррасӣ мешаванд.

Дар барномаи «Самт» оид ба бартараф сохтани ғалатҳои имлоӣ дар рӯзномаю маҷаллаҳои мактабӣ, барномаи «Кохи бегазанд» - доир ба марҳилаҳои таърихи ташаккули забон, барномаи «Ганҷи шойгон»- роҷеъ ба ситоиши бузургон дар васфи забон, барномаи «Авранг» - оид ба таносуби забон ва мусиқӣ маълумот пешниҳоди тамошобинон карда шуд.

Аз моҳи октябр ин ҷониб барномаи нави «Амвоҷи сухан» ҳафтае як маротиба пахш мегардад. Ҳамчунин, филми «Гавҳари ҳастӣ», барномаи «Дунёи нав»- доир ба масоили забон дар раванди ҷаҳонишавӣ, барномаи «Тафсир»- оид ба тарзи гуфтори ҷавонон ва мушкилоти он, барномаи «Тоҷикистон ва ҷаҳон» - оид ба мавқеи забони тоҷикӣ дар қиёс бо забонҳои гуногуни олам манзури бинандагон гардонида шуданд.

Вобаста ба тарҷумаи филмҳо ба забони тоҷикӣ низ фаъолияти Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистон назаррас мебошад. Дар ин самт аз аввали соли 2014 беш аз 83 номгӯй филмҳои мустанади илмию оммавӣ ва бадеӣ ба забонӣ тоҷикӣ тарҷума ва дубляж шуда, пешниҳоди тамошобинон гардиданд ва дар хазинаи тиллоии Шабака маҳфузанд.

Дар Муассисаи давлатии «Ҷаҳоннамо» мувофиқи талаботи банди 21-и Нақшаи мазкур барномаи «Ислоҳоти маориф» дар мавзӯи вазъи забони модарӣ дар мактабҳо бо иштироки директори мактаби таҳсилоти миёнаи умумии №13-и ноҳияи Ҳисор М.Ниёзов ва мураббияи Кӯдакистони №67-и шаҳри Душанбе М.Ҷураева таҳия вапешниҳоди бинандагон карда шуд.

Дар Радиои Тоҷикистон доир ба риояи ҳатмии муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон « Дар бораи забони давлатӣ», эҳтиром ва тоза нигоҳ доштани забони модарӣ гуфторҳои «Фасоҳати калом», «Гавҳари сухан», «Ҳар кӣ суханро бо сухан зам кунад» омода ва ба самъи шунавандагон расонида мешаванд.

Банди 22 (муҳлат 2012). Натиҷаи иҷро:Бо қарори Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳот аз 25 апрели соли 2011, №4/1 «Дар бораи таъсиси Шӯрои коршиносон дар Кумита» аз зумраи муҳаққиқони забоншинос Шӯрои коршиносон таъсис дода шуд.

Банди 23 (муҳлат 2013). Натиҷаи иҷро: Китоби «Феҳристи номҳои ҷуғрофии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар соли 2013 тавассути Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик таҳия гардида, ба нашр расид.

Банди 24 (муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Мувофиқи маълумоти пешниҳоднамудаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавриди ҷорӣ намудани назорати риояи одоби сухан ва гуфтор дар фиттаҳои аудиоӣ ва видеоӣ аз ҷониби роҳбарияти Вазорат ба раёсатҳои дахлдор супориш дода шудааст ва масъалаи мазкур зери назорати доимӣ қарор дорад.

Ҷиҳати таъмини назорат оид ба риояи одоби сухан ва гуфтор дар фиттаҳои аудиоӣ ва видеоӣ дар солҳои 2012-2013 кормандони Вазорати фарҳанг бо намояндагони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, амният ва Кумитаи оид ба корҳои дин чор маротиба санҷишҳои муштарак гузарониданд.

Ҳамчунин, қайд менамоем, ки мутобиқи маълумоти Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ, назорат оид ба риояи одоби сухан ва гуфтор дар фиттаҳои аудиоӣ ва видеоӣ дар соли равон зери назорати доимӣ қарор дорад.

Банди 27 (муҳлат ҳамасола). Натиҷаи иҷро:

Кумита ба истиқболи Рӯзи забони давлатӣ 18 сентябри соли 2012 Конференсияи ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Забони давлатӣ ва танзими истилоҳот» баргузор намуд, ки дар он 96 нафар муҳаққиқону донишмандон, аз ҷумла намояндагон аз Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, донишгоҳу донишкадаҳои ҷумҳурӣ, Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти вобаста ба Кумита, аъзои маҳфили «Посдорон ва дӯстдорони забон»-и Кумита ва намояндагони ВАО ширкат варзиданд.

Дар конференсия 12 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби донишмандони забоншинос мавриди баррасӣ қарор гирифт, ки «Қолабҳои вожасозӣ дар номгузории бонкҳо», «Масъалаҳои татбиқи забони тоҷикӣ дар соҳаи илм», «Баъзе масъалаҳои истифодаи истилоҳот дар Кодекси ҷиноии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Вижагиҳои забон ва истилоҳоти бахши ҳуқуқ» аз ҷумлаи онҳоянд. Бо дарназардошти мушкилоти танзими истилоҳот ва дурнамои таҳқиқи истилоҳоти соҳаҳои гуногуни иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва илмию техникӣ дар ҳамкорӣ бо Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот ва муассисоту марказҳои илмӣ тавсияномаи Конференсия қабул гардид, ки мутобиқи он масъалаҳои зерин барои баррасӣ ба мақомоти дахлдор пешниҳод гардиданд:

- Ба роҳ мондани омӯзиши илми истилоҳшиносӣ дар факултетҳои филологияи тоҷик, забонҳои Осиё ва Аврупо, забонҳои романиву германӣ, таърих ва ҳуқуқшиносӣ;

- Андешидани тадбирҳои мушаххас барои омӯзиши истилоҳоти бахшҳои илмҳои дақиқ дар институтҳои марбутаи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва кафедраҳои мактабҳои олии ҷумҳурӣ;

- Аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва донишгоҳу донишкадаҳои ҷумҳурӣ ба роҳ мондани таҳқиқ ва нашри вожаномаҳо ва фарҳангномаҳои тахассусӣ;

- Мусоидат намудани шӯроҳои дифои ҷумҳурӣ барои пешниҳоди мавзӯъҳои мубрами истилоҳот ва истилоҳшиносӣ;

- Таъсиси фаслномаи «Забон ва истилоҳот» дар Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Бо тавсияи Кумитаи забон ва истилоҳот ва Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот нашр гардидани ҳама гуна вожаномаҳо ва фарҳангҳои истилоҳот;

- Дар ҳамкорӣ бо пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ таҳия намудани «Дастурамали ягонаи танзим ва қабули истилоҳот» ба хотири стандартсозӣ ва ҳамгунсозии истилоҳоти забони давлатӣ дар ҳама соҳаҳои илм.

Бо мақсади татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва риояи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ»Кумита пешниҳодҳоро ба Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол намуд. Дар иртибот ба пешниҳодҳои Кумита ва мутобиқи дастури роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, муассисаҳои таълимӣ, пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ, қисмҳои ҳарбӣ ва ҷузъу томҳои мақомоти қудратӣ бо иштироки олимону адибон мизҳои мудаввар, конференсияҳои илмию амалӣ ва маҳфилҳои адабӣ баргузор гардиданд. Кормандони Кумита дар ин чорабиниҳо иштирок намуда, муҳтавои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷики»-ро тавзеҳ доданд.

Ҳамчунин, дар давоми соли 2012 оид ба иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва меъёрҳои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» бо иштироки кормандони Кумита дар Дастгоҳи Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати энергетика ва саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Палатаи савдо ва саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Китобхонаи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бозрасии давлатии автомобилии шаҳри Душанбе ва донишгоҳу донишкадаҳо машварату мулоқотҳо баргузор гардид.

Дар асоси дархости Раёсати хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон 19 апрели соли 2013 дар Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки мудирони маорифи вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ семинари машваратӣ дар мавзӯи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» доир гардид. Дар семинари мазкур узви Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот ва ҳайати гурӯҳи кории «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» профессор Кабиров Ш. ва мудири бахши умумии Кумита Ҷӯраева Б.М. иштирок намуда, меъёрҳои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ»-ро шарҳу тавзеҳ доданд. Дар рафти семинар иштирокдорон ба саволҳои худ посухҳои дақиқ гирифтанд.

Дар асоси мактуби раиси ноҳияи Варзоб аз 29 апрели соли 2013, №248 рӯзи 14 майи соли равон дар машварати омӯзишӣ оид ба «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» барои кормандони Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Варзоб, узви гурӯҳи кории «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», доктори илми филология Султонов М. ва сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳоти Кумита Аҳмадова Н.Т. иштирок намуда, меъёрҳои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ»-ро шарҳу тавзеҳ доданд.

Ҳамчунин, дар асоси мактуби Раёсати хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14 майи соли 2013, №05-421 рӯзи 17 майи соли равон дар Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон мизи мудаввар бо иштироки роҳбарони дастгоҳи раисони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ дар мавзӯи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» доир гардид. Дар мизи мудаввар аъзои гурӯҳи кории «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» Кабиров Ш., Султонов М. ва сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳоти Кумита Аҳмадова Н.Т. иштирок намуда, меъёрҳои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ»-ро шарҳу тавзеҳ доданд.

Дар соли 2013 зимни ҳамкорӣ бо Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Кӯлоб дар доираи иҷрои Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 рӯзи 25 майи соли 2013 конференсияи илмию амалӣ таҳти унвони «Истиқлолият ва сиёсати забони давлатӣ» бо иштироки роҳбарону коргузорони ташкилоту муассисаҳо ва маҳфилҳои иҷтимоии шаҳру деҳот баргузор гардид. Дар конференсияи мазкур узви гурӯҳи кории «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» профессор Кабиров Ш., мудири бахши умумии Кумита Ҷӯраева Б.М. ва сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳот АҳмадоваН.Т. ширкат варзиданд.

Дар конференсия маърӯзаҳои илмӣ аз ҷониби донишмандони забоншинос мавриди баррасӣ қарор гирифт, ки «Нақши истиқлолият дар рушд ва ташаккули забони адабӣ ва миллӣ», «Нигоҳе ба масоили татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Забон-равшангари замон» аз ҷумлаи онҳоянд.

Зимни маърӯзаи сармутахассиси Кумита Аҳмадова Н.Т. муқаррароти моддаҳои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва талаботи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 шарҳу тавзеҳ дода шуд.

Дар асоси мактуби Раёсати хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 апрели соли 2013, №05-376 бо мақсади баланд бардоштани сатҳи донишу малакаи хизматчиёни давлатӣ, хусусан хадамоти кадрии мақомоти марказӣ аз моҳи апрели соли равон ҳар моҳ охири ҳафта масъули хадамоти кадрии Кумита дар дарсҳои хониши идоравӣ ширкат варзид.

Соли 2013 дар арафаи ҷашни Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон кормандони Кумита дар чорабиниҳои идонаи Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Суди иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Шӯрои адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раёсати хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бонки давлатии амонатгузории «Амонатбонк», Академияи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маркази омӯзиши қисмҳои хизмати ҳарбии Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Синои шаҳри Душанбе ширкат варзида, муҳтавои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016-ро шарҳу тавзеҳ доданд.

Кумита дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 майи соли 2013, №204 «Дар бораи Нақшаи гузаронидани машваратҳои илмӣ ва илмию техникӣ, конфронсҳо, симпозиумҳо, анҷуманҳо ва семинарҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2013», мутобиқи Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 июни соли 2012, №335 тасдиқ гардидааст ва мувофиқи дастури муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 августи соли 2013, №601033 (16.1) бахшида ба Рӯзи забони давлатӣ Конференсияи ҷумҳуриявии илмиро таҳти унвони «Танзим ва корбурди истилоҳот дар забони давлатӣ» 1 октябри соли 2013 дар Кохи Ваҳдат бо иштироки зиёда аз 160 нафар муҳаққиқону донишмандон, ҳамчунин намояндагони Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, донишгоҳу донишкадаҳо, пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ, Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот ва намояндагони воситаҳои ахбори омма баргузор намуд. Дар кори конференсия 12 маърӯзаи илмӣ доир ба истифодаи истилоҳот дар соҳаҳои мухталиф мавриди баррасӣ қарор гирифт.

Ҳамчунин, 15 ноябри соли 2013 Вазорати маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Кумитаи забон ва истилоҳот мизи мудавварро таҳти унвони «Китобҳои дарсӣ ва масоили имло» бо иштироки ҳайати гурӯҳи кории «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ва забоншиносону омӯзгорони макотиби олӣ баргузор намуд. Дар мизи мудаввар раиси Кумитаи забон ва истилоҳот Д.Саймиддинов доир ба муҳтавои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» суханронӣ намуд.

Қобили зикр аст, ки тибқи Нақшаи чорабиниҳои Кумита бо мақсади тарғиби арҷгузорӣ ба забони давлатӣ, иҷрои талаботи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 ва дастури роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24 феврали соли 2014, №25397/26 силсилаи мулоқотҳои раиси Кумита бо иштироки омӯзгорону донишҷӯёни мактабҳои олии кишвар, дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон (10 марти соли 2014, бо иштироки 350 нафар), Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ (13 март соли 2014, бо иштироки 280 нафар), Донишгоҳи славянии Тоҷикистону Россия (3 апрели соли 2014, бо иштироки 200 нафар), Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абуалӣ ибни Сино (10 апрели соли 2014, бо иштироки 260 нафар), Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик Муҳаммадҷон Осимӣ (17 апрели соли 2014, бо иштироки 250 нафар), Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шоҳтемур (24 апрели соли 2014, бо иштироки 220 нафар), Донишгоҳи технологии Тоҷикистон (7 майи соли 2014, бо иштироки 200 нафар), Донишгоҳи тиҷорати Тоҷикистон (15 майи соли 2014, бо иштироки 300 нафар), Донишкадаи забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода (22 майи соли 2014, бо иштироки 240 нафар), Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (29 майи соли 2014, бо иштироки 37 нафар), Донишкадаи исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам Абӯҳанифа (6 июни соли 2014, бо иштироки 65 нафар) ва Академияи Вазорати корҳоидохилииҶумҳурииТоҷикистон (12 сентябри соли 2014, бо иштироки 350 нафар), Консерваторияи миллии Тоҷикистон ( бо иштироки 60 нафар), Мактаби олии Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон (бо иштироки 100 нафар), Омӯзишгоҳи олии сарҳадии қушунҳои сарҳадии Кумитаи давлатии амнияти милли Ҷумҳурии Тоҷикистон (бо иштироки 80 нафар), Филиали Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон дар ноҳияи Рашт (бо иштироки 120 нафар), Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода (бо иштироки 100 нафар) баргузор намуд.

Ҳангоми мулоқотҳо аз ҷониби омӯзгорону донишҷӯён дар иртибот ба масъалаҳои меъёрҳои қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, забони тарҷумаи китобҳои дарсӣ, воситаҳои ахбори омма, забони иттилоот ва реклама, сатҳи муоишират бо забони адабӣ дар нақлиёт ва ҷойҳои ҷамъиятӣ, сатҳи барномаҳои телевизионӣ, аз ҷумла филмҳои бадеию тасвирӣ, сатҳи суханварии омӯзгорон дар муассисаҳои илмию таълимӣ, омӯзиши забонҳои хориҷӣ ва тарбияи мутахассисони ҷавони забондон, риояи меъёрҳои қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар воситаҳои ахбори омма ва ғ. саволҳо пешниҳод гардид, ки аз ҷониби раис ва роҳбарони сохторҳои Кумита ҷавобҳои мушаххас дода шуд.

Ҳамчунин, аз ҷониби омӯзгорон ва донишҷӯён як қатор пешниҳодҳо дар мавриди густариши забони давлатӣ пешниҳод гардид, аз ҷумла: баргузории силсилаи мулоқотҳо дар донишгоҳу донишкадаҳо ва мактабҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, таҳкими робитаҳо бо воситаҳои ахбори омма ҷиҳати ташкили барномаҳои алоҳидаи телевизионӣ бо иштироки ҷавонон, ташкили «Маҳфили посдорон ва дӯстдорони забон», «Маҳфили суханвари беҳтарин» ва «Забондони беҳтарин» ва ғ.

Қобили зикр аст, ки силсилаи мулоқотҳо бо донишҷӯёни мактабҳои олии кишвар идома дошта, аз натиҷаи он пайваста ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобот пешниҳод карда мешавад.

Ҳамчунин, тибқи дархости соҳибкорони ноҳияи Синои шаҳри Душанбе рӯзи 15 майи соли равон дар Маҷмааи савдо ва тиҷорати «Саодат» дар ноҳияи Сино мулоқоти раис ва кормандони Кумита, намояндаҳо аз мақомоти иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлатии ноҳияи Сино ва шаҳри Душанбе ва Муассисаи давлатии «Рекламаи берунӣ ва ороишии шаҳри Душанбе» бо соҳибкорон баргузор гардид, ки дар он зиёда аз 300 нафар соҳибкорон ҳузур дошта, дар иртибот ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» саволҳо пешниҳод намуданд. Ба ҳамаи саволҳои соҳибкорон дар доираи қонунгузории ҷумҳурӣ шарҳу посух дода шуд.

Дар асоси муроҷиати Хадамоти зиддиинҳисории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯзи 25-уми июни соли равон дар маҷлисгоҳи Хадамоти мазкур семинар дар мавзӯи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» бо иштироки роҳбарият ва аъзои Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон - декани факултаи забонҳои Осиё ва Аврупо дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Назарзода Сайфиддин баргузор гардид, ки иштирокдорон дар иртибот ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» саволҳо пешниҳод намуданд. Ба ҳамаи саволҳои мутахассисон дар доираи қонунгузории ҷумҳурӣ шарҳу посух дода карда шуд.

Кумита ба истиқболи Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи қарориҲукуматиҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораиНақшаикорииҲукуматиҶумҳурии Тоҷикистондарнимсолаидуюм»аз 3-юмииюлисоли 2014, №424, мутобиқиНақшаичорабиниҳоиБарномаирушдизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистонбароисолҳои 2012-2016, кибоқарориҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 30-юмииюнисоли 2012, №335 тасдиқгардидааст, ҳамчунин, мувофиқидастуримуовиниСарвазириҶумҳурииТоҷикистоназ 10-умииюлисоли 2014, №26/14-17 бахшидабаРӯзизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон дар Кохи Ваҳдат рӯзи 19-умисентябрисоли 2014, Конференсияиҷумҳуриявииилмӣтаҳтиунвони «Забони давлатӣварушдиистилоҳот» баргузор гардид, ки дар он олимон, муҳаққиқону донишмандон, аз ҷумла, намояндагон аз вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, ниҳоду пажӯҳишгоҳҳо ва донишгоҳу донишкадаҳоиҷумҳурӣ, ҳамчунин, намояндагони воситаҳои ахбори омма баргузор намуд. Дар кори конференсия 12 маърӯзаи илмӣ оид ба истифодаи истилоҳот дар соҳаҳои мухталиф мавриди баррасӣ қарор гирифт.

Ҳамзамон, барои сазовор ҷашн гирифтани Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон кормандони Кумита мулоқоту вохӯриҳоро бо иштироки аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита дар ВазоратимудофиаиҶумҳурииТоҷикистон,Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати саноат ва технологияҳои нави Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти зиддиинҳисории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти назорати давлатии бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи куҳкории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абуалӣ ибни Сино, Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода, Донишгоҳи иқтисод ва андози Тоҷикистон, Факултети иқтисод ва идораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Синои шаҳри Душанбе, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Рӯдакӣ баргузор намудаанд, ки дар он муҳтавои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016-ро ба кормандони вазорату идораҳо шарҳу тавзеҳ доданд.

Ба истиқболи Рӯзи забони давлатӣ дар ҳамкорӣ бо Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 32 барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ аз ҷониби кормандони Кумита таҳия ва пахш гардидаанд. Ҳамзамон, дар моҳи ноябри соли равон ду ҷаласаи Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот бо иштироки аъзои бахши забоншиносӣ ва намояндаи Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Тоҷикистон баргузор гардид.

Ҳамчунин, дар ҳамкорӣ бо Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шоҳтемур 28 ноябри соли равон семинари машваратии «Мушкилоти истилоҳоти соҳаи кишоварзӣ» бо иштироки омӯзгорону аспирантон ва унвонҷуёни Донишгоҳ баргузор гардид. Дар семинар маърӯзакунандагон оид ба мушкилоти истилоҳоти соҳаҳои техналогияи нигаҳдорӣ ва коркарди маҳсулоти кишоварзӣ, боғдорӣ, зироаткорӣ ва истеҳсоли хӯроки чорво, усули муҳофизати биологии растаниҳо, чорводорӣ, ветенарӣ, занбури асалпарварӣ ва кишоварзӣ баромад намудаанд. Пас аз баррасии маърӯзаҳо дар семинар пешниҳод гардид, ки омӯзиш ва баррасии истилоҳоти соҳа ҷиддӣ ба роҳ монда шуда, дар ин замина таҳия ва нашри фарҳангҳои тахассусӣ тақвият бахшида шавад.

Бандҳои 28 ва 29 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Дар Вазорати меҳнат ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои мутобиқ намудани санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» тадбирҳои муайян андешида шудааст.

Дар компютерҳои вазорат ва сохторҳои он алифбои тоҷикӣ ҷойгир карда шуда, ба кормандон барои истифодабарии онҳо курсҳои омӯзишии компютерӣ гузаронида шуд.

Дар Агентии назорати давлатӣ ва мубориза бо коррупсияи назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон нусхаи ҳуҷҷатҳои зарурӣ дар китоби «Маҷмӯи қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ марбут ба мубориза бар зидди коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба нашр расида, барои истифодаи хизматӣ ба кормандон дастрас карда шудааст.

Дар Бонки миллии Тоҷикистон «Дастурамали тартиби коргузорӣ дар Бонки миллии Тоҷикистон» ва «Қоидаҳои таҳия ва барои нигаҳдорӣ ва супоридани парвандаҳо ба бойгонии Бонки миллии Тоҷикистон» ба теъдоди 2000 нусха ба забони давлатӣ нашр гардид.

Мавриди зикр аст, ки аз ҷониби Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи ҳамкориҳои судманд бо шарикон бо мақсади роҳандозӣ намудани системаи иттилоотии идоракунии тандурустӣ Маҷмӯи шаклҳои ҳуҷҷатҳои аввалияи тиббии муассисаҳои тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба забони русӣ таҳия ва интишор шуда буд. Дар доираи иҷрои Стратегияи миллии солимии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистонбарои солҳои 2010-2020 Вазорати тандурустӣ тасмим гирифтааст, ки Маҷмӯи шаклҳои ҳуҷҷатҳои аввалияи тиббиро мавриди таҳрир қарор дода, боз нашр намояд.

Як навоварӣ дар фаъолияти Вазорати корҳои дохилӣ, ин таъсис ёфтани Маркази тестӣ мебошад. Маркази мазкур бо шумораи зиёди компютерҳо муҷаҳҳаз буда, саволномаҳои онҳо танҳо ба забони давлатӣ барномарезӣ шудаанд. Ҳадаф аз таъсис додани чунин марказ, аз як тараф, санҷидани донишу малакаи касбии кормандон бошад, аз тарафи дигар, тадбирест ҷиҳати иҷрои талаботи моддаи 14-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон».

Дар Ширкати саҳомии холдингии кушодаи «Барқи тоҷик» санадҳои меъёрӣ ба забони тоҷикӣ таҳия ва истифода мешаванд. Аз тарафи Хадамоти робита бо ҷомеа китоби «Асноди ҳуқуқӣ ва меъёрӣ дар соҳаи энергетика» таҳия ва нашр гардидааст.

Дар доираи омодагиҳо ба интихоботи аъзои Маҷлиси миллӣ, вакилони Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, вакилони Маҷлисҳои вакилони халқи Вилояти Мухтори Куҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо, ноҳияҳо ва ҷамоатҳо аз ҷониби КМИР 8 Дастурамал ва як китобчаи саволу ҷавобҳо оид ба интихобот ба забони давлатӣ таҳия ва бо қарорҳои Комиссияи марказии интихобот раъйпурсӣ моҳҳои май ва июли соли 2014 тасдиқ карда шуд, ки бо теъдоди зиёд чоп шуда, ба комиссияҳои поёнии интихоботи дастрас карда шуданд.

Аз ҷониби кормандони Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон,барои дар қонунгузорӣ истифода кардани мафҳуму истилоҳоти ягона ва ҷавобгӯи меъёри муайян корҳои назарас ба анҷом расонида шуд. Аз ҷумла, Истилоҳоти соҳаи меҳнат, ҳифзи иҷтимоӣ, тандурустӣ, фарҳанг, илм ва маориф дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, (Душанбе, ҶДММ “Азия- Принт”, 2014, 156 саҳ.), Истилоҳоти соҳаи сохтори давлатӣ, мақомоти судӣ ва ҳифзи ҳуқуқ дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон (Душанбе, “ Бухоро”, 2014, 172 саҳ.), Истилоҳоти соҳаи молия, андозу гумрук ва фаъолияти бонкӣ дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, (Душанбе, “Бухоро”, 2014, 276 саҳ.), Луғати русӣ ба тоҷикии Истилоҳоти ҳуқуқ (Душанбе, “Бухоро”, 2014, 336 саҳ.) ба нашр омода карда шуд.

Ҳамзамон, Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси омӯзиш ва таҳлили қонунгузории амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон китобҳои илмӣ, методӣ ва тафсирҳо барои кормандони мақомоти ҳокимияти давлатӣ, ҳифзи ҳуқуқ, ҳокимияти судӣ, аз ҷумла, китобҳои “ Ҳуқуқи Тоҷикистон муосир”, қисми якум (Душанбе, 2014, 608 саҳ.), “Вазъи ҳуқуқи бедаракгумшудагон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон”, “бо се забон: тоҷикӣ, русӣ, ва англисӣ. (Душанбе, 2014, 128 саҳ.), “Сиёсати ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон: рушд ва мушкилот “бо забонҳои тоҷикӣ ва русӣ, (Душанбе,2014, 285 саҳ.) Тафсири ҚонуниҶумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи санадҳои меъёрии ҳуқуқи” (Душанбе, 2014, 287 саҳ.) ва соҳаҳои дигари идоракунӣ таҳия ва нашр гардидааст.

Дар соли 2014 Кумитаи оид ба корҳои дин, танзими анъана ва ҷашну маросимҳои миллии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон созишномаҳои байналмилалии соҳавиро бо забони давлатӣ тарҷумаи расмӣ намудааст. Ҳуҷҷатҳои махсус (оморӣ, муҳосибӣ)-и Кумита бо Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамоҳанг шудаанд. Инчунин, истилоҳоти соҳавӣ такмил дода шудааст ва ин раванд идома дорад.

Коргузорӣ ва ҳуҷҷатнигорӣ дар ҳамаи бахшу шуъбаҳои Раёсати Донишгоҳи давлатии Данғара, кафедраҳои умумидонишгоҳӣ, ҷомеашиносӣ ва факултетҳо бо забони давлатӣ ба роҳ монда шудааст. Тибқи сохтори нав аз ҷониби раёсати донишгоҳ “Оиномаи Донишгоҳи давлатии Данғара”, “Низомномаи шуъбаи аспирантура ва доктарантура”, “Низомномаи раёсати корҳои илмӣ-таҳқиқотии Донишгоҳи давлатии Данғара”, “Низомномаи шуъбаи табъу нашри Донишгоҳи давлатии Данғара”,” Низомномаи маҷаллаи илмии “Паёми Донишгоҳи давлатии Данғара”, “Низомнома дар бораи интишор ва иҷрои китобҳои дарсӣ, васоит ва дастурҳои илмию методӣ дар Донишгоҳи давлатии Данғара”, “Низомномаи роҳбарӣ ба корҳои илмии донишҷӯён, рисолаҳои хатмкунии бакалавриат ва кори дипломии мутахассис дар донишгоҳ”, “Низомномаи роҳбарӣ ба корҳои илмӣ - рисолаҳои унвонҷӯён, аспирантон ва доктарантони Донишгоҳи давлатии Данғара”, ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии донишгоҳ ба забони давлатӣ таҳия гардида, дар Шӯрои олимони Донишгоҳи давлатии Данғара рӯзи 18.07.2013, суратҷаласаи №1 тасдиқ карда шуданд.

Дар корхонаи КВД “Хоҷагии манзилию коммуналӣ” дар асоси Дастурамали намунавии коргузорӣ дар вазорату идораҳои давлатӣ ва дигар мақомоти идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлатӣ, муассисаҳо, ташкилотҳо ва корхонаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Дастурамали намунавии коргузории худро таҳия ва тасдиқ намудааст.

Дар Агентии хариди давлатӣ мол, кор ва хизматрасонии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тамоми санадҳои меъёрию ҳуқуқии соҳавӣ аз қабили “Низомнома дар бораи расмияти хариди давлатӣ”, “Нақшаи солонаи харид”, “Ҳисобот оид ба расмияти хариди гузаронидашуда”, “Даъватнома барои иштирок дар озмун”, “Фармоиш дар бораи гузаронидани озмун ва таъйини комиссияи тендерӣ”, “Низомнома дар бораи комиссияи тендерӣ”, “Дафтари сабти дархостҳо барои гирифтани ҳуҷҷатҳои тендерӣ”, “Дафтари сабти дархостҳои тендерӣ”, “забонхат дар бораи гирифтани дархости тендерӣ”, “Протоколи ҷаласаи комиссияи тендерӣ оид ба кушодани лифофаҳои ба тендер воридушад”, “Дастур дар хусуси баҳодиҳии экспертии дархостҳои тендерӣ”, “Ариза дар бораи беғаразӣ”, “шаклҳои баҳодиҳии экспертӣ”, “Ҳисобот дар бораи тендер”, “Протоколи ҷаласаи комиссияи тендерӣ оид ба арзёбии дархостҳои тендерӣ ва интихоби ғолиби тендер”, “Шартнома бо ташкилкунандаи тендер”, “Ҳуҷҷатҳои стандартии тендерӣ барои хариди мол, кор ва хизматрасонӣ”, “Ҳуҷҷатҳои стандартии тендерӣ оид ба интихоби молрасон”, “Шаклҳои 1-8 барои таҳияи дархости тендерӣ” дар шакли стандарти бо забони давлатӣ таҳия ва ба шакли китобӣ нашр карда шуда, дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун санадҳои намунавӣ аз тарафи ташкилоту муассисаҳо ва молрасону пудрачиён мавриди истифода қарор доранд.

Оид ба бандҳои 28 ва 29 дар дастгоҳи Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муассисаҳои зертобеъ мувофиқи стандартсозии ҳуҷҷатҳои идорӣ, тамоми санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки дар коргузорӣ истифода мешаванд, ҳамчунин навиштаҷотҳо аз он ҷумла: лавҳаю овезаҳои иттилоотии беруна ва таҷҳизотҳои компютерӣ ба талаботи муқаррароти Қонуни Ҷумҳуриии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ ва мавриди амал қарор дода шудааст.

Банди 32 (муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Бояд тазаккур дод, ки дар ҷараёни санҷишҳои Кумита оид ба вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои иҷрои қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 августи соли 2004, №330 «Дар бораи стандартҳои рамзгузорӣ ва ҷобаҷогузории алифбои тоҷикӣ дар клавиатураи компютерии стандарти UNICODE барои истифодабарии компютерӣ» таваҷҷӯҳи махсус сурат мегирад. Бояд гуфт, ки дар як қисми ташкилоту муасиссаҳо истифодаи ҳуруфи тоҷикӣ дар компютерҳо таъмин гардидааст.

Чунончи, дар технологияи компютерии Раёсати хизмати давлатӣ ва Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ забони давлатӣ истифода мешавад. Ба компютерҳои кормандон ҳуруфи тоҷикӣ барои истифода пайваст гардида, луғатҳои тоҷикӣ-русӣ ва русӣ-тоҷикӣ ба таври ройгон дар шакли электронӣ ба кормандон дастрас карда шудааст.

Ҳамзамон, дар ҳамаи курсҳо мавзӯъҳои марбут ба технологияи компютерӣ ба забони давлатӣ омӯзонда мешавад.

Дар асоси фармоишҳои вазири меҳнат ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон (14 майи соли 2012 №85, 29 майи соли 2012, №54) сомонаҳои интернетии соҳавии www.mehnat.tj ва www.kor.tj ба фаъолият шурӯъ намуд, ки дар саҳифаҳои онҳо тамоми маълумот ва барномаҳои корӣ пурра ба забони давлатӣ ҷойгир карда шудаанд.

Дар ин самт аз ҷониби Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон китоби рӯйимизӣ барои истифодабарии ташкилотҳои ҷамъиятӣ бо номи «Ҳуҷҷатгузорӣ дар Иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ» ба нашр расид ва ба иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ барои истифодабарӣ тавсия карда шудааст.

Аз ҷониби Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти забони иттилоот ва коммуникатсия ва истифодаи забони давлатӣ дар технологияҳои иттилоотию коммуникатсионӣ як қатор корҳо аз қабили таҳия ва коркарди барномаҳои компютерӣ ба забони тоҷикӣ, таъсис ва фаъол кардани сомонаҳои интернетӣ ба забони давлатӣ ба анҷом расонида шудааст.

Айни замон, дар Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 барномаҳои компютерӣ амал менамоянд, ки ҳамаи онҳо ба забони давлатӣ таҳия шудаанд, аз ҷумла: «Ҳуҷҷатгузории электронӣ», «Муоинаи хронометражӣ», «Баҳисобгирии андозҳо аз шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ» ва ғайраҳо. Бояд қайд кард, ки ҳамаи компютерҳои кормандони мақомоти андоз бо ҳарфҳои тоҷикӣ таҷҳизонида шудаанд.

Дар шабакаи интернетии сомонаи расмии Вазорати корҳои дохилӣ (www.vkd.tj) фаъолият мекунад. Ҳамарӯза дар сомона ва дар ҳафтаномаи ҳуқуқӣ, сиёсӣ ва иҷтимоии «Қонун ва ҷомеа» - Вазорати корҳои дохилӣ аз фаъолияти мақомоти корҳои дохилӣ ва кормандони он, паҳлӯҳои гуногуни ҳаёти ҷомеа хабару гузориш, очерку мақолаҳо бо забони давлатӣ нашр мегарданд.

Дар Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади мавриди истифода қарор додани забони давлатӣ дар техналогияҳои компютерӣ дар Вазорат ҳуруфи тоҷикӣ, луғатҳои электронӣ бо забонҳои русӣ - тоҷикӣ ва тоҷикӣ - русӣ ба таври васеъ истифода мешавад. Саволномаҳои Маркази тестии Вазорат, ки ҷиҳати санҷиши дониши кормандони мақомоти корҳои дохилӣ таъсис ёфтааст, бо забони тоҷикӣ барномарезӣ шудаанд.

Истифодаи забони давлатӣ дар технологияҳои компютерӣ, аз тарафи мутахассисони шуъбаи иттилоотии раёсати таҳлил ва дурнамои иқтисодии Вазорати нақлиёт барномаи мукаммали коргузории электронӣ бо номи «Тасмир» таҳия гардида, аз соли 2012 инҷониб тамоми раёсату шуъбаҳо ва бахшҳои дастгоҳи марказии Вазорат ба коргузории электронӣ гузаштанд. Васли муассисаҳои давлатии зерсохтор ба шабакаи ягонаи барномаи электронии мазкур мавриди амалишавӣ қарор дорад.

Дар Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон айни замон 20 адад барномаҳои компютерӣ, ки ҳамаи онҳо ба забони давлатӣ таҳия шудаанд, аз ҷумла: (СИА) “Бақайдгирӣ”, “Идоракуни ва маниториги қарзҳо”, “Рамзҳои сабабҳои ба ҳисоб гузоштан”“Ҳуҷҷатгузории электронӣ”, “Муоинаи хронометражӣ”, “Баҳисоботи андозҳо”, аз шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ” ва ғайраҳо. Бояд қайд кард, ки ҳамаи компютерҳои кормандони мақомоти андоз бо ҳарфҳои(шрифтҳои) тоҷикӣ таҷҳизонида шудаанд.

Қайд кардан бо маврид аст, ки дар идораву муассисаҳо ва ҷамоатҳои деҳоти шаҳру ноҳияҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон технологияҳои компютерӣ ба забони давлатӣ ба роҳ монда шудааст.

Бандҳои 33, 34 ва 35 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Мутобиқи ин бандҳои Нақшаи чорабиниҳои Барнома то соли 2016 таҳияи барномаҳои мухталифи компютерӣ (навишти дуруст ва ё имлои калима, ба ҳиҷоҳо ҷудо намудани калима, аз сатр ба сатр гузаронидан ва ғ.) барои истифодаи забони давлатӣ дар технологияҳои иттилоотӣ ба нақша гирифта шудааст.

Аз ҷониби устодони кафедраи таъминоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд маҷмӯи барномаҳои зерин бо забони тоҷикӣ омода карда шудаанд, ки айни замон мавриди истифода қарор доранд:

ВИДЕОИ РӮЗ

Стратегияи милии рушд

Барномаҳои рушди иҷтимоиву иқтисодӣ

Лоиҳаи онлайни Кишвари бехато

Гузоришҳо

Барои ВАО: Фишурдаи гузориш аз ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2017 (ш. Душанбе 14.02.2018)

Баҳодиҳии муҳтаво:

Муаррифии нуқтаҳои асосии суханронии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Семинари омӯзишӣ дар шаҳрҳои Бохтар ва Кӯлоби вилояти Хатлон гузаронида шуд

Баҳодиҳии муҳтаво:

Вазъи меъёрҳои забони адабии тоҷикӣ дар сурудҳои муосир

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҷаласаи Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷамъбасти фаъолияти Кумита дар соли 2018

Баҳодиҳии муҳтаво:

Эмомалӣ Раҳмон ва “Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” (Солномаи Пешвои миллат – 2018)

Баҳодиҳии муҳтаво:

РАВАНДҲОИ ТАЪСИРПАЗИРИИ ЗАБОН ВА ҲИФЗИ АСОЛАТИ ОН. Дар ҳошияи Паёми Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон

Баҳодиҳии муҳтаво:

Маҷлиси васеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Баҳодиҳии муҳтаво:

Конференсияи ҷумҳуриявии илмию амалӣ таҳти унвони «Вазъи забони давлатӣ дар фаъолияти ВАО-и кишвар»

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон дар 6 моҳи аввали соли 2019

Баҳодиҳии муҳтаво:

Суханронӣ ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Баҳодиҳии муҳтаво:

Конференсияи байналмилалӣ «Вазъи забони тоҷикӣ дар минтақаҳои тоҷикнишини Осиёи Марказӣ» - 2019

Баҳодиҳии муҳтаво:

Фишурдаи гузориш барои Воситаҳои ахбори омма аз Конференсияи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» 2017

Баҳодиҳии муҳтаво:

Замима:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Замима:

Гузориш оид ба татбиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016

ВИДЕОИ РӮЗ

Обунашавӣ

Стратегияи милии рушд

Барномаҳои рушди иҷтимоиву иқтисодӣ

Лоиҳаи онлайни Кишвари бехато

Гузоришҳо

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Замима:

Баҳодиҳии муҳтаво:

Замима: